Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Trójkolorowa mrygałka
Trzeci z prezentowa-
nych układów przeznaczo-
ny jest jedynie do zabawy.
Prościutki kilkutranzystoro-
wy układ jest sterowni-
kiem trzech różnokoloro-
wych diod LED, które za-
palajÄ… siÄ™ kolejno, tworzÄ…c
interesujący efekt świetl-
ny. Układ zasilany jedną małą baterią lito-
wą będzie stanowić atrakcyjny wisiorek
czy broszkÄ™.
Opis układu
Schemat ideowy układu pokazany jest
r
y
s
u
n
k
u
8
na rysunku 8. Zasada działania jest podobna,
jak w opisanym wcześniej układzie  Uni-
wersalnego generatora , jednak tym razem
łańcuch jest utworzony z trzech jednako-
wych stopni.
Otwieranie się tranzystora w którymś
stopniu powoduje zablokowanie tranzystora
w stopniu następnym. Podczas pracy
w każdej chwili świecą dwie diody, a trzecia
jest wygaszona. Aby dobrze zrozumieć za-
Rys. 8. Schemat ideowy mrygałki
R
y
s
.
8
.
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
m
r
y
g
a
Å‚
k
i
sadę działania układu należy zapoznać się
z opisem dotyczÄ…cym uniwersalnego gen-
eratora we wcześniejszej części tego z
ródeł albo wyższym na-
artykułu. Przebiegi w trzystopniowym ukła- pięciem. Wypróbowano
r
y
s
u
n
k
u
9
dzie pokazane są na rysunku 9. działanie układu przy za-
Należy wziąć pod uwagę, że okresy silaniu z baterii CR2032
świecenia poszczególnych diod niejako za- i wyniki okazały się
chodzą na siebie, co zwiększa atrakcyjność znakomite, a jasność
uzyskiwanego efektu. Mniejsze znaczenie świecenia diod - bardzo
ma fakt, iż przez rezystory R3, R6, R9 prąd dobra. Gdyby ktoś jed-
płynie przez pewien krótki czas także po za- nak chciał zastosować
tkaniu tranzystorów T4, T5, T6. inne z
ródło zasilania (na
Osoby, które zakupią zestaw startowy przykład dwa świeże pa-
SMD (AVT-713, AVT-714) mogÄ… przeprowa- luszki R6), powinien naj-
dzić eksperymenty, zmieniając wartości pierw wypróbować dzia-
kondensatorów C1...C3 i rezystorów R1, łanie układu zasilając go
R4, R7. Ani wspomniane kondensatory ani przez szeregowy rezy-
rezystory nie musza być jednakowe we stor 22...100&!.
wszystkich gałęziach - zróżnicowanie czasu W pierwotnym ukła-
świecenia poszczególnych diod może dać dzie przewidziano miej-
interesujące efekty. Oczywiście ze względu sce na dodatkowy rezy-
na trudności montażowe, lepiej najpierw stor R10, ograniczajacy
przeprowadzić takie eksperymenty z uży- prąd czerwonej diody
ciem klasycznych elementów, lutowanych LED, która ma niższe na-
czasowo do pól kontaktowych. pięcie przewodzenia.
W układzie z rysunku 8 nie ma rezysto- próby wykazały, iż taki
rów ograniczających prąd diod LED. W prze- rezystor nie jest koniecz-
ciwieństwie do przedstawionego wcześniej ny i można go zastąpić
 Uniwersalnego generatora , w tym przy- zworÄ….
Rys. 9. Przebiegi czasowe
R
y
s
.
9
.
