36

HIRURGIA/ORTOPEDIA

C

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

MAJ-CZERWIEC • 3/2004

Pierwszym pacjentem operowanym w no-

wy sposób by³ kot z uszkodzeniami w wyni-

ku upadku z balkonu. Dostarczenie póŸniej

kolejnych pacjentów (by³y to psy) pozwoli³o

na adaptacjê techniki opracowanej dla kota.

By³o to psychologicznie ³atwiejsze, bo zna-

ne by³y rezultaty pierwszej operacji.

Za³o¿enie naprawy wiêzade³ z d¹¿eniem do

mo¿liwie dok³adnego odtworzenia po³o¿enia

ich anatomicznych (naturalnych) przyczepów

oraz przebiegu substytutów b¹dŸ protez jest

ide¹, która stanowi podstawê techniki na-

prawczej autora. Wynika to z przyjêcia przez

autora, ¿e po³o¿enie przyczepów wiêzade³

u zdrowych, prawid³owo zbudowanych zwie-

rz¹t i ich przebieg s¹ idealne.

Punktem wyjœciowym w opracowaniu

prezentowanej ni¿ej techniki by³y bardzo

dobre odleg³e rezultaty naprawy uszkodzo-

nych wiêzade³ krzy¿owych tylnych u psów,

Badanie przedmiotowe ujawnia ponadto

ró¿nego stopnia uszkodzenia skóry – do zra-

nieñ w³¹cznie, uszkodzenia przyczepu(ów)

miêœnia brzuchatego, oderwanie przyczepu

pocz¹tkowego miêœnia prostownika d³ugie-

go palców, rozerwanie torebki stawowej,

zwichniêcie rzepki (jeœli podudzie przemiesz-

czone jest za koœæ udow¹ lub na stronê przy-

œrodkow¹ b¹dŸ boczn¹. Regu³¹ jest krwiak,

którego obszernoœæ zale¿y od stopnia uszko-

dzenia torebki stawowej oraz miêœni.

Materia³

Opisan¹ poni¿ej technikê operacyjn¹ za-

stosowano dotychczas u jednego kota

i dwóch psów. Kot (samiec, doros³y, nieusta-

lonej rasy, o wadze 3,5 kilograma) wypad³

dwa dni wczeœniej z balkonu czwartego piê-

tra. Psy to 3-letnia suka mieszaniec, o wa-

dze oko³o 25 kilogramów oraz 7-letni samiec

o wadze oko³o 30 kilogramów, tak¿e mie-

szaniec. Obydwa uleg³y wypadkom komu-

nikacyjnym na jezdni. Psy uleg³y wypadkom

2 dni przed dostarczeniem i w kieruj¹cych

lecznicach dokonano wyrównania zaburzeñ

stanu ogólnego, zaopatrzenia ran i unieru-

chomiono uszkodzone koñczyny.

Technika operacji

Za³o¿enia wstêpne obejmowa³y: 1. Zacho-

wanie mo¿liwie najwiêkszych pozosta³oœci

przerwanych wiêzade³ pobocznych wraz

z przyleg³¹ torebk¹ stawow¹, rokuj¹cych na-

dziejê na rewitalizacjê; 2. Ulokowanie otwo-

rów wejœciowych i wyjœciowych tuneli w ko-

œciach na obszarach anatomicznych przycze-

pów przerwanych wiêzade³ pobocznych

i krzy¿owych dla utrzymania powsta³ych

podczas rozwoju organizmu niepowtarzalne-

go rozk³adu si³ i naprê¿eñ; 3. Uk³adanie ma-

teria³u protezy uformowanej w postaci dwóch

równoleg³ych konch mo¿liwie p³asko i bez

rotacji na odcinkach przebiegu wiêzade³ po-

bocznych; 4. Uk³adanie materia³u protezy na

odcinkach wiêzade³ krzy¿owych z odtworze-

niem naturalnej rotacji (skrêtu), w jakiej ist-

niej¹ odpowiednie wiêzad³a krzy¿owe.

zarówno w formie powiêziowego substytu-

tu podlegaj¹cego rewitalizacji, jak i protez

z materia³ów syntetycznych (4,6).

