BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 3 (1) Warszawa, luty 2006 r.

Zapraszamy do naszej siedziby w goscinnych progach Muzeum Ziemi PAN, Al. Na
Skarpie
26 /w willi Pniewskiego/. Poczatek spotkań
zawsze o godzinie 18oo.

Tematy najbli szych spotkan:

16 lutego – „Bieszczadzkie historie” – filmy dok. – prowadzi Zbyszek Muszynski

9 marca – Słowackie Tatry /Vel’ká kalamita/ -prowadzi Tomasz Gutry

23 marca – „Helikopter nad Tatrami” film dok.-prowadzi Wiesław Furmaniuk

Sekretarz Oddziału
Małgorzata Muszynska

***

Wa ne dla wyje d ajacych w góry !!!

W górach trzeba mysleć
i to nie tylko o pieknych widokach, ale przede wszystkim o
bezpieczenstwie, a to kosztuje. Niefrasobliwy turysta nawet do kilkudziesieciu
tysiecy złotych
mo e zapłacić
za akcję
ratownicza.

Ustawowe przepisy, pozwalajace egzekwować
koszty ratunku, wprowadził niedawno parlament
Słowacji. Przepisy takie obowiazują
w wiekszosci krajów europejskich, a na pewno Unii
Europejskiej. Polska zaczyna być
pod tym wzgledem wyjatkiem. Odpowiednie ustawy wprowadził
parlament Słowacji. Bedą
one obowiazywać
od 1 lipca 2006 roku. Decyzja słowackiego parlamentu
zbiegła się
w czasie z wypadkiem polskich turystów, którzy pobładzili w Tatrach naszych
południowych sasiadów, na dodatek w terenie ju.
zamknietym na okres zimowy. Nie byli
ubezpieczeni i najprawdopodobniej bedą
musieli poniesć
koszty swojej niefrasobliwosci. Czy zapłacą
-nie wiadomo. Na pewno jednak zapłacili alpinisci, którzy pobładzili w tym roku
pod Matterhornem.
Kilkadziesiat tysiecy euro sciagnie z nich firma windykacyjna. Nie jest to
wypadek odosobniony.

Standartowa akcja ratownicza kosztuje w przeliczeniu na złotówki od kilku do
kilkunastu tysiecy.
Cenę
tą
podbija wszystko -transport, smigłowiec, opieka medyczna. Mo e to wiec być
równie dobrze
kilkadziesiat tysiecy. Dla Polaków, przyzwyczajonych do "bezpłatnej" pomocy,
czesto jest to szok.
Przecie.

Strona 1

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

tylko wybrali się
na narty, wycieczke, małą
wspinaczke. Tych wszystkich kosztów nie
byłoby, gdyby się
ubezpieczyli. Ma je w swojej ofercie wiekszosć
towarzystw ubezpieczeniowych. Ich
cena -w porównaniu z kosztami akcji -jest znikoma. W standartowym ubezpieczeniu
jeden dzień
bezpieczenstwa kosztuje od 2,50 do 10 zł przy bardzo ekstremalnych planach
wypoczynku. Trzeba
jednak wiedziec, co bedziemy robić
w górach, bo składowe naszego ubezpieczenia są
bardzo
precyzyjne.

-Taka bedzie przyszłosć
uprawiania turystyki -twierdzi Jan Krzysztof, naczelnik TOPR. -My w
TOPR-ze wszyscy mamy wykupione ubezpieczenia, a wiekszosć
z nas nale y do Alpenferein

(odpowiednik polskiego PTTK), które ma dla swoich członków specjalne polisy. Na
rok na wszystkie
góry kosztuje ona 40 euro.

Szlakiem do zródeł Sanu

Do zródeł Sanu, nie prowadzi aden szlak turystyczny, a wycieczce mo e
towarzyszyć
atmosfera
rodem z filmu „Mission Impossible”. Jednak ju.
wkrótce ma się
to zmienić
-w Bieszczadzkim Parku
Narodowym zapadła własnie decyzja o wytyczeniu trasy, dzieki której do zródeł
Sanu dotrzemy w
legalny i bezpieczny sposób. Dyrekcja parku jak i Stra.
Graniczna nie ukrywają
faktu, i.
podjeta
decyzja ma równie.
na celu monitorowanie ilosci osób przebywajacych w tym zakatku chronionego
obszaru Polski. Prace nad oznakowaniem szlaku rozpoczną
się
wiosną
br. Trasa powinna być
gotowa
z koncem maja tak, aby oficjalnie udostepnić
ją
wraz z rozpoczeciem letniego sezonu turystycznego
ok. 1. czerwca 2006r. Jej przebieg bedzie jednak nieco odbiegać
od tej przetartej „na dziko” przez
turystów. – Chcemy ominać
wiekszy odcinek pasa granicznego oraz odcinek biegnacy parowem,
którym dochodzi się
do zródła – mówi Franciszek Adamczyk. – Do obelisku oznaczajacego to
miejsce, dojdziemy bezposrednio z punktu widokowego na Sianki, a nastepnie
skierujemy się
na
południowy-zachód idac granicą
lasu. Wychodzac z niego w odpowiednim oznakowanym miejscu
dotrzemy do celu naszej wedrówki. Udostepnienie nowej trasy turystycznej
miłosnikom Karpat
Wschodnich to kolejny krok zwiekszajacy atrakcyjnosć
zwiedzania obszarów chronionych w
Bieszczadach oraz przykład, e po raz kolejny udało się
znalezć
kompromis w zarzadzaniu ruchem
turystycznym na tym tak bardzo atrakcyjnym terenie Bieszczadzkiego Parku

Strona 2

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Narodowego.

(www.bieszczady.pl)

Jak minał rok 2005 w zaprzyjaznionej z nami Grupie Podhalanskiej GOPR.

W minionym roku a.
500 sposród 800 wypadków na terenie działania Grupy Podhalanskiej
GOPR wydarzyło się
na stokach narciarskich. Goprowcy apeluja, by narciarze, zwłaszcza
dzieci, jezdzili w kaskach.

Prawie 800 wypadków, z czego a.
12 smiertelnych, wydarzyło się
w minionym
roku na terenie działania Grupy Podhalanskiej GOPR, czyli w Gorcach, Pieninach i

Pasmie Policy. A.
500 sposród wszystkich 800 wypadków, wydarzyło się
na
stokach narciarskich. W ciagu całego roku ponad 650 osób odniosło kontuzje.
Dwunastoma sposród ratowanych osób byli obcokrajowcy. 16 razy ratownicy
wzywali na pomoc smigłowiec. Czesto w akcjach pomagały ratownikom psy.

Obecnie w szeregach GOPR-u Podhalanskiego szkoli się
szesciu czworono nych ratowników.
Przyczyny smierci 12 osób w górach były bardzo ró ne. -Od zawału serca w
Pieninach po wypadek
przy pracach lesnych, do którego doszło w Pasmie Policy. Jeden z grzybiarzy
zasłabł i zmarł.
Przyczynasmierci me czyzny, którego ciało ratownicy odnalezli na poczatku zimy,
było
zamarzniecie -mówi Mariusz Zaród, naczelnik Grupy Podhalanskiej GOPR. Wcia.
niewyjasnione są
okolicznosci zaginiecia profesora AGH z Krakowa. Mimo e od zdarzenia minał
prawie rok, ciała
me czyzny wcia.
nie odnaleziono. -Był to turysta w sile wieku, ponad 50-letni, miał bardzo dobrą

kondycje. Szedł na Turbacz na nartach tourowych z plecakiem. Nie uznawał
telefonów komórkowych,
lubił ciszę
i samotnosc. O tym, e nie wrócił z gór, okazało sie, gdy nie zjawił się
na uczelni -mówi
Mariusz Zaród. Turysta zaginał prawdopodobnie w rejonie Ochotnicy. -Ró ne rzeczy
mogły się
wydarzyc. Mógł wpasć
w złomowisko powstałe w miejscu powalonych drzew. Takich wykrotów po
wichurze, która miała miejsce w listopadzie 2004 roku, było wiele. Mógł doznać
kontuzji, a w
zimowych warunkach mógł nie przetrzymać
nocy... Szukali go ratownicy, pracownicy Gorczanskiego
Parku Narodowego, lesniczy, psy tropiace. Szukał nawet jasnowidz. Bez skutku.

adnego sladu ciała

ani te.
ubran, nart badź
plecaka nie zauwa yli penetrujacy okolicę
grzybiarze czy te.
zbieracze
borówek. Zimą
najczestszymi przyczynami wypadków -poza kontuzjami narciarskimi -są
zabładzenia.

Ratownicy pomagali tak e pogotowiu ratunkowemu. Nie raz i nie dwa karetka nie
była w stanie
dojechać
do trudno dostepnych przysiółków poło onych w Gorcach lub Pieninach. Wtedy w

Strona 3

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

ruch szły
skutery snie ne, landrovery, tobogany. Minionej zimy ratownicy pomagali w ten
sposób pogotowiu
kilkadziesiat razy. W stosunku do roku 2004 goprowcy odnotowali spadek liczby
zdarzeń
o ok. 100.
Tak e pod wzgledem finansowym było trochę
lepiej ni.
w latach minionych. -Od marszałka
województwa małopolskiego dostali nowy sprzet. Nie mielismy okazji oficjalnie
podziekowac, bo
specjalistyczny sprzet poszedł od razu w ruch. U ywany jest niemal codziennie na
stokach.

Nowe przejscie graniczne z Czechami

Turysci mogą
ju.
korzystać
z nowo otwartego przejscia na granicy polsko-czeskiej Łomnica

– Ruprechtický Špicák. Przejscie znajduje się
na najwy szym szczycie czeskiej czesci Gór
Suchych. Na samej górze stoi wie a widokowa, z której mo na podziwiać
panoramę
Głuszycy,
Broumova i polską
czesć
Gór Suchych. Przejscie przeznaczone jest wyłacznie dla turystów pieszych,
rowerzystów oraz narciarzy. Czynne jest w godzinach 8-18.
***

Na poczatku stycznia zmarł znany austriacki himalaista, badacz, pisarz i
nauczyciel
Dalajlamy Heinrich Harrer. Harrer zmarł w miescie Friesach, w Karyntii, kraju
zwiazkowym
w Austrii. Miał 94 lata.

Napisał ponad 20 ksia ek. Swiatowym bestsellerem stały się
jego
wspomnienia "Siedem lat w Tybecie. Moje ycie na dworze
Dalajlamy".

Latem 1939 roku Heinrich Harrer wział udział w niemieckiej
ekspedycji na Nanga Parbat. Gdy w Europie wybuchła wojna,
himalaisci, jako obywatele III Rzeszy, zostali internowani przez
Brytyjczyków. Kilka lat spedzili w obozie jenieckim w Indiach. W
koncu udało im się
uciec. Po długiej wedrówce Harrer dotarł do Lhasy.
W stolicy Tybetu przebywał w latach 1946-1952, uczac młodego XIV.
Dalajlame, politycznego i duchowego przywódcę
Tybetanczyków, m.in.
angielskiego i geografii. W 1952 roku powrócił do Europy -zorganizował wiele
ekspedycji
etnograficznych i górskich w Azji, Ameryce Łacinskiej, Afryce i Oceanii. Na
postawie jego
tybetanskich wspomnień
Jean-Jacques Annaud nakrecił w 1997 roku film "Siedem lat w Tybecie" -w
postać
Herrera wcielił się
amerykanski aktor Brad Pitt. W 1997 roku Heinrich Harrer przyznał, e był
członkiem SS i partii narodowosocjalistycznej (NSDAP).

Nowe
Towarzystwo
–
Polskie
Towarzystwo
Sudeckie

Strona 4

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Artykuł wstepny UTRZYMANY TRUD

Powstanie Polskiego Towarzystwa Sudeckiego

Dnia 10 listopada 2005 roku uwzgledniajac przedło ony wniosek zorganizowanej
turystycznej grupy
przyjaciół Sudetów, Sad Rejonowy dla miasta Wrocławia postanowił wpisać
do Krajowego Rejestru
Sadowego pod numerem 0000244684 POLSKIE TOWARZYSTWO SUDECKIE z siedzibą
we
Wrocławiu. Tym samym zrodziło się
przy terenie Sudetów pierwsze polskie turystyczne
stowarzyszenie z dostepem doń
organizacji z Kraju i Zagranicy, obejmujace swoim działaniem całosć
obszaru Przewy szenia Sudeckiego.

Praktycznie powołane z postanowienia działaczy i członków Towarzystwa Sudeckiego
we
Wrocławiu i Klubu Sudeckiego w Poznaniu, administracyjnie ustalone, powstaniem
Polskie

fot. arch. Wikipedia.org

Towarzystwo Sudeckie siega czasu odleglejszego.Oba współtwórcze stowarzyszenia
wyra ajac
własną
mysl turystyczną
wczesniej w ró nych organizacjach: PTT i PTTK, w przyjetych nazwach
własnych podkreslały uzurpowanie sobie prawa do przedstawicielstwa sudeckiego.
Działajac
równolegle od roku 1989, trudziły się
w ramach PTT jako Oddział Sudecki i w PTTK jako Sekcja
Przewodników Sudeckich dla najbli szych im terenowo gór: Sudetów.

Towarzystwo Sudeckie po zerwaniu się
w 1999 roku wiezi Oddziału Sudeckiego PTT z Zarzadem
Głównym PTT i wpisie o przyjetej nazwie do ewidencji stowarzyszeń
zwykłych w 2002 roku,
podkresliło w swym Regulaminie, e "jest kontynuatorem tradycji Oddziału
Sudeckiego PTT z lat
1989-1999 oraz istniejacych w latach 1945-1950 innych oddziałów dolnoslaskich
PTT, pózniej
PTTK".Klub Sudecki po likwidacji ju.
w 1989 roku Sekcji Przewodników Sudeckich przy Oddziale
PTTK w Poznaniu i przemianowaniu jej na Klub Sudecki PTTK oraz wpisie o
przyjetej nazwie tego.
do ewidencji stowarzyszeń
zwykłych w 2003 roku jako stowarzyszenie samorzadne, podtrzymało
zapał do misji przewodnickiej (Udowodniony sukcesem przez wywodzacego się
z Klubu; pózniej

Przedstawiciela osrodka jeleniogórskiego) kroczac własna sudecką
droga.
Organizacja przyjeła w to samym znaku za symbol muflona; zwierzecia
rozpoznawalnego w
Karkonoszach i nadajacego charakter Sudetom, w połaczeniu z goryczką
trojesciowa; rosliną
wystepujacą
powszechnie w Sudetach. Trzy kwiaty goryczki symbolizują
trzy osrodki: Wrocław,
Poznań
i Jelenią
Góre, które staneły u podstaw Polskiego Towarzystwa Sudeckiego.

Strona 5

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Lokalne stowarzyszenia turystyczno-krajoznawcze w Sudetach tworzono od poczatku
lat
osiemdziesiatych XIX wieku, bowiem rosnacy szybko ruch krajoznawczy wprowadził
potrzebę
powołania do ycia takich specjalnych organizacji, które by niosły pomoc
wedrowcom w urzadzaniu i
odbywaniu wycieczek, zwłaszcza dłu szych (Patrz: J.Janczak Z kuferkiem i
chlebakiem Kraj
1988).Na terenie Sudetów zorganizowano w roku 1880 niemieckie Towarzystwo
Karkonoskie o
nazwie Riesengebirgsverein w skrócie RGV z siedzibą
w Jeleniej Górze; siedem lat pózniej ni.
powstałe w 1873 roku Galicyjskie Towarzystwo Tatrzanskie, te potem znane jako
Polskie
Towarzystwo Tatrzanskie w skrócie PTT. Od 1881 roku działało tu Towarzystwo
Górskie Hrabstwa
Kłodzkiego o niemieckiej nazwie Gebirgsverein der Grafschaft Glatz. W roku 1884
powstały jego
sekcje we Wrocławiu i Gliwicach o nastepnej nazwie Kłodzkie Towarzystwo Górskie,
w jezyku
niemieckim Glatzer Gebirgsverein w skrócie GGV. Po czasie, w latach 1946-1950 na
terenie Dolnego
Slaska zało ono cztery oddziały Polskiego Towarzystwa Tatrzanskiego: W Jeleniej
Górze,
Wrocławiu, Kłodzku i Wałbrzychu. Oddział PTT we Wrocławiu zaistniał w 1946 roku
jako drugi po
Dolnoslaskim Oddziale PTT w Jeleniej Górze wywiedzionym z zało onego tam w 1945
roku
Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Niezale nie od nich działała
Miedzyoddziałowa Komisja
Sudecka PTT oraz Dyrekcja Turystyki Sudeckiej PTT (Patrz: Z.Kulik Oddział PTT we
Wrocławiu
Slaski Labirynt Krajoznawczy Sudety 1991).

Teraz znów Polskie Towarzystwo Sudeckie podejmuje trud poprzedników: Dolno-i
Górnoslazaków;
Niemców, Polaków, Czechów w Górach Sudeckich zwanych te.
Czeskimi -ludzi słu acych
turystycznie tej Ziemi od ponad stu lat.

Wrocław, 25 listopada 2005 Artur Desławski

(skrót Red.).

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszynski

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 4 (1) Warszawa, marzec 2006 r.

Zapraszamy do naszej siedziby w goscinnych progach Muzeum Ziemi PAN, Al. Na
Skarpie
26 /w willi Pniewskiego/. Poczatek spotkań
zawsze o godzinie 18oo.

Tematy najbli szych spotkan:
9 marca – Słowackie Tatry /Vel’ká kalamita/ -prowadzi Tomasz Gutry

23 marca – „Helikopter nad Tatrami” film dok.-prowadzi Wiesław Furmaniuk

Strona 6

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

6 kwietnia – „Bieszczadzkie historie” – filmy dok. – prowadzi Zbyszek Muszynski

po projekcji spotkanie wielkanocne
Uwaga! W zwiazku z nowymi warunkami umowy z Muzeum, terminy naszych spotkań
mogą
ulec zmianie.

Sekretarz Oddziału
Małgorzata Muszynska

• Wiadomosci z zaprzyjaznionej z nami Grupy Podhalanskiej GOPR
W tym roku Grupa Podhalanska GOPR, podobnie jak inne grupy ratownicze na terenie

kraju, nie dostanie wiecej pieniedzy z bud etu panstwa, ni.
w roku ubiegłym. Panstwo
przeka e goprowcom zaledwie połowę
kwoty, której potrzebuja. Jak informuje Mariusz
Zaród, naczelnik Grupy Podhalanskiej GOPR, w tym roku ratownicy otrzymają
z
Ministerstwa Spraw Wewnetrznych i Administracji 4 miliony 600 tysiecy zł, z
czego do
Grupy Podhalanskiej trafi ok. 600 tysiecy złotych. Jak co roku GOPR bedzie
"łatac" bud et
pieniedzmi od sponsorów oraz samorzadów. W ubiegłym roku srodki przekazane przez

darczynców stanowiły 27 procent bud etu Grupy Podhalanskiej. Ratownicy, aby nie
zabrakło
im pieniedzy, bedą
musieli równie.
sami zarabiać
na swoje utrzymanie, wykonujac m.in.
specjalistyczne prace wysokosciowe. Tymczasem nie dosc, e goprowcom brakuje
pieniedzy,
bywa, e dopłacają
za niesioną
kontuzjowanym narciarzom pomoc. Zdarza sie, e ofiary
białego szalenstwa do szpitala transportuje GOPR -na swój koszt. Tak było
podczas
tegorocznych ferii zimowych. Tymczasem zadanie to nale y do SP ZOZ-ów, a
opłacane
powinno być
przez NFZ. -Ze szpitalami współpracuje nam się
dobrze. To, e karetka nie
dociera natychmiast do kontuzjowanego narciarza, nie jest winą
SP ZOZ-ów. Szpitale mają
po prostu za mało karetek. Tymczasem w sezonie turystycznym, zwłaszcza zaś
podczas ferii,
liczba ludzi na terenie Podhala zwieksza się
kilkakrotnie, podobnie jak liczba wypadków mówi
Mariusz Zaród. Jak stwierdza naczelnik, GOPR nie mo e podpisać
umowy z
Narodowym Funduszem Zdrowia, poniewa.
nie jest zakładem opieki zdrowotnej.

Grupa Podhalanska GOPR zrzesza ponad 300 ratowników ochotników, którzy pełnią
słu bę

w czynie społecznym, oraz 10 ratowników zawodowych, którzy zarabiają
miesiecznie ok.
1000 złotych netto. -To kolejny "twardy orzech do zgryzienia" dla zdolnego
goprowca, który
chciałby zostać
ratownikiem zawodowym. Z tych pieniedzy przecie.
nie utrzyma siebie i
rodziny. A praca jest bardzo wymagajaca -mówi naczelnik.

Strona 7

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

• Wiadomosci z Pienin
Tansze wyciagi narciarskie, baseny oraz noclegi. Od kilku lat Słowacy skutecznie

podbierają
Polakom turystów. W tym roku konkurencja prawdopodobnie uderzy w
pieninskich flisaków.

Niewatpliwie spływ Dunajcem to jedna z najwiekszych atrakcji w Polsce. Rocznie
korzysta z
niej około 230 tys. turystów. Za 18-kilometrową
przeprawę
ze Sromowiec Katów do
Szczawnicy polscy flisacy kasują
39 zł. Połowę
mniej płacą
jedynie dzieci oraz szkolne
wycieczki. Słowaccy przewoznicy, których przystań
główna znajduje się
w Czerwonym
Klasztorze, chcą
za bilet od 200 do 250 koron. 50-procentową
zni ką
objete są
dzieci od 3 do
10 lat. Przeprawa Dunajcem jest krótsza o 8 km od tej oferowanej przez polskich
przewozników. Do tej pory polscy i słowaccy flisacy nie wchodzili sobie w droge.
Jedni i
drudzy mieli swoich klientów. Niewykluczone jednak, e po otwarciu kładki
pieszo-
rowerowej, łaczacej Sromowce Wy ne z Czerwonym Klasztorem, sytuacja na
przystaniach
flisackich mo e się
zmienic. -Po otwarciu granic przybedzie nam turystów, tylko się
z tego
powodu cieszyć
-próbuje artować
Stefan Laskowski, prezes Polskiego Stowarzyszenia
Flisaków Pieninskich na Dunajcu. Podobne arty padały kilka lat temu, choć
wówczas polscy
flisacy próbowali wszelkimi mo liwymi sposobami zablokować
transgraniczną
inwestycje.

Tymczasem przyje d ajacy w Pieniny turysci chetnie korzystają
z usług słowackich
przewozników. – Ze wzgledu na ni sze koszty, zakopianskie biura turystyczne
chetnie oferują
swoim klientom Spływ Dunajcem, rozpoczynajacy się
po słowackiej stronie -mówi
zakopianski przewodnik. Słowacy oferują
tak e polskim turystom tansze wyciagi narciarskie i
baseny, ni sze koszty wy ywienia oraz noclegów. Władze gminy Czorsztyn licza, e
kładka
łaczaca Sromowce Wy ne i Czerwony Klasztor otwarta zostanie 31 lipca.

• Udana wyprawa do Szczawnicy.
W dniach 24 – 26 lutego 2006 r. Radomski Oddział PTT im. dr T. Chałubinskiego
zorganizował IV Zimową
Wyrypę
„Przez Zaspy i Zamiecie” z bazą
w bacówce PTTK pod
Beresnikiem. Ta wielce udana impreza, w której wzieli te.
udział członkowie naszego
Oddziału pozwoliła chocia.
na chwilę
oderwać
się
od warszawskiej codziennosci. Zasnie one
Pieniny te.

Strona 8

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

są
pełne uroku, a zachód słonca z Tatrami w tle pozostaje na wiele dni w pamieci.
Korzystajac z tej okazji podaję
kilka informacji o dawnej Szczawnicy – kiedyś
perle polskich
uzdrowisk.

• Szczawnickie reminiscencje
100 lat temu pieninskie uzdrowisko wygladało zupełnie inaczej. Plac Dietla
tetnił yciem
przez cały rok. W podziemiach kawiarni "Zbójnicka Piwnica" le akowały butelki ze

szczawnicką
woda, a w Parku Górnym goscie grali w krykieta i tenisa.

Na wystepy do Dworca Goscinnego przyje d ali aktorzy z całej Polski. Podobnie
jak
kuracjuszom, szczawę
przynosiły im ubrane w stroje góralskie „podawajki”. W pijalniach

mo na było posłuchac, jak gra wojskowa orkiestra. Nad czystoscią
miasta czuwała komisja
zdrojowa, która pilnowała, by „chorzy piersiowo” korzystali z kieszonkowych
spluwaczek.
Kiedyś
Szczawnicę
nazywano „Królową
wód Polskich”, „Polską
Szwajcaria”.

Wedrówkę
po dawnym uzdrowisku nale y zaczać
od...

Placu Dietla -który nazwę
zawdziecza Józefowi Szalay’owi, ówczesnemu włascicielowi
uzdrowiska. Długo miejsce to szczawniczanie i kuracjusze nazywali po prostu
rynkiem. Rano
odbywały się
tutaj targi, a wieczorami zabawy i rauty przy lampionach. Tak było do lipca
1971 r. i powodzi, która zniszczyła plac.
Kawiarnia Zbójnicka Piwnica u wylotu drogi na Bryjarkę
-do połowy XIX w. własciciele
uzdrowiska w podziemiach budynku magazynowali butelkowaną
wode. Szczawą
z
pieninskiego kurortu zachwycała się
cała Polska. Przy zródłach od rana ustawiały się
kolejki
kuracjuszy. Kurację
wodą
rozpoczynało się
od wypijania jednego kubka szczawy. Do
podawania wody we wszystkich pijalniach zatrudnione były najładniejsze
włoscianskie
dziewczeta, tzw. „podawajki”, ubrane w regionalne stroje.

Park Górny -zało ył go w 1824 r. Jan Kutschera. Przez wiele lat miejsce to było
przedmiotem szczególnej troski kolejnych włascicieli uzdrowiska. Józef Szalay z
rzadkich
okazów drzew szpilkowych komponował gaje i skwery. Cały park obsadzony był
mnóstwem
kwiatów, których zapach przeplatał się
z balsamiczną
wonią
drzew. Ulubioną
rozrywką
kuracjuszy była gra w krykieta. W latach osiemdziesiatych XIX w. na jednym z

Strona 9

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

wy szych
tarasów parkowych powstał chodnik, z którego rozposcierał się
widok na górną
Szczawnice.
Kuracjuszom, wypoczywajacym w Parku Górnym, ka dego dnia przygrywała kapela
wojskowa. W Dworcu Goscinnym, który spłonał w 1962 r., mo na było w czytelni
zakładowej zagłebić
się
w lekturze pism codziennych oraz tygodników. Była w nim tak e
du a sala, w której odbywały się
przedstawienia teatralne, koncerty spiewaków, muzyków i
monologistów, rauty oraz dancingi.

Park Dolny -urzadził go Władysław Dabski w latach w 1861-68. Przeszło 100 lat
temu było
tu pastwisko. W górnej czesci parku stoją
2 bran owe domy sanatoryjno-wypoczynkowe.
Znajduje się
tu tak e nieczynna altana zdroju „Wanda”, a obok niej murowana kaplica, która
jeszcze w latach 1867-88 słu yła jako pijalnia. To własnie przy tej pijalni do
1880 r. był
dzwonek, którym kuracjusze dzwonili na podawajke, by przyniosła im wodę
ze zródła
„Wanda”.

Komunikacja -Ju.
w latach 1920-25 ze Szczawnicy do Nowego Targu i Nowego Sacza
kursowały autobusy i auta luksusowe. Przejazd w jedną
stronę
kosztował 10 zł. Na stacjach
kolejowych w obu miastach do dyspozycji podró nych były wygodne powozy i landa.
Jazda
do uzdrowiska powozem, za który trzeba było zapłacić
30-35 zł, trwała około 4 godz.

• Warto przypomnieć
historię
skoków narciarskich w Szczawnicy. Czas zaciera fakty,
prawdopodobnie nie zachowała się
ju

adna dokumentacja z tego okresu, a tych, którzy

próbowali swoich sił w skokach narciarskich jest coraz mniej.
Zaczeło się
wszystko od turystyki górskiej, którą
propagowano w Polskim Towarzystwie
Tatrzanskim, a po po odze wojennej z wielkim trudem reaktywowanym w Szczawnicy w

1923 roku Oddziale Towarzystwa. Pionierami okazali się
Czesław Winiarski i dr Artur Karol
Werner. Pierwszy dokooptowany został do zarzadu oddziału 9 marca 1930 r., drugi
wybrany
w 1931. Obaj uznawani są
za współzało ycieli sekcji narciarskiej, która wystartowała od razu

z inicjatywą
zbudowania skoczni narciarskiej, której skromny kosztorys opiewał na 2 500 zł,
a kwota, jaką
zarzad przyznał na ten cel, wyniosła zaledwie... 500 zł.

Na przełomie 1931 i 1932 roku doprowadzono do rozmów z płk. Franciszkiem
Wagnerem,
działaczem z zakopianskiego TS "Wisła", w wyniku których w roku 1933 z sekcji
narciarskiej
oddziału PTT utworzył się
samodzielny klub sportowy w Szczawnicy. Jego pierwszym
prezesem został Czesław Winiarski. Do tego czasu sekcja uporała się
z budową
skoczni
narciarskiej na Jarmucie z zeskokiem do Malinowa. Wydatnej pomocy udzielił 1

Strona 10

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Pułk
Strzelców Podhalanskich z Nowego Sacza. W inauguracyjnym konkursie skoków wzieli

udział -oprócz miejscowych zawodników -goscie z Zakopanego, Krynicy, Nowego
Sacza i...
Lwowa!

Pierwsza skocznia narciarska uległa zniszczeniu w czasie okupacji. Szkoda, bo
była w miarę
nowoczesna, umo liwiajaca oddawanie długich skoków. Pierwszym trenerem, który
uczył
skakania, był dr Artur Karol Werner. Sam skakał niedaleko, chodziło przecie.
o pokazanie
zawodnikom, jak nale y to robic. Czesto treningi i zawody odbywały się
przy współudziale
zawodników z Zakopanego, których podgladano, jak skacza; mieli wieksze
doswiadczenie.
Podczas okupacji Niemcy zabronili wszelkiej działalnosci, a narty rekwirowali,
wiec dr
Werner posłu ył się
fortelem, polecił narty skracac! Obcietych, a zatem niewymiarowych, nie
zabierano na potrzeby wojska. Drugą
skocznię
zbudowano ju.
po wojnie na Palenicy z
zeskokiem na Polanki. Próg był z kamienia, murowany. W latach 1956-58 została
przebudowana według projektu Muniaka z Krakowa, najazd i zeskok poprawiał
Kazimierz
Sowa, a całosć
nadzorował Wojciech Piecyk. Obok zeskoku usytuowano wie ę
sedziowska,
liczyła kilka metrów wysokosci, z dwiema platformami i schodkami.

