Szkoła Konstruktorów
ryzyko fałszywych alarmów. Prosty sygnali-
zator dz
więkowy czy świetlny na pewno nie
Punktacja Szkoły Konstruktorów
rozwiąże problemu. Trzeba wykrywać jedno-
cześnie dwa lub trzy symptomy i to występu- Marcin Wiązania Gacki 52 Sławomir Orkisz Kuślin 8 Piotr Auguścik Głogów 4 Dominik Tomiczek Cięcina 3
Krzysztof Kraska Przemyśl 37 Roman Biadalski Zielona Góra 7 Daniel Bajdak Brzez
nica Bych. 4 Piotr Wcisło Piasek 3
jące nie jeden raz, tylko kilka razy w krótkim
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św. Michał Bielecki Konstancin 7 Rafał Baranowski Gliwice 4 Piotr Widera Lubliniec 3
okresie czasu. Jeszcze raz gratuluję uczestni- 30 Marcin Biernat Rozalin 7 Paweł Broda Rzeszów 4 Krzysztof Żmuda Chrzanów 3
Mariusz Chilmon Augustów 28 Dariusz Bobrowski Tarnów 7 Wiesław Buczyński Gdynia 4 Damian Antoniak Przysucha 2
kom, którzy o tym pomyśleli!
Dariusz Drelicharz Przemyśl 27 Michał Grzemski Grudziądz 7 A
ukasz Cepowski Gorzyce 4 Tomasz Badura Kędzierzyn 2
A teraz wróćmy do kwestii automatyczne- Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. Rafał Kędzierski Toruń 7 Tomasz Gajda Wrząsawa 4 Piotr Cieśliński Kraków 2
20 Paweł Kowalski Kraków 7 Michał Gołębiewski Brodnica 4 Adam Czech Pszów 2
go odłączania zasilania sieciowego. Jeśli ma
Mariusz Ciołek Kownaciska 20 Adam Pałubski Piotrków Tryb. 7 Michał Gołębiewski Bydgoszcz 4 Marek Drozd Stoczek 2
Jakub Kallas Gdynia 20 A
ukasz Skupień Częstochowa 7 Krzysztof Karlikowski Staszów 4 Maciej Gębala Wilkowice 2
to być układ odłączający automatycznie ja-
Filip Rus Zawiercie 20 Michał Stach Kamionka Mała 7 Jarosław Kempa Tokarzew 4 Roman Gębuś Bzianka 2
kieś urządzenia w czasie nieobecności do-
Michał Pasiecznik Zawiszów 18 Marcin Barański Koszalin 6 Radosław Kozal Rybnik 4 Marcin Gogulski Poznań 2
Dariusz Knull Zabrze 17 Zbigniew Cipielewski Suwałki 6 Michał Koziak Sosnowiec 4 Sławomir Górny Paczkowo 2
mowników lub w ciągu nocy, zadanie jest tro-
Radosław Koppel Gliwice 17 Piotr Figiel Giebułtów 6 Piotr Oracz Jastrzębie Zdrój 4 Mariusz Gruszka Boguszów-Gorce
chę łatwiejsze. Nie trzeba szukać niewyra- Rafał Stępień Rudy 17 Krzysztof Gedroyć Stanisławowo Marcin Piotrowski Białystok 4 2
A
ukasz Cyga Chełmek 16 6 Tomasz Potent Radom 4 Robert Jaworowski Augustów 2
z
nych zwiastunów odległej burzy  wystarczy
Jacek Konieczny Poznań 16 Eryk Kaczmarczyk Chełmek 6 Andrzej Sadowski Skarżysko Kam. Marcin Jegier Częstochowa 2
wykryć ewidentne dowody: bliskie grzmoty Radosław Ciosk Trzebnica 15 Piotr Kuśmierczuk Gościno 6 4 Tomasz Jędryka Poręba Syp. 2
Maciej Jurzak Rabka 15 Przemysław Młodecki Krosno 6 Adam Sarzyński Jankowo 4 Michał Kazibut Żabno 2
i błyskawice. Ale i tu trzeba zastosować środ-
Marcin Malich Wodzisław Śl. 15 Mariusz Nowak Gacki 6 Rafał Wojciechowski Rybno 4 Jerzy Klaczak Katowice 2
