Szkoła Konstruktorów
Do pracowni Konstrukcyjnej trafią dwa
projekty pokazane na fotografiach 13 i
14. Pierwsza pokazuje zasilany z 4,5-wolto-
wej baterii model Mariusza Ciołka z Kow-
nacisk. Mariusz przysłał starannie wykonany
model i elegancką, starannie wykonaną
i kompletną dokumentację: pliki na dyskietce
i wydruki. Zaciekawiony włączyłem model
przed przeczytaniem opisu. Okazało się, że
bez trudu można dojść, jak należy obsługi-
wać kostkę. Zachęcam Mariusza, którego po-
mysły cenię od dawna, do dalszych prób
i nadsyłania kolejnych projektów (w miarę
możliwości i jeśli to ma sens - w obudowie).
Fotografia 14 pokazuje model młodziut-
kiego Radosława Koppla z Gliwic. Tu rów-
nież dokumentacja jest starannie przygoto-
wana i kompletna.
Na marginesie chciałbym nadmienić, że Rys. 8
niektórzy Koledzy zawsze przysyłają porząd-
ną dokumentacje i starannie wykonane mo- czącymi sposóbów generowania liczb loso-
dele. Innym nigdy się to nie udaje, o czym wych w mikrokomputerze. Wojciech Ku-
też świadczą zdjęcia modeli. z
miak z Gdyni chce wykorzystać kostkę
Oczywiście przy ocenie prac biorę także 4024. Chciałbym także szczerze pochwalić
pod uwagę staranność, choć nie jest to czynnik 11-letniego A
ukasza Kwiatkowskiego z Kra-
kluczowy. Dużo większy wpływ ma wiek kowa. Wprawdzie nadesłany schemat zawiera
uczestników. Nie dziwcie się więc, jeśli niedo- usterki, niemniej bardzo się cieszę, że mamy
pracowany projekt 13-latka otrzymuje więcej aż tak młodych Czytelników, którzy z całą
punktów niż praca 22-letniego studenta, czy pewnością zrobią ogromny postęp i z czasem
Fot. 13 Układ Mariusza Ciołka 30-letniego hobbysty. Poza tym bardzo dużo zaprezentują swe układy na łamach EdW.
można zyskać za dobre, błyskotliwe pomysły. Koledzy wymienieni z nazwiska otrzymu-
Fot. 14 Kostka Radka Koppla ją punkty w liczbie 1...8. Nagrody i upominki
Podsumowanie otrzymają: Michał Pasiecznik, Rafał Kę-
Na zakończenie wspomnę jeszcze o dwóch li- dzierski, Marcin Wiązania, Przemysław
stach Jacka Koniecznego z Poznania, który Korpas, Wiesław Buczyński, Marcin Saj,
proponuje dwa układy, oba z liniowymi kost- A
ukasz Cyga, Jarosław Chudoba, Woj-
kami LM3914. Jeden układ miałby zawierać ciech Macek, Jakub Kallas, Jerzy Klaczak,
m.in. generator MAX038, drugi - dwa uniwi- Jakub Jagiełło, Marcin Saj i Artur Filip.
bratory i przetwornik impulsy/napięcie. Z ko- Jak zwykle, zachęcam do udziału w kolej-
lei Krzysztof Smoliński z Sieradza przysłał nych zadaniach. Serdecznie pozdrawiam
program, napisany w Pascalu na komputer PC wszystkich uczestników i sympatyków Szkoły.
(Smolinski.zip). Grzegorz Kaczmarek
z Opola przysłał e-maila z rozważaniami doty- Piotr Górecki
S
z
k
o
ł
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
k
l
a
s
a
I
I
Co tu nie gra?- Szkoła Konstruktorów klasa II
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
A
Rozwiązanie zadania 59 nym błędem jest obecność kondensatora
W EdW 1/2001 na stronie 35 zamieszczony C3. Wszyscy, którzy to zauważyli, mogą
był schemat układu z dwoma tranzystorami sobie postawić duży plus. Rzeczywiście,
i głośnikiem. Schemat ten można zobaczyć układ z rysunku A nie jest generatorem,
na rysunku A. a po włączeniu zasilania głośnik wyda jedy-
Już pierwszy rzut oka na schemat prze- nie pojedynczy stuk. Pomysłodawca tego
konuje, że miał to być generator tonu z gło- schematu zasugerował się prawdopodobnie
śnikiem, wykorzystujący multiwibrator. obecnością kondensatora odcinającego
Układ nie będzie jednak pracował. Głów- składową stałą, jaki powszechnie stosowa-
Elektronika dla Wszystkich
35
Szkoła Konstruktorów
ny jest we wzmacniaczach audio, zasila- generowanego przebiegu. Sposób włączenia
C
nych pojedynczym napięciem. potencjometru nie jest błędny, choć rzeczy-
W układzie generatora (przerzutnika asta- wiście w dolnym (na rysunku B) położeniu
bilnego, multiwibratora) kondensator jest suwaka układ nie będzie pracował, bo drga-
zbędny i trzeba go usunąć - zewrzeć. W zasa- nia zostaną zerwane. Aby usunąć tę drobną
dzie układ bez kondensatora C3, według ry- niedoróbkę, wystarczy włączyć odpowie-
sunku B, ma szansę działać, ale... dnio dobrany rezystor Rx od strony "dolne-
go" wyprowadzenia potencjometru - patrz
B
rysunek H.
