Szkoła Konstruktorów
- Szkoła Konstruktorów klasa II
S
z
k
o
Å‚
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
k
l
a
s
a
I
I
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Rozwiązanie zadania 54 aby układ prawidłowo pokazywał temperatu- 300mV. Co prawda nie jest to wartość opty-
W EdW 8/2000 na stronie 39 zamieszczony rę, zaświecając kolejne diody LED, napięcie malna, ale można ją dopuścić w takim prostym
był schemat układu do pomiaru temperatury; na nóżce RHI musi wynosić 8,28V, a na nóż- układzie. Wprawdzie przy tak małej wartości
można go zobaczyć na rysunku A. Należało ce RLO 7,98V. napięcia odniesienia mogą dać o sobie znać na-
wykryć usterki w schemacie. Zadanie okaza- Nie da się tego w żaden sposób osiągnąć pięcia niezrównoważenia poszczególnych
ło się trudne, zwłaszcza dla słabo zaawanso- w pokazanym układzie. I to właśnie jest po- komparatorów, jednak w tym wypadku nawet
wanych, nie znających zasady działania i bu- szukiwany główny błąd. Jeśli pomysłodawca błąd rzędu pół stopnia nie jest istotny.
dowy wewnętrznej kostki LM3914. Znaczna tego układu celowo i świadomie proponuje ta- Zauważalną wadą takiego układu okaże
cześć uczestników nie zidentyfikowała pro- ki właśnie układ, błąd polega na tym, że w ob- się także skomplikowana procedura kalibra-
blemu. Niektórzy proponowali zastąpienie wód końcówki REFA dał rezystor R5 o dużej cji. Gdyby ktoś chciał wykonać podobny
czujnika LM335 łańcuchem szeregowo połą- wartości. Wprawdzie możliwe jest podwyż- układ termometru, proponuję schemat z ry-
czonych diod krzemowych. Jest to możliwe, szenie w ten sposób napięcia na końcówce sunku B, w którym większość wspomnia-
ale nie tu leży problem. Inni proponowali REFO, ale taki sposób nigdy nie jest stoso- nych wad została w bardzo prosty sposób
 pseudoszeregowe włączenie diod świecą- wany. Z końcówki REFA wypływa wpraw- usunięta. W tym wypadku kalibracja okaże
cych, co przy zasilaniu napiÄ™ciem 12V nie dzie prÄ…d o wartoÅ›ci typowej 75µA (max siÄ™ wyjÄ…tkowo prosta. Najpierw za pomocÄ…
jest sensowne. Sporo osób stwierdziÅ‚o, że 120µA), ale prÄ…d ten zmienia siÄ™ z temperatu- PR1 można precyzyjnie wyregulować czuj-
wzmacniacz operacyjny jest niepotrzebny, co rą (podobnie ma się sprawa ze stabilizatora- nik LM335 by wartość napięcia dokładnie
nie jest prawdą. Wzmacniacz jest potrzebny, mi regulowanymi, np. LM317  problem ten odpowiadała temperaturze wyrażonej w kel-
a jego wzmocnienie może i powinno być je- był swego czasu omawiany w Skrzynce po- winach. Można to wykonać w dowolnej, zna-
szcze większe. Nie jest też błędem zastoso- rad). Nawet gdyby tak miało być, wartość nej temperaturze, ustawiając odpowiednie
wanie potencjometru P2 ani rezystora R1 270k&! jest zdecydowanie zbyt duża, a dziel- napięcie odpowiadające temperaturze wyra-
o wartości 2,2k&!. Kilku uczestników przy- nik R4, P1 nie umożliwi uzyskania napięcia żonej w kelwinach, pomnożone przez 10mV.
puszczało, że coś jest nie tak z kostką 0,3V miedzy końcówkami RHI, RLO. Przykładowo dla temperatury pokojowej
22oC (295K) należy ustawić napięcie na czuj-
niku równe 2,95V.
Rys. B
2,2k N.c.
U1
9 3
+ TLC271
5
PR1
PR1
IN
10k
10k
R
10k
LM335
PR2
PR2
4,7k 2,76V
4,7k
2,76V
11,8k&!
11,8k
&!
7
REFO
6
1k&!
1k
&!