ki wykluczające pomyłkę. Też trzeba spraw- Ryszard Milewicz Wrocław 15 Krzysztof Nowakowski Bolkowo 6 Krzysztof Zuber Urzędów 4 Daniel Kraszewski Szczecin 2
Piotr Romysz Koszalin 15 Piotr Podczarski Redecz 6 Piotr Bechcicki Sochaczew 3 Michał Kulczycki Pisanowice 2
dzać przynajmniej dwa zjawiska. Na przykład
Emil Ulanowski Skierniewice 15 Bartosz Rodziewicz Białystok 6 Sylwester Chołuj Radom 3 Karol Kwiatek Lubartów 2
czasowo uzależnić reakcję układu: by poja- Artur Filip Legionowo 14 Tomasz Sapletta Donimierz 6 Bartek Czerwiec Mogilno 3 A
ukasz Kwiatkowski Kraków 2
Jarosław Tarnawa Godziszka 13 Damian Zwoliński Sosnowiec 6 A
ukasz Fortuna Wołowa 3 A
ukasz Madzia Pogórze 2
wienie się błysku uruchomiło uniwibrator,
Arkadiusz Zieliński Częstochowa Arkadiusz Antoniak Krasnystaw 5 Michał Gawron Mielec 3 A
ukasz Majchrzak WÅ‚oszczowa 2
a układ odłączył zasilanie, jeśli w czasie dzia- 12 Robert Chrustek Mszana Dolna 5 Marcin Grzegorzek Rybnik 3 Fryderyk Meisler Wrocław 2
Piotr Dereszowski Chrzanów 11 Piotr Czarkowski Rumia 5 Artur Jackowski Międzyrzec Podl Marcin Mieczkowski Lębork 2
Å‚ania uniwibratora zostanie wykryty grzmot.
Aleksander Drab Zdziechowice 11 Przemysław Gąsior Gorlice 5 3 Anna Przybysz Szczecin 2
Szymon Janek Lublin 11 Grzegorz Kaczmarek Opole 5 Barbara Jaśkowska Gdańsk 3 Marcin Rogusz Orzechowice 2
Albo jeszcze lepiej wykorzystać czujnik ra-
Wojciech Macek Nowy Sącz 11 Bogusław Kaleta Libiąż 5 Piotr Kmon Korczyna 3 Jakub Sobański Rudka 2
diowy i czujnik błyskawicy. W każdym przy-
Sebastian Mankiewicz Poznań 11 Bartłomiej Kozioł Tarnów 5 Rafał Kobylecki Czarnowo 3 Damian Sosnowski Grzybiny 2
Maciej Ciechowski Gdynia 9 Wojciech Kuz
miak Gdynia 5 Jonatan Kwidziński Białogard 3 A
ukasz Stępień Częstochowa 2
padku reakcja powinna nastąpić dopiero po
Mariusz Ciszewski Polanica Zdr. 9 Maciej A
aszcz Gdynia 5 Rafał Lalik Cikowice 3 Bartek Stróżyński Kęty 2
wykryciu kilku wyładowań.
Filip Karbowski Warszawa 9 Piotr Michalski Zgierz 5 Sławomir Lewiński Oświęcim 3 Krystian Szczepański Warszawa
Witold Krzak Żywiec 9 Kosma Moczek Popowo 5 Dawid Lichosyt Gorenice 3 2
Nagrody i upominki za rozwiÄ…zanie zada-
Michał Waśkiewicz Białystok 9 Fabian Niemiec Krzepice 5 Leszek A
abuda Jelcz 3 Paweł Szwarc Poznań 2
nia 66 otrzymują: Michał Stach, A
ukasz
Piotr Wilk Suchedniów 9 Grzegorz Niemirowski Ryki 5 A
ukasz Malarek Zawiercie 3 Maciej Tyczyński A
ódz
2
Piotr Wójtowicz Wólka 9 Krzysztof Rudnicki Legnica 5 Karol Nowak Malawa 3 Tomasz Dudek A
ańcut 1
Szczęsny, Bartek Czerwiec, Rafał Stępień,
Krzysztof Budnik Gdynia 8 Bartłomiej Sędek Budy Barcząckie A
ukasz Nowak Krosinko (Mosina) Radosław Dylik Włocławek 1
Piotr Romysz, Michał Walczyk, Mariusz Adam Czech Pszów 8 5 3 Marcin Dyoniziak Brwinów 1
Jakub Jagiełło Gorzów Wlkp. 8 Adam Sieńko Suwałki 5 Marek Osiak Żabno 3 Roman Gębuś Bzianka 1
Chilmon i Marcin WiÄ…zania.