Pomimo czasu, który up³yn¹³ od opubli-

kowania sposobu naprawy przerwanego

wiêzad³a krzy¿owego tylnego (6) nie pojawi-

³y siê doniesienia dotycz¹ce tego tematu, jak

równie¿ przedstawiaj¹ce mo¿liwoœci napra-

wy uszkodzeñ wiêzad³a krzy¿owego przed-

niego ³¹cznie z rzadko mu towarzysz¹cym

uszkodzeniem wiêzad³a pobocznego przy-

œrodkowego. Brak jest opracowañ przedsta-

wiaj¹cych mo¿liwoœci rekonstrukcji ca³o-

œciowej wielu b¹dŸ wszystkich wiêzade³ sta-

wu kolanowego. Obserwuje siê raczej d¹¿e-

nie do upraszczania technik chirurgicznych,

zastêpowania technik o charakterze odtwór-

czym sposobami nie dbaj¹cymi o zachowa-

nie pryncypiów biomechaniki i przywróce-

nia wektorów si³ przekazywanych wzd³u¿

wiêzade³ naturalnych.

Autor uznaje wy¿szoœæ przyrody w reali-

zacji projektu czynnoœciowego narz¹dów

ruchu i d¹¿y do mo¿liwie wiernego odwzo-

rowania. Przedstawiony poni¿ej materia³

jest tego kolejnym przejawem.

Obserwacja pacjentów, u których doko-

nano protezowania wiêzade³ pobocznych

i krzy¿owych stawu kolanowego, trwaj¹ca

do dziœ, obejmuje trzy i pó³ roku. Czas, jaki

up³yn¹³ od zastosowania tej techniki, swo-

boda ruchu operowanych pacjentów i brak

powik³añ (tak¿e w przypadku zwichniêcia

otwartego), to tak¿e powody publikacji

opracowanej techniki operacyjnej.

Zupe³na niestabilnoœæ stawu kolanowe-

go jako rezultat zerwania obydwu wiêzade³

pobocznych oraz krzy¿owych powoduje po-

wstanie spektakularnej ruchomoœci w sta-

wie pozwalaj¹cej na prawie dowolne usta-

wienie obwodowego odcinka koñczyny – tak

w p³aszczyŸnie strza³kowej, jak i czo³owej.

Mo¿liwe s¹ te¿ znaczne za³amania osi koñ-

czyny na wysokoœci stawu kolanowego oraz

po³o¿enie bli¿szej czêœci podudzia powy¿ej

dalszego koñca koœci udowej z ty³u, po stro-

nie bocznej lub przyœrodkowej.

Jednoczesne protezowanie

więzadeł krzyżowych i pobocznych

stawu kolanowego u małych zwierząt

Adam Michał Janicki

Klinika Małych Zwierząt „Wawer”, Warszawa

Pojawiający się pacjenci zmuszają niekiedy do opracowywania zupełnie nowych sposobów te−

rapii, co zdarza się na ogół nieoczekiwanie i powoduje konieczność zaplanowania operacji napraw−
czej w ciągu kilkudziesięciu godzin. Pacjenci ze zwichnięciem stawów kolanowych i zupełnym
przerwaniem torebki stawowej oraz więzadeł pobocznych i krzyżowych pojawili się za sprawą
opiekunów liczących na możliwość zachowania funkcji stawów u zwierząt po ciężkich urazach
kończyn. Prezentowana poniżej technika operacyjna stanowi kontynuację wcześniejszych publika−
cji autora dotyczących rozpoznawania i leczenia uszkodzonych więzadeł krzyżowych u psów (2−6).

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

Ryc.1. Pó³schematyczny szkic widoku od przodu na prawy staw

kolanowy psa z zaznaczonymi po³o¿eniami tuneli w koœci udowej

i koœciach podudzia (rzepki, wiêzad³a prostego rzepki oraz przyle-

g³ych tkanek nie uwzglêdniono dla czytelnoœci rysunku). Opis w tek-

œcie w czêœci „technika”.

37

CHIRURGIA/ORTOPEDIA

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

MAJ-CZERWIEC • 3/2004

Zabiegi przeprowadzono w znieczuleniu

ogólnym inhalacyjnym. Zwierzêta uk³ada-

no na grzbiecie z lekkim nachyleniem mied-

nicy na stronê koñczyny zdrowej. Przygo-

towanie aseptyczne standardowe.

Staw kolanowy ods³oniêto ciêciem przy-

rzepkowym bocznym (przez skórê, powiêŸ

podskórn¹ i zachowan¹ czêœciowo torebkê

stawow¹) od po³owy uda do 1/3 bli¿szej

podudzia. Ewakuowano krwiak i dokona-

no niezbêdnej hemostazy.