Nie wiemy, ile i jakiej rangi zawody przeprowadzono na niej, rzekomo raz jedyny
-z tych
liczacych się
-odbył się
tam konkurs skoków o mistrzostwo województwa. Wtedy nart
skokówek nie było, wykorzystywano do tego celu narty zjazdowe. Najdalej ponoć
ladował
Adam Majerczak, który skakał na odległosć
do 65 m. Patrzac jednak na archiwalne zdjecia
zeskoku, mo na mieć
watpliwosci, czy były one a.
tak długie.

Z niepotwierdzonych informacji wiemy, e w okresie miedzywojennym miała się
znajdować
w okolicy Grywałdu jeszcze jedna dosć
prosta i prymitywna skocznia, na której oddawano
skoki do 30 m. Ale to wszystko ju.
odległa historia.

• Kolejna smierć
w górach.
„Tam w górze jestem nikim. Z samotną
wspinaczką
jest tak -najpierw jedna droga,
potem druga i kolejna, a.
w koncu przegram” – przepowiadał Jean Christophe Lafaille.
Stało sie. Był wszechstronnym wspinaczem, wybitnym alpinistą
i himalaista. Jego pasją
były
solowe wspinaczki. Wiele dokonał w górach. Ostatnim jego celem było pierwsze
zimowe
wejscie -solo i bez wsparcia tlenowego -na Makalu (8481 m), piaty co do
wysokosci szczyt
swiata. Do bazy nie powrócił. Zostawił onę
Katię

Strona 11

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

i piecioletniego syna Toma, którym przed
dwoma laty dedykował nową
drogę
na Makalu II (7678 m).

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszynski

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 5 (1)
Warszawa, kwiecień
2006 r.

Zapraszamy do naszej siedziby w goscinnych progach Muzeum Ziemi PAN, Al. Na
Skarpie
26 /w willi Pniewskiego/. Poczatek spotkań
zawsze o godzinie 18oo.

Z okazji zbli ajacych sieSwiat Wielkanocnych, Wszystkim Członkom
i sympatykom Oddziału Warszawskiego PTT, ich Rodzinom i Przyjaciołom,
spedzenia tych Swiat
w pieknej, polskiej, rodzinnej atmosferze

yczy

Zarzad Oddziału

Tematy najbli szych spotkan:

6 kwietnia –
„Helikopter nad Tatrami” film dok .-prowadzi Wiesław Furmaniuk
po projekcji spotkanie wielkanocne

4 maja -„Bieszczadzkie historie” – filmy dok. – prowadzi Zbyszek Muszynski

Uwaga!
W zwiazku z nowymi warunkami umowy z Muzeum, terminy naszych spotkań
mogą
ulec zmianie.

Sekretarz Oddziału
Małgorzata Muszynska

• Nowa atrakcja turystyczna Małopolski
Być
mo e Małopolska wzbogaci się
wkrótce o kolejną
atrakcję
turystycznasciagajacą
tłumy turystów. Pomysł na kolejową
linię
retro Nowy Sacz-Chabówka nabiera nareszcie
realnych kształtów.

O 76-kilometrową
trasę
przebiegajacą
przez malownicze tereny Beskidu Wyspowego walczy
od 2001 r. stowarzyszenie Ogólnopolskie Forum Rozwoju Kolejowych Szlaków
Turystycznych (OFRKSzT). Na swoim koncie ma ju.

Strona 12

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

kilka sukcesów: to ono ocaliło od
zagłady skansen kolejowy w Chabówce, a od grudnia ub. r. dzieki jego staraniom
na tory
miedzy Nowym Saczem a Chabówką
powróciła regularna komunikacja kolejowa. To dopiero
poczatek planów stowarzyszenia. Własnie powstała strategia dla całej linii,
opracowana przez
naukowców z Wy szej Szkoły Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej. Liczacy
ponad 100

stron dokument ma być
kartą
przetargową
w staraniach o fundusze na przywracanie blasku
zaniedbanej obecnie trasie. Ju.
niebawem Zarzad Województwa Małopolskiego zadecyduje,
czy rozwój linii Chabówka-Nowy Sacz wpisać
do strategii województwa na lata 2007-2015.
Trwają
równie.
zabiegi o unijne fundusze na remont torów na całym 76-kilometrowym
odcinku. Na razie wiadomo, e w 2006 r. odbedą
się
cztery przejazdy pociagu retro. Za
ka dym razem zabytkowym składem pojedzie ponad 300 osób, bo z frekwencją
na imprezach
organizowanych przez OFRKSzT nigdy nie ma problemu. Sam pociag to jednak za
mało,

eby sciagnać

turystów. Pomysł jest jak najbardziej trafiony, bo na turystykę
kolejową
jest
ogromne zapotrzebowanie na zachodzie Europy. eby powa nie mysleć
o sciagnieciu
turystów, trzeba rozbudować
turystyczną
infrastrukture. Na razie turystom muszą
wystarczyc:
pieć
rezerwatów przyrody, 22 szlaki turystyczne i 12 wyciagów narciarskich, które są
zlokalizowane w najbli szym sasiedztwie trasy. A to ju.
powa ny kapitał na przyszłosc.
WIESCI SPOD GIEWONTU

• Czy powstanie Muzeum Turystyki ?
Od kilku lat trwają
starania o utworzenie w Zakopanem muzeum, w którym znalazłoby
się
miejsce dla eksponatów zwiazanych z historią
turystyki, przewodnictwa, taternictwa,
ratownictwa i narciarstwa. Problemem jest brak budynku.

Poczatkowo chciano aby muzeum powstało w budynku Dworca Tatrzanskiego, ale
Polskie
Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze zaoferowało zaporowy czynsz, na który Urzad

Marszałkowski się
nie zgodził. Jest to niezrozumiałe, bo przecie.
PTTK wywodzi się
z
Polskiego Towarzystwa Tatrzanskiego i taką
ideę
powinno wesprzec. Teraz jest koncepcja,

eby muzeum utworzyć

w zmodernizowanym kompleksie, jaki powstanie na bazie budynków
zakopianskiego "Sokoła". Wszyscy są

Strona 13

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

bardzo dobrze nastawieni do tego pomysłu.
Muzeum Turystyki, Przewodnictwa, Taternictwa, Ratownictwa i Narciarstwa byłoby
oddziałem Muzeum Tatrzanskiego. Znalazłoby się
w nim miejsce m.in. na zabytkowy sprzet
narciarski, turystyczny i wspinaczkowy oraz na trofea znanych zakopianskich
sportowców. Wielkim
sympatykiem tego pomysłu jest Mieczysław Król-Łegowski, który zobowiazał się
przekazać
do muzeum czesć
swojej kolekcji nart. Pomoc zaoferowała tak e Ewelina
Peksowa, córka Stanisława Zubka oraz Małgorzata Marusarz, córka Stanisława
Marusarza.
Na pewno mo emy tak e liczyć
na trofea takich mistrzów jak Wojciech Fortuna czy Józef
Łuszczek. Pomysłodawca przyznaje, e dopóki nie ma budynku, sytuacja jest
patowa. aden
ze sportowców nie przeka e swoich trofeów i medali, je eli nie bedzie
odpowiedniego
miejsca, w którym mo na by je było eksponować
i przechowywac. Budynek muzeum musi
mieć
przynajmniej 150-200 m kw. powierzchni. Konieczny jest magazyn, w którym mo na
deponować
eksponaty oraz sala audiowizualna dla młodzie y o powierzchni 50 m kw. Bardzo
wa ną
rzeczą
jest tak e dobra lokalizacja, w centrum miasta. Na razie nie wiadomo, kiedy
ruszy modernizacja obiektów zakopianskiego "Sokoła". Urzad Miasta, przy wsparciu

Ministerstwa Kultury, zło ył wniosek o dofinansowanie inwestycji do
Europejskiego Obszaru
Gospodarczego. Wstepne rozstrzygniecie nastapi za kilka miesiecy. Oby jak
najszybciej.

• Co dalej z zabytkową
willą
„Oksza”
Trzeci dom według projektu Stanisława Witkiewcza -willa "Oksza" -bedzie
słu ył Zakopanemu, tylko jeszcze nie wiadomo czy jako muzeum Stanisława Ignacego

Witkiewicza, czy siedziba Małopolskiego Centrum Promocji Produktu Regionalnego.

W willi „Oksza” znajduje się
obecnie osrodek wypoczynkowy urzedu wojewódzkiego.
Zabytkowy dom, zbudowany w roku 1895 według projektu Stanisława Witkiewicza,
jest
jednym z lepszych przykładów jego stylu. Niestety, jest bardzo zaniedbany i
wymaga
gruntownej renowacji. Konieczne jest te.
wpisanie go do rejestru zabytków. Przywrócenie
dawnej swietnosci zapowiadają
starajacy się
o jego pozyskanie -starostwo i Muzeum
Tatrzanskie. Starostwo widziałoby tutaj Małopolskie Centrum Promocji Produktu
Regionalnego. Marszałek województwa zdecydował, e siedziba tej presti owej
instytucji
miescić
się
bedzie własnie w Zakopanem. Ma ona prowadzić
politykę
promocyjną
i
swiadczyć
usługi informacyjne dla potencjalnych inwestorów, zamierzajacych ulokować
swoje przedsiebiorstwa w Małopolsce. Zupełnie inne plany ma dyrektor Muzeum
Tatrzanskiego Teresa Jabłonska. W „Okszy” miałoby się
miescić
muzeum Stanisława
Ignacego Witkiewicza lub galeria Młodej Polski Tatrzanskiej. Gdyby willa

Strona 14

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

stanowiła
własnosć
muzeum, automatycznie znalazłaby się
te.
w rejestrze zabytków.

• „Wojna serowa” zakonczona
Wygralismy batalię
o oscypka. Decyzję
o odstapieniu Słowaków od roszczeń
do
rejestracji oscypka podał 28 lutego rzad w Bratysławie. Bedzie lepiej, czyli
dro ej.

Oscypek produkowany bedzie tylko w Polsce i według okreslonych norm, co oznacza
tak e,

e zniknać

bedzie musiała jego podróbka ze sklepów i straganów. Słowacy pójdą
własną
drogą
i ich ostiepok bedzie osobnym produktem. To rezultat prowadzonych od grudnia
ubiegłego roku dyplomatycznych rozmów. Oznacza to, e odblokowane zostały
procedury
rejestracji produktu w Brukseli i je eli do pół roku nikt nie zgłosi roszczeń
-a wszystko na to
wskazuje -oscypek stanie się
produktem unijnym. Z chwilą
rejestracji ka dy sprzedawany na
rynku oscypek bedzie miał firmowe opakowanie, na którym podany bedzie numer
producenta, czyli bacy, numer serii i numer kolejny samego oscypka. Na
opakowaniu
znajdzie się
równie.
informacja o składzie sera i mapa regionu, z którego pochodzi. Chodzi o
to, by klient wiedział co kupuje i nie pytał, czy to prawdziwy oscypek. Oscypek
do tej
operacji jest ju.
przygotowany. Od kilku lat bacówki starajace się
o jego produkcję
przystosowywane są
do unijnych norm, receptura sera le y w Brukseli. Gotowe jest te.
firmowe opakowanie i gdy oscypek bedzie miał ju.
swój „unijny paszport”, ka dy chetny do
jego produkcji bedzie musiał okreslic, ile w danym sezonie serów wyprodukuje. Na
tej
podstawie dostanie opakowania firmowe. Oscypek ma wiec pełne szanse stać
się
produktem
niezwykle cennym. Jak cennym? Szacuje sie, e kosztować
bedzie około 30 złotych.
• Haluszky i pirohy z bryndzy – tanie przysmaki, czyli kulinarna wizyta na
Słowacji.
Słowacką
specjalnoscią
są
bryndzowe haluszky, czyli kluseczki ziemniaczane z bryndzą
i ze
skwarkami. Ich odmianą
są
richtarowe haluszky z cebulka, sma oną
kiełbasa, polane
smietaną
i posypane tartym wedzonym serem. Porcja kosztuje 90 koron, czyli 9 zł. W
podobnej cenie mo na zjesć
bryndzowe pirohy, czyli pierogi z bryndza.Bardzo smaczny jest

inny miejscowy specyfik -vypra any syr, czyli panierowany, sma ony ser, podawany

Strona 15

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

z
sosem tatarskim. Porcja z frytkami (hranolky) kosztuje 90 -120 koron (9 -12 zł).

Z mies serwowana jest głównie wieprzowina (bravczovy rezen to kotlet wieprzowy,
przypomina nasz schabowy) oraz kurczak. Danie z ziemniakami albo frytkami
kosztuje 90 160
koron (9 -16 zł).

Popularne są
zupy (polievka): tradycyjna kapustnica, czyli kapusniak, na wedzonym miesie i
kiełbasie, zabielany smietana, cebulowa, czosnkowa, fasolowa, soczewicowa oraz
rosół z
kury (slepaci vyvar). Tajemnicza rajczinova to poczciwa pomidorowa. Za miseczkę
zupy
zapłacimy miedzy 30 -55 koron (3 -5,5 zł).

Na deser mo na zjesć
palacinky, czyli cienkie nalesniki podawane na słodko, z marmolada,
bitasmietaną
i czekolada: 40 -70 koron (4 -7 zł). Czasem mo na spotkać
podawane na
ciepło z bitasmietaną
pyszne strudle, czyli cienkie ciasto z masą
jabłkowa, jabłkowomakową
lub wisniowo-makowa. Taki przysmak kosztuje ok. 50 koron (5 zł).

Słowackim napojem numer jeden jest piwo -smaczne i tanie. Małe czapovane, czyli
z beczki
,kosztuje 17 -23 korony (1,7 -2,3 zł), du e 30 -40 koron (3 -4 zł).

Uwaga, wino, tak e grzane (varene), soki (d us) i napoje gazowane w
restauracjach czesto
sprzedawane są
na decylitry, czyli 0,1 litra, decylitr wina kosztuje 17 -20 koron (1,7 -2 zł),
soki i napoje ok. 10 koron (1 zł). Zamawiajac, prosimy o odpowiednią
ilosć
"decy".

Mocne alkohole -boroviczka, czyli jałowcówka, sliwowica i ziołowa demanovka
(znakomita!!) serwowane są
w kieliszkach lub kubeczkach 0,04 l kosztują
30 -40 koron
(3 -4 zł).

Kawa, herbata (czaj -jesli chcemy czarna, dodajmy czerny, inaczej dostaniemy
herbatę
owocowa), czekolada na goraco kosztują
20 -40 koron (2 -4 zł).

• Kulinaria
Haluszki

Składniki:

500 g ziemniaków, 300 g maki, sól, 250 g bryndzy, 60 g cebuli, 80 g wedzonej
słoniny,
szczypiorek, koper.

Sposób przyrzadzenia.
Obrane, surowe ziemniaki scieramy na tarce, dodajacmakę
i sól. Wyrobione ciasto
przekładamy na deskę
i no em rzucamy do wrzacej wody. Ugotowane haluszki wybrac,
przemieszać
z bryndzą
i posypać
podsma oną
cebulka, którą

Strona 16

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

wczesniej podsma amy na
słoninie pokrojonej na drobne kawałki. Zamiast cebuli mo emy dodać
szczypiorek lub
koperek.

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszynski

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 6 (1) Warszawa, maj 2006 r.

Zapraszamy do naszej siedziby w goscinnych progach Muzeum Ziemi PAN, Al. Na
Skarpie
26 /w willi Pniewskiego/. Poczatek spotkań
zawsze o godzinie 18oo.

Tematy najbli szych spotkan:

4 maja -„Bieszczadzkie historie” – filmy dok. – prowadzi Zbyszek Muszynski
1 czerwca -prelekcja z niespodzianką
-prowadzi Małgorzata Muszynska
Uwaga! Czerwcowe spotkanie jest naszym ostatnim spotkaniem przed wakacjami,

dlatego prosimy o uczestniczenie w nim.

Sekretarz Oddziału
Małgorzata Muszynska

• Obserwatorium na Lubomirze
Obiekt na Lubomirze (najwy szy szczyt Beskidu Makowskiego) powstanie w miejscu
dawnego obserwatorium zbudowanego w latach 20-tych XX wieku. To własnie z niego
Lucjan Orkisz zaobserwował pierwszą
polską
komete. Niestety, obserwatorium zostało
zniszczone w czasie II wojny swiatowej. Po wojnie kilka razy podejmowano próby
odbudowy. Szanse na spełnienie ma ostatnia, która rozpoczeła się
wiosną
2003 roku.
Powołano wówczas Komitet Odbudowy zło ony z profesorów Akademii Pedagogicznej,
Uniwersytetu Jagiellonskiego, Akademii Górniczo-Hutniczej, a tak e członków
Polskiego
Towarzystwa Miłosników Astronomii.

W pazdzierniku 2003 zaprezentowano projekt nowego obserwatorium. Rozpoczeły się
prace
przygotowawcze pod przyszłą
inwestycje. Na polanę
pod szczytem Lubomira doprowadzono
ju.
sieć
elektryczną
i droge. Gmina Wisniowa, na której terenie le y szczyt Lubomira,

ogłosiła przetarg na budowę
obserwatorium.
budynku. Prace budowlane mają
rozpoczać
się
atrakcja turystyczna w tym rejonie.
Niedługo

Strona 17

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

wiosna.
zostanie
Dzieki twyłoniony wykonawca
emu powstanie ciekawa
Wiesci spod Giewontu
• Na Krupówkach

Dla jednych to miejsce odpoczynku i zabawy, dla innych zysku i zarobku, dla
mieszkanców
to zródło nocnych hałasów i gwaru. Krupówki, które miały być
reprezentacyjnym deptakiem,

zamieniają
się
w dzikie targowisko. Teoretycznie wjazd na Krupówki powinni posiadać
nieliczni. Otrzymują
oni z urzedu miasta identyfikatory po to, aby do sklepów dowozić
towar.
W praktyce jest zupełnie inaczej. Tak naprawdę
nie wiadomo, jakimi zasadami kierują
się
władze, przyznajac identyfikatory. Posiadają
je na przykład znani biznesmeni, którzy na
Krupówki dowo ą
nie towar, a siebie, i jeszcze robią
sobie z deptaku bezpłatny parking. Mają
je tak e chocby przedstawiciele Polskich Kolei Linowych czy notariusz. Wszyscy
oni zamiast
płacić
miastu za parkowanie -stawiają
swoje samochody na cały dzień
-od rana do
nocy -na deptaku.
Niestety, reprezentacyjny deptak coraz bardziej pogra a się
w chaosie. Wszystko zaczeło się
kilka miesiecy temu, gdy na Krupówkach pojawili się
słowaccy Cyganie. Kilkunastoosobowe
grupy Romów przemierzały deptak z góry w dół kilka razy dziennie,
sprzedajaczreki
lornetki i bi uterie.
Nikt nie potrafił dać
sobie z nimi rady. Nawet stra.
graniczna po paru dniach przestała
zaczepiać
Cyganów. Po romskich handlarzach obudzili się
nasi rodacy. W okolicach
sylwestra jak grzyby po deszczu na deptaku zaczeły pojawiać
się
nielegalne kramy i kramiki.
Sprzedawcy z całej Polski nic nie robili sobie z niezbyt zresztą
stanowczych interwencji
stra y miejskiej. Woleli przyjmować
mandaty i stać
dalej. Dodajmy, e nielegalne stoiska
wygladają
fatalnie. Sprzedawcy ustawiają
swój towar na stojakach do bielizny czy nawet
deskach do prasowania. Krupówki zamieniają
się
wiec nie tylko w autostrade, ale równie.
w
coś
na kształt słynnego warszawskiego stadionu dziesieciolecia. Niestety, to jeszcze
nie
wszystko. Nikt nie mo e sobie te.
dać
rady z nachalnymi pseudoartystami. Przebrani w
brudne futra diabła czy misia, czesto bedacy pod wpływem alkoholu, jegomoscie

Strona 18

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

atakują
niczego nie spodziewajacych się
przechodniów. W ten sposób zawsze mo e się
udać
wy ebrać
dwa złote pod pozorem zrobienia zdjecia. Temu wszystkiemu przygladają
się
sprzedawcy oscypków, którzy uiszczajac na rzecz miasta opłatę
targowa, próbują
zwiazać
koniec z koncem.
Od paru lat w spokoju handlowali oscypkami, przekonani, e płacac gminie
podatki, bedą
spokojnie handlować
dalej. Nic z tych rzeczy -to własnie ich czeka rewolucja. Władze miasta
zdecydowały, e zamiast dotychczasowego losowania, które decydowało o wyborze
stoisk,
ogłoszą
przetarg na ich dzier awe. Jego przygotowaniem zajmuje się
Biuro Promocji, a
zasady są
na razie skrywane w zaciszu magistrackich gabinetów.

Sytuacja na Krupówkach, to jeden wielki skandal. Władze powinny zatrudnić
osobe, która
pełniłaby funkcję
miejskiego plastyka. Powinny być
z nią
uzgadniane wszelkie sprawy
dotyczace wygladu Krupówek. W tej chwili nawet sprzedawcy oscypków robią
to czesto pod
nieestetycznymi czerwonymi parasolami. Za to, co dzieje się
na Krupówkach, odpowiadają
te.
czesciowo własciciele kamienic, którzy pozwalają
sprzedawcom zawieszać
swoje towary
na scianach. Do tego wszystkiego dochodzi potworny brud i reklamowy chaos.

Władze miasta ju.
dawno powinny podjać
kroki, które uporzadkowałyby sytuacje, bo to
przecie.
najbardziej reprezentacyjna ulica Zakopanego.

• 57 -tyle zakopianskich obiektów zapisanych jest w rejestrze zabytków. Reszta
własciwie nie jest chroniona. Zakopane, które pamietamy, które podziwiały i
podziwiają
od ponad stu lat pokolenia, mo e stać
się
historia.
Zakopane nigdy nie miało szczescia do rozwiazań
urbanistycznych z prawdziwego zdarzenia,
za to ogromne do ludzi, którzy inwestowali tu du e pieniadze. Wies, a od 1933
roku miasto,
rozwijało się
spontanicznie i malowniczo, co najlepiej widać
na Krupówkach, gdzie typowo
miejskie kilkupietrowe kamienice stoją
obok góralskich chatynek. Na dodatek Krupówki to

własciwie jedyna ulica o typowo miejskim charakterze. Reszta Zakopanego to
ostatnio coraz
bardziej zwarte dzielnice willowe, te.
zresztą
bardzo zró nicowane stylowo. Wiele sposród
tych domów to prawdziwe perełki, które tworzą
klimat Zakopanego, klimat przez wielu

Strona 19

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

uwa any za niepowtarzalny i wyjatkowy.

Coraz wiecej starych domów popada w ruinę
i jest rozbieranych. W to miejsce pojawiają
się
nowe, czesto niby-regionalne, ale w rzeczywistosci obce stylowo do tego stopnia,

e mo e ju.

lepiej byłoby zgodnie z zakopianską
tradycją
postawić
coś
nowoczesnego, ale wartosciowego
architektonicznie. Opieka nad zakopianskimi zabytkami zawsze była problemem. To
trochę
tak jakby mieszkancy nie lubili swojego miasta. Urzad miasta te.
szybko pozbył się
konserwatora zabytków. Rozbieranie domów, wycinanie starodrzewia, zabudowa
terenów
tradycyjnie uznanych za zielone to jak wykorzenianie własnej przeszłosci.

Jest oczywiscie kilka pozytywnych przykładów: Staszeczkówka, Poraj, Gazdowa
Kuznia
(Hotel pod Giewontem), Witkiewiczówka, Ornak. Negatywnych jest du o wiecej. W
miejscu
hotelu Karpowicza w samym centrum jest grillowisko pomieszane z wesołym
miasteczkiem,
Turnia straszy w srodku miasta, a jej własciciele walczą
o wypisanie z rejestru zabytków,
Helena, której własciciel czeka a.
sama się
rozpadnie, dawne wille przy ulicy Sienkiewicza,
Nowotarskiej, przy Chramcówkach, Bulwarach Słowackiego. Poza rejestrem zabytków
są
nawet domy autorstwa samego Witkiewicza, jak chocby Oksza czy Czerwony Dwór,
postawiony przez Wojciecha Roja według projektów twórcy stylu zakopianskiego.
Poza
jakakolwiek opieką
są
domy bedace nie tylko swiadectwem historii Zakopanego, ale i polskiej
kultury, wille, w których mieszkali literaci, politycy, artysci.

• Flisacki rekord
Pieninscy flisacy chcą
w tym roku pobić
rekord i spławić
wiecej ni.
275 tys. turystów w ciagu
sezonu. O ile dopisze pogoda i goscie, jest pewna szansa na nowy rekord. Do
rezultatu z 1975

r. przewoznikom od kilku lat brakuje około 50 tys. By maksymalnie zwiekszyć
swoje szanse
na sukces, górale rozpoczeli sezon ju.
1 kwietnia, a zakonczą
ostatniego pazdziernika.
Spływ Dunajcem odbywać
się
bedzie codziennie z wyjatkiem Bo ego Ciała i Wielkanocy.
Turysci tak jak do tej pory bedą
mogli skorzystać
z przeja d ki do Szczawnicy (18 km) lub
Kroscienka (23 km). W tym roku, podobnie jak w ubiegłych latach, na turystów
czekać
bedzie około 250 łodzi. Ceny biletów nie zmienią
sie. Dorosli za spływ ze Sromowiec Katów
do Szczawnicy zapłacą
39 zł, a dzieci 19,50 zł.
• „Na Bezdro ach Tatrzanskich”
Sposród pozycji, które powinien znać

Strona 20

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

ka dy, kto interesuje się
górami na jednym
z pierwszych miejsc jest zbiór pism Mariusza Zaruskiego "Na Bezdro ach
Tatrzanskich".
Wydana w 1923 roku ksia ka jest swiadectwem pionierskiego poznawania Tatr na
poczatku
XX wieku. Jej autorem był legendarny zało yciel TOPR, pionier polskiego
narciarstwa
i zimowego taternictwa... Przedstawiamy jeden z jej fragmentów.

***

Stanałem na płasience pod ostrym karbem w granitowej grani. Na lewo olbrzymia,
pochylona
nad przepascią
płyta, której krawedz, nie grubsza od małego palca reki, biegnie zrazu
pionowo a wy ej zagina się
w przepiekną
półkolistą
linie. Z dołu wyglada jak ostrze sztyletu,
skierowane w niebo. Kilka gzymsików podzwigneło mię
w góre. Dosiegnałem reką
malutkiej

poprzecznej szczeliny i wciagnałem się
na listewkę
płyty. Płaska, równa, poczciwa płyta
tatrzanska: niby idealnie gładka, cała jednak porosła suchym i ostrym mchem
skalnym,
wygrzana w słoncu, od wieków dumajaca nad głebią
pustej dolinki, w którą
poziera... Rece
dosiegają
ju.
grani. Na lewo ledwie widoczne wklesniecie w skale -tyle tylko oparcia, ile
starczy dla konca trzewiczka. Jeden silny rzut i wciagnałem się
na siodełko w grani -siodełko
niedu e, nie wieksze od tego, którym kulbaczy się
konia.
Tatry! Całe Tatry przede mna!
Hen daleko, daleko, w niebieskawej mgle szczyt jeden, drugi, skalne zeby,
uskoki, turnie
sciete krzesanicami, lebiska potworne, mrokiem swoich czelusci ziejace w
doliny; białe
we e sniegów, kłebiace się
nad piargami w ucieczce przed słoncem; Lodowy, Kie marski,
Ostry, Starolesna, a bli ej olbrzymi Garłuch -stary baca, pozierajacy na cały
kierdel szczytów
pomniejszych...
Znajome, znane i ukochane Tatry bo e... niczyje...
Tylem o was przedumał, tylem za wami się
stesknił!
Jak lisć
oderwany od drzewa gnały mię
losy dziejowe przez pola, lasy, rzeki, ugory i bagna,
przez rumowiska czarne i gruzy, patrzace oczodołami zakopconych murów, jak
patrzy trup
bezduszny na przechodzacego wedrowca: smutnie i obojetnie, a jednak straszliwie.
Z całym
pieniem i potega ycia, którego ju.
nie ma. Przez rumowiska, swiadczace krzykiem ciszy
cmentarnej, e były niegdyś
tu osiedla ludzkie. Ludzie w swiat poszli. Gdzie oni? Czy wróca?
Przez pola bitew, bluzgajace krwią
i nienawiscia, zgrzytem elaza szarpiacego wnetrznosci
ziemi, ludzi i koni; dudniace turkotem dział, uderzeniami cyklopowych pocisków i
kopyt
tetentem; a dziś

Strona 21

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

milczace i ciche, jak ci, którzy na nich posneli. W dziwacznych skretach le ą
pokotem, broń
w zacisnietych dłoniach trzymaja...Przez cały zamet burzy wojennej jak lisć
z drzewa zerwany...
I oto znów na was patrze, Tatry odwieczne, coscie ju.
na tyle nawałnic ze spokojem
olbrzymów patrzyły i z litoscią
nad mrowiem ludzkim, które u stóp waszych pełza.
Słyszałyscie tepe uderzenia maczug i swist strzał pierwotnego człowieka,
zmagajacego się
z jaskiniowym niedzwiedziem, skrzyp wozów Balamira, ciagnacego na podbicie
swiata,
i brzek saracenskiej szabli i jazgot szrapneli ponad Nowym Saczem...
Wszystko mineło, lecz wyscie przetrwały. Takie same strzeliste, dumne i grozne,
jak w dniu
onym, gdyscie się
wzniosły ponad poziom nizin i orlim okiem rozejrzałyscie się
po swiecie
szerokim. Przeto w was jest moc rzeczy wiecznych i prostych. Tajemniczy urok
swiatyn,
w których mieszka bóstwo nieznane, litujace się
nad człowiekiem, skazanym na tepe
uderzenia maczug i jazgot szrapneli rozrywajacych wnetrznosci.
Przeto stałyscie się
marzeniem i tesknotą
ludzi spragnionych modlitwy bezsłownej i słonca.
Wróciłem do was, znów na was patrze, czar piekna waszego wchłaniam całą
trescią
swej
duszy, z miłoscią
dotykam chropawego granitu waszych turni krzesanych, powietrzem się
waszym upijam... Skarby wasze przyjmuje... Za tyle smutku, za tyle udreki...
Tatry wy bo e, niczyje...

Mariusz Zaruski (1918 r.)

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszynski

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 7 (1)
Warszawa, czerwiec 2006 r.

Zapraszamy do naszej siedziby w Muzeum Ziemi PAN, Al. Na Skarpie 26 /w willi
Pniewskiego/.
Poczatek spotkań
zawsze o godzinie 18oo.

Temat najbli szego spotkania:

1 czerwca -prelekcja z niespodzianką
-prowadzi Małgorzata Muszynska

Uwaga!
Czerwcowe spotkanie jest naszym ostatnim spotkaniem przed wakacjami.
Nastepne dopiero 5 pazdziernika 2006 r.

Sekretarz Oddziału
Małgorzata Muszynska

Strona 22

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Wiesci spod Giewontu

• Kasprowy Wierch: limity czasu dla turystów
Kolejka linowa na Kasprowy Wierch przechodzi wiosenny przeglad techniczny.
Wszyscy
czekają
jednak na pozwolenie na jej przebudowe.