P
r
z
e
b
i
e
g
i
c
z
a
s
o
w
e
padku nie przewidziano zasilania z innych
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99 19
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Montaż Układ zmontowany bezbłędnie ze dwustopniowy. Gdyby przypadkiem układ
sprawnych elementów nie wymaga uru- nie chciał  ruszyć , należy po prostu
i uruchomienie
chomiania i od razu będzie pracował po- dotknąć palcem płytki - tak wprowadzone
Układ można zmontować na płytce po- prawnie. Pobór prądu przy zasilaniu napię- zakłócenie pobudzi układ do pracy.
r
y
s
u
n
k
u
1
0
kazanej na rysunku 10. Fotografia pokazuje ciem 3V może wynosić nawet 30mA. Przy
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
umieszczenie baterii i zespołu diod LED - zasilaniu z baterii napięcie zasilające i prąd Piotr Górecki
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
Å‚
o
w
s
k
i
muszą być umieszczone po przeciwnych będą niższe. Zbigniew Orłowski
stronach płytki. Przed zmontowaniem ele- W razie kłopotów należy przede wszyst-
mentów SMD na podstawie rysunku 10 kim dokładnie obejrzeć płytkę przez szkło po-
Wykaz elementów
oraz fotografii należy wykonać trzy zwory. większające i skontrolować poprawność
trójkolorowej mrygałki
Montaż należy przeprowadzić według montażu. Czy nie zostały pomylone tranzy-
wskazówek podanych wcześniej. story PNP i NPN? Gdy wszystko wygląda
C1-C3 1...2,2µF SMD (6szt)
dobrze, należy sprawdzić, czy wszystkie dio- D1 LED żółta 3mm
D2LED zielona 3mm
dy świecą. Jeśli nie, trzeba skontrolować od-
D3 LED czerwona 3mm
powiednią gałąz
. W każdym przypadku war-
R1,R4,R7 100k&! SMD (6szt)
to kontrolnie zwierać do masy kolejno bazy
R2,R3,R5,R6,R8,R9 10k&! SMD (12szt)
tranzystorów T4...T6. Diody powinny ga-
R10 zwora
snąć, a po rozwarciu bazy układ powinien za- T1-T3 tranzystor PNP SMD (6szt)
T4-T6 tranzystor NPN SMD (6szt)
czynać pracę. Gdy cykl pracy zatrzymuje się
PÅ‚ytka drukowana
zawsze w tej samej gałęzi, właśnie tam trze-
stop lutowniczy (cyna) o średnicy 0,5mm
ba szukać błędu.
Trzeba też dodać, że taki trzystopniowy
Uwaga! Bateria CR2032nie wchodzi
U
w
a
g
a
!
B
a
t
e
r
i
a
C
R
2
0
3
2
n
i
e
w
c
h
o
d
z
i
układ trudniej rozpoczyna pracę, niż układ
w skład kitu AVT-2377
w
s
k
Å‚
a
d
k
i
t
u
A
V
T
2
3
7
7
Rys. 10. Schemat montażowy
R
y
s
.
1
0
.
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
Komplet zawierający podwójną ilość podzespołów i płytek do wszystkich trzech projektów wchodzi w skład jednego
K
o
m
p
l
e
t
z
a
w
i
e
r
a
j
Ä…
c
y
p
o
d
w
ó
j
n
Ä…
i
l
o
Å›
ć
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
i
p
Å‚
y
t
e
k
d
o
w
s
z
y
s
t
k
i
c
h
t
r
z
e
c
h
p
r
o
j
e
k
t
ó
w
w
c
h
o
d
z
i
w
s
k
Å‚
a
d
j
e
d
n
e
g
o
zestawu, dostępnego w sieci handlowej AVT jako kit AVT-2377.
z
e
s
t
a
w
u
,
d
o
s
t
Ä™
p
n
e
g
o
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
k
i
t
A
V
T
2
3
7
7
.
CiÄ…g dalszy ze strony 15
AVT wprowadza do oferty
Miedzianą plecionkę zdjętą z kabla
dwa zestawy startowe SMD
ekranowanego należy nasycić kalafonią.