Przemysław Korpas Skierniewice A
ukasz Szczęsny Wybcz 5 A
ukasz Referda Zamość 3 Mirosław Gołaszewski Warszawa
Większość Kolegów wymienionych w ar- 8 Bartłomiej Śliwiński A
ódz
5 Bartosz Reichel Sopot 3 1
A
ukasz Malec Tomaszów Lub. 8 Grzegorz Talarek Międzyrzecz 5 Adam Robaczewski Wejherowo 3 Karol Grenda Tykadłów 1
tykule z nazwiska otrzymuje też punkty. Peł-
Jarosław Markiewicz Zielona Góra Robert Ulaski Grójec 5 Radosław Rybaniec Puławy 3 Maciej Grzybek Częstochowa 1
ną i aktualną tabelę z punktacją Szkoły moż- 8 Kamil Urbanowicz Ełk 5 Marcin Saj Nowa Sarzyna 3 Mariusz Hejto A
owiczówek 1
Zbigniew Meus Dąbrowa Szlach. Michał Walczyk Radom 5 Karol Sikora Koszalin 3 Michał Jankowski Gorzów Wlkp. 1
na znalez
ć w ramce.
8 Klaudiusz Woz
niak Wrocław 5 Czesław Szutowicz Włocławek 3 Tomasz Knefel Skorocice 1
Na koniec jeszcze istotna informacja na-
tury ogólnej.
Liczba uczestników Szkoły gwałtownie wie sześciu lat istnienia Szkoły nadesłali rap- uczestników nadal wynosi prawie 200.
rośnie. Liczba tych, którzy kiedykolwiek tem jedną pracę. Ze względu na ogromną Gratuluję wszystkim uczestnikom Szkoły
nadesłali lepsze lub gorsze rozwiązanie zada- liczbę uczestników, rozmiary tabeli oraz i licznej rzeszy tych, którzy rozwiązują zada-
nia Szkoły przekroczyła 400. Wprawdzie za trudności z opracowywaniem tak wielkiej nia, ale nie nadsyłają rozwiązań.
najsłabsze prace nie przydzielam punktów, ilości danych (czego próbkę mieliśmy w nu- Zachęcam do udziału w bieżącym zadaniu
ale i tak tabela z punktacją osiągnęła mon- merze paz
dziernikowym), zmuszony byłem i pozdrawiam
strualne rozmiary. Spośród tych czterystu usunąć z listy osoby, które w ciągu ostatnich
osób nie wszyscy biorą choćby sporadyczny dwóch lat ani razu nie nadesłały jakiejkol-
udział w zajęciach  niektórzy w ciągu pra- wiek pracy. Nawet po tej operacji liczba Piotr Górecki
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
S
z
k
o
Å‚
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
k
l
a
s
a
I
I
Co tu nie gra?- Szkoła Konstruktorów klasa II
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Rozwiązanie zadania 66 Nasza Szkoła ma pobudzać pomysłowość, działająca błędnie kostka do gry, zaprezentowa-
W EdW 8/2001 na stronie 36 zamieszczony jednak jednocześnie ma kształcić prawdziwych na w ramach konkursu Kostka w tym samym
był schemat  uniwersalnej kostki do gry , konstruktorów, dlatego nie popieram i nie będę numerze EdW (8/2001) na stronie 27.
nadesłanej jako rozwiązanie zadania 59 Szko- popierał rozwiązań  partyzanckich - pomy- Cóż więc za usterki wytropiliście na
ły. Schemat można zobaczyć na rysunku A. słowych wprawdzie, ale niedopracowanych schemacie?