Na razie jest to zwyczajny przeglad. Gdy tylko jednak starosta tatrzanski wyda
pozwolenie
na budowę
rozpocznie się
trwajaca do grudnia przebudowa.
Przeciwko modernizacji protestują
organizacje ekologiczne. Pisma w tej sprawie trafiły do
Komisji Europejskiej. Budowa
nowej
kolejki
na
Kasprowy
ma
ruszyć
jeszcze
w
tym
miesiacu.
Bedzie
ona
mogła
wwozić
dwa
razy
wiecej
turystów:
zamiast
180
-360
osób

na
godzine.
To
niepokoi
ekologów,
zwłaszcza,
(e
Polskie
Koleje
Liniowe
chcą
budować
bez
sporzadzania
raportu
oddziaływania
inwestycji
na
srodowisko.
Tymczasem
TPN
planuje
wprowadzić
ograniczenia
czasowe
pobytu
na
szczycie
Kasprowego.
Najwy ej 50

Strona 23

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

minut spedzi latem na kopule Kasprowego Wierchu turysta, który wjedzie na szczyt
kolejka.

Osoba, która bedzie chciała przejechać
się
kolejka, w dolnej stacji w Zakopanem bedzie
wykupywała bilet na jazdę
tam i z powrotem na konkretne godziny. Ci, którzy z Kasprowego
wybierają
się
na wycieczkę
dalej w Tatry, wykupią
bilet tylko na przejazd w góre. Jesli wrócą
na Kasprowy, kupią
bilet na przejazd w dół.

Takie obostrzenia nie bedą
dotyczyły zimą
narciarzy. Ich sezon na Kasprowym jednak
się
skróci.

• Misie w natarciu
Pod Turbaczem zadomowił się
niedzwiedz. Tutaj przezimował, a teraz intensywnie

eruje. Jest szansa, e zostanie w Gorcach na dobre -cieszą

się
pracownicy GPN.
Pierwsze sygnały o "gorczanskim" misku dotarły do siedziby Parku wiosną
ubiegłego
roku.

Slady drapie nika były widywane w rejonie przełeczy Borek. Latem zakłócił
wakacyjny
wypoczynek turystom z Francji, którzy spedzali noc na biwaku „Trusiówka” w
Lubomierzu.
Kolejne informacje mówiły o niedzwiedzich sladach w okolicach Koninek. Pózną
jesienią
w
tym samym rejonie obserwował go grzybiarz z Krakowa. Pod koniec roku tropy misia
były
widywane w okolicach: schroniska na Starych Wierchach, Obidowca i w dolinie
Lepietnicy.
To były ostatnie informacje. Pózniej niedzwiedź
uło ył się
do snu.

Lesnicy i parkowcy wytypowali dwa bardzo prawdopodobne miejsca gawrowania. Na
temat
ich dokładnej lokalizacji -milczą
jak zakleci. GPN podkresla, e odnalezienie miejsca
zimowego spoczynku niedzwiedzia mogłoby dostarczyć
wielu po ytecznych informacji,
a przede wszystkim -pozwoliłoby objać
gawrę
strefą
ochronna. Dosć
czesto niedzwiedzie
zimują
kilkakrotnie w tym samym miejscu. W ubiegłym roku , miś
był naprawdę
dziki
i stronił od ludzkich osiedli. Tymczasem jego wycieczki do schroniska
mogaswiadczyć

o poczatkach demoralizacji. Jesli niedzwiedź
nabierze odwagi i zacznie się

Strona 24

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

zapuszczać
w zamieszkane rejony -czekają
go kłopoty..
Gospodarz schroniska na Turbaczu, nie jest zaskoczony informacjami o
niedzwiedziu.
Słyszelismy o nim jeszcze w ubiegłym roku od mysliwych. A parę
dni temu slady
niedzwiedzia na szlaku, prowadzacym od Nowego Targu, zauwa ył jeden z naszych
stałych
gosci. Okropnie się
przestraszył -relacjonuje. Opowiada te.
o dziwnym zachowaniu
schroniskowych psów. Przed dwoma dniami podczas spaceru czworonogi zawziecie
oszczekiwały zarosla przy oczyszczalni scieków (a własnie tam slady niedzwiedzia

doprowadziły pracowników GPN). Pracownicy schroniska obawiają
sie, e misiek odstraszy
turystów.

Obecnosć
niedzwiedzia pod Turbaczem nie jest ewenementem. Zimą
1992 roku pracownicy
GPN stwierdzili przypadek gawrowania misia na terenie Parku. Czy niedzwiedź
osiadzie
w Gorcach na stałe? -wydaje sie, e jest na to spora szansa. Teren pasma,
łacznie
z okolicznymi wzniesieniami Beskidu Wyspowego, wydaje się
być
wystarczajacym
terenem nawet dla tak ogromnego drapie nika.

• W Tatrach misie na szlaku
Ju.
kilkaset metrów po wejsciu w Tatry mo na spotkać
niedzwiedzie. W sobotę
20 maja
koło godz. 15 dwoje zakopianczyków wybrało się
na wycieczkę
szlakiem z Kuznic przez
Dolinę
Jaworzynki w kierunku Hali Gasienicowej.

-Uszlismy zaledwie kilkaset metrów – relacjonuje turysta. -Nie dotarlismy
jeszcze nawet
do polany z szałasami, gdy z lasu po prawej stronie wyszła na szlak
niedzwiedzica. Była od
nas jakieś
100 metrów. Chciała isć
do góry, ale prawdopodobnie spłoszyli ją
idacy wy ej
turysci. Niedzwiedzica przeszła przez szlak, a za nią
poda ył mały mis. Chodzimy po
górach od lat, ale pierwszy raz w yciu widzielismy misie – dodaje turysta.

Pracownicy TPN ostrzegają
przed bli szymi kontaktami z niedzwiedziami.

• Nowe przejscie graniczne
Turysci piesi i rowerzysci, a w zimie narciarze mogą
przekraczać
granicę
polsko-czeską
przez
nowo otwarte przejscie graniczne na szlaku turystycznym Wigancice
ytawskie-Vinovská
w Worku Turoszowskim (Bogatynia, powiat zgorzelecki).

Przejscie ma być

Strona 25

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

otwarte od 1 kwietnia do 30 wrzesnia w godzinach 6-20, a od 1 pazdziernika
do 31 marca od 8 do 18. Odprawy graniczne prowadzone są
przez Łu ycki Oddział Stra y
Granicznej.

Propozycja w sprawie otwarcia przejscia została zgłoszona przez stronę
czeska. Szczegóły
dotyczace jego utworzenia uzgodniono podczas spotkania ekspertów polsko-czeskiej
Komisji
ds. Przejsć
Granicznych w Jabloncu w listopadzie 2004 r.

Wojewoda dolnoslaski poinformował, e stara się
o uruchomienie kolejnych przejsć
turystycznych, które mają
usprawnić
ruch po obu stronach granicy.

• Przyroda powraca
Po blisko 200 letniej przerwie, po północnej stronie Karkonoszy pojawił sie ryś
Lynx lynx.
Ostatniego rysia w Karkonoszach zastrzelono około 1800 roku. Od tego czasu
informacje
o obserwacjach tropów lub pojedynczych osobników najwiekszego w europie
przedstawiciela
rodziny kotowatych, pojawiały się
sporadycznie i były to dane niepotwierdzone lub watpliwe.
2 kwietnia b.r tropy jednego osobnika stwierdzil (i sfotografowal) Roman Rapała,
przyrodnik
z Karkonoskiego Parku Narodowego.

Obserwacje potwierdzil prof. Jedrzejewski z Zakładu Badań
Ssaków PAN w Białowie y. Od
kilku lat pojedyncze rysie wystepują
w KRNAP (Krkonošský narodní park) i CHKO Jizerské
hory. W 2000 r. tropy jednego osobnika stwierdzono równie.
po polskiej stronie Gór
Izerskich. Pozostaje tylko wierzyc,i.
ryś
pozostanie w naszych górach i w przyszłosci bedzie
stałym składnikiem karkonoskiej fauny.

Jeszcze niedawno informacje o bobrach w Sudetach miały charakter historyczny.
Dziś
zwierzeta te powracają
dzieki staraniom przyrodników (reintrodukcje) oraz poprawie
czystosci wód.

Tak jest m.in. u podnó a Jesioników, gdzie wytepiono je do lat 30. XVIII
stulecia, a obecnie
ich populacja systematycznie rosnie.

Pierwsze okazy bobrów sprowadzono na Morawy z Austrii w 1991 r. i wypuszczono do
rzeki
Morawy w okolicy miasta Litovel. Wkrótce bobry zaczeły zakładać
kolonie wzdłu.
rzeki
w kierunku północnym i w 2005 r. dotarły do miejscowosci Bohutín u stóp
Hanušovickiej
vrchoviny. Ostatnio zaobserwowano je te.
na obrze ach Šumperka nad rzeką
Desna.

W sumie, w powiecie šumperskim yje obecnie około 100 bobrów. Ich obecnosć
w terenie
podgórskim mo na poznać
po przegradzajacych potoki zaporach, zbudowanych z
charakterystycznie „spiłowanych” pni. Dzieki nim bobry spietrzają

Strona 26

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

wody potoku, na którym
budują
swoje eremia. Pojedynczą
kolonię
zamieszkuje od czterech do osmiu osobników.

• Nareszcie PTTK modernizuje schroniska
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze modernizuje górskie schroniska.
Niedługo do Murowanca zostanie poprowadzony kabel energetyczny. W tym roku
rozpocznie się
budowa nowego schroniska na Markowych Szczawinach.

Od kilku lat PTTK przy współpracy Ekofunduszu i Narodowego Funduszu Ochrony
Srodowiska w Warszawie realizuje program pn. „Zmniejszenie ucia liwosci obiektów
PTTK,
zlokalizowanych na terenach parków narodowych dla ich srodowiska
przyrodniczego”.
W ramach projektu wykonywana jest termo modernizacja budynków, ocieplenie scian
i dachów oraz wymiana stolarki budowlanej, zmiana systemu ogrzewania na
ekologiczny
przy zastosowaniu energii elektrycznej, oleju opałowego i drewna. Poza tym w
wielu
obiektach wykorzystywana jest energia słoneczna i siła wody. W schroniskach
sukcesywnie
budowane są
nowe lub modernizowane biologiczne oczyszczalnie scieków. Obiektami
zarzadza spółka „Karpaty” PTTK.

Trwają
prace przygotowawcze do zmodernizowania schroniska na Hali Gasienicowej. Jeszcze

w tym roku do Murowanca zostanie poprowadzony z dolnej stacji kolejki w Kotle
Gasienicowym przewód energetyczny, zasilajacy budynki PTTK. Dzieki takiemu
rozwiazaniu
bedzie mo liwa budowa wysokosprawnej biologicznej oczyszczalni scieków i
modernizacja
ogrzewania schroniska.

Na remont czeka te.
schronisko w Dolinie Pieciu Stawów Polskich. Usytuowane w trudnym,
wysokogórskim terenie do dziś
nie posiada odpowiedniego zasilania energetycznego. Kłopoty
są
równie.
z oczyszczaniem scieków. W zwiazku z tym planowana jest modernizacja małej
elektrowni wodnej, a pochodzaca stamtad energia zasili oczyszczalniescieków i
ogrzeje
budynek.

W tym roku rozpoczną
się
równie.
prace przy budowie nowego schroniska na Markowych
Szczawinach na Babiej Górze. Niedawno została tam wybudowana biologiczna
oczyszczalnia
scieków. PTTK czeka na decyzję
ministra srodowiska.

yczymy udanych wakacji, wielu ciekawych wycieczek i pieknych widoków

na górskich szlakach. Do zobaczenia w pazdzierniku.
Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszynski

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.

Strona 27

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Mieczysława
Karłowicza

Nr 8 (1) Warszawa, pazdziernik 2006 r.

W dniu 19 pazdziernika 2006 r. odbyło się
pierwsze po wakacyjnej przerwie spotkanie O/W
PTT. Mimo zawiadomienia o miejscu i terminie zerowa wrecz frekwencja sprawiła,

e było

to zebranie Zarzadu Oddziału. Omówiono bie ace sprawy i ustalono terminy spotkań

do
konca tego roku.

Terminy najbli szych spotkan:

2 listopada – spotkanie odbedzie się
w Instytucie Geologii PAN /ul. Twarda/

16 listopada – o miejscu spotkania informacja pod nr tel. [phone]
384

7 grudnia – Roczne Zebranie Sprawozdawcze /obecnosć
obowiazkowa/

21 grudnia – spotkanie opłatkowe

Uwaga! W zwiazku z awarią
jaka miała miejsce w Muzeum Ziemi, jestesmy chwilowo
pozbawieni naszego miejsca spotkan. Korzystamy z sali na ul. Twardej. Być
mo e nasze
spotkanie w dniu 16 listopada bedzie mogło się
odbyć
w Muzeum. Dlatego prosimy o
kontakt pod podanymi numerami telefonów o miejscu spotkania.

Sekretarz Oddziału
Małgorzata Muszynska

• Kulinaria
Haluszki

Składniki:

500 g ziemniaków, 300 g maki, sól, 250 g bryndzy, 60 g cebuli, 80 g wedzonej
słoniny,
szczypiorek, koper.

Sposób przyrzadzenia.
Obrane, surowe ziemniaki scieramy na tarce, dodajacmakę
i sól. Wyrobione ciasto
przekładamy na deskę
i no em rzucamy do wrzacej wody. Ugotowane haluszki wybrac,
przemieszać
z bryndzą
i posypać
podsma oną
cebulka, którą
wczesniej podsma amy na
słoninie pokrojonej na drobne kawałki. Zamiast cebuli mo emy dodać
szczypiorek lub
koperek.

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszynski

BIULETYN

Strona 28

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 9 (1) Warszawa, grudzień
2006 r.

Z okazji zbli ajacych sieSwiat Bo ego Narodzenia, wszystkim Członkom
i Sympatykom Oddziału Warszawskiego PTT, ich Rodzinom i Przyjaciołom
spedzenia tych Swiat w miłej, rodzinnej i radosnej atmosferze, a w
nadchodzacym Nowym Roku wiele pomyslnosci

yczy

Zarzad Oddziału

Zwyczaje wigilijne

Dzień
wigilijny bogaty jest w zwyczaje i zabobony posiadajace magiczną
moc: jednym z
nich był zakaz szycia, tkania, motania i przedzenia. Były to czynnosci
szczególnie lubiane
przez demony wody, które mogły zjawić
się
wszedzie tam, gdzie zakaz złamano. Do dzisiaj
przestrzega sie, aby w Wigilię
nie kłócić
się
i okazywać
sobie wzajemnie yczliwosc.
Przetrwał te.
przesad, e jesli w wigilijny poranek pierwszym gosciem w domu bedzie młody
chłopiec, przyniesie to szczesliwy rok. Mysliwi tego dnia tradycyjnie udają
się
na polowanie,
którego pomyslny wynik zapewni opiekę
na cały rok patrona łowiectwa sw. Huberta.

Nieodłacznym elementem kolacji wigilijnej jest obdarowywanie się
prezentami, które
w polskiej tradycji przynosi pod choinke, w zale nosci od regionu: sw. Mikołaj,
aniołek lub
Gwiazdor. Do tradycji nale y równie.
rodzinne spiewanie koled. O północy w kosciele
odbywa się
uroczysta msza zwana pasterka.

Wró by wigilijne

Dzień
wigilijny, od rana do wieczora, szczególnie sprzyja wszelkim wró bom, rytuałom
i obyczajom. Folklor polski był pod tym wzgledem szczególnie bogaty i
zró nicowany
w zale nosci od regionu. Niektóre zwyczaje zachowały się
do dzis.

Choinka

Tradycja ta wywodzi się
z VIII w. Sw. Bonifacy, nawracajac na chrzescijanstwo poganskich
Franków, kazał sciać
olbrzymi dab, któremu oddawano czesc. Upadajacy dab zniszczył
wszystkie pobliskie drzewa oprócz małej sosenki. Swiety uznał to za znak

Strona 29

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

niebios, a młode

zielone drzewko za symbol Chrystusa i chrzescijanstwa. Zwyczaj ubierania choinki
w znanej
formie przyszedł do nas z Niemiec na przełomie XVIII i XIX w. Zawieszane na
drzewku w
wigilię
ozdoby i smakołyki nie były dobrane przypadkowo. I tak:

· jabłka -symbolizowały zdrowie i urode,
· orzechy -zawijane w złotko miały zapewnić
dobrobyt i siły witalne,
· miodowe pierniki -dostatek na przyszły rok,
· opłatek -umacniał miłosc, zgodę
i harmonię
w rodzinie,
•
łancuchy -wzmacniały rodzinne wiezi
•
lampki i bombki -miały chronić
dom od demonów i ludzkiej nie yczliwosci
•
gwiazdka na czubku -to pamiatka gwiazdy betlejemskiej oraz znak majacy pomagać
w powrocie członków rodziny przebywajacych poza domem,
•
dzwonki -oznaczały dobre nowiny i radosne wydarzenia w rodzinie
•
aniołki -to opiekunowie domu
Propagatorzy starochinskiej sztuki feng shui zalecają
zawieszenie na choince drobnych
przedmiotów, np. dzwoneczka lub szklanego paciorka, które pózniej mo na umiescić

w
swoim pokoju na resztę
roku. Bedą
słu yć
wspomaganiu harmonii , zdrowia i pomyslnosci
przez wzmocnienie przepływu dobroczynnej energii. Staną
się
nie tylko ozdoba, ale i naładują
się
szczególną
mocą
zwiazaną
z drzewkiem, które obdarzamy uczuciem i w którym skupia się
najbardziej pozytywna energia swiatecznych dni.

ZWYCZAJE BO ONARODZENIOWE

Swieto Bo ego Narodzenia jest pozostałoscią
zwyczajów przedchrzescijanskich. Ju.
bowiem w wielu religiach ludów pasterskich i rolniczych były znane swieta ku
czci narodzin
bogów. Obchodzono je w koncu grudnia lub na poczatku stycznia. Pierwotnie miały
charakter
sakralny, z czasem stały się
hucznymi uroczystosciami, połaczonymi z ucztami, zabawami
ludowymi, procesjami, przedstawieniami komedii i tragedii.

Kosciół nie mógł tolerować
tych poganskich zwyczajów, zwłaszcza e wielu wiernych, po
odprawieniu obrzedów chrzescijanskich, nadal poda ało na uroczystosci ku czci
starych
bogów. Próbował wiec wykorzenić
je, a kiedy to się
nie udało, przekształcił i właczył do
swoich obrzedów: na poczatku IV wieku ustanowił swieto ku czci narodzin Jezusa
Chrystusa,

Strona 30

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

jego datę
zaś
wyznaczył na 6 stycznia. Ale ju.
w połowie tego.
wieku w Kosciele zachodnim
(rzymskim), a w połowie nastepnego w Kosciołach wschodnich Bo e Narodzenie
zostało
przeniesione na 25 grudnia. Obie daty -6 stycznia, a potem 25 grudnia -nie
zostały
przypadkowo ustalone.

Zbiegały się
z uroczystosciami ku czci narodzin dawnych bogów i nowe, chrzescijanskie
swieto miało zastapić
stare oraz zatrzeć
w pamieci wiernych wszelkie wspomnienia o
poganskich bogach. Zwyczaje bo onarodzeniowe kształtowały się
przez cale stulecia i są
konglomeratem antycznych pozostałosci, sredniowiecznych naleciałosci i
poganskich
pozostałosci miejscowego pochodzenia, usankcjonowanych przez Kosciół.

Takim doskonałym przykładem są
własnie polskie zwyczaje bo onarodzeniowe, przede
wszystkim Wigilia. Prawie dokładnie zbiega się
ona z dawnym słowianskim swietem ku czci
narodzin boga Słonca i ognia, zawierajacym w sobie elementy zaduszkowe i
agrarne. Te dwa

elementy zostały złaczone z obrzedami zwiazanymi z narodzinami Chrystusa i -mimo

upływu wieków -w szczatkowych formach przetrwały do dnia dzisiejszego.

O zaduszkowym charakterze Wigilii swiadczy uroczysta wieczerza, składajaca się
ze
specjalnie przygotowanych potraw. Spo ywana jest w ciszy i skupieniu, a nawet w
podniosłym nastroju, aby nie urazić
dusz zmarłych członków rodziny, które -jak niegdyś
wierzono -odwiedzają
w tym dniu swoich najbli szych. Dla nich to pozostawiano resztki
jedzenia na stole przez noc lub rezerwowano miejsce podczas wieczerzy. Ten
ostatni zwyczaj
w latach minionej wojny nabrał innego charakteru: w niektórych domach zostawiano
wolne
miejsce dla najbli szych, przebywajacych z dala od rodzinnych stron. Elementy
agrarne,
zwiazane z nadzieją
na dobry urodzaj, to ustawianie podczas Wigilii snopka nie młóconego
zbo awkacie izby oraz rozscielenie słomy lub siana na podłodze lub stole pod
obrusem. Na
ten poganski zwyczaj pomstowali kaznodzieje jeszcze w połowie XVII wieku, ale
ju.
pod
koniec tego.
wieku upowszechniło się
przekonanie, e czyniono to na pamiatke łóbka, w
którym się
narodził Chrystus.

Do stołu wigilijnego zasiada się
po pojawieniu się
pierwszej gwiazdy, symbolizujacej
gwiazdę
betlejemska, która -jak czytamy w Ewangelii wg. Mateusza -wskazywała trzem
medrcom drogę
do Betlejem, "a doszedłszy do miejsca, gdzie było dziecie, zatrzymała sie".
Temu chrzescijanskiemu zwyczajowi przez długi czas towarzyszyły liczne poganskie

Strona 31

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

przesady, z których przetrwał jeden. Otó.
przy stole wigilijnym powinna zasiadać
parzysta
liczba osób, a jesli takowej nie było, pozostawia się
wolne miejsce dla nieprzewidzianego
goscia. Nieparzysta bowiem liczba oznacza, ze ktoś
z wieczerzajacych umrze w najbli szym
roku. Ilosć
potraw powinna być
parzysta.

Przed rozpoczeciem wieczerzy wigilijnej dzielimy się
opłatkiem. Jest to pozostałosć
poganskiego zwyczaju dzielenia się
pieczywem obrzedowym w celu odnowienia lub zawarcia
pobratymstwa. Dawniej przypisywano opłatkowi własciwosci magiczne i dawano go
równie.
bydłu oraz rozrzucano w ogrodzie, aby uchronić
zwierzeta i rosliny przed chorobami i wzmóc
ich siły rozrodcze. Podobne własciwosci przypisywano tak e potrawom wigilijnym i
ich
resztki podawano bydłu i koniom.

Po wieczerzy wigilijnej spiewa się
koledy. Pierwotnie były to piesni swieckie, siegajace
swoimi poczatkami czasów rzymskich. W Polsce zwiazane zostały z obrzedami
noworocznymi i ze zwyczajem składania yczen, za które winszujacemu nale ały się

podarki.
Na przełomie XV i XVI wieku zaczeły ustepować
miejsca piesniom religijnym, zwiazanym
tematycznie z Bo ym Narodzeniem, czyli dzisiejszym koledom.

Choinka, którą
ubieramy w Wigilie, a która powinna stać
a.
do swieta Trzech Króli, do
Polski przywedrowała z Niemiec w drugiej połowie XVII wieku i zadomowiła się
najpierw u
ewangelickich mieszczan pochodzenia niemieckiego, ale ju.
w poczatkach nastepnego wieku
towarzyszyła wieczerzy wigilijnej w katolickich domach magnackich i
szlacheckich, a
wkrótce potem i w izbach chłopskich. Kosciół dosć
szybko adaptował ją
do własnych potrzeb
kultowych i uznał za symbol biblijnego "drzewa poznania dobra i zła". Opasujace
ją
łancuchy
symbolizują
we a -kusiciela, rozwieszone jabłka -owoce grzechu z rajskiego drzewa,
gwiazda na jej czubie -gwiazdę
betlejemska.

W cyklu swiat bo onarodzeniowych znajduje się
równie.
Nowy Rok, z którym łaczą
się
liczne zabiegi magiczno-wró biarskie, majace odsłonić
przyszłosc. Sposród nich
najpopularniejsze jest przewidywanie pogody na najbli szy rok. Wró enie
rozpoczyna się
25

grudnia, a ka dy dzień
odpowiada kolejnym miesiacom nadchodzacego roku. Je eli na
przykład 25 grudnia jest sucho i mrozno, to taki bedzie styczen, je eli 30
grudnia pada deszcz,

Strona 32

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

to czerwiec bedzie deszczowy.

Okres Bo ego Narodzenia zamyka swieto Trzech Króli. W Ewangelii wg. Mateusza są
to
medrcy, czyli magowie ze Wschodu, którzy przybyli do Betlejem, gdzie znajdował
się
"nowo
narodzony król ydowski", któremu zło yli pokłon i dary. Pózniejsza tradycja
nazwala ich
królami i okresliła ich liczbę
stosownie do wymienionych przez Mateusza trzech darów. Ich
imiona: Kacper (Kasper), Melchior i Baltazar -wymienione zostały po raz pierwszy
dopiero
w IX wieku. Pierwszy ofiarował kadzidło, symbol boskosci, drugi -złoto, symbol
władzy
królewskiej, trzeci -mirre, zapowiedź
meczenskiej smierci. Tradycja sredniowieczna nazwała
ich Trzema Królami z Kolonii (Niemcy), gdzie w miejscowej katedrze znajdują
się
ich
relikwie. Kacper od XV wieku wystepuje jako Murzyn lub Maur.

W dniu Trzech Króli pisze się
"swieconą
kreda" inicjały KMB na drzwiach domów i
mieszkan, ksiadz chodzi po koledzie i kropi "wodaswiecona" mieszkanie, na wsi
niekiedy
równie.
obejscie gospodarskie. Jest to relikt dawnych wierzeń
poganskich przeniesiony na
grunt chrzescijanski. Otó.
wierzono, e 5 stycznia konczy się
dwunastodniowy pobyt dusz na
ziemi, na którą
przybyli w dzień
wigilijny. Ró nymi wiec zakleciami magicznymi
przynaglano je do odejscia ze swiata yjacych. Kosciół katolicki ten zwyczaj
usankcjonował,
ale nadał mu charakter obrzedu chrzescijanskiego i zwiazał ze swietem Trzech
Króli.

Kulinaria

Z łemkowskiej kuchni. Dzisiaj polecam wspaniałe danie wigilijne.

PIEROGI Z SUSZONYMI SLIWKAMI (NA 25 SZTUK)

CIASTO: 2 SZKLANKI MAKI,
3/4 SZKLANKI WODY,
EW. 1 JAJKO
FARSZ: OKOŁO 25 SUSZONYCH SLIWEK BEZ PESTEK (NAJLEPIEJ PODWEDZANYCH POLSKICH
WEGIEREK),
4 ŁY ECZKI CUKRU WANILIOWEGO, 150 ML MIODU, 200 G MASŁA

Zmaki i wody zagniatamy ciasto. Jesli lubimy odrobinkę
twardsze, dodajemy jeszcze jajko. Zwijamy
ciasto w kulę
i przykrywamy sciereczka. Sliwki zalewamy ciepłą
woda, odstawiamy na 10 min, a
nastepnie odcedzamy. Rozwałkowujemy ciasto na podsypanej maką
stolnicy i szklanką
wycinamy
kra ki, na których układamy po jednej sliwce. Zlepiamy brzegi ciasta i gotujemy
pierogi we wrzacej
wodzie posłodzonej 2 ły eczkami cukru waniliowego. W rondelku topimy masło,
dodajemy miód i
pozostałe 2 ły eczki cukru waniliowego. Pierogi podajemy polane miodowo-maslanym
sosem.

Strona 33

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszynski

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 10 (2) Warszawa, styczeń
2007 r.

W pierwszym w tym roku Biuletynie od razu mamy dobrą
dla Nas wiadomość. Wszystko wskazuje na
to, Se od lutego będziemy juS
mogli się
spotykać
w siedzibie Muzeum Ziemi PAN w willi
Pniewskiego.

W styczniu spotykamy się
tradycyjnie w 1 i 3 czwartek miesiąca czyli 4 i 18 stycznia.

Sekretarz O/w PTT

Misiek w Gorcach

W lasach Lubonia Wielkiego, między Rabką
a Rabą
NiSną, pojawił się
niedźwiedź. Zwierzak
szuka miejsca na gawrę. -To nic nadzwyczajnego. Kilka razy mieliśmy niedźwiedzia
w tym
rejonie -skomentował Stanisław Biedrończyk, leśniczy gospodarujący na wschodnich

stokach Lubonia. Zaznacza jednak, Se wielki drapieSnik nigdy nie zabawił w
okolicach Rabki
i Raby zbyt długo. Po kilkudniowym odpoczynku wyruszał w dalszą
drogę
-zwykle w stronę
Tenczyna i Krzeczowa, tam przekraczał zakopiankę
i szedł dalej – wzniesieniami Beskidu
Makowskiego aS
do Pasma Babiogórskiego, by tam przezimować. Po drodze niedźwiedzie
prawi zawsze zaglądały do kilku połoSonych na stokach Lubonia pasiek. Informacje
od
zdenerwowanych pszczelarzy docierały do Biedrończyka lotem błyskawicy.

Tym razem jest jednak inaczej. -Z opisu wynika, Se miś
idzie do parku -wysuwa własną
hipotezę
doktor Jan Loch, szef Pracowni Naukowej Gorczańskiego Parku Narodowego.
Przypomina o ostatnich przypadkach gawrowania niedźwiedzi pod Turbaczem. W
ubiegłym
roku misiek spędził w Gorcach całe lato, jesień
i prawdopodobnie przezimował. -Popróbował
Sycia w Gorcach i pewnie mu się
tutaj spodobało -przekonuje Loch. -To moSe być
ten sam
osobnik -dodaje. Teorię
Locha potwierdzają
opisy tropów pozostawionych przez misia na
łąkach nad Rabą
NiSną

Strona 34

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

i Zarytem -bardzo podobne do tych obserwowanych ubiegłej jesieni
i wiosny przez pracowników GPN.

Nowi gospodarze na Turbaczu

Mają
zamiar wybudowaćściankę
wspinaczkową, a zimą
-lodową. Chcieliby cyklicznie
urządzać
festiwale filmów i pokazy przeźroczy. Schronisko na Turbaczu ma nowych
gospodarzy -Bogumiłę
i Aleksandra Długopolskich. Schronisko objęli półtora miesiąca temu.
Zamierzają
oSywić
to miejsce i na Turbacz ściągnąć
turystów, zwłaszcza zimą, kiedy jest
trudniej dotrzeć. JuS
na wstępie zmienili nieco jadłospis. Kiedy okoliczne lasy obrodziły
w grzyby, podawali zupę
z prawdziwków. Strudzeni turyści chętnie jedli teS
kwaśnicę
i domowe pierogi. Olek chciałby stworzyć
tutaj miejsce, gdzie spotykaliby się
wspinacze,
dlatego za schroniskiem zamierza wybudowaćściankę
wspinaczkową, która w zimie

zamieniałaby się
w ścianę
lodową. Marzy mu się
teS
organizowanie festiwalu filmów
górskich oraz spotkań
z alpinistami czy podróSnikami. Nowi gospodarze pochodzą
z Dzianisza. Bogusia z domu Krupa ma wiele zainteresowań, chociaS
do tej pory sporo czasu
pochłaniały jej studia polonistyczne w Krakowie, które juS
kończy. Zamiłowania artystyczne
pochodzą
jeszcze z czasów szkolnych.Tymczasem Olek Długopolski przyznaje się
do
zainteresowania lutnictwem. Praktykował u świetnego lutnika Andrzeja Janika
Firka.
Skończył teS
szkołę
muzyczną.Wcześniej Olek był księgowym w gminie Kościelisko,
wspólnie z Bogusią
prowadził karczmę
w Witowie, a później bar na Palenicy Białczańskiej.
Tego roku wspólnie z Krzysztofem Babiczem gospodarzył w Jaskini Mroźnej. Nowym
gospodarzom Syczymy sukcesów.