Podczas inspekcji stwierdzono rozleg³e

rozerwanie torebki stawowej, zerwanie obu

wiêzade³ pobocznych i krzy¿owych, a u suki

tak¿e przerwanie œciêgna pocz¹tkowego

miêœnia prostownika d³ugiego palców tu¿

przy przyczepie udowym. Ponadto we

wszystkich przypadkach stwierdzono

mniejsze lub wiêksze uszkodzenie przycze-

pu miêœnia brzuchatego poni¿ej przyœrod-

kowej trzeszczki Vesala. Torebka stawowa

przyœrodkowo od rzepki by³a przerwana,

podobnie wzd³u¿ przyœrodkowej i tylnej

krawêdzi k³ykci koœci piszczelowej. Prak-

tycznie z trudem dawa³o siê zidentyfiko-

waæ jej krawêdŸ. Wiêzad³a poboczne prze-

rwane zosta³y pomiêdzy przyczepami, po

repozycji powierzchni stawowych odnosi³o

siê wra¿enie ubytku oko³o jednej ich d³u-

goœci. Wiêzad³a krzy¿owe uleg³y zerwaniu

tak¿e pomiêdzy przyczepami, bli¿ej przy-

czepu udowego lub piszczelowego.

Przygotowanie punktów przyczepów

i wstêpne lokowanie protezy

Usuniêto skrzepy krwi i tkanek oraz

wyp³ukano pole operacyjne p³ynem wielo-

elektrolitowym i sprawdzono stabilnoœæ ³¹-

kotek, jakoœæ powierzchni chrz¹stek sta-

wowych, a nastêpnie usuniêto kikuty wiê-

zade³ krzy¿owych. Dokonano prawid³owe-

go ustawienia powierzchni stawowych ko-

œci udowej wzglêdem piszczelowej uwzglêd-

niaj¹c po³o¿enie ³¹kotek.

Po zwichniêciu rzepki na stronê przyœrod-

kow¹ i zgiêciu stawu ods³oniêto rejon udowe-

go przyczepu wiêzad³a pobocznego bocznego.

Zgodnie z przyjêtym za³o¿eniem lokalizacji

przyczepu protezy w miejscu przyczepu wiê-

zad³a, nawiercono wiert³em (psów 3,2 mm,

a u kota 2,5 mm) pierwszy tunel (ryc.1-1). Roz-

poczyna³ siê w widocznym miejscu udowego

przyczepu wiêzad³a pobocznego bocznego

i koñczy³ wylotem na przyœrodkowej po-

wierzchni bocznego k³ykcia koœci udowej

w miejscu dobrze widocznego przyczepu udo-

wego wiêzad³a krzy¿owego przedniego. Wier-

cono wolno (kilkadziesi¹t obrotów na minu-

tê), aby unikn¹æ rozgrzania koœci. Tunel wy-

p³ukano. Nastêpnie wyprostowano staw i do-

konano ods³oniêcia jamy stawu ciêciem przy-

rzepkowym przyœrodkowym pokonuj¹c skó-

rê (tylko u suki), powiêŸ podskórn¹ i czêœcio-

wo zachowan¹ torebkê stawow¹. Rzepkê

zwichniêto na stronê boczn¹ i po zgiêciu sta-

wu ods³oniêto miejsce przyczepu wiêzad³a po-

bocznego przyœrodkowego. Wiert³o ustawio-

no w bli¿szej czêœci przyczepu i wywiercono

tunel w k³ykciu przyœrodkowym koœci udo-

wej w takim kierunku, by wylot znalaz³ siê

w obrêbie pola przyczepu udowego wiêzad³a

krzy¿owego tylnego, na przyœrodkowej po-

wierzchni k³ykcia (ryc. 1-2). Kana³ w koœci wy-

p³ukano.

Rozpoczêto nawiercanie tunelu w koœci

piszczelowej dla przyczepu protezy wiêzad³a

krzy¿owego przedniego w obrêbie jego widocz-

nego przyczepu. Wymaga³o to delikatnego od-

suniêcia do przodu wewnêtrznej krawêdzi ³¹-

kotki przyœrodkowej. Otwór wylotowy zapla-

nowano poni¿ej przyœrodkowej krawêdzi pla-

teau piszczelowego, na przyœrodkowej po-

wierzchni koœci piszczelowej (ryc.1-3).