Jak zwykle otrzymałem wiele odpowiedzi na i co najgroz
niejsze, ryzykownych. Tak, tak, ry- Przede wszystkim uznaliście za niedopu-
postawione pytanie. Prawie wszyscy uczestnicy zykownych, bo niektóre sprawdzą się w jakimś szczalny sposób zasilania. Tu pojawiło się
znalez
li więcej niż jedną usterkę. Niektórzy konkretnym układzie, ale zaowocują wielkimi trochę nieporozumień, dlatego wyjaśniam in-
wręcz pastwili się nad schematem, wytykając problemami w innym, podobnym. Prezentowa- tencje Autora. W spoczynku kondensator C1
wiele iście  partyzanckich rozwiązań. Co cieka- na kostka jest tego przykładem. Innym ostrze- jest rozładowany i tranzystory T1, T2 są za-
we, układ pracuje i w zasadzie pełni rolę kostki. gawczym przykładem  partyzantki jest inna tkane. Układ praktycznie nie pobiera prądu.
Elektronika dla Wszystkich
36
Szkoła Konstruktorów
przez wykonanie odpowiednich zwór z pomo-
A
cą JP2 i JP3 można dowolnie ograniczyć gór-
ny zakres losowanych liczb? Niestety nie!
Mogą to być liczby 2...10, 20, 30, 40, 50,
60, 70, 80, 90, 100. W zasadzie realizuje to
postulat z listu pomysłodawcy zadania 59
(EdW 1/2001 str. 29), jednak uniemożliwia na
przykład realizację kostki 12-, 15-, czy 24-
ściennej. Ustawienie jumperków odpowiada-
jÄ…ce ograniczeniu cyklu do  20 i  4 spowo-
duje, że licznik  jednostek będzie liczył tyl-
ko 1, 2, 3, 4, 1, 2, 3, 4, 1..., a więc wylosowa-
nie np. liczby 6 czy 18 będzie niemożliwe.
Przyczyną jest oczywiście wykorzystanie
dwóch niezależnych liczników i generato-
Po naciśnięciu przycisku odzywa się brzę- kie , bo czas działania jest niewiadomy i mu- rów. Układ zasługiwałby na miano kostki
czyk piezo Q1, ładuje się kondensator C1 i zo- si być sprawdzany metodą prób i błędów. Le- uniwersalnej, gdyby obie kostki 4017 były
staje włączony  darlington T1, T2. Liczniki piej wykorzystać układ dający pełniejszą połączone w klasyczny sposób by tworzyły
IC2, IC3 są gotowe do pracy. Zaczynają pracę kontrolę nad czasem działania i zawsze war- licznik o maksymalnej pojemności 99 (co ra-
generatory z bramkami NAND z kostki IC1 to stosować dodatkowy rezystor bocznikują- zem z zerem daje 100 stanów), sterowany
i liczniki IC2, IC3 zliczają impulsy. Po zwol- cy złącze(-a) B-E tranzystora(-ów). jednym generatorem. Wymaga to minimalnej
nieniu przycisku S1 naładowany kondensator Mniej więcej taką propozycję poprawy przeróbki i wykorzystania dwuwejściowej
C1 (100µF) bÄ™dzie siÄ™ powoli rozÅ‚adowywaÅ‚ nadesÅ‚aÅ‚ SÅ‚awomir Fobke z Gdyni. Jego pro- bramki AND, dekodujÄ…cej stan maksymalny.
przez rezystor R1 (39k&!) i bazy tranzystorów pozycja pokazana jest na rysunku B, przy Bramkę można zbudować z dwóch diod i re-
oraz przez R2 i brzęczyk piezo. Przez pewien czym ja dodałem jeszcze rezystor Rx. Dioda zystora albo z dwóch zbywających bramek
czas tranzystory będą otwarte, co między in- D dodatkowo uniezależnia czas rozładowa- NAND. Zastanówcie się samodzielnie, jak
nymi umożliwi świecenie jednej lub dwóch nia C1 od brzęczyka piezo. wykonać taki licznik. Czy sygnał z wyjścia
diod (zależnie od stanu zworki JP1). Q9 (n. 11) licznika jednostek podacie na wej-
B
Autor włączył w szereg z dodatnią szyną ście INH (n. 13), czy może wykorzystacie
zasilania kostki IC1 dwójnik zawierający re- wyjście CO (n. 12) licznika jednostek?