Przed laty w Szczawnicy.

Najnowocześniejsze. Jedyne w Polsce. Komfortowo urządzone. Tak tuS
po otwarciu
"Inhalatorium" w Szczawnicy ponad 70 lat temu pisały wszystkie gazety. Kolejki
ustawiały
się
do komór pneumatycznych oraz urządzeń
przepłukujących nosy i gardła. Otwarcie
"Inhalatorium" było waSnym wydarzeniem w Polsce. Szczawnica nie miała w tym
czasie
najlepszej passy. Wielu liczących się
wówczas dziennikarzy wytykało hrabiemu Adamowi
Stadnickiemu, właścicielowi uzdrowiska, brak nowych inwestycji. Zapominali o
okolicznościach, jakie towarzyszyły przedsiębiorcy w zakupie zakładu zdrojowego,

Strona 35

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

pomijali
takSe trudny okres I wojny światowej. Stadnicki kupił od Akademii Umiejętności w
Krakowie
Zakład Zdrojowy w 1909 r. Zniszczone obiekty zdrojowe, zaniedbane źródła i park
długo
czekały na dobrego gospodarza. Akademii Umiejętności zaleSało na sprzedaniu
Zakładu
Zdrojowego Stadnickiemu, w którym widziano niejako męSa opatrznościowego.
Kiedy jednak Stadnicki złoSył swoją
ofertę
Akademii, profesorowie jej nie przyjęli (była ona
znacznie niSsza od tej, której się
spodziewali). Zaniechano negocjacji. W tym czasie pojawili
się
inni kupcy, którzy zaoferowali znacznie wySszą
stawkę. Był to tzw. obcy kapitał, przed
którym w tamtym czasie tak bardzo się
chroniono. To właśnie zmobilizowało Stadnickiego
do działania. Kierując się
poczuciem patriotyzmu, kupił zakład i przystąpił do modernizacji.
Stadnicki powoli, ale konsekwentnie odnawia Zakład Zdrojowy. Kupuje nowe meble,
powiększa park, dba o ujęcia szczaw. Nie udaje mu się
jednak zrealizować
dwóch
najwaSniejszych planów: przeprowadzenia w Szczawnicy linii kolejowej, w czym
przeszkodziła mu I wojna światowa, a takSe skanalizowania uzdrowiska i zrobienia
nitki
wodociągowej. Stadnicki bardzo nad tym bolał. Dopiero lata 30. przynoszą
oSywienie. W tym
czasie powstaje kryty dworzec autobusowy "Pod Bazarami" oraz nowe ujęcie zdroju
"Józefina" i "Stefan". Hrabia z Nawojowej rozpoczyna takSe na nowo butelkowanie
wody
mineralnej.
Prawdziwy przełom w szczawnickich inwestycjach następuje po wizycie Stadnickiego

w zagranicznych kurortach. Hrabia wraca z nich z głową
pełną
pomysłów. To właśnie wtedy
zleca Stanisławowi Dziewólskiemu wykonanie projektu "Inhalatorium". Nowoczesny
budynek powstaje w ciągu dwóch lat. Brakuje mu tylko głównej atrakcji: komór
pneumatycznych. Pierwsze i jedyne urządzenia leczące przy pomocy odpowiedniego
ciśnienia zostają
zamontowane kilka miesięcy później. -Huczne otwarcie "Inhalatorium"
następuje 30 czerwca 1936 r. -opowiada dyrektor Muzeum Pienińskiego w
Szczawnicy.
W dniu otwarcia zgromadzeni goście zobaczyli we wnętrzu budynku marmurową
tablicę
ze słowami Adama Stadnickiego: "Społeczeństwu szukającemu zdrowia oddaję
ten gmach,
wzniesiony własnym trudem i wysiłkiem."

Kobiety Witkacego

Jego kochanką
była Irena Solska, Maria Jasnorzewska-Pawlikowska, Sona Tadeusza
Boya śeleńskiego -Zofia. Przez jego Sycie przewinęło się
wiele kobiet, na małSeństwo
zdecydował się
jednak z powodu przepowiedni. Miało ono jednak charakter
korespondencyjny, dzięki czemu mamy dziś
ponad 1200 listów artysty, które są
dziś
bezcennym źródłem wiedzy o nim.

Witkacy myślał o ślubie kilka razy. Pierwszą
jego wybranką
była Ewa Tyszkiewiczówna,

Strona 36

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

obydwaj ojcowie -i jej, i Witkiewicz -byli przeciwni małSeństwu. Dla pierwszego
był to
mezalians, drugi uwaSał, Se syn-artysta, ładując się
w małSeństwo, zmarnuje sobie Sycie.
Potem była o 10 lat starsza Irena Solska. Echa burzliwego romansu moSna znaleźć
w „622
Upadkach Bunga”, gdzie Solska to Akne.
Kolejną
kandydatką
na Sonę
jest o 10 lat młodsza od Witkacego śydówka z Warszawy, córka
adwokata. I tym razem Witkacemu ślub wyperswadował ojciec, przedstawiając mu w
liście
wizję, która go przeraziła: „Pomyśl, jak ci się
wysypie pół tuzina śydków”.
Ojciec zaakceptował dopiero kolejna pannę
-Jadwigę
Janczewską, córkę
ziemianina. Witkacy
oświadczył jej się
w 1913 roku i został przyjęty. Do ślubu jednak nie doszło, bo narzeczona
strzeliła sobie w serce pod Skałą
Pisaną. Witkacego obwiniano za to samobójstwo. Do
tragedii doszło, kiedy wiał halny. Trzy dni wiało, a Witkacy w tym czasie był w
Tatrach.
MoSe dziewczyna myślała, Se to on sobie coś
zrobił. Najprawdopodobniej przyczyną
była
miłość
Jadwigi do Karola Szymanowskiego, przyjaciela Witkacego. Dziewczyna była w ciąSy

-czy z Witkacym, czy z Karolem Szymanowskim – tę
tajemnicę
zabrała do grobu.
Załamanego śmiercią
narzeczonej Witkacego ratuje Bronisław Malinowski, który zabiera
artystę
na wyprawę
w tropiki. W Australii zastaje ich wiadomość
o wybuchu wojny
światowej. Witkacy dociera do Petersburga, tu doświadcza rewolucji. W 1918 roku
wraca do
kraju, o małSeństwie juS
nie myśli. Romansuje z Soną
Boya, przy akceptacji tego drugiego.
Bywają
jednak zaskakujące momenty, na przykład kiedy Boy zastaje Witkacego w swoim
mieszkaniu w jego (Boya) piSamie. To nie był jedyny romans Witkacego przed ani
po ślubie.

Pod koniec 1922 roku wróSka warszawska Helena Messalska przepowiedziała mu, Se
nadchodzący rok-1923-będzie dla niego przełomowy. Witkacy był przesądnyi te
przepowiednię
potraktował bardzo powaSnie. Bojąc się
innych „przełomów”, postanowił
losowi dopomóc i zaczął intensywnie poszukiwaćSony. Początkowo myślał o bogatej
pannie
Eichenwaldównie, której nadał przydomek „Królowej Cykorii”. „Co sądzisz o tym,
Sebym się
oSenił z młodąśydówką, dziewiętnastoletnią
damą, straszliwie inteligentną
i bardzo bogatą!
Proszę, odpisz mi natychmiast, bo jest to najbardziej niebezpieczna chwila w
moim Syciu.
Pędzę
jak pociąg ekspresowy, a po drodze Sadnych sygnałów. Ta pierwsza dama jest córką

„Króla Cykorii” (Polaka), blondynką
i córką

Strona 37

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

mojej trzeciej miłości. Ta druga czystej krwi
śydówką, nie ma takich jasnych włosów, ale bez porównania większą
inteligencję. Co robić?
-pytał Malinowskiego, swojego przyjaciela. Ostatecznie wybrał trzecią
kobietę
-Jadwigę
UnrunSankę
-pannę
nie najmłodszą, ubogą, z arystokratycznym pochodzeniem, krewną
Kossaków. „Moja narzeczona jest nie bardzo ładna, ale jest bardzo sympatyczna.
Nie kocha
mnie wcale, a nawet się
jej specjalnie nie podobam, ale mniejsza o to” -donosił
przyjacielowi. „Jestem zupełnie przytomny, ale ślub myślę
wziąć
po pijanemu albo pod
narkozą” -wyznawał.
Termin ślubu trzymany był w tajemnicy. Datę
znał tylko pan młody. DruSbowie mieli czekać
na sygnał, jeden z druSbów -Tomasz Zan sygnał źle zrozumiał, nie dotarł i na
ślubie musiał

go zastąpić
ministrant. Sytuacja młodej pary była dramatyczna, nie mieli nawet pieniędzy na
obrączki, Jadwiga dostała od matki, Witkacy – od swojej ciotki.
Zamiast hucznego wesela była kolacja dla przyjaciół, choć
goście nie byli pewni, czy młodzi
są
po czy przed ślubem. Nie była to szczęśliwa para, Jadwidze przeszkadzały liczne
romanse
męSa, on Sądał od Sony tolerancji i swobody. Obydwojgu doskwierały problemy
finansowe.
śeby utrzymaćSonę, Witkacy załoSył słynną
firmę
portretową. On nie chciał dziecka, kiedy
Jadwiga zaszła w ciąSę, musiała dziecko usunąć. MałSeństwo miało charakter
korespondencyjny, listy krąSyły pomiędzy Zakopanem a Warszawą.
Kolejny romans Witkacego z Marią
Jasnorzewską-Pawlikowską, cioteczną
siostrą
Jadwigi,
spowodował, Se ta zaSądała rozwodu. „Nawróć
się
na mnie” -błagał niewierny mąS, walcząc

o zatrzymanie swojej Sony. Do rozwodu nie doszło, ale z czasem Jadwiga z
kochanki i Sony
przekształciła się
w jego przyjaciółkę, powierniczkę
jego najskrytszych tajemnic i intymności.
O tym nietypowym małSeństwie moSna wiele dowiedzieć
się, czytając listy Witkacego do
Sony. Pierwszy z czterech tomów, zawierający listy z lat 1923-27, został wydany
w 2005 r.
Ta korespondencja to nie tylko historia ich małSeństwa, to takSe szczegółowa
kronika Sycia i
twórczości wybitnego artysty, jego bardzo intymny, na granicy ekshibicjonizmu,
dziennik.
Dzięki listom pisanym do Sony poznajemy Witkacego bardzo prywatnego, bez masek i
min.

W artykule wykorzystałem opracowanie prof. Deglera, dołączone do I tomu „Listów
do Sony” S.I. Witkiewicza.

Kulinaria

Morszczuk w sosie aromatyzowanym
Składniki:

Strona 38

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

70 dag filetów z morszczuka (nie panierowanych)
łySeczka soli, liść
laurowy, kilka ziaren pieprzu, kilka ziaren ziela angielskiego

Sos:

25 dag pomidorów mroSonych lub 5 dag koncentratu pomidorowego,2 płaskie łySki
mąki
2 płaskie łySki masła, szklanka mleka,1 /2 łySeczki pieprzu mielonego, 1/2
łySeczki
przyprawy włoskiej Pisana, 1/2 łySeczki tymianku,1/2 łySeczki mięty, 2 łySki
posiekanej
natki pietruszki, sól

Etapy przygotowania

1.W dość
duSym, płaskim garnku zagotować
wadę
z solą, ziarnami pieprzu, ziela
angielskiego oraz liściem laurowym. WłoSyć
filety i na bardzo słabym ogniu gotować
około
15 minut.
2.Przygotowujemy sos: pomidory obrać, pokroić
na ćwiartki, rozgotować
we własnym soku
pod przykryciem.
3.Przyrządzić
białą
zasmaSkę
zmąki i masła, rozprowadzić
zimnym mlekiem, a potem, co
pewien czas mieszając, zagotować.
4.Odstawić
z ognia i dodać
przetarte pomidory lub koncentrat oraz około 3/4 szklanki
wywaru ryby.
5.Następnie dodać
wszystkie przyprawy, doprawić
solą, po czym raz jeszcze krótko
zagotować.
6.Ugotowaną
rybę
ułoSyć
na półmisku i polać
sosem, obficie posypując zieleniną.
Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 11 (2) Warszawa, luty 2007 r.

Od lutego znów moSemy się
spotykać
w siedzibie Muzeum Ziemi PAN w willi Pniewskiego jak

Strona 39

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

zwykle w 1 i 3 czwartek miesiąca o godz. 18-tej.

Terminy najbliSszych spotkań
to: 15 luty, 1 marca, 15 marca.

Sekretarz O/w PTT

• SŁOWACJA: OSCYPKA POLAKOM NIE DAMY
Wszystkie słowackie gazety informują,iS
Bratysława zaprotestowała w Unii
Europejskiej przeciwko zarejestrowaniu oscypka jako wyrobu z Polski, bo jest on
od
wieków robiony równieS
po słowackiej stronie Tatr.

"Oscypka Polakom nie damy", "Zaczęliśmy walczyć
o oscypek", "Słowacja protestowała w
Unii w sprawie oscypka" -to tytuły z pierwszych stron słowackich gazet. Jeszcze
ostrzejsze,
często wulgarne, komentarze znalazły się
na stronach internetowych gazet.
Zarejestrowanie oscypka przez Polaków oznaczałoby, iS
moSe być
on wyrabiany tylko po
polskiej stronie Tatr i oznaczany jako "polski produkt" -wyjaśnia "Pravda".
"Sme" informuje,
iS
Polacy chcą
zarejestrować
takSe inne "typowo słowackie produkty" jak bryndza, czy
korbacze (Sółty ser w pasemkach poskręcany w kształcie warkocza), które zdaniem
gazety,
"od wieków były »wizytówką« Słowacji".Przegraliśmy z Węgrami, przegramy z
Polakami? zastanawiają
się
"Hospodarske noviny", odnosząc się
do faktu, iS
Komisja Europejska
zdecydowała, iS
wino tokaj jest wyrobem węgierskim, choć
winorośl do produkcji tego wina
jest uprawiana takSe w kilku wioskach po słowackiej stronie Dunaju. Tylko ta
gazeta, jako
jedyna, informuje, iS
od 2005 roku istnieje między Bratysławą
i Warszawą
umowa, iS
Polacy
zarejestrują
w UE "oscypek", a Słowacy zgłoszą
swój wyrób, bardzo podobny, ale
zawierający więcej mleka krowiego i robiony trochę
inną
technologią, pod nazwą
"słowacki
oscypek" (slovensky osztiepok).

• ZAKOPIANKA ZAKRĘCA
Gmatwa się
budowa zakopianki. Ministerstwo Transportu i Budownictwa wstrzymało
wykup gruntów pod nową
trasę.

Protesty zakopiańczyków przeciwko planom modernizacji „zakopianki”, proponowanym
przez
Generalną
Dyrekcję
Dróg Krajowych i Autostrad -nie słabną. Doprowadzili oni do
wstrzymania wykupów gruntów, a ostatnio przygotowali własny kontrprojekt. Ich

Strona 40

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

działaniom
sprzeciwia się
grupa właścicieli budynków, którzy pogodzili się
z myślą
o wyburzeniach
swoich domów. Protesty Komitetu Mieszkańców przeciwko modernizacji zakopianki
trwają
juS
od roku, od momentu, kiedy zakopiańczycy dowiedzieli się
z prasy o planowanej przez
GDDKiA w Zakopanem inwestycji i związanej z nią
koniecznością
wyburzenia ok. 90
budynków w mieście. Ani inwestor, ani władze miasta, które o inwestycji
wiedziały od marca
2003 r. -nie poinformowały mieszkańców. Według projektu GDDKiA w stolicy Tatr ma
być
wybudowana 4-pasmowa droga -wg pierwszej wersji „GP” -główna przyspieszona, w
drugiej wersji „G” -główna. KaSda z tej wersji -jak podkreślają
protestujący -proponuje

parametry charakterystyczne dla autostrady. Obecnie pojawiła się
trzecia wersja projektu,
określana jako ostateczna, o której jednak wiedzą
nieliczni.
Wersja ta nie róSni się
od poprzednich, jeSeli chodzi o przebieg i wielkość.

W dalszym ciągu do wyburzenia przeznaczonych jest 65 budynków, a łącznie do
wykupu
według projektu pozostaje ok. 1000 działek. Mimo Se w sprawie budowy nie podjęto
jeszcze
Sadnych decyzji administracyjnych, juS
wykupuje się
nieruchomości podtę
inwestycję.

Katastrofa dla Zakopanego

Protestujący uwaSają, Se doprowadzenie drogi o takich parametrach do centrum
Zakopanego to dla podgórskiego kurortu o niepowtarzalnym krajobrazie i
architekturze katastrofa.
Projektowana nowa droga, a nie modernizacja juS
istniejącej -jak podkreślają
protestujący -ma przebiegać
przez miasto w kierunku granicy ze Słowacją, niszcząc
istniejący układ urbanistyczno-architektoniczny.
Infrastruktura komunikacyjna Zakopanego nie jest -ich zdaniem -przygotowana na
przyjęcie
zwiększonego ruchu samochodowego, a ruch tranzytowy na całym świecie prowadzi
się
poza terenami zabudowanymi. Inwestorowi zarzucają
teS
marnotrawstwo publicznych
pieniędzy, uwaSają, Se projekt nasączony jest niepotrzebnymi, kosztownymi
inwestycjami.
Domagają
się
szerokiej dyskusji społecznej i powaSnego traktowania ich postulatów przez
władze miasta.
Jednocześnie podkreślają, Se widzą
potrzebę
modernizacji „zakopianki” z Krakowa do
Zakopanego, a ich protest dotyczy jedynie odcinka Poronin -Zakopane. -Zdajemy
sobie

Strona 41

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

sprawę
równieS
z tego, Se jest kilka osób, które chcą
pozbyć
się
swoich nieruchomości z
róSnych względów, nie moSe to jednak zmienić
naszego krytycznego stosunku do
projektowanej inwestycji -podkreśla Janina Stańco. -Występujemy w imieniu
zdrowego
rozsądku i zasad porządku urbanistycznego, przeciw gigantomanii oraz w obronie
tych,
którzy związani są
emocjonalnie ze swoją
własnością. Wielu z nas budowało bądź
remontowało swoje domy kosztem licznych wyrzeczeń
w czasach bardzo trudnych. Wiemy,
Se wysokość
odszkodowań
nie pokryje faktycznych rynkowych wartości naszych domów, a
GDDKiA nie oferuje zamiennych własności -tłumaczy. Protestujący podkreślają, Se
często
budynki wskazane do wyburzenia zamieszkuje po kilka rodzin, w tym osoby starsze
i
schorowane, a przymusowa zmiana siedliska przy bardzo wysokich cenach rynkowych
nieruchomości w Zakopanem będzie dla nich kolejną
katastrofą. Przypominają, Se ci, którzy
podjęli decyzję
o budowie nowej drogi na terenie Zakopanego, powołują
się
na nieistniejący
plan zagospodarowania przestrzennego miasta: -Powstał on w czasie „radosnej
twórczości”
komunistycznej, a trasę
tej drogi (którą
obecnie poszerzono do gigantycznych rozmiarów)
wytyczono na istniejących terenach zabudowanych, wcześniej wydając pozwolenia na

budowę
-przypomina Andrzej Bachleda Szeliga. JeSeli ta droga ma być
realizowana aS
do
Chochołowa, to wyburzenia dotkną
takSe mieszkańców Skibówek, Krzeptówek, Kościeliska i
dalszych miejscowości – przewidują
protestujący. Zwracają
uwagę
takSe na aspekt
finansowo-prawny. Osoby nie posiadające uregulowanych prawnie własności nie
otrzymają
rekompensat tytułem wykupu nieruchomości, pieniądze trafią
do depozytu, tracąc tym
samym na wartości.

Alternatywa dla gigantomanii

Po proteście podpisanym przez 409 zakopiańczyków, jaki wpłynął do Ministerstwa
Transportu i Budownictwa w kwietniu, wiceminister Piotr Stomma nakazał
wstrzymanie
wykupu gruntów w Zakopanem. Wcześniej inwestor zdąSył nabyć
20 działek. Jednocześnie
zakopiański oddział Towarzystwa Opieki nad Zabytkami zadeklarował opracowanie
alternatywnej koncepcji odcinka „zakopianki” od Poronina do Zakopanego, do
istniejących
pod Gubałówką
wiaduktów. Koncepcję
przygotował społecznie Maciej Targowski niezaleSny

Strona 42

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

konsultant w dziedzinie projektowania dróg i mostów z 20-letnim doświadczeniem
we Francji. Jego koncepcja zakłada rozłoSenie ruchu na kilka innych potoków, z

wykorzystaniem istniejącej juS
sieci dróg lokalnych, które po modernizacji i oznakowaniu w
naturalny sposób przejęłyby część
ruchu. W samym Zakopanem proponuje drogę
o
charakterze miejskim. Minimalizuje liczbę
budynków do wyburzeń.

Niedźwiedzia przysługa

Tymczasem -jak się
okazuje -nie wszyscy właściciele budynków przeznaczonych do
wyburzeń
-są
zadowoleni z akcji protestowych i ich skutków. -Mamy juS
dość
spania na
walizkach. Nie wierzymy, Seby jakiekolwiek protesty zablokowały budowę
„zakopianki”.
Nie chcemy teS
mieszkać
w pobliSu tej drogi, bo to nie Sycie. Pogodziliśmy się, Se nasze
domy znikną, chcemy jak najszybciej dostać
pieniądze, tymczasem akcja pani Janiny Stańco
zablokowała wykupy -stwierdza Witold Chyc, którego dom przeznaczony jest do
wyburzenia. -Te protesty to dla nas niedźwiedzia przysługa. My chcemy mieć
to juS
za sobą
-wtrąca Andrzej Starzyk. -I nie Syczymy sobie, Seby protestujący wypowiadali się

w naszym
imieniu -dodaje. Stanisława Bafia miała juS
wypatrzony nowy dom, czekał na nią
do
czerwca, bo wtedy GDDKiA deklarowała wypłatę
odszkodowań.
-Dom mi przepadł. Co teraz? -denerwuje się.
-Ludzie mają
juS
wypatrzone domy, niektórzy podpisali wstępne umowy. Teraz muszą
rezygnować
-mówi Agata Pawlikowska.
-Coraz trudniej kupić
jakiś
budynek w Zakopanem, te protesty spowodują, Se pozostaną
nam domy w Maniowach albo Bustryku.
Poza tym ceny ciągle rosną
-martwi się
Witold Chyc. -Biegły wyznaczony przez GDDKiA
wycenił mój budynek znacznie poniSej ceny rynkowej, jeśli wykupy będą
dalej
wstrzymywane, stracimy jeszcze więcej -obawia się
Włodzimierz Mentel, który ma dom na
Starym Kamieńcu. -Nikomu z nas ta „zakopianka” nie jest na rękę, ale ta
modernizacja jest
nieunikniona, te protesty tylko wszystko spowalniają. Chcemy to juS
mieć
za sobą
-tłumaczy
pan Witold. Właściciele obawiają
się
teS, Se kolejne zmiany w projekcie spowodują, Se ich
domy pozostaną, a wtedy będą
musieli mieszkać

Strona 43

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

przy „zakopiance”. Twierdzą, Se juS
teraz
nie da sięSyć
w tej okolicy z powodu ciągłych korków i duSej liczby samochodów. Po
otwarciu okna, zamiast górskiego powietrza, wdychają
spaliny.
Warszawa w końcu chce rozmawiać
z protestującymi i poznać
ich alternatywną
koncepcję,
burmistrz Bąk – który powinien reprezentować
mieszkańców, protestujących traktuje jak
wrogów, a na ich kontrprojekt – nawet nie chciał spojrzeć
podczas niedawnego spotkania.

• RATOWANIE CZY ZAGŁADA
Zabytkowe szałasy na Polanie Podokólne niszczeją. ZkaSdym rokiem ich ubywa. Czy
pomysł przetworzenia zabytkowej osady w domki pod wynajem je uratuje?

Polanę
Podokólne mieszkańcy wsi otrzymali w gromadzkie uSytkowanie pod koniec XIX
wieku w zamian za utracone polany i hale tatrzańskie. Z Tatr przenieśli swoje
szałasy i w ten
sposób ok. 2 km za Jurgowem powstała wioska letnia, do której przenoszono się
z bydłem w
sezonie letnim. KaSdy gazda miał tam swój szałas, w którym była wydzielona część

dla
pasterza i część
dla bydła. Przez dzień
jurgowianie wspólnie wypasali zwierzęta, a
wieczorem kwitło przy ogniskach Sycie towarzyskie. Dziś
część
obiektów słuSy jako
magazyny, część
została odsprzedana osobom spoza Jurgowa, część
zniknęła z polany.
Dziś
praktycznie wszystkie wymagają
większych lub mniejszych remontów. Na przełomie lat

70. i 80.część
z nich pod nadzorem Muzeum Tatrzańskiego została wyremontowana. Na 56
zinwentaryzowanych wtedy szałasów, ministerialnych pieniędzy starczyło dla 28
obiektów.
JuS
kilka lat temu powstał pomysł, Seby letnią
wioskę
w Jurgowie zaadaptować
pod turystów.
KaSdy pomysł, który doprowadzi do uratowania tych obiektów, jest dobry. Na wypas
nie ma
juS
szans, ich funkcja pasterska zaniknęła, zostałaby zamieniona na mieszkalną.
Standard w
środku zmieniłby się, ale architektura zostałaby zachowana. O turystycznym
zagospodarowaniu szałasów myśli spółka „Hawrań”, którą
załoSyli jurgowianie, budujący we

wsi kompleks narciarski. Powstaje on właśnie vis a vis Polany Podokólne. Liczą,
Sez
pomocą
funduszy unijnych uda im się
przekształcić
szałasy w domki pod wynajem. To
jednak dalszy etap inwestycji. Na razie przeciwległy stok chcą
zapełnić
wyciągami.

Strona 44

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

• TU SIĘ
NARODZIŁ STYL ZAKOPIAŃSKI
„Koliba” -pierwszy dom w stylu zakopiańskim według projektu Stanisława
Witkiewicza ma
juS
110 lat. „Kolibę” budowano w latach 1892-1894 dla Zygmunta Gnatowskiego,
ziemianina
z Jakimówki w guberni kijowskiej, absolwenta WySszej Szkoły Rolniczej w
Dublanach, który
przyjechał do Zakopanego leczyć
gruźlicę. Dom budowali górale: Maciej Gąsienica Józkowy
-wówczas jedyny koncesjonowany majster ciesielski oraz Jasiek Stachoń, Staszek
Bobak i
Klimek Bachleda. Snycerka jest dziełem Wojciecha Brzegi i Józefa Kasprusia
Stocha.
Początkowo Gnatowski zamierzał wybudować
sobie tradycyjną
chałupę
góralską, ale
Witkiewicz przekonał go do zmiany planów. Pisał do niego: „(...) chata zbudowana
przez
„Pana”, nie byłaby czym innym, niS
chata budowana przez „Chłopa”, byłaby tylko jej kopią,
powtórzeniem, nie zaś
rozwinięciem jej form (...)”. Właściwie Stanisław Witkiewicz nie
wykonał projektu Koliby, a jedynie rysunki i szkice, które pozwoliły na
stopniową
budowę.
Wykorzystał w niej charakterystyczne proporcje podhalańskiej chałupy, zrębową
konstrukcję
ścian i półszczytowy dach w kilku róSnych kompozycjach. Ostatecznie dom Zygmunta

Gnatowskiego miał być
swoistym połączeniem tradycyjnej budowli góralskiej i letniskowej
willi, nawet z pewnymi analogiami do stylu „szwajcarskiego”. „Koliba” została
wyposaSona w
stylowe meble, tkaniny oraz inne przedmioty codziennego uSytku specjalnie
zaprojektowane
dla Zygmunta Gnatowskiego. „(...) Styl góralski dostarcza doskonałych i
charakterystycznych
wiązań
nóg, nie tylko do stołów, lecz równieS
biur, biurek, do ław i szafek, stojących przy
łóSkach (...)” -pisał w „Stylu zakopiańskim” Stanisław Witkiewicz. WyposaSenie
projektował
teS
właściciel „Koliby”. Meble wykonywał Józef Giewont, którego Witkiewicz uwaSał za

najlepszego stolarza w Zakopanem. Swój udział miał równieS
Kazimierz Sieczka i Andrzej
Krzeptowski. Niektóre meble zdobił ornamentami Józef Kaspruś
Stoch. Niemal wszyscy
zatrudniani przez Witkiewicza byli absolwentami Szkoły Przemysłu Drzewnego.
Niestety, nie
zachowało się
pierwotne wyposaSenie Koliby. Uroczystość
poświęcenia domu odbyła się
w
lipcu 1894 roku. Odtąd „Kolibę” uwaSano za przykład stylu rodzimego w
architekturze
drewnianej. Z czasem -z nieznanych przyczyn -„Kolibę” rozbudowano. W 1901 roku
od
strony zachodniej dobudowano parterowe skrzydło z osobnym wejściem i wySką
z pokojami.
Autorem projektu był prawdopodobnie Tadeusz Prauss. Stanisław Witkiewicz
określił to
przedsięwzięcie jako „przerobienie zupełne”. W 1906 roku w Jakimówce zmarł
Zygmunt
Gnatowski, w testamencie zapisując Muzeum Tatrzańskiemu swoje zbiory

Strona 45

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

etnograficzne,
biblioteczne oraz 10 tys. koron z przeznaczeniem na fundusz budowy murowanego
gmachu
muzealnego. Po śmierci Gnatowskiego „Koliba” została sprzedana i funkcjonowała
jako
pensjonat. Ostatnim właścicielem był generał Marian Linde, który dom zadłuSył i
zaniedbał.
W 1935 roku wystawiono go na licytację. „Koliba” przeszła na własność
Kolejowego
Przysposobienia Wojskowego z Warszawy, które -zmieniając wnętrze i elewację
północną
zaadaptowało
ją
na dom wczasowy. W okresie okupacji była tu siedziba Hitlerjugend. Po II
wojnie światowej -jako spadkobierca -właścicielem „Koliby” został Związek
Zawodowy
Pracowników Kolejowych PRL, który przekazał dom Funduszowi Wczasów
Pracowniczych.
W latach 1954-1981 -w „Kolibie” znajdował się
dom dziecka. W tym okresie naprawy i
remonty domu bez uzgodnień
konserwatorskich doprowadziły do dewastacji willi, a
późniejszy stan wojenny uniemoSliwił podejmowanie jakichkolwiek decyzji. Dopiero
w 1985
roku na podstawie porozumienia ze związkami zawodowymi, Muzeum Tatrzańskie
wydzierSawiło „Kolibę” na 10 lat, zobowiązując się
wykonać
pełny remont konserwatorski i
zaadaptować
dom na Muzeum Stylu Zakopiańskiego.
Opracowanie dokumentacji konserwatorskiej i kapitalny remont zajęły kilka lat.
Ostatnie
prace wewnątrz willi wykonano w 1993 roku, a otwarcie muzeum nastąpiło 4
grudnia. W
1995 roku Muzeum Tatrzańskie kupiło „Kolibę” od federacji związków zawodowych.

