Szkoła Konstruktorów
Co tu nie gra?
K
I
Co tu nie gra?- Szkoła Konstruktorów klasa II
RozwiÄ…zanie zadania 81 trzeby takiej rozbudowy, tylko wprost prze-
D
W EdW 11/2002 na stronie 35 zamieszczony ciwnie, proponują radykalnie uprościć układ.
był schemat wyłącznika przechylnego do Do układu z rysunku A uczestnicy kon-
nietypowego mikrofonu, nadesłany jako roz- kursu mieli następujące zastrzeżenia: Uznali,
wiązanie zadania 74 naszej Szkoły. Czujni- że wartość R4 jest zbyt duża (15M&!). Rze-
kiem przechyłu ma być przesłona współpra- czywiście, gdy prąd upływu fototranzystora
cujÄ…ca z transoptorem szczelinowym. Sche- w transoptorze bÄ™dzie wiÄ™kszy niż 0,5µA,
mat pokazany jest na rysunku A (dodałem napięcie na rezystorze R4 będzie traktowane
literowe oznaczenia bramek). W spoczynku jako stan wysoki. Oznacza to, że konstrukcja
E
 kółeczko z wycięciem blokuje szczelinę transoptora musiałaby być bardzo staranna,
transoptora i na rezystorze R4 napięcie jest żeby wykluczyć jakiekolwiek przenikanie
równe zeru. Po pochyleniu mikrofonu do po- światła. Aby zmniejszyć czułość na obce
łożenia roboczego wycięcie przepuszcza światło, należy po prostu zmniejszyć wartość
światło diody transoptora do fototranzystora. R4 do kilku...kilkunastu kiloomów (zależnie
Na wejściu bramki A pojawiają się impulsy od przekładni transoptora).
prostokątne. Obwód R3C2 ma za zadanie je Następną najczęściej wskazywaną
odfiltrować, by na wyjsciu bramki C pojawił usterką jest błędny obwód C2R3. Rze-
F
się czysty stan wysoki, który otworzy dwa czywiście, w takim połączeniu rezy-
klucze analogowe  jeden przepuści sygnał stor R3 jest zbędny i nie pełni żadnej
z mikrofonu, drugi włączy diodę LED, która roli, a czasy opóz
nienia sÄ… wyznaczone
będzie migać w takt generatora z bramką D. przez pojemność oraz rezystancję (wy-
Intencją Autora było zmniejszenie poboru dajność prądową) wyjścia bramki B,
prÄ…du przez zastosowanie pracy impulsowej jak pokazuje w uproszczeniu rysunek
i wprowadzenie dwóch generatorów. B. Przy wyższych napięciach zasila-
Taką oszczędność uczestnicy konkursu nia, gdy wartość Rwy będzie rzędu
uznali jednak za nadmierną. Niektórzy po pro- 50&!, stała czasowa Rwy*C2 wyniesie
stu stwierdzili, że jeÅ›li pobór prÄ…du ma być zni- co najwyżej 500µs. Tymczasem czas
komy, należy po prostu usunąć kontrolkę LED, impulsu generatora z bramką A, przy
która nie jest konieczna i pełni rolę zgoła trze- podanych wartościach R6, C3, będzie porów- Zwracaliście uwagę, że w urządzeniu,
ciorzędną. Dwie osoby napisały, że pomysło- nywalny lub większy od tego czasu opóz
nie- gdzie zasilanie nie pochodzi z baterii, tylko
dawca  przedobrzył układ i że nie widzą po- nia. Na przykład przy wartościach R6=10k&!, doprowadzane jest przez kabel, nie ma po-
C3=4,7µF okres prze- trzeby walki o minimalny prÄ…d zasilania.
A biegu generatora Dlatego wśród propozycji pojawiał się skraj-
A będzie wynosił nie uproszczony układ jak na rysunku D.
mniej więcej 47ms, Można i warto wypróbować takie proste roz-
czyli czas impulsu wiÄ…zanie. Ja w jednym z opracowanych mo-
i przerwy będą wielo- deli jeszcze bardziej uprościłem układ, stosu-
krotnie większe, niż jąc zamiast klucza analogowego z bramki
czas opóz
nienia wno- 4066 pojedynczy tranzystor MOSFET
szony przez C2 i Rwy. BS170, który może pracować z sygnałami
Będzie to oznaczać, o amplitudach do 0,5V ze względu na obe-
że na wyjściu bramki cność pasożytniczej diody między z
ródłem
C pojawi się przebieg a drenem. Kilka osób obawiając się o stany
prostokątny. Ten prze- przejściowe, zaproponowało dodanie obwo-
bieg prostokątny nie du filtrująco-opóz
niajÄ…cego i bramki Schmit-
otworzy trwale kluczy ta według rysunku E. Aby nie dodawać ko-
a n a l o g o wy c h , lejnej kostki (4093 lub 40106), można też
B
a dz
więk w torze mikrofonowym będzie klu- wykorzystać wolne klucze analogowe na
czowany przebiegiem o częstotliwości wy- przykład według rysunku F.
znaczonej przez generator z bramką A. Za- Cieszę się ze wszystkich nadesłanych prac
pewne mamy tu do czynienia z błędem Auto- i gratuluję wszystkim uczestnikom, którzy
ra, który chciał zastosować obwód filtrujący wykryli wspomniane usterki. Pozdrawiam
RC  w takim przypadku obwód powinien też pomysłodawcę układu, który miał słu-
C
wyglądać jak na rysunku C. szny pomysł, ale nie ustrzegł się błędu i za-
Kilka osób zwróciło uwagę na brak chęcam go do dalszych prób praktycznych.
znaczka histerezy w symbolach bramek. Nie Nagrody-upominki za najlepsze odpowie-
jest to błąd, bo bramki zostały wyraz
nie opi- dzi otrzymujÄ…: Krzysztof Wysocki - Kozie-
sane jako 4093, które jak wiadomo są dwu- nice, Rafał Mostowicz - Kunkowa, Paweł
wejściowymi bramkami NAND z histerezą. Konopacki - Gliwice.
Elektronika dla Wszystkich
35
Szkoła Konstruktorów
Zadanie 85 wien (długi) czas (wyznaczony przez C1, przez pojemność C2 i rezystancję termistora
Na rysunku G pokazany jest układ bardzo R1) generuje dodatni impuls pojawiający się Th1. Oznacza to, że generator na bramce
interesującego termostatu-termometru do w punkcie A. Czas tego impulsu wyznacza U1B zostanie uruchomiony na czas zależny
akwarium, fragment rozwiÄ…zania zadania 77 C1 i R2. W punkcie B pojawi siÄ™ wtedy do- od rezystancji termistora, czyli od temperatu-
naszej Szkoły. Układ z bramką U1A co pe- datni impuls o czasie trwania wyznaczonym ry. Elementy C2, C3, R3, P1 mają być tak do-
brane, żeby w tym czasie zliczyć potrzebną
liczbę impulsów. Przycisk SW1 umożliwia
G
ręczny pomiar.
Jak zwykle pytanie brzmi:
Co tu nie gra?
Proszę omożliwie krótkie odpowiedzi. Czy
idea jest błędna, czy tylko chodzi o drobną
usterkÄ™? Kartki, listy i e-maile oznaczcie dopi-
skiem NieGra85 i nadeślijcie w terminie 45
dni od ukazania siÄ™ tego numeru EdW. Autorzy
najlepszych odpowiedzi otrzymajÄ… upominki.
Piotr Górecki
Elektronika dla Wszystkich
36