Tunel, jak poprzednio, wyp³ukano. Te-

raz ustalono po³o¿enie przyczepu piszcze-

lowego wiêzad³a pobocznego przyœrodko-

wego (oko³o 0,5 centymetra poni¿ej przy-

œrodkowej krawêdzi k³ykcia przyœrodkowe-

go koœci piszczelowej). W ostatnio wywier-

cony tunel wsuniêto gwóŸdŸ Rusha o œred-

nicy 3,2 mm i kieruj¹c siê jego po³o¿eniem,

wywiercono tunel od przyczepu piszczelo-

wego wiêzad³a pobocznego przyœrodkowe-

go przez koœæ piszczelow¹, powy¿ej tkwi¹-

cego w niej gwoŸdzia Rusha (ryc.1-4). Wyj-

œcie tunelu usytuowano w dole piszczelo-

wym na bocznej powierzchni koœci piszcze-

lowej (ryc.1-6). Aby unikn¹æ uszkodzenia

miêœni odpreparowano je podokostnowo

i odchylono.

Pozosta³ do wykonania tunel ³¹cz¹cy

strza³kowo-piszczelowe miejsce przyczepu

wiêzad³a pobocznego bocznego (ryc. 1-5),

z miejscem piszczelowego przyczepu wiê-

zad³a krzy¿owego tylnego, po³o¿onego na

tylnej powierzchni koœci piszczelowej,

nieco przyœrodkowo od ³ukowatej tylnej

krawêdzi k³ykcia przyœrodkowego koœci

piszczelowej, w zag³êbieniu pomiêdzy

k³ykciami (ryc. 2).

Miejsce rozpoczêcia wiercenia znajdowa-

³o siê w obrêbie powierzchi zajmowanej

przez przyczep wiêzad³a pobocznego bocz-

nego na g³ówce koœci strza³kowej, oko³o

7 mm poni¿ej poziomu powierzchni stawo-

wej (ryc.1-5). Kierunek wiercenia ustalo-

no tak, by wiert³o opuœci³o koœæ piszczelo-

w¹ oko³o 0,5 centymetra poni¿ej tylnej kra-

wêdzi koœci piszczelowej (ryc. 2). Podczas

koñcowej fazy wiercenia, opuszk¹ wska-

zuj¹cego palca lewej rêki odchylono ku

górze pozosta³oœci torebki stawowej i prze-

rwanego wiêzad³a krzy¿owego tylnego (ryc.

1a – linia œrodkowa). Wyp³ukano tunel oraz

ca³¹ powierzchniê wnêtrza stawu.

Pos³uguj¹c siê przew³ok¹ ze splecione-

go drutu ortopedycznego (zastosowan¹ we

wczeœniejszych operacjach (5)), rozpoczê-

to instalowanie protezy. U kota i psa u¿yto

odpowiednio przeformowanej protezy na-

czyniowej (4), a u suki protezy fabrycznej.

Rozpoczêto od wci¹gniêcia jednego koñ-

ca protezy do tunelu 5 (Ryc.1-5) od wej-

œcia na g³ówce koœci strza³kowej ku wylo-

towi na tylnej powierzchni koœci piszczelo-

wej. Nastêpnie wsuniêto przew³okê do tu-

nelu 2 (ryc.1-2) i przeci¹gniêto protezê

przez tunel na boczn¹ powierzchniê k³yk-

cia przyœrodkowego koœci udowej, podob-

nie pokonano tunel 4 (ryc. 1-4) w koœci

piszczelowej wyprowadzaj¹c woln¹ czêœæ

protezy na boczn¹ powierzchniê koœci pisz-

czelowej w dole piszczelowym (ryc. 1-6).

Teraz wprowadzono przew³okê do tune-

lu 1 (ryc.1-1) przez otwór na przyœrodko-

wej powierzchni bocznego k³ykcia koœci

udowej i po wysuniêciu jej na boczn¹ po-

wierzchniê k³ykcia uchwycono w ucho ko-

niec protezy wystaj¹cej z otworu w g³ówce

koœci strza³kowej (wylot tunelu 5) i prze-

ci¹gniêto go do stawu.

W koñcu przeci¹gniêto protezê przez tu-

nel 3 (ryc.1-3), od piszczelowego punktu

przyczepu wiêzad³a krzy¿owego przednie-

go na przyœrodkow¹ powierzchniê koœci

piszczelowej.