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 12 (2)
Warszawa, marzec 2007 r.

Od lutego znów moSemy się
spotykać
w siedzibie Muzeum Ziemi PAN w willi Pniewskiego jak
zwykle w 1 i 3 czwartek miesiąca o godz. 18-tej.

Terminy najbliSszych spotkań
to:
1 marca –Walne Zebranie Oddziału,
15 marca,
5 kwietnia – spotkanie wielkanocne,
19 kwietnia.

Sekretarz O/w PTT

• Skandal na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem
Gdzie spoczywa Jan Pęksa, fundator zabytkowego Starego Cmentarza w
Zakopanem? Jeszcze niedawno odwiedzający cmentarz mogli zobaczyć

Strona 46

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

grób
fundatora nekropolii. Skandal wybuchł, gdy okazało się, Se grób Jana Pęksy
został...
przekopany.

Mogiła została przekopana, a na jej miejscu pochowano inną
osobę. Potomkowie
Jana Pęksy są
wstrząśnięci. Przekopaną
mogiłę
odnalazła jedna z kuzynek Jana
Pęksy, kiedy przyszła posprzątać
na cmentarzu. Na miejscu fundatora pochowano
jego daleką
krewną. Cmentarzem zarządza ksiądz dziekan Stanisław Olszówka z
miejscowej parafii rzymsko-katolickiej. Jak tłumaczy, na miejscu Jana Pęksy
pochowano jego prawnuczkę. W parafii są
wszystkie potwierdzające to dokumenty.
Pęksowy Brzyzek to wyjątkowa nekropolia. Spoczywa tam Stanisław Witkiewicz,
Kornel Makuszyński, Kazimierz Przerwa-Tetmajer czy Sabała. Czy wolno zatem
niszczyć
taki zabytek ?

• Do Moka pojedziemy fasiongami
JuS
tego lata na trasie z Palenicy Białczańskiej do Morskiego Oka pojawią
się
nowe fasiongi, do których będą
się
musieli przesiąść
fiakrzy jeSdSący na tej trasie z
turystami. Te radykalne zmiany to następstwo nieprzestrzegania przez wozaków
regulaminu ustalonego przez dyrekcję
Tatrzańskiego Parku Narodowego. Chodzi
głównie o przeładowanie wozów turystami i związane z tym przemęczenie koni.
Według regulaminu ustanowionego przez park, ale podpisanego przez fiakrów i
stanowiącego integralną
część
umowy z nimi – na wóz moSna zabrać
maksymalnie
15 osób. Niestety, ten przepis jest permanentnie łamany. Skargi w tej sprawie
płyną
do nas, do ministerstwa, do władz miasta i starostwa. Kontrole niewiele dają, bo

wśród fiakrów istnieje doskonały system wzajemnego informowania się
i zanim dotrą
na miejsce, na wozie jest juS
właściwa liczba osób – powiedział Stanisław Czubernat,

zastępca dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego w Zakopanem. To nie jedyny
przykład łamania regulaminu. To takSe brak odpowiedniego stroju, kwestia
zbierania
nawozu końskiego (woźnica ma obowiązek posprzątania drogi po swoich koniach),
czy teS
zachęcanie konia batem do jazdy, co takSe, niestety, ma miejsce.

TPN nie jest w stanie wyegzekwować
regulaminu, więc zdecydowano się
na
radykalną
zmianę
– dotychczasowy pojazd zostanie zastąpiony innym –
nawiązującym do tradycyjnego fasiongu. Będzie lSejszy i bezpieczniejszy, zamiast
15
osób – maksymalnie będzie mogło nim jeździć
10-12 turystów.

Pojazd, którego projekt wykonał Andrzej Jankowiak – będzie na kołach

Strona 47

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

drewnianych szprychowych, ogumowanych. Wóz będzie resorowany, wyposaSony w
dwa niezaleSne hamulce tarczowe (z moSliwością
hamowania tylnimi i przednimi
kołami niezaleSnie). Szkielet wozu będzie wykonany z jesionowego drewna, boki
mają
być
wypełnione deską
olchową, wykończoną
snycerką
o wzorze plecionki.
Będzie przykryty kabłąkiem nawiązującym do starych fasiongów. Projektant
podkreśla jego lekkość, duSą
wytrzymałość
i dekoracyjność. Modelowy pojazd został
juS
przez dyrekcję
TPN zamówiony. Zostanie on wystawiony w siedzibie parku wraz
z danymi technicznymi, by fiakrzy mogli wykonać
pojazd według ściśle określonego
wzoru. Wóz będzie musiał mieć
odbiór techniczny. Obowiązująca obecnie umowa z
fiakrami wygasa z końcem lutego. W połowie lutego dyrekcja TPN-u zamierza
ogłosić
nowy przetarg, który w drodze rynkowej ustali opłacalność
przejazdu dla 10-12 osób,
przy wkalkulowaniu kosztów takiego wozu i ustali wysokość
opłat licencyjnych.

• Maniowy zatopione w jeziorze
W lipcu tego roku minie 10 lat, odkąd zapora i elektrownia na Dunajcu zaczęły
pracować, nieco wcześniej w jeziorze pojawiła się
woda, pod którą
znalazły się
między innymi stare Maniowy. Fundamenty domów, miejsce po kościele, szkole,
remizie, cmentarzu, droga przez wieś. Byłem tam tuS
przed zalaniem wsi. To było
lato 1995, moSe 1994 roku. W starych Maniowach mieszkało jeszcze kilka osób.
Upartych, bo nie chcieli iść
do nowej wsi, na górze. Prąd został juS
odcięty. Ze studni
poznikała woda. Wieś
była martwa, część
budynków została rozebrana do
fundamentów, część
straszyła wyglądem. Pamiętam pusty kościół, który tuS
po mojej
wizycie został wysadzony. Na ostatnich, upartych mieszkańców czekały pokoje w
ośrodku pomocy społecznej – tam, na górze, w nowej wsi.
JuS
wtedy na górze wieś
tętniła Syciem. Ludzie cieszyli się
z wygód, dla większości
przenosiny oznaczały poprawę
warunków Sycia. Niektórym tylko było ciasno, bo dom
stał przy domu, jak w mieście, i sąsiedzi byli nowi, moSe nie gorsi, ale trzeba
się
było
do nich przyzwyczajać.

O zaporze mówiło się
jeszcze przed wojną
– w 1938 roku powstał nawet jej
pierwszy projekt. Dunajec co kilka lat zalewał wsie, niszczył plony. Powódź
w 1934
roku, była ogromna, jedna wielka fala szła polami, niszczyła domostwa, porywała
zwierzęta, zabierała plony. Po wojnie mówiło się
o zaporze coraz głośniej, juS
pod
koniec lat 50. trudno było o zezwolenie na budowę

Strona 48

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

czy remont. To były czasy, kiedy
w Maniowach juS
praktycznie ustało wszelkie budownictwo.
Ten czas – gdzieś
pomiędzy 1960-1974 r. – naleSał chyba do najgorszych lat w
powojennej historii Maniów. Nikt jeszcze nie wiedział, gdzie i kiedy powstanie
zapora,
na wszelki jednak wypadek postanowiono zatrzymać
wieś
w rozwoju. Maniowy stały

się
na całe lata zakładnikiem, by nie rzec kozłem ofiarnym przyszłej inwestycji.
Maniowian skazano na powolną
agonię. Rodziny gnieździły się
w starych, ciasnych
budynków, których nie moSna było remontować. Młodzi uciekali ze wsi. W końcu w
kwietniu 1965 roku Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów podjął uchwałę
dotyczącą
między innymi budowy zapory na Dunajcu. We wsi zaczęli pojawiać
się
geodeci.
Podczas zebrań
mieszkańcy dowiadywali się
o róSnych pomysłach dotyczących ich
przyszłości – np. o planowanej dla nich przeprowadzce w Bieszczady albo do
bloków
na os. Bór w Nowym Targu. W końcu powstała idea przeniesienia wsi tylko o kilka
kilometrów w górę. Władze zaczęły wypłacać
odszkodowania.

Ci, którzy zdecydowali się
na przeprowadzkę
pierwsi, najwięcej skorzystali.
Za odszkodowanie mogli wybudować
dom w nowych Maniowach i jeszcze im coś
zostało. Władze nie chciały zgodzić
się
na budowę
zabudowań
gospodarczych koło
nowych domów. Chciały, Seby nowe Maniowy były wsią
turystyczną, ale ludzie
sprzeciwiali się, więc wydawano zgodę
na niewielkie stajenki, które potem się
rozrastały. A pomysł z letniskową
wsią
się
nie sprawdził do dzisiaj.

• Kierunek: Harklowa
Niewtajemniczeni mijają
leSącą
nieco z boku wioskę. Z drogi z Nowego Targu do
Krościenka nie widać
uroków Harklowej. Turyści jadą
podziwiać
kościółek w
pobliskim Dębnie, zamek w Niedzicy, jezioro. Ci jednak, którzy zboczą
raz,
powracają, a niektórym wioska przewraca Sycie do góry nogami. Ale zawsze na
lepsze. Tu nie ma turystów przypadkowych, tu przyjeSdSają
ludzie, którzy wiedzą,
czego tu szukać, czują
magię
tego miejsca. Najczęściej są
to przyjaciele rodzin od
pokoleń.

Strona 49

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Wiecznie uśmiechnięta Japonka Akiko Miwa przyjechała tu w 1989 roku. Podczas
spaceru natrafiła w Gorcach na Polanę
Styrek. Zimowy pejzaS
roztaczający się
z
tego miejsca tak ją
zauroczył, Se postanowiła tu wybudować
pensjonat i zostać. Nie
przeraził ją
głęboki, leśny Sleb, który stanowił jedyną
drogę
z oddalonej 3,5 kilometra
wsi na dole. Akiko sama woziła ciągnikiem kamienie na górę. Sympatyczna i uparta

Japonka szybko zyskała sympatię
harklowian. Ona zachwyciła się
ich góralską
naturą, mentalnością, tutejszą
tradycją. I pokochała pejzaSe.

Okazały budynek, świetnie wkomponowany w otoczenie, stanął na początku lat 90.
Właścicielka nazwała to miejsce „Ariake” – w japońskim języku oznacza to chwilę,

kiedy księSyc świeci jeszcze czysto, ale za moment zacznie się
wschód słońca.

Dziś
pensjonat nad Harklową
znany jest bardziej w Japonii, niS
w Polsce. W to
niedostępne miejsce przyjeSdSają
zresztą
goście zróSnych stron świata, często
osoby znane. Na dole zostawiają
nie tylko swoje samochody, ale takSe troski. Bo u
Akiko Syje się
innym rytmem, niezaleSnie czy spędza się
tu weekend, wakacje, czy
całe Sycie.

To cudowne miejsce i ludzie. Tradycja pięknie łączy się
z nowoczesnością. Jest
mnóstwo rodzin zasiedziałych, Syjących tu od 200 lat, podtrzymujących tradycje.
Do
kościoła podczas uroczystości chodzi się
w stroju góralskim, tak pięknych procesji,
jak tuna BoSe Ciało, nie ma gdzie indziej na Podhalu.

Rozwój wsi przytłumiła budowa zapory. Harklowa miała być
zalana tak samo jak
Maniowy. Do 1976 roku nie moSna się
było budować
ani nic remontować, woda
miała sięgnąć
aS
po Łopuszną.W końcu Harklowa ocalała, podobnie jak Dębno

i Frydman. Harklowa miała szczęście. I dobrze, bo to perełka Podhala. Kościółek
jest o wiele ciekawszy od tego z Dębna. Jest tak samo stary, ale zdobienia
wewnątrz
ma o wiele bogatsze.

Harklowa została załoSona w 1335 roku przez sołtysa Hartlema, stąd
najprawdopodobniej nazwa wsi. Od połowy XVI wieku stała się
własnością
szlacheckich rodów: Rogowskich, Lubomirskich, Janickich, Cisowskich, Radeckich i

Strona 50

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Krobickich. Ci ostatni byli spokrewnieni z Tetmajerami z pobliskiej Łopusznej.
To na
dworze w Harklowej w ostatnim dniu grudnia 1861 roku urodził się
Włodzimierz
Tetmajer, kuzyn Kazimierza Przerwy-Tetmajera, malarz, znany między innymi dzięki

„Weselu” Wyspiańskiego. Naprawdę
warto tu wstąpić.

• Nielegalna transakcja
Były burmistrz Zakopanego Adam Bachleda Curuś
nielegalnie wszedł
w posiadanie polany w Dolinie Chochołowskiej. Sąd w Nowym Sączu uznał
protest Tatrzańskiego Parku Narodowego i uniewaSnił transakcję
zakupu ziemi
w Tatrach.

– To dla nas bardzo waSna kwestia – podkreśla Paweł Skawiński, dyrektor TPN.
Kiedyś
wywłaszczona, Polana Merkusia w Dolinie Chochołowskiej o powierzchni 1,5
ha, była własnością
rodziny Grzegorza Gąsienicy Sieczki. W latach 90. w jej
posiadanie wszedł biznesmen Roman Bulas.

– Panowie Bulas i Curuś
chcieli obejść
przepisy, które mówią
o tym, Se Parkowi
Tatrzańskiemu przysługuje prawo pierwokupu działek w Tatrach – twierdzi dyrektor

TPN.
– Roman Bulas miał kupić
polanę
za kredyt zaciągnięty u Adama Bachledy Curusia.
PoniewaS
go nie spłacił, były burmistrz teoretycznie stał się
właścicielem terenu.
Zdaniem TPN była to transakcja nielegalna, której nie powinien zatwierdzićSaden
notariusz. Zresztą
władze parku informowały notariuszy o tym, Se zgodnie z prawem
TPN ma prawo pierwokupu wszelkich transakcji z udziałem prywatnej własności w
Tatrach.

Teraz nowosądecki sąd wydał wyrok, zgodnie z którym Adam Bachleda Curuś
nielegalnie stał się
właścicielem polany. Rozstrzygnięcie to nie jest prawomocne.
Na ten interes były burmistrz wydał 100 tys. złotych.

Z tego co wiadomo w tej sprawie , druga strona będzie składać
apelację, ale nawet
sędzia po ogłoszeniu wyroku stwierdził, Se transakcja Bulasa z Curusiem była
próbą
ominięcia prawa o pierwokupie – stwierdził Michał Kołodziejski, prawnik w TPN.

Opracowanie, redakcja i skład: Zbigniew Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 13 (2) Warszawa, kwiecień
2007 r.

Strona 51

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

śyczenia
Radosnych
Świąt
Wielkanocnych
wypełnionych
nadzieją
budzącej
się
do
Sycia
wiosny
i
wiarą
w
sens
Sycia.
Pogody
w
sercu,
radosnego,
wiosennego
nastroju,
serdecznych
spotkań
w
gronie
rodziny
i
wśród
przyjaciół

składa

Zarząd
Oddziału

Nasze najbliSsze spotkania odbędą
się
w terminach: 19 kwietnia; 10 maja; 24 maja
Przygotowany jest interesujący program. Zapraszamy!

Sekretarz Oddziału
Małgorzata Muszyńska

• Wielkanoc na Łemkowszczyźnie
Czas obrzędów Wielkanocnych na Łemkowszczyźnie rozpoczynała niedziela
palmowa zwana "kwitną
nedilą". Święcono wtedy w cerkwiach palmy, wiązane
z gałęzi obsypanych baziami. Były one później wykorzystywane np. jako lekarstwo
w
leczeniu ludzi i zwierząt lub podkładano je by przynosiły szczęście pod
przyciesie
-pierwszy wieniec zrębu -nowo budowanego domu.
Wielki Czwartek był dniem pamięci o zmarłych, w ten dzień
wedle wierzeń, po
świecie błąkały się
dusze zmarłych. Łemkowie odwiedzali groby swoich bliskich a na
cmentarzu ksiądz odprawiał naboSeństwo za dusze zmarłych. Na polach palono
ogniska, które miały przypominać
o śmierci Judasza, z ognisk tych przynoszono do
domów płonące głownie, zapalając w domach nowy ogień.
W Wielki Czwartek w cerkwiach nie uSywano juS
dzwonów, zastępowały je kołatki.
Dla starszych Łemków czas po zachodzie słońca, był początkiem postu ścisłego,
który trwał aS

Strona 52

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

do niedzieli. Kobiety rozpoczynały malowanie pisanek, wchodzących
tradycyjnie w skład "święconego". W czasie świąt, dzielono się
nimi przy składaniu
Syczeń
a dziewczęta w drugi dzieńświąt wykupywały się
nimi od polewania wodą.
Wielki Piątek był czasem czuwania, rozpalano wtedy przy cerkwiach ogniska, przy

których chłopcy czuwali aS
do niedzieli.

W Wielką
Sobotę
pod wieczór lub w niedzielę
z rana przynoszono do cerkwi jadło
do święcenia. W koszyku kobiety niosły wędlinę, chleb, jajka, chrzan, sól,
natomiast
męSczyźni przynosili specjalnie na tą
okazję
upieczony chleb -"paschę".Był to duSy
bochen, dochodzącydo 80 cm średnicy, wypiekany z mąki pszennej i Sytniej,
posypany z wierzchu makiem. Po poświęceniu pascha nabierała właściwości
szczególnych; uSywana była min. w celach leczniczych lub "chroniła" przed
skutkami
burzy i gradu.

Po powrocie z cerkwi, gospodarze wraz ze "święconym" obchodzili chySe trzy
razy dookoła, od prawej strony do lewej, co miało "chronić
od złego" zarówno
sam budynek jak i jego mieszkańców oraz ich dobytek.
Z samego rana w pierwszy dzieńświąt, Łemkowie chodzili nad rzekę
aby zobaczyć
ryby; według tradycji kto w ten dzień
zobaczył w wodzie rybę, był zdrów jak ryba
i czekało go wielkie szczęście. Po naboSeństwie, często oddawano się
zabawom
oraz przesądom. MłodzieS
po wyjściu z cerkwi wspólnie urządzała sobie róSne
tradycyjne zabawy połączone ze śpiewami i tańcem.

Drugi dzieńświąt czyli poniedziałek wielkanocny zaczynał się
juS
dla młodych
chłopców przed świtem, był to czas robienia dowcipów, często bardzo złośliwych
-zdarzało się
znaleźć
rano wóz na dachu chałupy, pług w studni czy zamalowane
wszystkie okna w chySy by gospodarze nie wiedzieli czy jeszcze jest noc czy juS
dzień. Oczywiście ten dzień
to równieS
tradycyjne oblewanie wodą. Wszystkie panny
musiały zostać
zlane wodą
z wiader a często nawet ku uciesze gawiedzi nie
uSywano wiader tylko wrzucano je bezpośrednio do rzeki lub stawu.

• Jak to dawniej w Krościenku bywało
6 kilometrów od Szczawnicy znajduje się
Krościenko. Choć
dziś
trudno w
to uwierzyć, do tej niewielkiej miejscowości jeszcze przed I wojnąświatową
na kurację
wodami przyjeSdSali goście z całej Polski.

Dziś
nad krościeńskimi zdrojami nie czuwa nadzorca, a szczawy nie podają
ubrane

Strona 53

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

w góralskie stroje urodziwe panny. Nie ma takSe kortów tenisowych i góralskiej
kapeli, która kiedyś
przygrywała odpoczywającym przy źródłach gościom. Brakuje
parku miejskiego, budek do kąpieli oraz raków w Dunajcu. A jeszcze niedawno...

Krościeńskie wody były niezastąpione w leczeniu gorączek zgniłych, krwotoków,
Sółtaczki, suchot płucnych oraz zatkań
wątroby. Właściwości wody „Stefan”, jednej
z pienińskich szczaw, wychwalał na początku XX w. doktor Stanisław Lewicki,
przekonując, Se to „bardzo dobry napój dietetyczno-leczniczy, działający
zapobiegawczo przy naszym odSywianiu się
mięsem... pod wypływem podawania
wody krościeńskiej ustrój zostanie wyługowany z najrozmaitszych materii w nim
zalegających”. Przez wiele lat wody z Krościenka były niezastąpionym antidotum
na
przewlekłe nieSyty oskrzeli, rozedmę
płuc, a nawet gruźlicę. Raczyły się
nimi osoby
cierpiące na schorzenia dróg moczowych i kamienie nerkowe. Do źródeł
„Michaliny”,
„Stefana” oraz „Dzikiego Źródła” (dziś
nazywanego przez mieszkańców Krościenka
„Maria”) od rana ustawiały się
kolejki kuracjuszy.

W połowie XIX w. Henryk Gross, po uzyskaniu pozytywnych opinii na temat
właściwości leczniczych krościeńskich wód, rozpoczął inwestycje. WzdłuS
drogi
do „Michaliny i Stefana” powstał pensjonat z salą
gościnną
oraz budynek do celów
zabiegowych. W tym ostatnim stało kilka wanien, w których woda do kąpieli
podgrzewana była od 8 do 36 C. Budynek zdrojowy rozebrano w 1894 r.

Krościeńskie zdroje miały swojego nadzorcę
– osobę, która dbała o źródła
i przylegający do nich las. Dojazdu do źródeł chronił szlaban. Na ul. Zdrojowej
wsiała
tablica zakazu przepędzania bydła. Pierwszym straSnikiem „Michaliny i Stefana”
był
Klamerus, ostatnim -Józef Tokarczyk zwany DrąSkiem. By napić
się
szczawy, trzeba
było nadzorcę
zdroju prosić
o klucz.

Pierwszymi kuracjuszami byli ubodzy śydzi, którzy ze względu na niskie ceny
usług i wolne pokoje, zamiast Szczawnicy wybierali Krościenko. W latach 60. XIX

w. pieniński kurort odwiedzają
goście z całej Polski. Zimne kąpiele były dodatkową
metodą
leczniczą, promowaną
w Krościenku. Sprzyjał jej spokojny, płytki,
o kamienistym dnie Dunajec. W lecie temperatura wody wahała się
od13do15 C.
Zimna kąpiel miała leczyć
gośćca i choroby skóry, a takSe uspakajać
nerwy. W 1911
r. nad brzegiem Dunajca pojawiły się
budki do kąpieli. Prawdziwym hitem stała się
w połowie XIX w. kuracja Sętycowa. Wypróbowana w Europie sto lat wcześniej, była

skutecznym środkiem dla gruźlików i chorych na oskrzele. Kuracjusze pili mleczny

napój na czczo, z niewielką
ilością

Strona 54

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

krościeńskiej szczawy. Opłata za taksę
klimatyczną
była jednocześnie opłatą
za szczawę. Za 7-dniowy pobyt w Krościenku
kuracjusz płacił około 10 zł. By dostać
wodę, trzeba było pokazać
kobietom
nalewającym szczawę
kwit z opłaty. Jak wspominają
mieszkańcy, w głównym
pomieszczeniu zdrojowym za barierką
stały dwie dziewczyny w strojach góralskich,
które czerpakiem nalewały wodę
do szklanek i dzbanków. Wyjątkową
atrakcją
krościeńskich zdrojowisk były koncerty miejscowych muzykantów. Występów górali
domagali się
sami goście. W lecie 20-osobowy zespół występował 3 razy w tygodniu:
w środy, soboty i niedziele. Dyrygował nim Jan Mikołajczyk. Jednym z najczęściej

zamawianych przez kuracjuszy utworów była „Poczta w lesie” -solówka grana przez
Franciszka Koterbę. Muzyków wynagradzała gmina. Za koncert otrzymywali oni
po 2zł.
Wody krościeńskie w latach 1903-1906 były wysyłane do wszystkich klinik
uniwersytetu krakowskiego i lwowskiego. Szczawa z Pienin rozchodziła się
po całej
Europie. Eksport z Galicji w najlepszym okresie wynosił 40-50 tys. flaszek
rocznie.
Przez pewien czas głównym problemem Krościenka była niewystarczająca baza
noclegowa. W pierwszym, otwartym w 1923 r. pensjonacie mogło się
zatrzymać
zaledwie 20 osób. Dopiero w latach 30. powstała willa „Hanka” i „Luna” oraz
„Granit”.
Ten ostatni długo był uznawany w Krościenku za symbol absolutnego luksusu, być
moSe dlatego, Se zatrzymywali się
w nim tylko zamoSni goście. Przed II wojną
światową
umywalka w pokoju była prawdziwym rarytasem.

Kąpiel w Dunajcu, łowienie raków, przejaSdSki doroSkami i wycieczki na Trzy
Korony były ulubionymi rozrywkami kuracjuszy do czasu otwarcia parku miejskiego.

Centrum wypoczynku dla gości otworzył w 1902 r. Hammerschlaga, a główną
jego
atrakcją
był kort tenisowy. Tak było kiedyś, a co z tego zostało do dzisiaj?

• Nowe przepisy dla kierowców na Słowacji
Z dniem 1 listopada 2006 r. weszła na Słowacji w Sycie nowa Ustawa nr 578/2006
dotycząca wymaganego stanu technicznego i obowiązkowego wyposaSenia
samochodu.

Kontrolowane
przez
policję
będą:

hamulce;
rura
wydechowa;
wydzielanie
spalin;waSność
badań
technicznych;
układ
kierowniczy;
ustawienie

Strona 55

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

świateł
i
kierunkowskazów;
koła
samochodowe;
stan
opon;
amortyzacja;
podwozie.

Do
obowiązkowego
wyposaSenie
samochodu
osobowego
naleSą:

zapasowe
bezpieczniki
elektryczne,
jeSeli
są
uSywane
w
instalacji
elektrycznej
danego
samochodu;
zapasowe
Sarówki,
po
jednej
sztuce
z
kaSdego
rodzaju;
podnośnik
samochodowy;
klucz
do
demontaSu
kół
samochodowych;
koło
zapasowe;
linka
holownicza;
trójkąt
ostrzegawczy;
kamizelka
odblaskowa,
która
musi
być
umieszczona
w
kabinie
pasaSera,
a
nie
w
bagaSniku;
apteczka
samochodowa

WyposaSenie

Strona 56

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

apteczki
samochodowej:

· Gaza
hydrofilna,
składana
sterylna
7,5
x
7,5
cm
10
sztuk
· Roztwór
dezynfekcyjny
Ajatin
-jodyna
50
ml
1
szt.
· Ustnik
do
sztucznego
oddychania
1
szt.
· Folia
izotermiczna
1
szt.
· Chusta
trójkątna
2
szt.
· Rękawice
ochronne
(gumowe)
jednorazowe
1
para
· Chusta
foliowa
20
x
20
cm
1
szt.
· Plaster,
szeroki
1,25
cm
1
szt.
· BandaS
sterylny
4
szt.
· Kompresy
hydrofilne,
sterylne
10
x
15
cm
1
szt.

Strona 57

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

· Kompresy
hydrofilne,
sterylne
6
x
5
cm
1
szt.
· Opaska
gumowa
70
cm
1
szt.
· Opaska
elastyczna
6
x
4
cm
1
szt.
· Plaster
opatrunkowy
8
x
4
cm
10
szt.
· Agrafki
4
szt.
· NoSyce
1
szt.
· Plastikowy
pojemnik
apteczki
do
transportu
1
szt.
Przed podróSą
samochodem na Słowacji polecamy sprawdzenie wyposaSenia samochodu

uzupełnienie brakujących rzeczy. Unikną
Państwo nieprzyjemności podczas podróSy
i niepotrzebnego płacenia mandatów. Wprowadzono teS
obowiązek jazdy na światłach
mijania przez cały rok.

Opracowanie, redakcja i skład: Zbigniew Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 14 (2) Warszawa, maj 2007 r.

ZbliSają

Strona 58

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

się
wakacje i w związku ztymkończy się
zimowo-wiosenny cykl naszych spotkań. Dwa
spotkania w czerwcu w dniach 14 i 28 będą
ostatnimi przed wakacjami.

Przypominamy! Terminy najbliSszych spotkań
to: 14 czerwca i 28 czerwca.

Uwaga! Planowany w maju wyjazd do Biebrzańskiego Parku Narodowego został
przełoSony na
termin jesienny.

Sekretarz O/w PTT

Zdrój pod niedźwiedziem

Ubiegłej jesieni niedźwiedź
pojawił się
na Luboniu Wielkim – wzniesieniu górującym nad
Rabką. Znawcy tematu prorokowali, Se zwierzak zabawi tu najwySej parę
tygodni. Misiek
miał inne plany. Włóczył się
po bulońskich lasach jeszcze w pierwszych dniach stycznia.
Intensywnie zwiedzał teS
o kolicę. Chętnie zapuszczał się
do Zarytego, przeprawiał przez
Rabę
i ruszał do Rabki.
Kobieta z Ponic widziała niedźwiedzia pod lasem, niedaleko zabudowań. Miś
oganiał się
od
wiejskich kundli. Stawał na zadnich łapach, a pieski grzecznie, z podwiniętymi
ogonami
zawracały w kierunku budy. Opowiadała o tym naszemu straSnikowi – relacjonuje
Jan Loch,
szef Pracowni Naukowej Gorczańskiego Parku Narodowego. Ślady niedźwiedzia moSna
było
spotkać
na stokach Grzebienia, a nawet w lasach Krzywonia – niewielkiej górki połoSonej
w
granicach miasta Rabki. Gdy temperatura na dobre ustabilizowała się
kilka stopni poniSej zera

– wszelki ślad po misiu zaginął. W grę
wchodziło kilka ewentualności: miś
mógł się
wyprowadzić
(ta brzmiała najbardziej prawdopodobnie), mógł teS
ułoSyć
się
do snu w
przytulnej gawrze pod Luboniem. Nie dało się
jednak wykluczyć
najbardziej dramatycznego
scenariusza, Se zwierz wpakował się
w tarapaty i przypłacił je Syciem.
Gdy w połowie marca odciski niedźwiedzich łap znów pojawiły się
na drodze poniSej
schroniska na Luboniu – doktor Loch odetchnął z ulgą. Głośno o tym nie mówił,
ale miał
nadzieję, Se tak właśnie się
wypadki potoczą. Informacje o wyprowadzce miśka na Szczebel i
dalej w okolice Myślenic trochę
zbiły go z tropu. Wiedział jednak, Se jeśli niedźwiedź
przespał zimowy miesiąc pod Luboniem – wylezie z gawry właśnie teraz.
Wystarczyło
popatrzyć
na dobowy rozkład temperatur, zarejestrowany przez termometry zamontowane na

Strona 59

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Suchorze w Gorcach. Polana połoSona na wysokości tysiąca metrów nad poziomem
morza,
oddalona zaledwie kilkanaście kilometrów w linii prostej od wierzchołka Lubonia,
to świetna
podstawa dla porównań. Loch patrzył w komputer i analizował. Dotychczasowe
ocieplenia
były krótkotrwałe. Temperatura wyskakiwała parę
kresek powySej zera, by zaraz spaść
na
niebieskie pole wykresu.