zystor 22k&! i kondensator 22µF. Część ucze- Nagrody otrzymujÄ…: SÅ‚awomir Fobke
stników uznała to za błąd rysunkowy na sche- z Gdyni, A
ukasz Zalewski z Krakowa
macie i przypuszczała, że elementy te w rze- i Marcin Stasiak z Lasocina.
czywistości są włączone między kolektory
tranzystorów a masę. Nie, w ten sposób Autor Zadanie 70
zrealizował wcześniejsze wyłączenie genera- Na rysunku C pokazany jest schemat pew-
torów z kostki IC1. Mianowicie, po naciśnię- nego układu. Pełniona przezeń funkcja jest
ciu przycisku kondensator 22µF jest rozÅ‚ado- prosta: po zwarciu styków kontaktronu K zo-
wany, czyli stanowi zwarcie. Tym samym po- Kilkanaście osób zwróciło uwagę na pe- staje uruchomiony brzęczyk piezo z genera-
daje pełne napięcie z kolektorów tranzysto- wien drobiazg: mianowicie obwód masy torem Y1. Nie następuje to od razu, tylko po
rów na kostkę IC1. Podczas ładowania tego oznaczony jest VCC. czasie opóz
nienia, wyznaczonym przez R4,
kondensatora napięcie zasilające kostkę Aby uniknąć wątpliwości, obwód masy C1. Jak zwykle odpowiedzcie na pytanie
zmniejsza się. Tymczasem napięcie na kolek- oznaczamy GND, natomiast VCC z reguły
torach tranzystorów jest jeszcze wysokie, nie- oznacza dodatnie napięcie zasilające. Choć
C
wiele mniejsze od napięcia baterii. Oznacza takie oznaczenie jest niezgodne z przyzwy-
to, że kostki IC2, IC3 przestaną zliczać po ja- czajeniami, nie jest to błąd.
kimś stosunkowo krótkim czasie wyznaczo- Nie jest także błędem, jak przypuszczało
nym przez kondensator C2 (22µF), natomiast kilka osób, obecność rezystorów R8, R9 miÄ™-
ostatnie wskazanie będzie wyświetlane je- dzy masą a wejściami RST kostek IC2, IC3.
szcze przez czas okreÅ›lony przez C1 (100µF). Wprost przeciwnie, sÄ… one niezbÄ™dne. Gdy
Takie skracanie czasu pracy generatorów licznik ma liczyć do 10, nie będzie połącze-
przez kondensator C2 jest naprawdę pomysło- nia z żadnym wyjściem i wtedy rezystory R8,
we, niemniej nie zawsze siÄ™ sprawdzi w prak- R9 zagwarantujÄ… poprawnÄ… pracÄ™.
tyce, dlatego można je uznać za niedoróbkę. Układ zapewnia losowe działanie, bo przy
Wątpliwości niektórych uczestników dużej częstotliwości generatorów stany licz-
Co tu nie gra?
wzbudziła też budowa obwodów czasowych ników na pewno będą zależne od czasu naci-
związanych z kondensatorem C1. Włączenie skania przycisku. Piszcie krótko, co najwyżej w kilku zda-
rezystora między kondensator, a bazę T2 bez I wreszcie specyficzna cecha układu, na niach. Czy układ jest błędny, czy może tylko
dodatkowego rezystora między bazą, a do- którą zwróciły uwagę jedynie dwie osoby: A
u- za bardzo rozbudowany? A może wszystko
datnią szyną zasilania powoduje, że czas kasz Zalewski z Krakowa i Marcin Stasiak jest w porządku, tylko należy skorygować
otwarcia tranzystorów T1, T2 zależy od z Lasocina. Prezentowany układ to nie dwie wartości rezystorów?
wzmocnienia tych tranzystorów, a ponadto niezależne kostki, tylko jedna. Powinna to być Odpowiedzi, oznaczone dopiskiem Nie-
wyłączanie będzie powolne, co jednak w tym kostka uniwersalna, czyli umożliwiająca wy- Gra70, nadsyłajcie w terminie 45 dni od
przypadku nie jest istotnym błędem. Nie- bór dowolnej liczby  ścian . Na pierwszy rzut daty ukazania się tego numeru.
mniej jest to rozwiązanie typowo  partyzanc- oka układ spełnia ten warunek. Czy jednak Piotr Górecki
Elektronika dla Wszystkich
37