RHI
2,2k
typ.1,28V
typ.1,28V
4
RLO
8
REFA
PR3
4,7k
GND
Rys. A
2
Bardzo prawdopodobne jest też przypu-
LM335, ale nie potrafili sprecyzować odpo- szczenie, iż pomysłodawca omyłkowo z
le
wiedzi. narysował schemat, myląc nóżki RLO Za pomocą PR3 należy ustawić na koń-
Wskazówką pomocną w wykryciu usterek i REFA. Nawet jeśliby tak było, układ cówce REFO (RHI) napięcie równe 2,73V,
było stwierdzenie, że ma to być termometr nadal jest błędny z dwóch powodów. co odpowiada temperaturze +3oC.
pokazujący temperaturę w zakresie Dzielnik R4, P1 nie umożliwi uzyskania Ponieważ teraz zakres zmian napięcia ro-
 7...+3oC. napięcia 8,28V na wyjściu REFO. Niefor- boczego ma być równy napięciu odniesienia
Kostka LM335 jest czujnikiem tempera- tunne jest też ustalanie napięcia odniesie- (typ.1,28V; 1,2...1,34V), więc wzmacniacz
tury, dającym napięcie proporcjonalne do nia na wewnętrznej drabince rezystorów za U1 powinien mieć wzmocnienie około 12,8x.
temperatury bezwzględnej ze współczynni- pomocą jednego zewnętrznego rezystora Kilkuprocentowa odchyłka nie będzie mieć
kiem 10mV/K. Pomijając błąd kalibracji (eli- R5 nie tyle ze względu na ich słabą stabil- praktycznego znaczenia.
minowany przez potencjometr P2) oznacza ność cieplną, co na duży rozrzut pomiędzy Jak już wspominałem, postawione zada-
to, że w temperaturze +3oC (276K) napięcie egzemplarzami. Rezystancja wewnętrzne- nie okazało się trudne i poprawna była mniej
na czujniku wyniesie 2,76V, natomiast go dzielnika według katalogu ma typowo niż połowa odpowiedzi. Tym większą saty-
w temperaturze  7oC (266K) napięcie wynie- 12k&!, ale może mieć wartość w zakresie sfakcję mogą mieć ci uczestnicy, którzy pra-
sie 2,66V. Wzmacniacz z układem U1 ma 8...17k&!. widłowo zlokalizowali problem. Nagrody
wzmocnienie równe 3, więc na jego wyjściu Okazuje się więc, że w każdym przypad- otrzymują:
w podanym zakresie temperatur napięcie bę- ku układ jest ewidentnie błędny. Ryszard Milewicz z Wrocławia, Michał
dzie się zmieniać w zakresie 7,98...8,28V. Nie jest natomiast błędem założenie, że ro- Podsiadlik z Chorzowa i Janusz Zalewski
Nie wchodząc w szczegóły oznacza to, że boczy zakres zmian napięcia wynosi tylko z Rybaków.
Elektronika dla Wszystkich
35
LM3914
Szkoła Konstruktorów
Zadanie numer 58 Jak zwykle spróbujcie odpowiedzieć na
Punktacja Szkoły Konstruktorów
Na rysunku C można zobaczyć schemat pytanie:
nadesłany jako rozwiązanie jednego z po-
Dariusz Knull Zabrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Co tu nie gra?
przednich zadań głównych Szkoły Konstruk-
Marcin WiÄ…zania Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
torów. Młody kandydat na konstruktora za- Krótkie odpowiedzi nadsyłajcie w termi-
Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska . . . . . . 46
projektował prosty i bardzo sensowny układ nie 45 dni od ukazania się tego numeru EdW,
Paweł Korejwo Jaworzno . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
wyciszania muzyki na czas, gdy pojawia siÄ™ a kartki oznaczcie dopiskiem  NieGra58 .
Tomasz Sapletta Donimierz . . . . . . . . . . . . . . . 38
sygnał z mikrofonu. Pomysł jest bardzo do- Nagrodami będą drobne kity AVT.
Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. . . . . . . . . . 33
bry, niewątpliwie godny pochwały, jednak...
