Szkoła Konstruktorów
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Praktycznie wszystkie nadesłane odpowiedzi były nerki i jej rezystancję dynamiczną, przez co bar-
Rozwiązanie zadania nr 46
poprawne. Kilku kolegów wypatrzyło jeszcze inne dziej rozładują się C6 i C2.) Aby zapobiec opisanej
W EdW 12/99 zamieszczony był schemat nade-
błędy. Wskazywano na ryzykowne włączenie brzę- sytuacji, wystarczy dodać jeden rezystor Rr według
słany jako rozwiązanie głównego zadania nr 42 
czyka wprost do wyjścia generatora. Istotnie, każ- rysunku F. Wtedy po zaniku  sieci kondensator
rysunek A. Oczywiście podstawowym błędem
de obciążenie wyjścia zmniejsza zakres zmian na- C6 rozładuje się szybko, a C2 wolniej przez R3.
jest próba uzyskania w przedstawionym układzie
pięcia wyjściowego. Przy zbyt silnym obciążeniu Chętni mogą się też zastanowić, czy można wyko-
różnych czasów ładowania i rozładowania kon-
generator po prostu przestanie pracować  trzeba rzystać jeszcze prostszy układ z rysunku G.
densatorów C2, C3. Gdyby ten schemat nadesłał
dodać bufor, choćby tranzystor. Niektórzy zastana-
15-latek, nie zdziwiłbym się wcale. Jednak moż-
wiali się nad sensem stosowania dwóch podobnych
na się spodziewać, że student, kandydat na kon-
obwodów o różnych czasach działania. Jeśli jeden
struktora rozumie zasady pracy obwodów RC. Ja
z nich włączy się wcześniej, to po co drugi?
rozumiem, że jakieś tam twierdzenia Thevenina
W ogóle kwestionowano przydatność układu
czy Nortona wydają się zupełnie niepotrzebne do
twierdząc, że nie spełnia on warunków zadania.
szczęścia. Rozumiem niechęć do wkuwania for-
Kilka osób oprócz odpowiedzi na pytanie zapropo-
mułek. Ale praktyk musi uchwycić ich sens.
nowało poprawki i rekonstrukcję układu. W więk-
I właśnie tu mamy przykład istotnej wpadki, wy-
szości do uzyskania różnych czasów ładowania i roz-
nikającej z niezrozumienia jednego z podstawo-
ładowania proponowano rozwiązanie według rysun-
Rys. F
wych praw elektrotechniki i elektroniki.
ku D. Rzeczywiście, jest to klasyczny sposób, często
Rys. D
Rys. G
stosowany w praktyce.
Nie może on jednak być Nagrody za prawidłowe odpowiedzi otrzymują:
bezpośrednio zastosowany Fryderyk Meisler - Wrocław,
w układzie z rysunku A. Czesław Szutowicz - Włocławek,
Rys. A
Dlaczego? Rafał Wojciechowski - Rybno.
Na rysunku E narysowałem fragment zmodyfi-
Rysunek B pokazuje baterię o napięciu U współ-
kowanego schematu, zakładając, że bateria rezer-
Zadanie nr 50
pracującą z dzielnikiem R1, R3. Zgodnie z twier-
wowa ma napięcie 9,6V. Zwróćcie uwagę, co sta-
Na rysunku H przedstawiono dwa rysunki:
dzeniem... (poszukajcie w podręcznikach) układ
nie się z napięciem
taki zachowuje się identycznie jak bateria
na kondensatorze
o (mniejszym) napięciu U1 z dołączonym rezy-
C2 po zaniku napię-
storem. Napięcie  zastępczej baterii (U1) jest ta-
cia sieci. Naładowa-
kie jak napięcie między punktami A, B nieobcią-
ny do niemal
żonego dzielnika, a rezystancja Ra jest równa
12V kondensator C2
równoległemu połączeniu R1, R3. Przykład ten
rozładuje się przez
pokazuje, że książkowa wiedza nie jest wcale
diodę D4 lub we-
bezwartościowa. Trzeba ją tylko zrozumieć.
wnętrzne obwody
zabezpieczające
bramki ... tylko do
napięcia 9,6V. A i to
pod warunkiem, że
po zaniku  sieci
napięcie na C8 spa-
dnie do 9V.
Czy jednak C2 w ogóle się rozładuje? Ponieważ
w stanie spoczynku układ nie pobiera prądu, po za-
schemat układu  sygnalizatora przepalenia ża-
Rys. B
niku  sieci napięcie na C8 nie spadnie. Jeśli  zener-
rówek i sposób jego podłączenia w samocho-
ka D3 przestanie przewodzić, to i napięcie na C6
dzie. Niestety, układ nie będzie działał. Zadanie
Dla tych, którzy jeszcze nie wiedzą w czym pro-
nie spadnie. Kondensatory C6, C8 i C2 nie będą się
tym razem polega na podaniu przyczyny bądz

blem, przygotowałem rysunek C. Mamy tu frag-
miały jak rozładować. Będą przez długi czas pozo-
przyczyn takiego stanu rzeczy. Odpowiedzcie
ment układu z rysunku A, nieco inaczej narysowa-
stawać pod napięciem, rozładowując się jedynie
więc na pytanie:
ny. Teraz każdy widzi, że rezystory R1, R3 tworzą
własnymi maleńkimi prądami upływu. (Ściślej bio-
dzielnik. Napięcie na wejściach bramki będzie na Co tu nie gra?
rąc, trzeba byłoby uwzględnić charakterystykę  ze-
pewno mniejsze niż napięcie zasilające. Z opisu
Przypuszczam, że znajdziecie więcej niż
wynika, że wartość R1C2 musi być dużo większa
jedną usterkę. Spodziewam się, jak zwykle,
niż R3C2, czyli R1>>R3. Jeśli tak, to napięcie na
wielu odpowiedzi, dlatego serdecznie pro-
kondensatorze i wej-
szę, żeby były one możliwie krótkie. Kto
ściach bramki będzie
chce, może zaproponować modyfikację
bardzo małe (ułamek
schematu, by usunąć zauważone usterki. To
wolta) i bramka nig-
zadanie dodatkowe, tylko dla ochotników.
dy się nie przełączy,
Odpowiedzi nadsyłajcie w terminie 45 dni od
tym bardziej, że jest
ukazania się pisma. Nie zapomnijcie dopisać
to bramka z wejścia-
na kopercie lub kartce  Nie gra 50 . Bardzo
mi Schmitta. Rys. C Rys. E
mi to ułatwi segregację szkolnych prac.
Elektronika dla Wszystkich
38