W tej fazie operacji proteza luŸno spoczy-

wa³a w nawierconych tunelach, a jeden z jej

koñców opuszcza³ koœæ piszczelow¹ na przy-

œrodkowej jej powierzchni, a drugi na bocznej.

Dopasowywanie protezy

Etap pierwszy: proteza wiêzad³a krzy¿o-

wego tylnego i pobocznego przyœrodkowego.

Staw kolanowy prawie zupe³nie wypro-

stowano i uwa¿nie ustawiono powierzch-

niê stawow¹ przyœrodkowego k³ykcia ko-

œci udowej na powierzchni stawowej koœci

piszczelowej, dbaj¹c o w³aœciwe u³o¿enie siê

³¹kotki przyœrodkowej i usuwaj¹c wszelkie

pasemka w³ókniste wœlizguj¹ce siê miêdzy

k³ykieæ a ³¹kotkê.

Wybrano nadmiar protezy zastêpuj¹cej

wiêzad³o krzy¿owe tylne. Nastêpnie zlikwi-

dowano nadmiar protezy opuszczaj¹cej

przyœrodkowy k³ykieæ koœci udowej (ryc.1-

2) i pogr¹¿aj¹cej siê w otworze wejœciowym

na przyœrodkowym k³ykciu koœci piszcze-

Ryc. 2. Reprodukcja ju¿ publikowanego rysunku z natury (6) tylnej

powierzchni prawego stawu kolanowego przestawiaj¹cego po³o¿e-

nie wiêzad³a krzy¿owego tylnego: 1 – czêœæ (krawêdŸ) przednia wiê-

zad³a krzy¿owego tylnego wrastaj¹ca w okostn¹ koœci piszczelowej

i ³¹cz¹ca siê z pierœcieniem w³óknistym ³¹kotki bocznej, 2 – czêœæ

tylna wiêzad³a krzy¿owego tylnego.

38

HIRURGIA/ORTOPEDIA

C

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

MAJ-CZERWIEC • 3/2004

lowej (ryc.1-4) (odcinek zastêpuj¹cy wiêza-

d³o poboczne przyœrodkowe). Zaraz potem,

utrzymuj¹c czêœæ protezy ju¿ dopasowanej,

poci¹gniêto za wolny koniec protezy prze-

chodz¹cy przez koœæ piszczelow¹ skoœnie

w dó³ ku jej bocznej powierzchni. Aby za-

pobiec poluzowaniu odcinka dopasowane-

go, na wychodz¹cy z koœci piszczelowej

wolny koniec zapiêto kleszczyki hemosta-

tyczne tu¿ przy otworze wyjœciowym (ryc.

1-6). Zadbano o takie u³o¿enie pozosta³o-

œci torebki stawowej i wiêzade³, aby pozo-

stawa³y miêdzy powierzchni¹ koœci a ma-

teria³em protezy.

Etap drugi: proteza wiêzad³a poboczne-

go bocznego i krzy¿owego przedniego.

Likwidowanie nadmiaru d³ugoœci rozpo-

czêto od poci¹gania za materia³ protezy

wychodz¹cy z otworu w g³ówce koœci strza³-

kowej (ryc.1-5) i po usuniêciu ca³ego nad-

miaru d³ugoœci zablokowano cofniêcie

przez zapiêcie kleszczyków hemostatycz-

nych na protezie, tu¿ przy otworze. Teraz

skontrolowano po³o¿enie powierzchni sta-

wowej bocznego k³ykcia koœci udowej na

powierzchni stawowej bocznego k³ykcia

koœci piszczelowej sprawdzaj¹c w³aœciwe

u³o¿enie ³¹kotki i usuwaj¹c cienkie w³ók-

niste pasma pozosta³oœci torebki stawowej

zawijaj¹ce siê miêdzy k³ykieæ a ³¹kotkê

boczn¹. Poci¹gaj¹c za protezê wychodz¹c¹

z tunelu 1 (ryc.1-1) do wnêtrza stawu ufor-

mowano odcinek protezy zastêpuj¹cej wiê-

zad³o poboczne boczne. Podczas jej formo-

wania dopilnowano, by pozosta³oœci wiê-

zade³ pobocznych oraz torebki stawowej

znalaz³y siê pod protez¹, skierowane swy-

mi kikutami ku sobie. Teraz zwolniono

kleszczyki trzymaj¹ce protezê przy g³ówce

koœci strza³kowej i zapiêto na w³aœnie do-

pasowanym odcinku, tu¿ przy wylocie z tu-

nelu na przyœrodkowej powierzchni k³yk-

cia bocznego koœci udowej. W koñcu zli-

kwidowano ca³y nadmiar d³ugoœci odcin-

ka zastêpuj¹cego wiêzad³o krzy¿owe przed-

nie przez poci¹gniêcie za wolny koniec pro-

tezy wychodz¹cy z tunelu 3 (ryc.1-3). Tu¿

przy otworze zapiêto na protezie kleszczy-

ki hemostatyczne.

