Szkoła konstruktorów
S
z
k
o
ł
a
k
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
Co tu nie gra?
Rozwiązanie zadania 38 chwilę po wyłączeniu nie będzie większy
niż prąd pracy przekaz
nika, czyli co najwy-
W EdW 4/99 zamieszczony był układ żej kilkadziesiąt miliamperów.
 ekonomicznego generatora o schemacie Kilku kolegów zwróciło uwagę na brak
r
y
s
u
n
k
u
A
pokazanym na rysunku A. Przy napięciu za- rezystora między wejściem A a masą. Re-
silania 12V można przyjąć, iż wyjście bram- zystor taki na pewno byłby potrzebny, gdy-
ki 4093 będzie mieć rezystancję wyjściową by wejście A miało współpracować z przy-
do 100&!. Rezystancja ta spowoduje, że na- ciskiem dołączający punkt A do plusa zasi-
pięcie na cewce przekaz
nika będzie znacz- lania. W przypadku, gdy punkt A dołączony
nie mniejsze niż napięcie zasilania. Jak z te- byłby do wyjścia innej bramki, rezystor nie
Rys. D
R
y
s
.
D
go wynika, układ będzie działał w przypad- jest potrzebny.
ku zastosowania przekaz
nika o dużej rezy- Ogromna większość kolegów zapropono-
stancji, czyli małym prądzie pracy. Przykła- wała dodanie rezystora, tranzystora i diody
r
y
s
u
n
k
u
B
dowo przekaz
nik RM81 12V ma cewkę w układzie jak na rysunku B. Niektórzy słu-
o rezystancji około 250&!. Przy zasilaniu sznie zaproponowali zastosowanie MO-
r
y
s
u
n
k
u
C
układu napięciem 12V, na cewce może wy- SFET-a, według rysunku C, co przy nieco
nieść tylko 8,5V, za mało do pewnego za- większej cenie tranzystora pozwala zao-
działania przekaz
nika. Zwiększenie napięcia szczędzić jeden rezystor. Jeden z kolegów
zasilającego do 15V poprawi sytuację zaproponował wykorzystanie układu
i przekaz
nik będzie na pewno działał. 40107, zawierającej bramkę NOR z wyj-
Rys. E
R
y
s
.
E
ściem typu otwarty dren według rysunku
D. Ze względu na znaczny prąd przekaz
nika pliwie należy mu się
oraz relacje cenowe, można uznać układ nagroda. Dodatkowo upominki otrzymują:
J
a
c
e
k
K
o
n
i
e
c
z
n
y
A
r
t
u
r
P
y
k
a
z rysunku B za całkowicie zadowalający. Jacek Konieczny z Poznania oraz Artur Pyka
z Gorzowa Wlkp.
Zadanie numer 42
Rys. A
R
y
s
.
A
Jeden z Czytelników nadesłał układ słu-
żący do podawania na bazę tranzystora na
Nie należy natomiast przypuszczać, iż za- Rys. B
przemian przebiegów z jednego i drugiego
R
y
s
.
B
stosowanie przekaz
nika 5- lub 6-woltowe- generatora. Układ miał być częścią modułu
go rozwiąże problem. Przekaz
nik taki bę- do  Domowego systemu sygnalizacyjno-
dzie miał znacznie mniejszą rezystancję alarmowego . Fragment schematu (z pew-
cewki (100&! lub mniej), przez co napięcie nymi nieistotnymi zmianami) pokazany jest
na przekaz
niku też może się okazać niewy- na rysunku F.
starczające do jego zadziałania. Nie można
przy tym zapomnieć, że przy tak dużym ob-
ciążeniu, napięcie na wyjściu bramki będzie
albo równe dodatniemu napięciu zasilania
(stan wysoki - przekaz
nik nie trzyma), albo
mniej więcej połowie napięcia zasilającego Rys. C
R
y
s
.
C
(stan  niski - przekaz
nik działa). Stan  ni-
ski w postaci połowy napięcia zasilania, Propozycja z rysunku B w zasadzie jest
a nie  czystej masy uniemożliwi pracę ge- poprawna. Rezystor jest potrzebny, by
neratora, bo przecież podczas trwania tego ograniczyć prąd bazy, dioda będzie gasić
stanu  niskiego kondensator powinien się przepięcia, ale...
u
k
ł
a
d
z
r
y
s
u
n
k
u
B
n
i
e
b
ę
d
z
i
e
d
z
i
a
ł
a
ł
d
o
rozładować poniżej dolnego napięcia pro- układ z rysunku B nie będzie działał do-
k
ł
a
d
n
i
e
t
a
k
,
j
a
k
t
e
n
z
r
y
s
u
n
k
u
A
.
gowego bramki Schmitta, a ten dolny próg kładnie tak, jak ten z rysunku A.
przełączania leży na pewno poniżej połowy W obu układach w stanie spoczynku
Rys. F
R
y
s
.
F
napięcia zasilania. (stan niski w punkcie A) na wyjściu bramki
Kilku kolegów przypuszczało, iż błędem 4093 będzie się utrzymywał stan wysoki.
jest brak diody gaszącej przepięcia, równo- W układzie z rysunku A przekaz
nik będzie
Co byś w nim zmienił(-a)
C
o
b
y
ś
w
n
i
m
z
m
i
e
n
i
ł
(
a
)
ległej do cewki przekaz
nika. Wbrew pozo- wyłączony, inaczej mówiąc, też pozostanie
rom taka dioda nie jest potrzebna, bowiem w spoczynku. Pobór prądu w spoczynku
i dlaczego?
i
d
l
a
c
z
e
g
o
?
w strukturze układu CMOS występują dio- będzie równy zeru. Natomiast w układzie
dy, w tym dioda włączona między wyjście z rysunku B, w spoczynku... Odpowiedz
można zawrzeć w kilku zda-
bramki a dodatnią szynę zasilania. Ta we- tranzystor będzie otwarty i przez przeka- niach lub na rysunku. Termin nadsyłania od-
wnętrzna dioda wystarczy do ograniczenia z
nik będzie płynął prąd. Ta sama uwaga do- powiedzi upływa 15 września 1999.
r
y
s
u
n
k
ó
w
C
D
przepięć do wartości około 0,7V. Niesłu- tyczy układów z rysunków C i D. Aby działa- Ze względu na dużą ilość przesyłek do
szne są obawy dwóch kolegów, którzy wie- nie zmodyfikowanego układu było takie sa- szkoły, rozróżnijcie drugie zadanie od gów-
dzieli o istnieniu tych diod, ale bali się iż te me jak pierwowzoru, należało po prostu za- nego, a więc na kartkach i kopertach dopi-
r
y
N
i
e
g
r
a
4
2
diody  nie wytrzymają impulsów o wyso- stosować tranzystor PNP w układzie z ry- szcie proszę Nie gra 42. Ułatwi to mi znacz-
s
u
n
k
u
E
kim napięciu - przecież w obecności diod sunku E. Na ten drobny, ale niewątpliwie nie segregację  szkolnych prac.
C
z
e
nie będzie żadnych impulsów  o wysokim istotny szczegół zwrócił uwagę jedynie Cze-
s
ł
a
w
S
z
u
t
o
w
i
c
z
napięciu , a prąd płynący przez te diody sław Szutowicz z Włocławka, za co niewąt-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99 37