Z
e
s
t
a
w
s
t
a
r
t
o
w
y
A
V
T
7
1
3
Potem dotknąć do rozlutowanego Zestaw startowy AVT-713 zawiera
połączenia i rozgrzać lutownicą - plecionka rezystory SMD:
wciÄ…gnie cynÄ™. Po 20 sztuk - 10-22-47-k10-k22-k47-
Praktycy majÄ… jeszcze inne, ciekawe 1k5-2k2-3k3-4k7-6k8-15k-22k-33k-
sposoby wylutowania elementów SMD, 47k-68k-220k-470k-1M
zwłaszcza układów scalonych. Na przykład Po 50 sztuk - 1k-10k-100k
Połączenia Schemat zastępczy
P
o
Å‚
Ä…
c
z
e
n
i
a
S
c
h
e
m
a
t
z
a
s
t
Ä™
p
c
z
y
używają jednego cienkiego drutu Cena 11 zł netto.
przeciągniętego pod układem scalonym.
Z
e
s
t
a
w
s
t
a
r
t
o
w
y
A
V
T
7
1
4
Rozgrzewanie kolejnych wyprowadzeń Zestaw startowy AVT-714 zawiera
układu scalonego z jednoczesnym ciągnię- kondensatory SMD:
ciem drutu powoduje uwalnianie kole- Po 10 sztuk - 100p-220p-470p-1n-2n2-
jnych nóżek. 4n7-10n-22n-47n-100n-220n
Trochę trudności może być związanych Po 5 sztuk - 1u/16V-10u/16V
z identyfikacją elementów. Rezystory Cena 16 zł netto.
SMD oznaczane są kodem, w którym
dwie pierwsze cyfry są znaczące, trzecia Zestawy te można zamawiać w Dziale
Połączenia Schemat zastępczy
P
o
Å‚
Ä…
c
z
e
n
i
a
S
c
h
e
m
a
t
z
a
s
t
Ä™
p
c
z
y
określa ilość zer. Przykładowo oznaczenie Handlowym AVT.
223 to rezystancja 22000&! czyli 22k&!
Rys. A. Tranzystory SMD
R
y
s
.
A
.
T
r
a
n
z
y
s
t
o
r
y
S
M
D
102 to 1000&! czyli 1k&!
474 to 470000&! czyli 470k&!
Podobnie jest z kondensatorami stały- Tak samo w przypadku wątpliwości, KONKURS SMD
mi. O ile są oznaczone, pojemność wyra- czy jest to tranzystor NPN czy PNP, można
żana jest w pikofaradach, np.: go zmierzyć omomierzem, jak każdy inny Na drugą część konkursu SMD, ogło-
r
y
s
u
n
k
u
A
101 to 100pF tranzystor. Na rysunku A pokazano szkic szonym w EdW 2/99 napłynęło wiele li-
224 to 220000pF czyli 220nF obudowy tranzystora w widoku z góry, za- stów z propozycjami dotyczącymi zesta-
Wyjątkiem jest ostatnia cyfra 9, która znaczono wyprowadzenia i złącza. wów startowych SMD i układów zreali-
oznacza nie dziewięć zer, tylko mnożnik W prezentowanych układach zastoso- zowanych z elementami SMD.
x0,1, na przykład: wano zwykłe diody LED o średnicy 3mm, Najciekawsze listy i propozycje
B
a
r
t
Å‚
o
m
i
e
j
G
r
o
s
s
569 to 56 x 0,1 czyli 5,6pF a nie diody LED w wersji SMD. Jest to nadesłali: Bartłomiej Gross z Malborka,
M
a
c
i
e
j
C
i
e
c
h
o
w
s
k
i
W
i
e
s
Å‚
a
w
W razie wątpliwości, czy to jest rezy- związane z większym ryzykiem przegrza- Maciej Ciechowski z Gdyni, Wiesław
K
u
s
e
k
H
u
b
e
r
t
P
a
t
y
n
a
stor, kondensator, a może dławik, dany nia miniaturowych  pchełek . Kusek z Mielca, Hubert Patyna z Kielc
M
a
r
c
i
n
K
o
r
y
t
o
w
s
k
i
element można zmierzyć - wystarczy i Marcin Korytowski z Mławy.
omomierz.
Piotr Górecki Wymienieni koledzy otrzymują nagrody
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
Zbigniew Orłowski w postaci elementów SMD.
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
Å‚
o
w
s
k
i
20 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99