Teraz wykonano kilkanaœcie ruchów zgi-

nania i prostowania stawu kolanowego

sprawdzaj¹c lekkoœæ i posuwistoœæ przesu-

wania siê powierzchni stawowych. Dopa-

sowanie powinno byæ na tyle œcis³e, ¿eby

przy³o¿enie sporej si³y rozci¹gaj¹cej staw

nie spowodowa³o odklejenia siê k³ykci od

³¹kotek. Powinno jednak pojawiæ siê wy-

raŸne wra¿enie ³atwiejszego przesuwania

siê powierzchni stawowych. Stosownie do

uzyskanego rezultatu testu albo powtarza-

no wybieranie nadmiaru protezy na wszyst-

kich wymienionych wczeœniej odcinkach,

albo poluzowywano protezê delikatnie prze-

prostowuj¹c staw i g³êboko go zginaj¹c.

Teraz wiercono poprzeczny tunel po-

przez grzebieñ piszczelowy w krawêdzi

przedniej koœci piszczelowej i przeci¹gano

jeden z koñców protezy na stronê antago-

nisty wi¹¿¹c wêz³em p³askim. Decyzja o wy-

borze strony (boczna czy przyœrodkowa)

uzale¿niona by³a ukszta³towaniem po-

wierzchni koœci w tym rejonie. Chodzi³o

o u³o¿enie wêz³a we wklês³oœci, by nie uwy-

pukla³ powiêzi i skóry, co mog³oby staæ siê

powodem zainteresowania pacjenta t¹ oko-

lic¹. Zbêdne koñce protezy obcinano krót-

ko przy wêŸle.

Pozosta³e naprawy

Uszkodzony lub czêœciowo oderwany

przyczep miêœnia brzuchatego reponowa-

no i wzmacniano szwami z wch³anialnej nici

plecionej 2/0-3/0, staraj¹c siê chwytaæ

szwami jedynie omiêsn¹.

Zbli¿ano ci¹g³ym szwem Kirschnera z te-

go samego materia³u mo¿liwe do adaptacji

krawêdzie rozerwanej torebki stawowej

wzd³u¿ linii ciêcia otwieraj¹cego staw po

stronie przyœrodkowej.

Rekonstruowano przyczep pocz¹tkowy

œciêgna miêœnia prostownika palców d³ugie-

go wed³ug wczeœniej opisanej techniki (1).

Zamykanie stawu

Po energicznym wyp³ukaniu wnêtrza

jamy stawowej ciep³ym p³ynem wieloelek-

trolitowym zbli¿ano ci¹g³ym szwem Kirsch-

nera daj¹ce siê odnaleŸæ krawêdzie torebki

stawowej (niæ wch³anialna 3/0) wzd³u¿

otwarcia bocznego od rzepki. Nastêpnie po-

dobnym szwem z materia³u 2/0 zbli¿ano

krawêdzie rozciêtej powiêzi szerokiej uda.

Szwy ci¹g³e zbli¿aj¹ce krawêdzie powiêzi

i tkanki podskórnej pokrywa³y tkank¹ pod-

skórn¹ ubytki torebki stawowej. Skórê ada-

ptowano œródskórnymi szwami ci¹g³ymi

Halsteda z poliamidu monofilamentowego

2/0 lub 3/0. Koñczynê ujmowano w gruby,

miêkki opatrunek siêgaj¹cy pachwiny. Po-

dawano œrodki przeciwbólowe oraz d³ugo

dzia³aj¹cy antybiotyk. Od³¹czano kompen-

sacyjn¹ kroplówkê z p³ynu wieloelektroli-

towego b¹dŸ p³ynu Ringera.