Misiek powinien to wiedzieć
bez komputera. – Wyłaź, stary, no wyłaź
– mruczał naukowiec
na wpół do siebie, na wpół do niedźwiedzia. A misiek… posłuchał. Sobotni ranek,
blady świt,
godzina z piosenki o rezerwistach (piąta, minut: trzydzieści). Luboń
tonie w mroku.
Wystarczy dwudziestominutowy marsz w kierunku wierzchołka, by zostawić
ciemności w
dolinie. Ślady miśka ledwie widać
na skraju drogi. Są
stare, co najmniej tygodniowe, mocno
rozmyte. Ledwie przypominają
kształtem odcisk łapy wielkiego drapieSnika. Niemało
problemów nastręcza nawet ustalenie kierunku marszu zwierzaka. W tej chwili to
sprawa
kluczowa. W poszukiwaniu gawry trzeba tropić
misia „pod prąd”. Tropy układają
się
równo,
pod sznurek. Misiek nie omijał młodników, które człowiek moSe pokonać
jedynie na
czworakach, lazł przez środek śnieSnych zasp sięgających pasa. Jan Loch z
niedowierzaniem
spogląda na prostą
kreskę, przecinającą
wyświetlacz GPS-a.

– Zupełnie jakby miał kompas w głowie – z uznaniem wyraSa się
o niedźwiedziu.
Orientacyjny kurs: 260 stopni. Informacja przydaje się, gdy gubimy ślad w
rzadkim bukowym
lesie, gdzie prawie nie ma juSśniegu. Wystarczy kierować
się
wskazaniami kompasu i na
przeciwległym stoku niewielkiej dolinki bezbłędnie trafiamy na znajomy sznurek
tropów.
Gdy ślady po raz kolejny nikną
wgęstym młodniku, do głowy przychodzą
tylko niepochlebne
opinie na temat miśka, jego krewnych i wszystkich kudłatych znajomych. „Świnia”
– to jedno
z najlSejszych określeń.
Koniec kolejki

W niedzielę
6 maja swój Sywot skończyła "staruszka". Wtedy na Kasprowy ostatni raz
wyjechała zbudowana przed 71 laty kolejka.

Mimo, Se zakopiańczycy uśmiechają
się
patrząc na stare wagoniki, kolejka przez 71 lat
spisywała się
bez zarzutu. Nie doszło do Sadnego wypadku. Na niedzielę
zaplanowano ostatni
kurs staruszki, która pierwszy raz wyjechała 15 marca 1936 roku. Teraz
rozpocznie się

Strona 60

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

modernizacja przestarzałej kolejki. Nowe wagoniki będą
mogły wywozić
na górę
dwa razy
więcej turystów. Modernizację
kolejki oprotestowali ekolodzy. Sprawę
rozpatruje Komisja
Europejska.

Wyburzanie schroniska pod Babia Górą

8 maja zaczęły się
prace wyburzeniowe 101-letniego schroniska na Markowych Szczawinach.
Wybudowany w 1906 roku przez Klemensa Trybałę
obiekt zostanie zastąpiony nowoczesnym
pawilonem, którego otwarcie dla turystów planuje się
w przyszłym roku.

PPN mówi: NIE !

Dyrekcja Pienińskiego Parku Narodowego nie zgadza się
na budowę
kładki pieszo-rowerowej
na Dunajcu, która miała powstać
na Piaskach, nieopodal nowej przystani flisackiej.

Krościenko od przeszło dwóch lat zabiegało o takie połączenie. W związku z
negatywnymi
opiniami PPN-u lokalizacja obiektu była kilka razy zmieniana. Ostatecznie gmina
po
uzgodnieniach z przedstawicielami Rady Naukowej PPN-u postanowiła wybudować
kładkę
w
miejscu dawnego „Zerwanego Mostu”.

Stwierdzono wówczas, Se odtworzenie dawnego ciągu komunikacyjnego między
Krościenkiem a Szczawnicą
będzie najmniej szkodliwe dla przyrody – wyjaśnił Michał
Sokołowski, dyrektor PPN-u.

Wydając taką
opinię, nie wzięto jednak po uwagę
faktu, Se osiedle Piaski bardzo się
rozwinęło w ostatnim czasie. Kiedyś
znajdowało się
tam zaledwie kilka domów, dziś
teren ten
przeznaczony jest pod zabudowę
pensjonatowo-letniskową.

W efekcie miejsce to coraz chętniej odwiedzają
turyści, których obecność
nie jest bez wpływu
na przyrodę. Kilka tygodni temu Krościenko zwróciło się
do dyrekcji PPN o przekazanie
gruntu pod budowę
kładki. Gdy gmina dostała negatywną
odpowiedź, zwróciła się
o opinię
prawną
do prof. dra hab. Wojciecha Radeckiego z Instytutu Nauk Prawnych PAN.

Był to ekspert wskazany nam przez PPN. Według niego kładka nie jest wielkim
zagroSeniem

Strona 61

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

dla przyrody. Decyzja co do jej budowy zaleSy jednak od dobrej woli i
przychylności
dyrektora parku.
Według eksperta park narodowy pełni oprócz funkcji naukowej, ochronnej czy
kulturowej,
takSe turystyczną. Chodzi o to, by nie kolidowały one ze sobą.

JeSeli – zdaniem dyrektora Parku – budowa kładki wpłynie negatywnie na przyrodę
w parku
narodowym, to takie stanowisko przesądzi, Se budowa jej będzie niedopuszczalna.
W takiej
sytuacji gmina moSe podjąć
próbę
poddania sporu z dyrektorem rozstrzygnięciu sądu
administracyjnego.

KrzyS
do remontu

Postawiony w 1901 roku krzyS
na Giewoncie ma być
wyremontowany. JuS
w zeszłym roku
dyrekcja Tatrzańskiego Parku Narodowego zleciła przeprowadzenie ekspertyzy stanu

technicznego stalowego krzySa. Okazało się, Se jest on nadweręSony m. in. przez
pioruny. Na
stan techniczny krzySa mogą
teS
wpływać
zawieszone kilka lat temu na jego ramionach
obrazy o tematyce religijnej. KrzyS
jest najbardziej rozpoznawalnym symbolem Zakopanego.
Turyści, którzy wychodzą
na wierzchołek góry -często -łamią
zasady bezpieczeństwa i
wspinają
się
po jego metalowej konstrukcji.

"Beskid
Niski.
Przewodnik
dla
prawdziwego
turysty",
wyd.
Rewasz

Praca zbiorowa. Wydanie III zaktualizowane i rozszerzone. Pruszków 2007.

Przewodnik ten to obszerne i szczegółowe kompendium wiedzy o Beskidzie Niskim
podane
w przystępnej i przejrzystej formie. Rozdział Beskid Niski z lotu ptaka to
wstępna
charakterystyka tej grupy górskiej; pomaga zorientować
się
czego moSna spodziewać
się
po
pobycie tutaj, a czego raczej tu nie znajdziemy. Głębszą
wiedzę
o regionie zawiera rozdział
Beskidzkie tematy, gdzie w krótkich artykułach omówione są
najciekawsze zagadnienia z
historii, geografii, przyrody i etnografii Beskidu Niskiego jak np. historię

Strona 62

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

zasiedlenia Beskidu
Niskiego, dzieje Konfederacji Barskiej, operację
gorlicką
w 1915 r. i budowę
cmentarzy
wojennych, bitwę
o przeł. Dukielską
w 1944 r., zagładę
Łemkowszczyzny, problematykę
wyznaniową, nazewnictwo, rezerwaty przyrody.

Część
szczegółowa przewodnika opisuje poszczególne pasma górskie. Są
nimi: Pasmo

Bukowicy i Kamienia, pasmo graniczne na wschód od Czeremchy, Okolice Iwonicza i
Rymanowa Zdroju, Beskid Dukielski, otoczenie górnej Wisłoki, Pasmo Magurskie,
okolice
Lackowej, okolice Gorlic i Grybowa. Najobszerniejszą
część
przewodnika stanowi Słownik
miejscowości zawierający szczegółowe informacje krajoznawcze i wszystkich
miejscowościach na omawianym terenie, w tym takSe nieistniejących.

Ostatnie 20 stron przewodnika to informacje praktyczne tzn. jak dojechać
w Beskid Niski,
gdzie przenocować, gdzie zjeść, gdzie się
leczyć, gdzie szukać
pomocy w róSnych
przypadkach.

Drewno na odbudowę
cerkwi w Komańczy

Lasy Państwowe przygotowują
drewno na odbudowę
cerkwi w Komańczy. Decyzja w tej
sprawie zapadła jeszcze w lutym. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych, polecił
przygotowanie 240 metrów sześciennych drewna na odbudowę
cerkwi w Komańczy i
przekazanie go w formie darowizny na rzecz komitetu odbudowy.

Koszty drewna mają
sfinansować
solidarnie trzy regionalne dyrekcje Lasów Państwowych:
białostocka, lubelska i krośnienska, przy czym ta ostatnia została wyznaczona na

koordynatora przedsięwziecia.

-Cerkiew w Komańczy to obiekt o duSym znaczeniu nie tylko dla mieszkańców
Komańczy i
wiernych, to równieS
zabytek będący dziedzictwem kulturowym Polski -mówi Andrzej
Matysiak, Dyrektor Generalny Lasów Państwowych -jego przywrócenie do
funkcjonowania
staje się
więc sprawą
ogólnospołeczną
i dlatego właśnie uznałem, Se Lasy Państwowe
powinny wesprzeć
tę
inicjatywę.
-Uzgodniliśmy z dziekanem Julianem Falenczakiem warunki techniczne oczekiwane od
tego
drewna -wyjaśnia Wojciech Szepieciński, p.o. dyrektora RDLP w Krośnie -z
projektu
odbudowy cerkwi wynika, ze powinny to być
sztuki o długości 10 metrów i średnicy 50 cm w

Strona 63

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

cieńszym końcu. W tej chwili na składach nie posiadamy odpowiedniej ilości
drewna,
odpowiadającego tym wymaganiom, dlatego trzeba będzie je pozyskać
w oddziałach
przewidywanych na ten rok do zabiegów hodowlanych.

Wytypowane trzy nadleśnictwa: Baligród, Komańcza i Rymanów, przystąpiły juS
do
wykonania zlecenia. Obecnie drewno jest juS
na składach przejściowych do dyspozycji
Komitetu Odbudowy Cerkwi w Komańczy.

Drewniana cerkiew w Komańczy pochodząca z pocz. XIX w. spłoneła 13 września
ub.r.
Konserwator zabytków zdecydował, Se powinna być
odbudowana w poprzednim kształcie.
Koszt odbudowy szacuje się
na około 1 milion złotych.

Oprac. Z. Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 15 (2) Warszawa, październik 2007 r.

Witam serdecznie po długiej wakacyjnej przerwie. Rozpoczynamy nasz kolejny sezon

spotkań. Jak zwykle będziemy się
staraćSeby były one interesujące dla członków naszego
Oddziału PTT ale takSe innych sympatyków gór. Nasze spotkania mają
charakter otwarty
i dlatego serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych w gościnne progi
Muzeum
Ziemi PAN w I i III czwartek kaSdego miesiąca zawsze o godzinie 18oo /do tzw.
willi
Pniewskiego Al. Na Skarpie 27/.

Oto najbliSsze terminy spotkań: 4 i 18 października, 8 i 22 listopada, 6 grudnia
oraz
20 grudnia /spotkanie wigilijne – impreza zamknięta/.

Sekretarz O/w PTT

Wkraczamy
w
nowy
sezon
naszych
spotkań.
Przed
nami
dosyć
istotne
wydarzenia
tej
jesieni.
Po
pierwsze
czeka
nas

Strona 64

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

kolejny
Zjazd
PTT
w
Zakopanem
w
dniach
17-18
listopada.
MoSe
tym
razem
chociaS
parę
spraw,
które
były
sygnalizowane
na
poprzednim
Zjeździe
ruszy
do
przodu.
Czekają
nas
równieS
zmiany
w
Oddziale.
Na
skutek
rezygnacji
z
członkostwa
kilku
osób,
jesteśmy
zmuszeni
dokonać
wyboru
i
uzupełnienia
składu
Zarządu
i
innych
struktur
działających
w
obrębie
Oddziału.
Powinniśmy
takSe
zastanowić
się
w
jakim
kierunku
powinien
rozwijać
się
nasz
Oddział.
Myślę,
Se
konstruktywna
dyskusja
na

Strona 65

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

najbliSszym
spotkaniu
pozwoli
wypracować
koncepcję
naszej
dalszej
działalności
na
najbliSsze
lata.
Ze
swojej
strony
obiecuję

rozwijanie
wspólnie
pozostając
w
miarę
moSliwości
wprowadzimy
nową
wierni
ideom
PTT.
„Biuletynu”.
jakość
w
dMam
nadzieję,
Se
ziałania
Oddziału,
Wasz
Redaktor

Chcą
znaleźć
zaginione
skarby
Morskiego
Oka

KaSdy
liczący
się
klub
płetwonurków
w
Polsce,
jak
twierdzi
Paweł
Skawiński,
dyrektor
Tatrzańskiego
Parku
Narodowego,
chce
nurkować
w
Morskim
Oku.
–

Strona 66

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Wszyscy
chcą
wyciągać
śmieci
z
jeziora
–
tłumaczy
dyrektor
TPN.

Ale
nie
tylko
śmieci
płetwonurkowie
chcą
szukać
w
tym
najpopularniejszym
polskim
stawie.
Od
prawie
dwustu
lat
poszukiwacze
tatrzańskich
skarbów,
a
ostatnio
płetwonurkowie
z
całej
Polski,
wśród
nich
l
eśniczy
Krzysztof
Cudzich,
szukają
w
Morskim
Oku
zatopionego
popiersia
cesarza
Franciszka
Józefa...
które
wcale
nie
istnieje!
Jak
dowodzi,
wbrew
powszechnemu
przekonaniu,
Maciej
Pinkwart,
kustosz
Muzeum
Karola
Szymanowskiego
w

Strona 67

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Zakopanem
i
znawca
historii
tego
miasta
–
wcale
nie
jest
to
popiersie
cesarza,
ale
gubernatora
Galicji,
Ludwika
Patricka
Taaffe.
Ale,
jak
dodaje
kustosz,
w
tatrzańskim
stawie
jest
mnóstwo
interesujących
rzeczy,
które
przyniosłyby
sławę
ich
odkrywcy.

–
Legendy
legendami,
ale
popiersie
cesarza
Franciszka
Józefa
rzeczywiście
zostało
zatopione
w
Morskim
–
twierdzi
leśniczy.
Wielu
juS
płetwonurków
z
Polski
go
szukało,
ale
bez
efektu.
–
Od
dawna,
odkąd
zaczęło
się

Strona 68

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

nurkowanie
w
Morskim
Oku,
mówiło
się
o
zatopionym
w
stawie
popiersiu
cesarza.
KaSdy
chciał
je
znaleźć
–
podkreśla
Andrzej
Blacha,
z
grupy
płetwonurków
w
TOPR.
–
Ale
przez
ileś
tam
lat
wywoSono
na
stawy
śmieci
i
jeSeli
nawet
popiersie
tam
gdzieś
na
dnie
leSy,
to
pewnie
zostało
ono
juS
dawno
przykryte
mułem
i
śmieciami.
Nie
znaleziono
go
do
tej
pory,
więc
myślę,
Se
teraz
są
juS
małe
szanse.
–

Strona 69

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Rada
Parku
negatywnie
wypowiedziała
się
na
temat
nurkowania,
które
jej
zdaniem
wzbudza
osad
gromadzący
się
na
dnie
stawów.
Osad
to
zapis
historii
tatrzańskich
jezior
i
tego,
co
wokół
nich
się
dzieje
–
wyjaśnia
Paweł
Skawiński,
dyrektor
TPN.
–
A
utopionego
popiersia,
myślę,
Se
juS
nikt
nie
odnajdzie.
Kolejka
na
Kasprowy
Wierch
ma
juS
nowe
wagoniki

Supernowoczesne,
przeszkolne
wagony
kolei
linowej
przyjechały
do
Kuźnic
ze
Szwajcarii
potęSnymi
cięSarówkami

Strona 70

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

z
platformami
transportowymi,
a
podróS
trwała
4
dni
.
Nowe
wagony
w
ogóle
nie
przypominają
starych,
do
których
się
juS
przyzwyczailiśmy.
Przede
wszystkim
są
duSo
większe.
Teraz
przed
szwajcarską
firmą
Garaventa,
która
prowadzi
modernizację
kolejki
nie
lada
wyzwanie
-wagoniki
trzeba
podczepić
do
lin
nośnych.
Najtrudniej
będzie
na
odcinku
z
Myślenickich
Turni
do
Kasprowego
Wierchu.
Zgodnie
z
planem
modernizacja
powinna
zakończyć
się
w
połowie
grudnia.
Koszt
prac
to
ponad
60

Strona 71

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

milionów
złotych.

Muzeum
zwijamy

Czy
Muzeum
im.
Władysława
Orkana
w
Rabce
grozi
likwidacja?
PowaSnie
rozwaSana
jest
moSliwość
wyprowadzenia
placówki
ze
starego

kościółka
–
co
potwierdza
starosta
Krzysztof
Faber.
Rabczańskie
muzeum
działa
od
lat
dwudziestych
ubiegłego
stulecia.
Od
ośmiu
lat
podlega
powiatowi.
Do
samorządu
nie
naleSy
natomiast
główna
siedziba
placówki,
zabytkowy
drewniany
kościółek
św.
Marii
Magdaleny.
Formalnie
obiekt
jest
wciąS
własnością
rabczańskiej
parafii.

Strona 72

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Komunistyczne
władze,
które
przed
laty
przejęły
muzeum
od
probostwa,
zapomniały
o
uregulowaniu
spraw
własnościowych.
Przez
lata
zaszłościami
nie
interesował
się
takSe
obecny
administrator
obiektu
–
nowotarskie
starostwo.

Sprawa
bezumownego
uSytkowania
wypłynęła
dopiero
kilka
miesięcy
temu.
Władzom
zaleSy
na
szybkim
podpisaniu
umowy
z
parafią.
Zgodnie
z
przepisami
powiat
nie
moSe
utrzymywać
obiektu,
do
którego
nie
ma
Sadnych
praw.
Probostwo
nie
chce
jednak
przystać
na
dalsze
bezpłatne
udostępnienie
kościółka.

Strona 73

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Proboszcz
z
Rabki
przedstawił
władzom
swoje
oczekiwania.
Parafia
zaSądała
miesięcznego
czynszu
w
wysokości
6
tysięcy
złotych.
CzySby
pat?

Rekordowy
Oscyp
na
Sywieckim
stole

śywieccy
bacowie
sprostali
nie
lada
wyzwaniu
-wytworzyli
Mega
Oscypa,
który
został
wpisany
do
Księgi
Rekordów
Guinnessa!
Gigantyczny
smakołyk
był
wytwarzany
przez
5
godzin.
Uroczysty
pomiar
i
ogłoszenie
Rekordu
Guinnessa
odbyły
się
w
trakcie
niecodziennej,
góralskiej
biesiady.
Półmetrowy
oscypek,
o
wymiarach
24
cm

Strona 74

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

średnicy
i
50
cm
długości,
waSący
11,5
kg
trafi
pod
młotek
na
cele
charytatywne.
„Jednym
z
powodów
dla
których
zorganizowaliśmy
Oscypek
Fest
jest
brak
młodych
ludzi
podtrzymujących
tradycyjne
wytwarzanie
oscypka
i
ginąca
powoli
technologia
produkcyjna.
Młodzi
ludzie
coraz
częściej
wyjeSdSają
za
granicę,
więc
w
przyszłości
określenie
„Baca”
moSe
zniknąć
z
naszego
słownictwa.
Nie
chcemy
do
tego
dopuścić”
–
mówi
Paweł
Pieczarka,
gospodarz
festiwalu.
Oscypek
Fest
2007
był
poświęcony
nie

Strona 75

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

tylko
promocji
tego
oryginalnego,
góralskiego
przysmaku
ale
takSe
kultury
Podhala
i
śywiecczyzny.

Przypominamy
o
najnowszym
numerze
Pamiętnika

Pamiętnik
PTT
-tom
14
(2005)
-stron
326

Tom
XIV
jest
bardzo
starannie
wydany
i
zróSnicowany,
lektura
dla
ducha
i
ciała...
Urzekają
w
nim,
pełne
górskiej
mądrości,
wiersze
znanej
aktorki
Anny
Milewskiej
(Sony
śp.
himalaisty
Andrzeja
Zawady)
i
fotografie
artysty
Jarosława
Majchera.
Czytelnik
pozna
dokonania
badaczy
i

Strona 76

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

obrońców
Tatr
związanych
z
UJ
profesorów
Maksymiliana
Siły
-Nowickiego
i
Władysława
Szafera,
jaskinię
nad
jaskiniami
czyli

Wielką
ŚnieSną,
porosty
tatrzańskie.
Nauczy
się
nie
naduSywać
określenia
"Ludzie
gór",
pozna
legendarnego
Staszka
Marusarza,
a
takSe
równie
legendarny
Oddział
Czarnohorski.
Będzie
mieć
okazję
przeczytania
wspomnień
nieodSałowanej
pamięci
redaktora
Adama
Liberaka
dotyczących
Tatr
i
Podhala
oraz
fragmentów
dziennika
pierwszego
prezesa
odrodzonego
PTT
Stefana
Maciejewskiego,
dowie
się
teS

Strona 77

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

o
związkach
Mickiewicza
z
górami.
Jak
zawsze
będzie
mógł
zapoznać
się
z
działalnością
oddziałów
PTT
i
pracą
ratowników
TOPR.
Ponadto
pozna
historię
słynnej
rozebranej
ostatnio
karczmy
"Redykołka".
CIEKAWE
WYDARZENIA,
IMPREZY,
SPOTKANIA

Tybet
-klejnot
w
Lotosie
-wystawa
fotografii

2007-10-08
-2007-10-31

Klub
Dowództwa
Garnizonu
w
Warszawie
serdecznie
zaprasza
na
wernisaS
i
wystawę
pt.
"Tybet
-klejnot
w
Lotosie"
Izabelli
Janeckiej.

To
o
czym
słyszymy

Strona 78

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

tysiące
razy,
dobrze
jest
zobaczyć
choćby
raz

"Kierując
się
przytoczonym
powiedzeniem
azjatyckich
koczowników
wybrałam
się
w
podróS
na
Dach
Świata.
Znalazłam
się
w
świecie
marzeń,
oderwana
od
materializmu,
monotonii
i
pośpiechu
własnego
Sycia,
w
skarbnicy
klejnotów,
którymi
chciałabym
się
z
Państwem
podzielić.
Pragnę
przybliSyć
Państwu
ten
kraj,
jego
mieszkańców,
ich
kulturę
i
religię."

Gdzie:
Warszawa,
Al.
Niepodległości
141,
Klub
Dowództwa
Garnizonu

Kiedy:
wernisaS

Strona 79

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

8
października
2007
o
godz.
19.00,
wystawę
moSna
oglądać
do
końca
miesiąca
we
wtorki,
środy
i
czwartki
od
15.00
do
18.00

Oprac. Z. Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 16 (2)
Warszawa, listopad 2007 r.

Nasze spotkania mają
charakter otwarty i dlatego zapraszamy wszystkich zainteresowanych
członków naszego Oddziału PTT ale takSe innych sympatyków gór w gościnne progi
Muzeum Ziemi PAN w I i III czwartek kaSdego miesiąca zawsze o godzinie 18oo /do
tzw.
willi Pniewskiego Al. Na Skarpie 27/.

Terminy najbliSszych spotkań:
8 i 22 listopada, 6 grudnia oraz
20 grudnia /spotkanie wigilijne – impreza zamknięta/.

Sekretarz O/w PTT

Serdecznie zapraszamy wszystkich Miłośników Gór do obejrzenia wystawy

pt. „Zakopane i Tatry przed 100 laty -na starych pocztówkach”,
zorganizowanej przez Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa
Tatrzańskiego im. Mieczysława Karłowicza dzięki uprzejmości Tatrzańskiego
Parku Narodowego oraz nieocenionej współpracy Muzeum Ziemi PAN w
Warszawie. Wystawa ta to niezwykła podróS
w czasie do miejsc znajomych lecz
jakSe innych. Odeszli ludzie, zmieniły się
krajobrazy lecz utrwalone piękno gór
pozostało. Dumny Giewont jak przed 100 laty leSy nadal u bram tatrzańskich
szlaków.

Wystawę
moSna oglądać
w siedzibie Muzem Ziemi PAN w Warszawie przy Al. Na Skarpie 27.

Strona 80

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Zarząd Oddziału

Rozmaitości
górskie

Uwaga! Tatry Słowackie zamknięte

Przypominamy, Se od 1 listopada do 15 czerwca przyszłego roku, wszystkie szlaki
wysokogórskie w Tatrach Słowackich (w tym równieS
do chaty pod Rysami) zostają
zamknięte dla ruchu turystycznego.

Bestialsko zabito niedźwiadka

Grupa sześciu osób zabiła w Dolinie Chochołowskiej półtorarocznego niedźwiadka.
Najpierw częstowali go kanapkami, a później obrzucili kamieniami i wrzucili do
potoku. Zwłoki zwierzęcia odnaleźli w nocy z soboty na niedzielę
leśnicy
Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wieczorem w niedzielę
na policję
zgłosiło się
dwoje ze sprawców. Tłumaczyli, Se karmili niedźwiedzia, a ten rzucił się
na nich,
wrzucili go więc do potoku. Młodzi ludzie nie mieli obraSeń
ani śladów zębów
i pazurów. Leśnicy zauwaSyli na ciele niedźwiedzia ślady uderzeń
kamieniami,
w miejscu zdarzenia znaleźli teS
resztki kanapek i słodyczy.

Miniaturowe sacrum

Miniatury ponad 70 drewnianych kościołów i cerkwi z południowo-wschodniej
Polski,
Słowacji i Ukrainy moSna oglądać
wośrodku Caritasu w Myczkowcach na
Podkarpaciu. Park o powierzchni 80 arów jest częścią
Centrum Kultury
Ekumenicznej. Makiety świątyń
według dokumentacji ks. Bogusława Janika wykonuje
pięcioosobowy zespół pod kierunkiem Janusza Kuliga, stolarza z Chmielnika.

Nowy trakt Krynica -Wysowa -granica państwa

Radni powiatu gorlickiego podjęli uchwałę
o przystąpieniu do projektu
inwestycyjnego, który połączy trzy miejscowości uzdrowiskowe -Krynicę, Wysową
i Bardejowskie Kupele. Realizacja zadania rozpocznie się
w 2008 roku, a zakończy
w 2013. Szacunkowe koszty budowy drogi, leSące po stronie naszego powiatu, to
około 860 tys. zł. Przed powiatem najbardziej Smudny etap prac -opracowanie
koncepcji programowo-przestrzennej, dokumentacji projektowo-budowlanej,
załatwianie formalności związanych z nabyciem gruntów oraz uzyskaniem decyzji
i pozwoleń. Projekt realizowany przez samorządy województwa małopolskiego,
powiatu nowosądeckiego, gorlickiego, miasta Krynicy i gminy Uście Gorlickie
przyczyni się
do wzrostu rozwoju regionalnego, podniesie ich atrakcyjność, jako
miejsc przyszłych inwestycji – no i oczywiście turystyki.

Przerwy w schroniskach

Informujemy, Se w związku z realizacją
prac remontowo-konserwacyjnych przed
zbliSającym się
sezonem zimowym, ograniczoną
działalność
prowadziły będą

Strona 81

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

niSej
wymienione obiekty PTTK w Tatrach:
schronisko nad Morskim Okiem, 19.11-20.12.2007,
schronisko w Dolinie Roztoki, 21.10-17.11.2007
schronisko na Hali Ornak, 15.11-30.11.2007
schronisko na Hali Kondratowej 11.11-25.12.2007
zajazd PTTK "Pod Roztoką" w Rytrze, w Beskidzie Sądeckim 01-30.11.2007.
Do dyspozycji ewentualnych Gości, obiekty oferowały będą
w tych okresach
pomieszczenie umoSliwiające wypoczynek, zjedzenie przyniesionego przez siebie

posiłku z ciepłą
herbatą, (będzie moSliwość
zakupienia herbaty lub otrzymania
wrzątku).

Zapomniani bohaterowie zapomnianej wojny

Galicyjskie Cmentarze Wojenne to nieomal czterysta unikalnych i niepowtarzalnych

dzieł sztuki cmentarnej. KaSdy z rozpoznawalnym stylem właściwym dla osoby
projektanta, kaSdy wykonany z budulca charakterystycznego dla regionu, w którym
były tworzone. NajwySszy czas przypomnieć
sobie o nich, popatrzeć
ze
współczuciem i zrozumieniem na tych którzy, choć
walcząc pod przymusem i
otrzymując rozkazy w obcym języku, zmienili oblicze świata.

Czasami dominują
nad okolicą, przyciągają
uwagę
monumentalnością
i rozmachem.
Częściej jednak zarastają
trawą
i mchem w cichych leśnych ostępach Galicji.
Miejscowi ludzie mówią
o nich "austriackie cmentarze" -zapominając, Se Polacy
walczyli w kaSdej z armii zaborczych, nierzadko stając przeciw sobie w
bratobójczej
walce. Kiedy front przemieścił się
na zachód by pozostać
tam na długie miesiące, w
głowach urzędników dogasającej monarchii austriackiej pojawił się
pomysł uczczenia
etosu Sołnierza, niezaleSnie od tego po której stronie frontu walczył.

Ciekawa wystawa

Nie przeoczcie tej pięknej wystawy malarstwa zorganizowanej w Muzeum

Archidiecezji w Krakowie przy ulicy Kanoniczej. Do końca roku czynna jest tam
wystawa zatytułowana Fryderyk Pautsch -Sceny Huculskie.
www.muzeumkra.diecezja.pl

Porządkowanie grobów ludzi gór

Ośrodek Kultury Turystyki Górskiej PTTK na Markowych Szczawinach i Studenckie
Koło Przewodników Górskich w Krakowie, w dniu 31 października 2007 r.,
porządkowało wybrane groby ludzi gór na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Jest
to juS
kolejna, dziewiąta akcja, porządkowania górskich grobów na Rakowicach. Były
to miejsca pochówku, na ogół XIX-wiecznych, badaczy Karpat, znakarzy, autorów
publikacji górskich, działaczy turystycznych lub ich rodzin. Groby nie mają
juS
opiekunów, dlatego właśnie te były porządkowane. Są
to groby: rodziny Hugona

Strona 82

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Zapałowicza (1852-1917) -ojca turystyki babiogórskiej (wspólny grób Sony i
syna),
Włodzimierza Kulczyckiego (1919-1958) -załoSyciela SKPG Kraków, Stefana
Szalaya (zm.1838 r.) -pierwszego właściciela zdroju w Szczawnicy, Walerego
Eljasza Radzikowskiego (1840-1905) -znakarza pierwszego polskiego szlaku
górskiego\ , Mieczysława Siłę-Nowickiego (1826-1890) -jednego z załoSycieli
Towarzystwa Tatrzańskiego, badacza Karpat, śegoty Paulego (1814-1895) badacza
dziejów Karpat, Edmunda Wasilewskiego (1814-1846) -krakowskiego
poetę, autora pierwszego wiersza o Babiej Górze.