H
D
Warto pamiętać o rezystancji głośnika. Na
schemacie nie podano wartości rezystancji.
Najpopularniejsze są głośniki 8-omowe. Przy
zasilaniu napięciem 9V i przy otwartym tran- Nagrody za prawidłowe odpowiedzi
zystorze, przez głośnik popłynąłby prąd o war- Podsumowując, trzeba stwierdzić, iż otrzymują:
tości ponad 1A. Dz
więk z głośnika byłby bar- głównym błędem w układzie z rysunku A by- Krzysztof Mikołajski - Starogard Gd.
dzo silny, bo moc wyniosłaby kilka watów. ło dodanie szeregowego kondensatora C3. Maciej Sojka - Tychy
Aby jednak popłynął tak duży prąd ko- Kilkanaście osób zakwestionowało rów- Paweł Szlęzak - Bolesław.
lektora, prąd bazy tranzystora musiałby być nież sposób włączenia potencjometru PR,
odpowiednio duży, a więc musiałby to być który w założeniu ma ustalać częstotliwość Zadanie nr 63
tranzystor mocy. Przy założeniu, że wzmoc- Na rysunku J
E
nienie tranzystora mocy może wynosić tylko
J
40, prąd bazy musiałby wynosić kilkadzie-
siąt miliamperów. Rezystory R2, R3 i poten-
cjometr PR musiałyby mieć niewielką war-
tość, rzędu kilkudziesięciu, a co najwyżej -
kilkuset omów. Jednak przy tak małych re-
zystancjach i kondensatorach C1, C2 o po-
jemności 10nF, częstotliwość generowanego
przebiegu byłaby bardzo duża, na pewno du-
żo większa, niż górna częstotliwość pasma
akustycznego. Przekreśla to sens stosowania
głośnika o małej oporności. Z kolei głośniki
F
o rezystancji rzędu kilkudziesięciu czy kil- pokazany jest schemat, nadesłany jako roz-
kuset omów są rzadkością. Układ według wiązanie jednego z wcześniejszych zadań
rysunku B nie jest stosowany w praktyce Szkoły. Ma to być prosty system alarmowy
także z innych względów. Kto chce, niech do ochrony bagażu ręcznego (walizki). Re-
spróbuje wykonać taki układ i sprawdzi jego akcje układu (sygnalizatora piezo, oznaczo-
właściwości. nego Q1) ma wywołać zwarcie/rozwarcie
Niezbyt dobrym pomysłem jest dołącze- punktów oznaczonych "do kontaktronu".
nie głośnika według rysunku C. Aby głośnik Czy schemat jest poprawny? Czy idea jest
o małej oporności nie obciążył zanadto gene- prawidłowa? Czy schemat zawiera jedynie
ratora, wartość rezystora R4 musiałaby być drobną usterkę? Czy może jest z gruntu zły
taka, jak oporność głośnika, czyli kilka i zawiera wiele błędów?
G
omów. Problem byłby więc podobny, jak Jak zwykle pytam:
z układem z rysunku B,
Sytuację poprawiłoby włączenie rezystora Co tu nie gra?
w szereg z głośnikiem, na przykład według
rysunku D. Odpowiedzi z krótkim uzasadnie-
Aby wykonać użyteczny sygnalizator niem nadsyłajcie na kartkach ozna-
akustyczny, do multiwibratora można dodać czonych NieGra63 w ciągu 45 dni
co najmniej jeden tranzystor, na przykład we- od ukazania się tego numeru EdW.
dług rysunku E, F, albo dwa według rysun- Nagrodami będą drobne kity AVT.
ku G. W większości przypadków, ze wzglę-
du na małą oporność głośnika, trzeba będzie
zastosować rezystor ograniczający prąd. Piotr Górecki
Elektronika dla Wszystkich
36