Jarosław Kempa Tokarzew . . . . . . . . . . . . . . . 31
Piotr Górecki
Krzysztof Nytko Tarnów . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Rys. C
Marcin Piotrowski Białystok . . . . . . . . . . . . . . 26
+
Bartłomiej Stróżyński Kęty . . . . . . . . . . . . . . . 24
z wyjścia
z wyjścia
9V
AUX POST
AUX POST
Rafał Wiśniewski Brodnica. . . . . . . . . . . . . . . . 23
-
LUB SUB
LUB SUB
C2 Krzysztof Kraska Przemyśl . . . . . . . . . . . . . . . 22
C2
miksera
miksera
R5
(*)
(*)
(mowa)
(mowa)
10k
Mariusz Wesołowski Radom . . . . . . . . . . . . . . 20
T2
T2
BC558
BC558
U1A Barbara Jaśkowska Gdańsk. . . . . . . . . . . . . . . 19
4066
Grzegorz Kaczmarek Opole. . . . . . . . . . . . . . . 19
R4
R4
R6
47k
47k
100k Jakub Mielczarek Mała Wola . . . . . . . . . . . . . 19
R7
R7
R2 R3
U1B
10k
10k
100k 100k
100k
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św. . . . . . . . . . 19
PR1 4066
T1
T1
100k
100k
BC548
BC548
Arkadiusz Antoniak Krasnystaw . . . . . . . . . . . 18
R1 Marek Grzeszyk Stargard Szcz. . . . . . . . . . . . . 17
47k C1
C1
Radosław Koppel Gliwice . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1µ
1
µ
Przemysław Gąsior Gorlice . . . . . . . . . . . . . . . 15
z wyjścia
z wyjścia
głównego Mariusz Nowak Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
głównego
WYJÅšCIE
miksera
miksera
U1C
Czesław Szutowicz Włocławek . . . . . . . . . . . . 15
(muzyka)
(muzyka)
4066
Filip Rus Zawiercie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
U1D
PR2
PR2
4066
Marcin Przybyła Siemianowice . . . . . . . . . . . . 10
100k
100k
 Kiedy będą horoskopy??! Bo póki co, tak słodko, że mdli 
D
Ä™
b
i
c
a
Mirosław Kopera, Dębica
Poniżej przedstawiamy, dalszą część cukru, i nie tylko, za- Jeszcze nigdy tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak niewielu
czerpniętą z miniankiet.  Maciej Sochaczewski, Chełmce
Poradz
cie jak rozdzielić studia od działań praktycznych?!
Myślę sobie tak, kiedy czytam na ciągniku czy kombajnie  Tomasz A
astowski, Ciosny
i mam EdW to nawet rolnikiem być fajnie Kto EdW czytuje, każdy kit sprawnie zlutuje
 Rafał Gierzyński, Chabowo  Janina Kunka, Giżycko
EdW na biureczku i już wszystko w porządeczku Każdy kit zlutuje, kto EdW prenumeruje
 Wiesław Jaszowski, Ustronie  Radosław Kunka, Giżycko
Każdy dzień bez EdW jest dniem straconym dla naukowca EdW sprawi, że... lutowanie uda się
 Grzegorz Stasica, A
odygowice  Krzysztof Kunka, Giżycko
Gdy EdW nadchodzi, z domu się nie chce wychodzić EdW to jednym słowem Super-Extra-Mega-Cool-Pismo. Dzię-
 Tomasz Drożdżał z Gliwic ki EdW nareszcie wiem, dlaczego dioda 1N4148 nie świeci!
 Materiał rzetelny, bez  lania wady . A  KIT wcisnąć może-  Andrzej Herok, Połomia
cie mi w ramach nagrody.  Józef Rojek, Świerkle Elektronika to moje życie a wy jesteście jego światłem
Przeglądając EdW nie nudzę się, bo Góreckiego dobrze czyta się  Grzegorz Dyrlaga, Cięcina
 Daniel Neumann, Tczew EdW  Ekspozycja dawnych Wynalazków
Z EdW w ręce pozbyłem się komarów!  nazwisko znane Re-  Leszek Kołodziej, Cieszyn
dakcji EdW  Efektywna dawka Wibracji
Lutować, albo nie lutować  oto jest pytanie  Jarosław Kempa, Doruchów
 Piotr Sadowski, Olkusz EdW  Elektronika daje Wolność  Krzysztof Szmidtka, Rumia
Elektronika jest królową wszystkich gazet, a jej dodatkiem jest EdW  Elektronik dobrze Wie
market  Andrzej Sadowski, Skarżysko-Kamienna  Krzysztof Szmidtka, Rumia
Uzależniam się od EdW. Gazetoman EdW  Europejski dziennik Wiedzy
 Krzysztof Szmidtka, Rumia  Krzysztof Szmidtka, Rumia
Jesteście spoko!!!  A
ukasz Skoczylas, Stojowice EdW  Eksperymentuj dla Wiedzy
Wasza gazeta jest lepsza niż ustawa przewiduje  Krzysztof Szmidtka, Rumia
 Jarosław Sobel, Rybnik EdW  Egzemplarz dla Wariata  Krzysztof Szmidtka, Rumia
Elektronika dla Wszystkich
36