Akcja ta jak co roku była szansą
uczestniczenia w ciekawej i oryginalnej lekcji historii
turystyki górskiej. Oprócz porządkowania miejsc pochówku odwiedzono groby innych

zasłuSonych ludzi gór, którzy spoczywają
na Rakowicach w Krakowie (m.in.
Władysława Krygowskiego, Edwarda Moskałę
i innych).

Pokazy slajdów górskich w KW Warszawa

Zapraszamy na cykl pokazów slajdów z gór całego świata, organizowany przez Klub
Wysokogórski Warszawa. Wszystkie pokazy odbywają
się
w siedzibie KW
WARSZAWA, ul. Noakowskiego 10/12w.

14 listopada (środa) -godz 19:00
Kinga Baranowska: Nanga Parbat i Dhaulagiri

To był zdecydowanie jej rok, który zaowocował zdobyciem Mount McKinley (6194 m)
na Alasce -najwySszego szczytu Ameryki Północnej oraz ośmiotysięcznika Nanga
Parbat (8125 m) słynną, prawie 4 km ścianą
Diamir. Kinga była jedyną
kobietą
w tym
sezonie, która wspinała się
na Nangę. Jesienią
Kinga ruszyła na Dhaulagiri. Będzie o
czym opowiadać.

21 listopada (środa) -godz 19:00
Marcin Miotk: ŚnieSna Pantera

Po kilku udanych wyprawach w Himalaje, Marcin Miotk (KW Warszawa, Bergson
Team) ostatnie dwa sezony spędził w górach Pamir. Zaowocowało to zdobyciem
tytułu ŚnieSnej Pantery, który przyznawany jest za zdobycie wszystkich 5-ciu
siedmiotysięczników byłego ZSRR, które znajdują
się
w pasmach Tien-Shan i Pamir.
Marcin zabierze nas w podróS
przez labirynt szczelin pamirskich lodowców oraz
czterokilometrową
grań
Piku Pobiedy na siedmiu tysiącach metrów.

28 listopada (środa) -godz 19:00
Piotr Morawski: Nanga i K2

"Nanga i K2" -pierwszy mój samodzielny projekt, którego aklimatyzacja na Nandze
okazała się
bardziej spektakularna od części wspinaczkowej. Jedne z
najpiękniejszych gór świata, walka z pogodą
i nie tylko. Nanga okazała się
łaskawa,
zaś
zachodnia ściana K2 nie pozwoliła się
nawet dotknąć. Za to K2 przyniosło teS

Strona 83

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

inne niespodzianki, o których szerzej na pokazie.

Oprac. Zbigniew Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 17 (2) Warszawa, grudzień
2007 r.

Nasze spotkania mają
charakter otwarty i dlatego zapraszamy wszystkich zainteresowanych
członków naszego Oddziału PTT ale takSe innych sympatyków gór w gościnne progi
Muzeum Ziemi PAN w I i III czwartek kaSdego miesiąca zawsze o godzinie 18oo /do
tzw. willi
Pniewskiego Al. Na Skarpie 27/.

Terminy najbliSszych spotkań: 6 grudnia oraz
20 grudnia /spotkanie wigilijne – impreza zamknięta/.

Sekretarz O/w PTT

Serdecznie zapraszamy wszystkich Miłośników Gór do obejrzenia wystawy

pt. „Zakopane i Tatry przed 100 laty -na starych pocztówkach”, zorganizowanej
przez Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego im. Mieczysława
Karłowicza dzięki uprzejmości Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz
nieocenionej współpracy Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Wystawa ta to
niezwykła podróS
w czasie do miejsc znajomych lecz jakSe innych. Odeszli ludzie,
zmieniły się
krajobrazy lecz utrwalone piękno gór pozostało. Dumny Giewont jak
przed 100 laty leSy nadal u bram tatrzańskich szlaków.

Wystawę
moSna oglądać
równieS
w grudniu w siedzibie Muzem Ziemi PAN w Warszawie przy
Al. Na Skarpie 27.

Zarząd Oddziału

Zmiany, zmiany…..

Władze Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (2007-2010)

W dniach 17-18 listopada 2007 r. w Ośrodku Rekreacyjno-Wypoczynkowym Związku
Nauczycielstwa Polskiego na Ciągłówce w Zakopanem odbył się
VII Zjazd Delegatów
Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Na 132 delegatów, na liście obecności
podpisało się
111. W wyniku wyborów wybrano nowe władze PTT.

Zarząd Główny

prezes: Włodzimierz Janusik (O/Łódź)
wiceprezesi: Szymon Baron (O/Bielsko-Biała), Jerzy Piotr Krakowski (O/Mielec),
Tomasz Kwiatkowski (O/Radom Ch.)
sekretarz: Nikodem Frodyma (O/Kraków)
skarbnik: Ludwik Rogowski (O/Kraków)

Strona 84

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

członkowie Prezydium: Antoni Leon Dawidowicz (O/Kraków), Krzysztof Florys
(O/Ostrowiec Świętokrzyski), Barbara Morawska-Nowak (O/Kraków), Wojciech Szarota

(O/Nowy Sącz)
pozostali członkowie Zarządu: Barbara Baran (O/Kraków), Stanisław Czubernat
(O/Poznań, TPN), Janusz Eksner (O/Radom Ch.), Jacek Gospodarczyk (k/Tarnobrzeg),

Henryk Goździewski (O/ Radom Ch.), Paweł Kosmala (O/Sosnowiec), Mateusz Kurek
(O/Opole), Janina Mikołajczyk (O/Łódź), Michał Myśliwiec, Antonina Sebesta
(oboje:
Myślenice, O/Kraków), Waldemar Skórnicki (O/Radom Ch.), Krzysztof Szymiec
(O/Radom Ak.)

Zarząd Główny w kadencji 2007-2010

Główna Komisja Rewizyjna

przewodniczący: Jerzy Gałda (O/Nowy Sącz)
zastępca przewodniczącego: Zbigniew Zawiła (O/Sosnowiec), Stanisław Wójtowicz
(O/Radom Ch.)
sekretarz: Barbara Rapalska (O/Jaworzno)
członkowie: Józef Haduch (O/Chrzanów), Janusz Machulik (O/Bielsko-Biała) i
Aleksander Stypel (k/Tarnobrzeg)

Sąd KoleSeński

przewodniczący: Tomasz Gawlik (O/Ostrowiec Świętokrzyski)
zastępca przewodniczącego: Iwona Nakoneczna (O/Mielec)
sekretarz: Paweł Błach (o/Radom Ak.)
członkowie: Remigiusz Lichota (O/Chrzanów), Barbara Oleksyn (O/Kraków), Marek
Piekarski (O/Łódź), Wiesław Wcześny (O/Nowy Sącz), Jerzy Leszek Zalasiński
(O/Kraków) i Romuald Zaręba (O/Kalisz)

Słowo Prezesa

Drodzy towarzysze tatrzańscy!

Dziękuję
Wam, zarówno delegatom na VII Zjazd, jak i wszystkim członkom Polskiego
Towarzystwa Tatrzańskiego, za okazane mi zaufanie i wybór na prezesa. Zdaję
sobie sprawę,
Se powierzenie mi steru PTT na najbliSsze trzy lata, to nie tylko wielki
zaszczyt, ale przede
wszystkim wielka odpowiedzialność
za losy naszej organizacji. Kierowanie tak zacną
organizacją
zapewne nie będzie proste. Sam nie podołam, ale z Waszą
pomocą, z nowym Zarządem
Głównym, Komisją
Rewizyjną
iSądem KoleSeńskim, ze wszystkimi członkami i sympatykami
PTT, tak pokieruję
pracą, aby Polskie Towarzystwo Tatrzańskie rosło w siłę
z poSytkiem

dla polskich gór, dla naszej ukochanej przyrody i dla nas samych.
Po tych trochę
wzniosłych słowach zabierajmy się
do pracy. Jeszcze raz dziękuję.

Wasz prezes Włodek Janusik

Sprostowanie Zarządu Głównego PTT

Strona 85

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

W dniach 18-19 listopada br. w Zakopanem odbył się
VII Zjazd Polskiego Towarzystwa
Tatrzańskiego. Prezesem wybrano Włodzimierza Janusika z Oddziału PTT w Łodzi.
Decyzją
delegatów odmłodzono Zarząd Główny, a w związku ze 120-tą
rocznicąśmierci
jednego z współzałoSycieli Towarzystwa -Tytusa Chałubińskiego, ogłoszo rok 2009
Rokiem Tytusa Chałubińskiego.
Wbrew podanym przez PAP, a powielonym przez czasopisma i portale internetowe
informacjom, nie podejmowano tematu zwrotu majątku PTT przejętego w 1950 roku
przez PTTK.

Zarząd Główny PTT

Rozmaitości górskie

Niedźwiedzie nie zasnęły -ciepłe dni mogą
wrócić

śyjące w Bieszczadach niedźwiedzie nadal są
widywane przez leśników i mimo
zimowej pogody nie zapadły jeszcze w zimowy sen. Jak poinformował rzecznik
Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie, duSą
aktywność
niedźwiedzi
moSna zaobserwować
m. in. w nadleśnictwach Lutowiska i Stuposiany. Ich ślady są
widoczne prawie kaSdego dnia. MoSe to świadczyć
o tym, Se listopadowy atak zimy był
krótkotrwały i wróci ocieplenie. Niedźwiedzie zasypiają
dopiero wtedy, kiedy spadnie
kilkadziesiąt centymetrów śniegu i przez wiele dni utrzymuje się
mróz -zaznaczył
rzecznik. Rok temu bieszczadzkie misie zapadły w sen zimowy na przełomie grudnia
i
styczna i spały bardzo krótko .W Bieszczadach Syje ponad 100 niedźwiedzi
brunatnych
-najwięcej w Polsce. Dorosłe osobniki waSą
ok. 300 kg, doSywają
50 lat. Są
wszystkoSerne, przez cały rok gromadzą
zapasy energetyczne na zimę. NaleSą
do
najbardziej niebezpiecznych drapieSników w Europie.

Turyści odpowiedzą
za śmierć
niedźwiadka

Wyniki sekcji zwłok niedźwiadka zabitego w Dolinie Chochołowskiej obciąSają
turystów.Zakopiańska prokuratura, po zapoznaniu się
z opinią
biegłego,
prawdopodobnie zdecyduje się
na postawienie im zarzutów wyrządzenia znacznej
szkody w świecie zwierzęcym. Grozi za to do dwóch lat więzienia. Prokuratorzy
czekają
jeszcze na opinię
innego biegłego, który miał ocenić, czy rany, których doznali turyści
powstały w wyniku ataku czy raczej obrony przed niedźwiadkiem. Potem śledczy
ewentualnie zdecydują
o zarzutach. Wyniki sekcji zwłok nie pozostawiają
jednak
wątpliwości, Se bezpośrednią
przyczynąśmierci niedźwiadka było utonięcie. Ponadto
niedźwiadek miał rany głowy. Prawdopodobnie był bity i został utopiony. Zwierzę
było

Strona 86

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

osłabione -znaleziono u niego pasoSyty, które mogły mieć
wpływ na jego zdrowie.

„Zakopianka” -Poronin-Zakopane: czasowe wstrzymanie prac

W
ostatnich
dniach
w
GDDKiA
w
Krakowie
zapadła
decyzja
o
czasowym
wstrzymaniu
prac
projektowych
nad
modernizacją
"zakopianki"
na
odcinku
Poronin
–
Zakopane.
Powodem
tej
decyzji
jest
widoczny
brak
porozumienia
między
społecznościami
lokalnymi
na
Podhalu,
a
reprezentującymi
je
władzami
samorządowymi.
Władze
lokalne
Poronina
i
Zakopanego
wielokrotnie
zapewniały
GDDKiA,
Se
mieszkańcy
Podhala
popierają
rozbudowę
„zakopianki”,
przedstawiając
uchwały
samorządów
róSnych
szczebli
z
wnioskami
o
jak
najszybszą
realizację

Strona 87

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

inwestycji.
Ostatnie
wydarzenia
w
Poroninie
i
Zakopanem
pokazały,
Se
zdanie
lokalnych
społeczności
stoi
w
coraz
większej
sprzeczności
z
oficjalnym
stanowiskiem
samorządowych
władz
Podhala.
W
związku
z
tym
prace
projektowe
zostają
wstrzymane
do
czasu
opracowania
polityki
transportowej
dla
całego
Podhala,
do
czego
zobowiązał
się
w
styczniu
br.
Marszałek
Województwa
Małopolskiego.
Dokument
ten
ma
identyfikować
problemy
i
wskazywać
rozwiązania
wszystkich
potrzeb
transportowych
regionu
z
uwzględnieniem
całej
sieci
dróg
publicznych,
a
więc

Strona 88

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

nie
tylko
krajowych,
ale
równieS
samorządowych:
wojewódzkich,
powiatowych
i
gminnych.
Opracowanie
ma
brać
pod
uwagę
kwestie:
transportu
kołowego,
transportu
szynowego,
polityki
parkingowej
i
komunikacji
zbiorowej.

Z okazji zbliSających sięŚwiąt BoSego Narodzenia, wszystkim Członkom
i Sympatykom Oddziału Warszawskiego PTT, ich Rodzinom i Przyjaciołom
spędzenia tych Świąt w miłej, rodzinnej i radosnej atmosferze,
a w nadchodzącym Nowym Roku wiele pomyślności

Syczy

Zarząd Oddziału Warszawskiego PTT

Oprac. i red. Zbigniew Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 18 (3) Warszawa, styczeń
2008 r.

Nasze spotkania mają
charakter otwarty i dlatego zapraszamy wszystkich zainteresowanych
członków naszego Oddziału PTT ale takSe innych sympatyków gór w gościnne progi
Muzeum Ziemi PAN w I i III czwartek kaSdego miesiąca zawsze o godzinie 18oo
/do willi Pniewskiego Al. Na Skarpie 27/.

Terminy najbliSszych spotkań:

• 3 stycznia 2008 r. „Słynne postaci zakopiańskie” – ks. Józef Stolarczyk –
pierwszy
kronikarz Zakopanego. Prelekcja i film. Przygotował i prowadzi kol. Zbigniew
Muszyński.
• 17 stycznia – Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze Oddziału Warszawskiego
PTT.

Strona 89

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Sekretarz O/w PTT

Rozmaitości
górskie.

Kolej
na
Kasprowy
-ruszyła!

Nowa
kolej
ruszyła
w
sobotę
15
grudnia.
Wywiozła
na
Kasprowy
Wierch
pierwszych
narciarzy,
w
tym
grupę
miłośników
tejSe
góry
i
kolejki
linowej,
Trzy
osoby
rozbiły
pod
siedzibą
PKL-u
namiot,
by
wcześnie
rano
zająć
kolejkę
i
kupić
pierwsze
bilety.
Pierwszy
wagon
z
narciarzami
ruszył

o
godz.
11:00,
ale
juS
2
godz.
wcześniej
pod
kasą
zaczęła
formować

Strona 90

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

się
kolejka,
jak
za
dawnych
czasów...
Wagony
-nowe,
szybkie
przestronne...
Na
górnej
stacji
wieje!
Grupka
świętująca
otwarcie
kolejki
spędziła
jednak
miłe
chwile
w
restauracji,
którą
udało
się
wykończyć
na
czas,
mimo
Se
jeszcze
kilka
dni
temu
trwały
tam
prace
porządkowe.
Nieoficjalne
otwarcie
kolejki
odbyło
się
jednak
w
gościnnym
schronisku
na
Hali
Kondratowej.
Uczestnicy
spotkania
zostali
bardzo
serdecznie
przyjęci
przez
gospodarzy.
Większość
zjechała
na
Kondratową
na
nartach.
Nie
mogło
zabraknąć

Strona 91

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

na
tym
spotkaniu
Barbary
Grocholskiej-Krukowiak
oraz
Stanisława
Pierona,
osób
wyjątkowych,
wpisanych
w
historię
Kasprowego
Wierchu.
Pani
Barbara
wyjechała
na
Kasprowy
pierwszym
kursem
kolejki.
Później
zjechała
na
Halę
Kondratową,
a
stylu
i
formy
mogło
jej
pozazdrościć
wielu
narciarzy.Dla
jednej
z
najlepszych
alpejek
w
historii
polskiego
narciarstwa

zjazd
z
Kasprowego
nie
mógł
być
przecieS
Sadną
przeszkodą.
Pani
Barbara
w
podzięce
za
miłą
gościnę
odczytała
w
schronisku
na
Kondratowej
wiersz
swojego

Strona 92

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

autorstwa.
Podczas
spotkania
moSna
było
równieS
obejrzeć
unikatowy
film
poświęcony
starej
kolei
pt.
"Lina".

Powstaje
nowy
odcinek
"zakopianki"

Dyrektor
krakowskiego
oddziału
Generalnej
Dyrekcji
Dróg
Krajowych
i
Autostrad
podpisał
umowę
na
wykonanie
kompleksowej
dokumentacji
projektowej
dla
odcinka
"zakopianki"
Rdzawka
-Nowy
Targ.
Wykonawcą
projektu
będzie
Krakowskie
Biuro
Projektów
Dróg
i
Mostów
"Transprojekt"
Sp.
z
o.o.
Ogłoszenie
przetargu
na
wykonanie
dokumentacji,
i
ostatecznie
podpisanie
umowy,
było
moSliwe
dzięki

Strona 93

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

temu,
Se
nie
wszyscy
Podhalanie
są
przeciwni
rozbudowie
dróg.
Samorządowcy
z
Nowego
Targu
(miasta
i
gminy),
Raby
WySnej
i
Rabki
oraz
władze
powiatu
nowotarskiego
bardzo
powaSnie
podeszli
do
tematu
modernizacji
najwaSniejszej
drogi
regionu
i
podjęli
konstruktywny
dialog
z
inwestorem.
W
wyniku
konsultacji
udało
się
wypracować
taki
przebieg
nowej
drogi,
który
nie
będzie
ingerował
w
zabudowę
mieszkalną
okolicznych
terenów
i
nie
budzi
protestów
społecznych.
„Zakopianka”
pomiędzy
Rdzawką
a
Nowym
Targiem

Strona 94

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

będzie
drogą
o
długości
17,2
km
biegnącą
w
zdecydowanej
większości
(15,5
km)
po
nowym
śladzie.
Zgodnie
z
rozporządzeniem
ministra,
będzie
to
droga
klasy
GP,
czyli
główna
przyspieszona.
Kierowcy
będą
mieli
do
dyspozycji
dwie
jezdnie
po
dwa
pasy
ruchu
w
kaSdą
stronę
wraz
z
poboczami
bitumicznymi.
Jezdnie
będzie
rozdzielał
pas
zieleni
o
szerokości
5,0
m
(wraz
z
opaskami).
Według
planów
budowa
ma
rozpocząć
się
wiosną
2010
roku
i
zakończyć
w

Strona 95

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

grudniu
2011
roku.

Pamiętnik
Towarzystwa
Tatrzańskiego
tom
I

Z przyjemnością
zawiadamiamy, Se nakładem Oficyny Wydawniczej Centralnego
Ośrodka Turystyki Górskiej PTTK "Wierchy" w Krakowie wydany został reprint
Pamiętników Towarzystwa Tatrzańskiego tom I. Wydana pozycja stanowi początek
ambitnego zamierzenia wydania kolejno wszystkich tomów Pamiętników. Tom
pierwszy jest dostępny w siedzibie Wydawnictwa przy ul. Jagiellońskiej 6 w
Krakowie
w Salonie Turystyki Aktywnej oraz w ksiegarni "Wierchy" przy ul. Szewskiej 23
równieS
w Krakowie. Cena I tomu w sprzedaSy detalicznej -25 zł + koszty
ewentualnej wysyłki.
Więcej informacji na stronie www.cotg.gory.info.

Znaczna
szkoda?

Biegły
powołany
przez
prokuraturę
stwierdził,
Se
zabicie
misia
w
Dol.
Chochołowskiej
o
dwa
proc.
uszczupliło
populację
niedźwiedzi
w
Tatrach.
Od
oceny
prokuratury
zaleSy
określenie,
czy
turyści
zabijając
misia
dokonali
znacznej
szkody
w
przyrodzie.
Śledztwo
w
tej
sprawie
prowadzi
prokuratura
rejonowa

Strona 96

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

w
Zakopanem.
Z
opinii
dotychczas
powołanych

biegłych
wynika,
Se
miś
został
utopiony
w
potoku,
a
obraSenia
odniesione
przez
głównych
sprawców
były
lekkie.
Teraz
do
zakopiańskiej
prokuratury
dotarła
ostatnia
opinia
biegłego
z
Państwowej
Akademii
Nauk
z
Wrocławia.
Biegły
stwierdził,
Se
poniewaS
w
całych
Tatrach
Syje
ok.
50
niedźwiedzi
zabicie
misia
uszczupliło
tatrzańską
przyrodę
o
dwa
proc.
To
ujęcie
matematyczne
-mówi
prokurator
Zbigniew
Lis.
-Biegły
badał
teS,
czy

Strona 97

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

zabity
miś
posiadał
waSne
cechy
genetyczne.
W
tym
wypadku
nie
udało
mu
się
tego
ustalić,
ale
stwierdził,
Se
niedźwiadek
od
kilku
miesięcy
był
juS
zwierzęciem
samodzielnym.

Ikonostas
i
polichromia
w
kościele
w
Jaworkach

Po
wielu
miesiącach
renowacji
przez
krakowskich
konserwatorów
sztuki
powrócił
do
kościoła
w
Jaworkach
p.w.
Jana
Chrzciciela
ikonostas,
który,
jak
przed
wiekami,
tak
i
obecnie
nadaje
blasku
kościołowi.
Ściana
ikon
z
ostała
odrestaurowana

Strona 98

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

bardzo
pieczołowicie
z
zachowaniem
kanonów
sztuki
zdobniczej,
jaką
przed
wiekami
posługiwali
się
malarze
i
zdobnicy
wschodni.
Do
najsłynniejszych
malarzy
ikon
naleSy
z
pewnością
Rublow.
Ale
i
inni
malarze
dorównywali
mu
umiejętnościami
malarskimi,
co
widać
na
ścianach
i
ikonach
w
jaworczańskim
kościele.
Kościół
został
zbudowany
w
1680
roku.
Środki
pochodziły
od
Wojewódzkiego
Konserwatora
Zabytków.
Odnowienie
polichromii
w
prezbiterium
kosztowało
194
tys.
złotych,
a
sam
ikonostas
150
tys.
złotych.
W
to

Strona 99

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

niezwykłe
dzieło
włączyli
się
takSe
mieszkańcy
Jaworek.
Pomagali
wznieść
rusztowania
i
przez
wszystkie
dni
pracy
konserwatorów
słuSyli
im
zakwaterowaniem
i
wySywieniem.
Świadectwem
kultury
Łemków
oprócz
dwóch
świątyń,
cerkwi
w
Jaworkach
i
Szalchtowej
(
nazwa
pochodzi
od
zapoSyczonego
od
Słowaków
często
uSywanego
słowa
łem
„tylko”,
było
to
wpierw
obraźliwe
ich
określanie
przez
sąsiadów,
ale
z
czasem
zostało
wprowadzone
przez
etnografów
do
obiegu,
a
w
latach
20
–tych
ubiegłego
wieku
zaakceptowane

Strona 100

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

przez
tą
ludność,
która
na
tych
terenach
osiedliła
się
na
przełomie
XIII
i
XIV
wieku),
to
takSe
pozostałości
budownictwa
i
piękne
przydroSne
kapliczki.
O
ich
bytności
i
pracy
na
gospodarstwie
świadczą
ugory
na
Białej
i
Czarnej
Wodzie,
gdzie
po
II
w.
ś.
rozwinęło
się
wypasanie
owiec.
Łemkowie
przyszli
z
południa
z
terenów
dzisiejszej
Macedonii,
Albanii
i
Bułgarii.
Wybitny
etnograf
Roman
Reinfuss
nazwał
ich
Rusinami
Szlachtowskimi,
a
sami
określali
się

Strona 101

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

„rusnakami”.
Są
chrześcijanami
obrządku
grekokatolickiego.
TuS
po
„Wiośnie
Ludów”
w
połowie
XIX
wieku,
kiedy
budziła
się
świadomość
narodowa,
ludność
ta
nie
przystała
do
prób
budowania
niepodległej
Ukrainy.
Po
I
w.
ś.
zapragnęła
mieć
swoje
własne
państwo
lub
chociaS
własną
autonomię
w
granicach
Czechosłowacji.
Sprzeciwiła
się
temu
Polska.
To
zepsuło
stosunki
w
II
Rzeczypospolitej
pomiędzy
obydwoma
narodowościami.
Łemkowie
na
tych
terenach
nie
tworzyli
struktur
Organizacji
Ukraińskich
Nacjonalistów
i
nie
operowały

Strona 102

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

tu
oddziały
UPA.
Pomimo
tego
zostali
wysiedleni.

Dziś
Jaworki
są
duSą
atrakcją
turystyczną.
Są
tutaj
liczne
rezerwaty,
w
tym
najpiękniejsze,
Biała
Woda
i
Homole.
Osobliwości
fauny,
flory
i
górskiego
krajobrazu
przyciągają
od
wiosny
do
późnej
jesieni
tysiące
turystów.

Centrum
miasta
nie
na
Krupówkach

Nie
Krupówki,
lecz
rynek
miejski
będzie
centralnym
miejscem
Zakopanego.
Koncerty,
imprezy
plenerowe
–
to
tylko
niektóre
atrakcje,
które
juS

Strona 103

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

w
lecie
mają
tu
zagościć.
Powstanie
na
miejscu
placu
Niepodległości.
Plac
Niepodległości
utworzony
został
na
początku
XIX
wieku.
Przed
I
wojną
światową
znajdowało
się
na
nim
targowisko.
Na
rynku
składali
przysięgę
Sołnierze
wyruszający
z
Zakopanego
do
Legionów.
Zmieniały
się
jego
nazwy:
Niepodległości,
Adolfa
Hitlera,
Zwycięstwa
i
od
1990
roku
–
znów
Niepodległości.
Przywracanie
dawnego
klimatu
tego
miejsca
będzie
się
wiązało
z
przebudową.
Z
pewnością
zostanie
zmieniona
nawierzchnia,
a
całość

Strona 104

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

pokryje
kostka
granitowa.
Przybędzie
zieleni,
maja
być
ustawione
ławki
i
urządzone
letnie
ogródki
kawiarniane.
Na
plac
ma
wrócić
przeniesiony
dawniej
do
miejskiego
parku
pomnik
Grunwaldzki.

• Kulinaria
Haluszki

Składniki:

500
g
ziemniaków,
300
g
mąki,
sól,
250
g
bryndzy,
60
g
cebuli,
80
g
wędzonej
słoniny,
szczypiorek,
koper.

Sposób
przyrządzenia.
Obrane,
surowe
ziemniaki
ścieramy
na
tarce,
dodając
mąkę
i
sól.
Wyrobione
ciasto

Strona 105

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

przekładamy
na
deskę
i
noSem
wrzucamy
do
wrzącej
wody.
Ugotowane
haluszki
wybrać,
przemieszać
z
bryndzą
i
posypać
podsmaSoną
cebulką,
którą
wcześniej
podsmaSamy
na
słoninie
pokrojonej
na
drobne
kawałki.
Zamiast
cebuli
moSemy
dodać
szczypiorek
lub
koperek.

Z łemkowskiej kuchni. Dzisiaj polecam wspaniałe danie wigilijne.

PIEROGI Z SUSZONYMI ŚLIWKAMI (NA 25 SZTUK)

CIASTO: 2 SZKLANKI MĄKI,
3/4 SZKLANKI WODY,
EW. 1 JAJKO
FARSZ: OKOŁO 25 SUSZONYCH ŚLIWEK BEZ PESTEK (NAJLEPIEJ PODWĘDZANYCH
POLSKICH WĘGIEREK),
4 ŁYśECZKI CUKRU WANILIOWEGO, 150 ML MIODU, 200 G MASŁA

Zmąki i wody zagniatamy ciasto. Jeśli lubimy odrobinkę
twardsze, dodajemy jeszcze jajko. Zwijamy
ciasto w kulę
i przykrywamy ściereczką. Śliwki zalewamy ciepłą
wodą, odstawiamy na 10 min,
a następnie odcedzamy. Rozwałkowujemy ciasto na podsypanej mąką
stolnicy i szklanką
wycinamy
krąSki, na których układamy po jednej śliwce. Zlepiamy brzegi ciasta i gotujemy
pierogi we wrzącej
wodzie posłodzonej 2 łySeczkami cukru waniliowego. W rondelku topimy masło,
dodajemy miód
i pozostałe 2 łySeczki cukru waniliowego. Pierogi podajemy polane
miodowo-maślanym sosem.

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszyński

BIULETYN

Strona 106

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 19 (3)
Warszawa, luty 2008 r.

Nasze spotkania mają
charakter otwarty i dlatego zapraszamy wszystkich zainteresowanych
członków naszego Oddziału PTT ale takSe innych sympatyków gór w gościnne progi
Muzeum Ziemi PAN w I i III czwartek kaSdego miesiąca zawsze o godzinie 18oo
/do willi Pniewskiego Al. Na Skarpie 27/.

Terminy i tematy najbliSszych spotkań:

•
7 lutego 2008 r.-„Słów kilka o Bieszczadach”. Prelekcja i film.
Przygotował i prowadzi Kol. Zbigniew Muszyński.
•
21 lutego 2008 r. – „Jak powstały Tatry”. Prelekcja.
Przygotował i prowadzi: prof. Jerzy Lefeld
Terminy następnych spotkań
podamy w kolejnym Biuletynie .

Sekretarz O/w PTT

Rozmaitości
górskie.

Zmarł
pierwszy
zdobywca
Mount
Everest

Edmund
Hillary,
nowozelandzki
himalaista,
który
przeszedł
do
historii
jako
pierwszy
zdobywca
Mount
Everest,
zmarł
w
piątek
11
stycznia
2008
r.
w
wieku
88
lat.
Legendarny
alpinista,
poszukiwacz

Strona 107

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

przygód
i
filantrop
był
najbardziej
znanym
Nowozelandczykiem,
jaki
kiedykolwiek
Sył.