Zalecenia

W dniu operacji dieta g³odowa (mo¿li-

we pojenie ma³ymi porcjami wody); pierw-

szy posi³ek nastêpnego dnia zmniejszone

do 1 zwyk³ej porcji; podobna porcja wie-

czorem. Leki przeciwbólowe przez 3 dni

po operacji (metamizol co 8 godzin 10-

15 mg/kg mc.). Wyprowadzanie psów tyl-

ko na czas niezbêdny dla za³atwienia po-

trzeb fizjologicznych przez 2 tygodnie.

Zdjêcie opatrunku i usuniêcie szwów

skórnych po 2 tygodniach. Przez nastêp-

ne 4 tygodnie spokojne spacery na smy-

czy, nie d³u¿sze ni¿ 20 minut, 3-5 razy

dziennie (bez wskakiwania, zeskakiwania,

przeskakiwania i biegania). Druga kontro-

la po 6 tygodniach od operacji. Zezwole-

nie na trucht na smyczy, spacery do

30 minut, 4-6 razy dziennie. Trzecia kon-

trola po 12 tygodniach od operacji. Zezwa-

lanie na krótkie bieganie bez smyczy (je-

œli nie wystêpuje wyraŸna kulawizna).

Stopniowe zwiêkszanie swobody ruchu.

Rezultaty

Kot: korzystanie z koñczyny w czasie

pierwszej i drugiej kontroli. Na nastêpn¹

kontrolê nie dostarczony.

Suka: koñczyna obarczana. Czasem s³y-

szalne skrzypienie w stawie. Zalecono do-

stawowe podanie kwasu hyaluronowego.

Pies: koñczyna obarczana od 2 tygodnia.

Brak respektowania ograniczeñ ruchowych.

Pies puszczany swobodnie od 3 tygodnia;

biega wskakujac przez niskie ¿ywop³oty do

ogródków przydomowych s¹siadów. Brak

zaburzeñ w ruchu i objawów kulawizny po-

cz¹wszy od miesi¹ca po operacji do chwili

obecnej (trzy i pó³ roku od rekonstrukcji sta-

wu i protezowania wiêzade³).

Wnioski

Technika zachêcaj¹ca ze wzglêdu na

osi¹gniête rezultaty, potwierdzone d³ugo-

terminow¹ obserwacj¹.

Podsumowanie

Jakkolwiek pacjenci z tak masywnymi

uszkodzeniami stawów kolanowych na

szczêœcie nie pojawiaj¹ siê zbyt czêsto, bo

raczej wczeœniej pêkaj¹ koœci, to nawet dla

niewielkiej ich grupy warto mieæ w zana-

drzu sposób naprawy wiêzade³ i przywró-

cenia czynnoœci koñczynie. Bardzo trudno

jest wyobraziæ sobie, jak mo¿na efektyw-

nie pomóc w sensie medycznym pacjento-

wi nie restabilizuj¹c stawu kolanowego.

D³uga i czêsta obserwacja operowanych

psów jak dot¹d stwarza nadziejê na utrzy-

manie czynnoœci protez do koñca ¿ycia pa-

cjentów pomimo ich du¿ej i – jak siê obser-

watorowi mo¿e wydawaæ – niczym nie skrê-

powanej aktywnoœci ruchowej.

q

Piœmiennictwo

1. Janicki A.M.: Oderwanie przyczepu

m. extensor digitorum longus; teflon jako
proteza przyczepu, Medycyna Wet.,1991,

47, 7, 229.

2. Janicki A.M.: Anatomiczne i funkcjonalne

podstawy diagnostyki uszkodzeñ wiêzad³a

krzy¿owego u psów, Magazyn Wet.,1995, 4,
19,(5), 380.

3. Janicki A.M.: Ewolucja techniki naprawy

uszkodzenia wiêzad³a krzy¿owego przednie-
go (lig. cruciatum cranialis) u psów. Maga-
zyn Wet. 1998, 5, (7), 338.

4. Janicki A.M.: Teflon jako proteza wiêzad³a

krzy¿owego przedniego (ligamenti cruciati
cranialis) u psów, Magazyn Wet.,1998, 6,

(7), 415.

5. Janicki A.M.: Autorska technika restabili-

zacji stawu kolanowego u psów, Magazyn

Wet.,1999, 1, (8), 38.

6. Janicki A.M.: Substytucja powiêzi¹ szero-

k¹ – ligamntum cruciatum caudalis, Maga-

zyn Wet., 1999, 2, (8),102.

dr n. wet. Adam Micha³ Janicki

03-550 Warszawa

ul. Go³awicka 9 m. 17,

e-mail: [e-mail]