Edmund
Hillary
dokonał
pionierskiego
wejścia
na
Mount
Everest
wraz
z
Szerpą
Tenzingiem
Norgayem
29
maja
1953
r.
"Załatwiliśmy
skurczybyka"
powiedział
do
towarzyszy
eskapady
po
zejściu
ze
szczytu,
a
dzięki
relacji
BBC
słowa
te
usłyszał
cały
świat.
W
szeregu
wielkich
poszukiwaczy
przygód
stawiają
go
równieS
inne
wyczyny:
zdobył
m.in.
oba
bieguny
i

pokonał
łodzią
motorową
rzekę

Strona 108

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Ganges
od
jej
ujścia
aS
do
źródeł.
Nie
podano
przyczyny
jego
śmierci,
jednak
nowozelandzkie
media
doniosły,
Se
od
pewnego
czasu
chorował
na
zapalenie
płuc.

Edmund
Hillary
był
nie
tylko
pierwszym
zdobywcą
Everestu.
Przejechał
równieS
jako
pierwszy
człowiek
traktorem
Antarktydę
i
dojechał
do
bieguna
południowego.
Przepłynął
łodzią
motorową
Ganges
od
ujścia
do
źródeł.
Drugą
stroną
jego
działalności
jest
utworzenie
fundacji
działalność
na
rzecz
poprawy
warunków
Sycia
mieszkańców

Strona 109

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Himalajów.
ZałoSył
organizację,
która
prowadzi
w
Nepalu
budowę
szkół,
szpitali,
mostów
i
lądowisk.
Ludność
Nepalu
wiele
mu
zawdzięcza,
a
wśród
Sierpów
czczony
jest
w
sposób
niezwykły
-po
prostu
jak
bóg.

Sprzyjało
mi
szczęście
-pisał
w
swojej
autobiografii
Edmund
Hillary.
-
Przypadło
mi
w
udziale
wiele
sukcesów,
ale
los
nie
szczędził
mi
teS
smutków.
Po
zdobyciu
najwySszego
szczytu
świata
media
okrzyknęły
mnie
bohaterem,
ale
w
swoich
oczach
pozostałem

Strona 110

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

na
zawsze
człowiekiem
o
skromnych
moSliwościach.
Moje
osiągnięcia
są
raczej
rezultatem
Sywej
wyobraźni
i
niespoSytych
zasobów
energii.
Jako
młody
chłopak
byłem
marzycielem,
rozmiłowanym
w
ksiąSkach
podróSniczych
i
odbywającym
długie
samotne
wędrówki
z
głową
w
chmurach.
Nie
wiedziałem,
Se
czeka
mnie
tyle
ekscytujących
wyzwań,
zaszczytów
i
nagród.
Poznałem
wiele
koronowanych
głów,
wielu
ksiąSąt,
prezydentów
i
premierów,
ale
najwaSniejsze
dla
mnie
okazały
się
przyjaźnie
zawarte
z
przedstawicielami
odmiennych
kultur.
Moje
dokonania

Strona 111

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

mają
swoją
niewątpliwą
wartość.
Dane
mi
było
przeSyć
kilka
naprawdę
fascynujących
przygód.
Większą
jednak
wartością
jest
to,
co
udało
mi
się
zrobić
dla
przyjaciół
w
Himalajach.
Budowa
lądowisk
w
górach,
szkół,
szpitali
i
klinik
oraz
restauracja
odległych
buddyjskich
klasztorów
wiązała
się
z
wieloma
wyzwaniami.
Nigdy
o
tym
nie
zapomnę.
SłuSyłem
wielu
słusznym
sprawom,
zaznałem
wiele
serca
i
miłości
ze
strony
wielu
wspaniałych
ludzi.
Czy
mógłbym
chcieć
czegoś
więcej?

Strona 112

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Zarzuty
za
misia

Najsurowszy
z
moSliwych
zarzutów
postawiła
prokuratura
turystom,
którzy
w
październiku
brali
udział
w
zabiciu
niedźwiadka
w
Tatrach.
Za
spowodowanie
zniszczenia
w
świecie
zwierzęcym
w
znacznych
rozmiarach
grozi
im
nawet
do
1,5
lat
więzienia.

Sprawę
prowadzi
prokuratura
rejonowa
w
Zakopanem.
Ze
względu
na
miejsce
zamieszkania
turyści,
którzy
brali
udział
w
zabiciu
misia
zostali
przesłuchani
w
prokuraturze
w
Iławie.
Jak
poinformował
tamtejszy
prokurator

Strona 113

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Jan
Wierzbicki
zarzuty
zostały
ogłoszone
trzem
osobom,
które
były
na
miejscu.
Trwają
jeszcze
przesłuchania
w
tej
sprawie.
Turystom
grozi
kara
od
3
miesięcy
do
1,5
roku
więzienia.
Wcześniej
biegli
powołani
przez
zakopiańską
prokuraturę
stwierdzili,
Se
turyści
mieli
tylko
lekkie
rany
zadane
przez
misia,
a
jego
zabicie
w
dwóch
procentach
uszczupliło
stan
populacji
niedźwiedzia
w
Tatrach.
„Turyści”
tłumaczyli
się,
Se
działali
w
obronie
własnej.

Lawiny
niegroźne?

Strona 114

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Turyści
w
Tatrach
wciąS
lekcewaSą
ostrzeSenia
o
lawinach.
Najczęściej
sądzą,
Se
drugi
lub
trzeci
stopień
zagroSenia
lawinowego,
w
pięciostopniowej
skali
jest
niegroźny,
i
bez
obaw
idą
wtedy
w
góry.

W
sobotę
5
stycznia
lawina,
która
zeszła
z
Siwej
Przełęczy
w
Tatrach
porwała
ze
sobą
trójkę
turystów.
Ślązacy
idący
czarnym
szlakiem
mogą
mówić
o
ogromnym
szczęściu
-tylko
26-letnia
Magdalena
B.
odniosła
powaSną
kontuzję
nogi,
reszta
osób
wyszła

Strona 115

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

z
tej
niebezpiecznej
przygody
bez
szwanku.
W
tym
czasie
w
Tatrach
obowiązywał
zaledwie
drugi
stopień
zagroSenia
lawinowego.
Większość
turystów
-w
ogóle
nie
sprawdza
stopnia
zagroSenia.
Słowacy
juS
od
lat
na
czas
zimy
zamykają
Tatry
powySej
schronisk.
U
nas
Tatrzański
Park
Narodowy
uwaSa,
Se
kaSdy
z
nas
ma
wolną
wolę
i
moSe
decydować
czy
idzie
w
Tatry
ponosząc
ryzyko
czy
teS
z
wyprawy
rezygnuje.

Gubałówka
Goodbye

Strona 116

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Miała
być
nowa
trasa
narciarska,
miało
być
otwarcie
starej.
Latem
miały
być
stragany,
a
wyszło
jak
zwykle.
Narciarze
nadal
nie
będą
mogli
zjeSdSać
z
Gubałówki.

Przez
ostatni
rok
nowy
burmistrz
Janusz
Majcher
prowadził
negocjacje
z
rodziną
Byrcynów
w
sprawie
otwarcia
trasy
na
Gubałówce,
która
przebiega
przez
ich
grunty.
Jeszcze
miesiąc
temu
wydawało
się,
Se
jest
szansa
na
porozumienie.
Władze
chciały
wytyczyć
nową
trasę
po
prawej
stronie
kolejki.

Strona 117

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

W
zamian
latem,
po
lewej
stronie
stanęłyby
stragany,
a
właściciele
terenów
zlikwidowaliby
płoty
na
starej
trasie
do
czasu
otwarcia
nowego
stoku.
Nic
z
tego.
Na
sesji
zakopiańskiej
Rady
Miasta
wystąpiła
BoSena
Gąsienica
Byrcyn.

-W
październiku
2007
r.
przekazaliśmy
kilka
naszych
propozycji
rozwiązania
sprawy.
Do
tej
pory
całe
Zakopane
zarabiało
na
t
rasach
przebiegających
przez
nasze
grunty
-mówiła
BoSena
Gąsienica
Byrcyn.
Twierdziła,
Se
górale
wystąpili
do
władz
miasta

Strona 118

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

o
zgodę
na
prowadzenie
latem
działalności
handlowej
po
lewej
stronie
kolejki
i
likwidację
tam
tzw.
parków
kulturowych
uniemoSliwiających
zabudowę.
-Do
tej
pory
Sadna
z
naszych
propozycji
nie
została
zaakceptowana
-dodała.

Burmistrz
Janusz
Majcher
twierdzi
coś
zupełnie
innego.
-Po
październikowych
rozmowach,
właściciele
gruntów
mieli
przedstawić
wnioski
o
wylesienia
z
prawej
strony
kolejki,
gdzie
ma
powstać
nowa
trasa.
Czekam
na
nie
do
tej
pory
i
nic.
Spotykamy
się,
dyskutujemy

Strona 119

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

i
nic

z
tego
nie
wychodzi.
Burmistrz
dodał
teS,
Se
nie
zgodzi
się
na
zabudowę
terenów
połoSonych
po
lewej
stronie
kolejki.

Kolejką
na
Hrebienok

W
połowie
grudnia
ruszyła
nowa
kolejka
linowa
na
Kasprowy
Wierch.
Słowacy
teS
nie
próSnują.
RównieS
w
grudniu
poszła
w
ruch
nowa
kolejka
linowo-torowa
ze
Starego
Smokowca
na
Hrebienok
(Siodełko)
w
Wysokich
Tatrach.

Kolejkę
zbudowano
w
1908

Strona 120

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

roku.
W
1970
roku
przeszła
ona
pierwszą
modernizację.
Nowe
wagoniki
pędzą
pod
górę
z
prędkością
36
km
na
godz.
i
w
ciągu
60
minut
wywoSą
1300
pasaSerów.
Trasa
kolejki
ma
długość
2
km
i
pokonuje
200
metrów
róSnicy
wzniesień.
Wagoniki
mają
nowoczesny
wygląd.
Ich
remont
rozpoczął
się
w
połowie
września.
Kolejka
jest
sterowana
elektronicznie.

Kolejka
w
Zakopanem
narusza
konstytucję?

Zdaniem
rzecznika
praw
obywatelskich,
modernizacja
kolejki

Strona 121

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

linowej
na
Kasprowy
Wierch
odbyła
się
z
naruszeniem
prawa.
Według
ekologów,
budowa
kolejki
to
"naruszenie
konstytucji
RP".

Rzecznik
wystąpił
do
Samorządowego
Kolegium
Odwoławczego
w
Nowym
Sączu
o
stwierdzenie
niewaSności
postanowienia
burmistrza
Zakopanego,
który
uznał,
Se
inwestycja
na
Kasprowym
nie
wymaga
raportu
o
oddziaływaniu
na
środowisko.
Decyzja
rzecznika
to
reakcja
na
pismo
skierowane
do
niego
we
wrześniu
przez
jedenaście
organizacji
ekologicznych,
m.in.
Pracownię
na
rzecz
Wszystkich
Istot,
Greenpeace,

Strona 122

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Polskie
Towarzystwo
Tatrzańskie
i
Ligę
Ochrony
Przyrody.

Ekolodzy
napisali,
Se
"budowa
kolei
na
Kasprowy
godzi
w
Konstytucję
RP".
Ich
zdaniem,
w
związku
z
tą
inwestycją
organy
administracji
państwowej
złamały
konstytucyjne
zasady
zrównowaSonego
rozwoju.
Chodzi
im
o
postanowienie
burmistrza
Zakopanego,
który
stwierdził,
Se
przebudowa
kolejki
linowej
na
Kasprowy
Wierch,
prowadzona
na
obszarze
objętym
siecią
Natura
2000
nie
wymaga
raportu
o
oddziaływaniu
na
środowisko.
Rzecznik
praw
obywatelskich
uznał,
Se

Strona 123

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

postanowienie
burmistrza
naruszyło
przepisy
ustawy
Prawo
ochrony
środowiska
oraz
wymogi
dyrektyw
siedliskowych.
-Rzecznik
podkreśla,
Se
nie
moSna
w
tym
wypadku
zaakceptować
naruszenia
prawa.
Zakres
oddziaływania
na
środowisko
powinno
się
bowiem
ustalić
w
raporcie
o
oddziaływaniu
na
środowisko.
Takiego
raportu
jednak
nie
wykonano
-tłumaczy
Radosław
Ślusarczyk
z
Pracowni
na
rzecz
Wszystkich
Istot.

Oprac. graficzne, redakcja i skład: Zbigniew Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Nr 20 (3)
Warszawa, marzec 2008 r.

Strona 124

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Nasze spotkania mają
charakter otwarty i dlatego zapraszamy wszystkich zainteresowanych
członków naszego Oddziału PTT ale takSe innych sympatyków gór w gościnne progi
Muzeum Ziemi PAN w I i III czwartek kaSdego miesiąca zawsze o godzinie 18oo
/do willi Pniewskiego Al. Na Skarpie 27/.

Terminy i tematy najbliSszych spotkań:

•
6 marca 2008 r.-„Słów kilka o Bieszczadach”. Prelekcja i film.
Przygotował i prowadzi Kol. Zbigniew Muszyński.
•
13 marca 2008 r. – „Spotkanie wielkanocne”.
Impreza tylko dla członków O/w PTT.
Terminy następnych spotkań: 3 i 17 kwietnia; 8 i 29 maja; 5 i 19 czerwca; 18
września.

Sekretarz O/w PTT

Rozmaitości
górskie.

70
lat
WOM
Kasprowy
Wierch

Masywna
bryła
budynku
obserwatorium,
wzniesiona
z
granitowego
kamienia,
związana
jest
z
krajobrazem
najbardziej
znanej
góry
narciarskiej
w
Polsce
od
kilkudziesięciu
lat.
W
surowych
warunkach
klimatu
wysokogórskiego
budynek
stoi
do
dziś,
co
nie
znaczy,
Se
deszcze,
sadź
i
mrozy
nie

Strona 125

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

poczyniły
ubytków
w
jego
murach.
Okazuje
się
jednak,
Se

obiekt
ten
został
zaprojektowany
ze
znawstwem.
Aleksander
Kodelski
–
autor
projektu,
wraz
z
Anną
Kodelską
opracował
równieS
projekt
architektoniczny
budynków
stacyjnych
kolejki
linowej.

Począwszy
od
lat
80.
XIX
wieku
budowano
w
Europie
wysokogórskie
obserwatoria
meteorologiczne,
gdyS
sporadyczne
pomiary
róSnych
elementów
pogody
dokonywane
na
szczytach
okazały
się
niewystarczające
w
poznawaniu
klimatu
gór.
Pierwsza
stacja
meteorologiczna
w
głębi

Strona 126

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Tatr
Polskich
powstała
w
listopadzie
1913
roku
na
Hali
Gąsienicowej.
Reprezentowała
ona
typ
dolinny.
W
lipcu
1934
roku
J.
Lugeon,
dyrektor
Państwowego
Instytutu
Meteorologicznego,
wystąpił
z
wnioskiem

zbudowania
obserwatorium
wysokogórskiego.
Zaproponowano,
by
stanęło
ono
na
Kasprowym
Wierchu,
poniewaS
na
szczyt
ten
miała
zostać
zbudowana
niebawem
kolej
linowa.
Kolejkę
zbudowano
w
rekordowym
czasie
7
miesięcy
i
juS
w
marcu
1936
roku
zaczęła
wywozić
na
szczyt
pasaSerów.
Szybko

Strona 127

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

uporano
się
takSe
z
budową
obserwatorium.

Prace
rozpoczęły
się
na
jesieni
1936
roku,
a
zakończono
je
w
listopadzie
następnego
roku.
22
grudnia
nastąpił
odbiór
budynku
przez
komisję
powołaną
przez
Jana
Blatona,
dyrektora
PIM.
Wcześniej,
bo
od
grudnia
1935
roku,
prowadzone
były
na
Kasprowym
obserwacje
niektórych
elementów
pogody
–
klatka
meteorologiczna
ustawiona
była
początkowo
na
stoku
powySej
górnej
stacji
kolejki
linowej,
a
potem
na
szczycie.
Systematyczne
obserwacje
meteorologiczne

Strona 128

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

rozpoczęto
dopiero
od
1
stycznia
1938
roku.
Uroczyste
otwarcie
i
poświęcenie
Wysokogórskiego
Obserwatorium
Meteorologicznego
na
Kasprowym
Wierchu
nastąpiło
22
stycznia
1938
roku.
Uczestniczyło
w
nim
około
80
osób,
wśród
których
byli
m.in.:
minister
komunikacji
J.
Ulrych,
wiceminister,
inicjator
budowy
kolei
linowej
–
Aleksander
Bobkowski,
profesorowie:
Henryk
Arctowski,
Tadeusz
Banachiewicz,
Jan
Weyssenhoff
i
Henryk
Niewodniczański.

Aktu
poświęcenia
dokonał
ks.
prałat
Jan
Humpola,
kapelan
prezydenta
RP.
Jan
Blaton,
dyrektor

Strona 129

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

PIM,
wygłosił
okolicznościowe
przemówienie
i
określił
zadania
obserwatorium,
a
minister
Ulrych
dokonał
symbolicznego
otwarcia
tej
placówki
przez
uruchomienie
anemografu
hydrostatycznego.
W
tamtych
latach
było
to
szóste
co
do
wysokości
obserwatorium
meteorologiczne
w
Europie
i
najwySej
połoSone
w
Tatrach.
Pierwszym
kierownikiem
został
Edward
Stenz,
który
zadbał
o
odpowiedni
poziom
naukowy
tej
placówki.
Po
wyjeździe
Stenza
do
Afganistanu,
gdzie
organizował
słuSbę
meteorologiczną,
kierownikiem
został
Edward
Rozmiarek.
W
pierwszych
dniach
II
wojny

Strona 130

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

światowej
część
przyrządów
została
zniesiona
na
Halę
Gąsienicową.
Obserwatorium
przejęli
Niemcy
i
zatrudnili
swój
personel,
który
wykonywał
badania
w
oparciu
o
niemieckie
instrukcje.

Placówka
pracowała
głównie
na
potrzeby
niemieckiego
lotnictwa.
W
ostatnich
dniach
stycznia
1945
roku
Niemcy
rozmontowali
aparaturę,
część
wywieźli,
a
resztę
zniszczyli.
Chcieli
równieS
wysadzić
w
powietrze
budynek,
ale
zdetonowane
ładunki
były
zbyt
słabe
i
nie
poczyniły
duSych
szkód
w
grubych
murach
budynku.
Po
wojnie

Strona 131

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

pierwszy
obserwator
pojawił
się
na
Kasprowym
w
marcu
1945
roku.
Początkowo
często
zmieniali
się
kierownicy
i
pracownicy
tej
placówki.
Najpierw
kierował
nią
bardzo
krótko
Tadeusz
Chudycz,
po
nim
Edward
Rozmiarek,
potem
Danuta
Rygier,
a
następnie
Aleksandra
Lewcun.
W
sierpniu
1948
roku
obejmują
placówkę
Michał
i
Jadwiga
Orliczowie,
z
wykształcenia
geografowie,
i
kierują
nią
prawie
przez
30
lat.
Od
1978
roku
przez
14
lat,
aS
do
przejścia
na
emeryturę,
kierownikiem

Strona 132

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

obserwatorium
był
Jerzy
Mitkiewicz,
a
od
lutego
1992
roku
funkcję
kierownika
pełni
nieprzerwanie
Jan
Trzebunia.

Wielu
podejmowało
pracę
w
tej
najwySej
połoSonej
placówce
w
Polsce,
ale

często
szybko
z
niej
rezygnowali.
Pozostawali
tylko
ci,
dla
których
praca
w
tak
ekstremalnych
warunkach
była
nie
tylko
wspaniałą
przygodą
Sycia,
ale
równieS
kontaktem
na
co
dzień
z
górami
i
ich
przyrodą
w
róSnych
porach
roku.
Tych,
którzy

Strona 133

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

związali
się
z
obserwatorium
na
wiele
lat,
łączyły
z
Tatrami
często
górskie
pasję
–
wspinaczka,
taternictwo
jaskiniowe,
narciarstwo
pozatrasowe,
w
tym
równieS
ekstremalne,
a
takSe
bliski
kontakt
z
majestatem
gór
i
przyrodą
tatrzańską.
Niektórzy
nie
pracowali
tam
długo,
gdyS
Sycie
osobiste
i
plany
zawodowe
róSnie
im
się
ułoSyły,
ale
lata
przepracowane
na
Kasprowym
wspominają
do
dziś
jako
niezwykły
okres
w
swoim
Syciu.

Trudne
warunki
pracy
były
dobrą

Strona 134

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

szkołą
górską,
które
przygotowały
Włodzimierza
Chełchowskiego
do
rocznego
pobytu
na
stacji
naukowej
na
Antarktydzie.
Był
on
pierwszym
Polakiem,
który
zimował
na
tym
kontynencie.
Siedmioletnia
praktyka
meteorologiczna
w
WOM
przydała
się
Witkowi
Kaszkinowi,
który
w
tym
roku
ponownie
jest
uczestnikiem
polskiej
wyprawy
naukowej
na
Spitzbergenie,
a
Antoni
Barański
aS
czterokrotnie
uczestniczył
w
rocznych
wyprawach
na
tę
wyspę.
Witold
Zalewski,
co
dopiero
po
studiach
w
Łodzi,
ze
specjalizacją
z
meteorologii,
rozpoczął

Strona 135

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

równieS
pracę
w
obserwatorium.
To,
co
w
ciągu
tylko
jednego
roku
przeSył
w
górach,
mieszkając
i
pracując
na
szczycie,
zapamiętał
na
całe
Sycie,
a
wspomnienia
oSyły,
kiedy
w
Wigilię
ubiegłego
roku,
po
46
latach
od
tamtych
czasów,
wraz
z
wnuczką
zjeSdSali
na
nartach
z
Kasprowego.

W
latach
50.
pracowali
w
WOM
równieS
Anna
Olszewska,
Leszek
Dziędzielewicz,
Józef
Witek,
a
w
latach
60.
Stanisław
Cozaś
i
Krzysztof
Walter

Strona 136

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

-Croneck,
ale
podstawową
obsadę
stanowili:
nieSyjący
juS
Feliks
Kozera
oraz
Jerzy
Mitkiewicz,
Antoni
Barański.
Orliczowie
mieszkali
wtedy
w
obserwatorium,
zajmując
nieduSy
pokój
i
kuchnię,
co
im
zupełnie
wystarczało.
Cenili
sobie
odosobnienie
od
zgiełku
miejskiego,
sporadycznie
tylko
zjeSdSali
na
dół,
udając
się
do
swojego
mieszkania
w
Krakowie,
natomiast
urlopy
często
spędzali
na
wycieczkach
zagranicznych.
Prawie
całe
Sycie
poświęcili
meteorologii
i
pracy
naukowej.
Po
wybudowaniu
w
Zakopanem
Zakładu
Hydrologii
i
Meteorologii

Strona 137

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Tatr
zamieszkali
na
dole.
Zmarli
pod
koniec
lat
70.
Jadwiga
Orliczowa
została
pochowana
w
Zakopanem,
a
Michał
Orlicz,
który
zmarł
rok
później
–
w
Krakowie.

Lawiny
w
Tatrach

DuSa
lawina
zeszła
w
czwartek
7
lutego
koło
południa
w
Jastrzębiej
Dolinie
w
okolicach
Zielonego
Stawu
KieSmarskiego
w
Tatrach
Słowackich.
Masy
śniegu
zasypały
czworo
czeskich
taterników.
Dwóch
męSczyzn
zaraz
wydostało
się
spod
śniegu.
Chwilę
później
na
powierzchni

Strona 138

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

pojawił
się
trzeci.
Pod
śniegiem
została
kobieta.
Na
miejsce
z
pomocą
śmigłowca
natychmiast
wyruszyli
ratownicy
Horskiej
SłuSby.
Po
ok.
30
minutach
udało
się
odkopać
zasypaną
kobietę.
Natychmiast
przetransportowano
ją
do
szpitala
w
Popradzie.
Kobieta
przeSyła,
bo
ze
śniegu
wystawała
jej
ręka.
Taterniczce
udało
się
wydrąSyć
w
śniegu
otwór,
przez
który
oddychała
-podaje
internetowe
wydanie
słowackiego
dziennika
SME.
W

akcji
brało
udział
15
ratowników
z
6
psami

Strona 139

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

lawinowymi.
W
Tatrach
jest
bardzo
niebezpiecznie.
Po
słowackiej
stronie
gór
obowiązuje
trzeci,
a
po
polskiej
drugi
stopień
zagroSenia
lawinowego.

Natomiast
w
niedzielę
10
lutego
pod
Ciemniakiem
w
masywie
Czerwonych
Wierchów
lawina
porwała
turystę.
Dzięki
szybkiej
akcji
TOPR
męSczyzna
odniósł
tylko
lekkie
obraSenia.
Trzech
turystów
koło
godz.
10
wchodziło
na
Ciemniak.
Prawdopodobnie
to
oni
sami
podcięli
masy
śniegu.
Lawina
porwała
jednego
z
nich.
Na
szczęście
śnieg
nie
zasypał

Strona 140

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

go
całego.
Ponad
pokrywę
śniegu
wystawał
tylko
czekan.
Ratownicy
TOPR
juS
po
kilku
minutach,
z
pomocą
śmigłowca,
dotarli
na
miejsce
wypadku.
Szybko
odkopali
męSczyznę,
który
trafił
do
szpitala.
Jest
wychłodzony,
ale
jego
Syciu
i
zdrowiu
nie
zagraSa
niebezpieczeństwo.
Jest
on
doświadczonym
himalaistą.
W
Tatrach
obwiązuje
drugi
stopień
zagroSenia
lawinowego.

Pechowym
turystą
okazał
się
wybitny,
polski
himalaista
Artur
Hejzer.
Gdyby
nie
jego
górskie
doświadczenie,
zakończenie
tej
historii
mogłoby

Strona 141

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

mieć
zupełnie
inny
charakter.

Nowy
Targ
-najwaSniejszy
węzeł
drogowy
na
Podhalu

Spotkanie
Zbigniewa
Rapciaka
dyrektora
krakowskiego
oddziału
Generalnej
Dyrekcji
Dróg
Krajowych
i
Autostrad
z
Markiem
Fryźlewiczem
burmistrzem
Nowego
Targu
zaowocowało
bardzo
korzystnymi
dla
miasta
ustaleniami.
W
niedalekiej
przyszłości
Nowy
Targ
ma
szansę
stać
się
najwaSniejszym
węzłem
komunikacyjnym
Podhala.
Dyskutowano
o
przebiegu
„zakopianki”
pomiędzy
Rdzawka
a
Szaflarami.
Szef
małopolskiej
GDDKiA
przedstawił
burmistrzowi
swój
pomysł,
by
zmienić

Strona 142

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

przebieg
drogi
krajowej
nr
49.
Nowe
połączenie
rozprowadzałoby
ruch
w
kierunku
Białki
Tatrzańskiej
i
Jurgowa,
gdzie
dynamicznie
rozwija
się
infrastruktura
turystyczna,
stanowiłoby
takSe
„bramę”
do
Pienin
i
zlokalizowanych
tam
miejscowości
wypoczynkowych.
Dzięki
inwestycjom
GDDKiA
w
rejonie
Nowego
Targu,
miasto
ma
szansę
stać
się
głównym
węzłem
drogowo
–
kolejowo
–
lotniczym
na
terenie
całego
Podhala.

Interesująca
lektura

Nakładem
Oficyny
Wydawniczej
„Mówią
Wieki”
ukazał
się
właśnie
„Dziennik

Strona 143

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Legionisty
1914
–
1915”
autorstwa
Henryka
Tomzy,
opisujący
walki
II
Brygady
Legionów
w
Karpatach
Wschodnich.
Bezpośrednia
relacja
autora
to
historia
widziana
oczami
prostego
Sołnierza,
który
okazał
się
uwaSnym
i
wnikliwym
obserwatorem.
Przeszedł
on
kampanię
karpacką
z
przełomu
lat
1914/1915,
która
odbywała
się
w
warunkach
mroźnej
i
śnieSnej
zimy.
KsiąSka
jest
szansą
poszerzenia
wiedzy
o
tych
wydarzeniach.

Oprac. i red. Zbigniew Muszyński

BIULETYN
INFORMACYJNY
ODDZIAŁU
WARSZAWSKIEGO
PTT
im.
Mieczysława
Karłowicza

Strona 144

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

Nr 22 (3) Warszawa, czerwiec 2008 r.

Nasze spotkania mają
charakter otwarty i dlatego zapraszamy wszystkich zainteresowanych

członków naszego Oddziału PTT ale takSe
Muzeum Ziemi PAN w I i III czwartek
/do willi Pniewskiego Al. Na Skarpie 27/.
innych
kaSdegsympatyków
o miesiąca
gór w gościnne progi
zawsze o godzinie 18oo
Terminy najbliSszych spotkań: 5 i 19 czerwca;

Uwaga! Po przerwie wakacyjnej spotykamy się
na pierwszym spotkaniu w dniu 18 września.

Sekretarz O/w PTT

Rozmaitości
górskie.

Kolejna
willa
w
rozbiórce:
Jadą
piłą
po
„Krzemieniu”

Z mapy Zakopanego znika kolejna charakterystyczna willa. Tym razem pod nóS
inwestora
idzie "Krzemień". Najprawdopodobniej bez wymaganej inwentaryzacji obiektu.
Zespół
urokliwych willi przy zakopiańskich Chramcówkach zostaje pozbawiony kolejnej
perełki. Na
Chramcówkach zjawili się
robotnicy uzbrojeni w piły, siekiery i liny. Rozpoczęli rozbiórkę
dziewiętnastowiecznej willi "Krzemień".

Willa "Krzemień" została wybudowana przez dyrektora Spółki Handlowej – Wiktora
Erarda
Ciechomskiego pod koniec XIX wieku. Posiada cechy stylu zakopiańskiego. W
starostwie
wiedzą
o jej rozbiórce. – W tym przypadku rozbiórka przeprowadzana jest na zgłoszenie.
PoniewaS
jest to budynek niSszy niS
osiem metrów i stoi w odległości ponad 4 metrów od
granic działki, nie potrzeba zezwolenia – tłumaczą
w Wydziale Budownictwa i Architektury
Starostwa Powiatowego w Zakopanem. Na argumenty sąsiadów, dotyczące wysokiej
wieSyczki, teS
moSna zrobić
ukłon w stronę
inwestora. – W przepisach wysokość
mierzy się
nie do najwySszego punktu kalenicy, ale do górnej powierzchni stropu. Dlatego w
przypadku
"Krzemienia" moSna rozbiórkę
robić
na zgłoszenie. Poza tym, skoro konserwator zabytków
wydał zgodę

Strona 145

BIULETYN INFORMACYJNY PTT WARSZAWA I 2006-VI 2010

na rozbiórkę, to wszystko jest w porządku – podsumowują
w starostwie.
Przypominają, Se początkowo wydział budownictwa wydał sprzeciw, domagając się
właśnie
opinii konserwatorskiej.

Nowotarski
PKS likwiduje
kursy

TuS
przed letnim sezonem turystycznym PKS w Nowym Targu zawiesił kursowanie ponad 30

autobusów, głównie lokalnych linii. Kilka miejscowości -na przykład Ochotnica
-zostało bez

Strona 146