Szkoła Konstruktorów
niedopracowany układ, gdy zadziała, nie wyłą- nieprecyzyjnie zaadresowane koperty trafiają
czy się sam i będzie pracował aż do ręcznego czasem do innych działów AVT, a nawet zda-
Punktacja Szkoły Konstruktorów
wyłączenia zasilania lub wyczerpania baterii. rzało się, że do redakcji innych czasopism.
Marcin WiÄ…zania Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74
W praktyce mogłoby to oznaczać, że pies bę- Trudno bowiem wymagać, by panie, segregu-
Mariusz Chilmon Augustów . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45
dzie stale dręczony, a właściciel nie będzie jące w sekretariacie AVT pocztę szczegółowo Krzysztof Kraska Przemyśl . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
Dariusz Drelicharz Przemyśl . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
o tym wiedział; zdziwi się tylko faktem szyb- znały treść wszystkich dziewięciu czasopism,
Marcin Malich Wodzisław Śl. . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
kiego wyczerpania baterii. Można temu w pro- wydawanych przez Wydawnictwo.
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św. . . . . . . . . . . . . . . .30
Dariusz Knull Zabrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
sty sposób zaradzić odfiltrowując takie często-
Piotr Romysz Koszalin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
tliwości w torze mikrofonu i wzmacniacza.
Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska . . . . . . . . . . .27
Osobom, które wspomniały, tym proble- Roman Biadalski Zielona Góra . . . . . . . . . . . . . . . .26
Rafał Stępień Rudy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
mie lub przewidziały środki do jego elimina-
Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. . . . . . . . . . . . . . .25
cji przydzieliłem oczywiście dodatkowe
Mariusz Ciołek Kownaciska . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
Jakub Kallas Gdynia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
punkty. Oczywiście miało to też wpływ na
Filip Rus Zawiercie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
rozdział nagród i upominków.
Jacek Konieczny Poznań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
I znów wraca sprawa poczty. Znajduję Michał Pasiecznik Zawiszów . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
Jarosław Tarnawa Godziszka . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
czasem wzmianki, że czyjaś praca z wcze-
Radosław Koppel Gliwice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
śniejszego zadania nie została sklasyfikowa-
A
ukasz Cyga Chełmek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Radosław Ciosk Trzebnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
na. Różne mogą być tego przyczyny. Czasem
Piotr Dereszowski Chrzanów . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
przesyłka trafia do mnie z opóz
nieniem, Fot. 5 Układ Bartka Czerwca (zadanie 69)
Szymon Janek Lublin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
i wtedy dopisuję uczestnikowi należne punk-
Maciej Jurzak Rabka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Ryszard Milewicz Wrocław . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
ty, w miarę możliwości wspominając o pracy Dlatego kolejny raz proszę, żebyście za-
Emil Ulanowski Skierniewice . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
w następnym miesiącu. Nie przydzielam na- wsze podawali na kopercie nie tylko prawi-
Artur Filip Legionowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Aleksander Drab Zdziechowice . . . . . . . . . . . . . . . .13
tomiast punktów za prace opóz
nione o... kil- dłowy adres, ale i tytuł czasopisma i dział,
Arkadiusz Zieliński Częstochowa . . . . . . . . . . . . . . .12
ka miesięcy, wykonane już po opublikowa- gdzie przesyłka ma trafić. Nie przysyłajcie
Wojciech Macek Nowy SÄ…cz . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
niu rozwiązania. Wyjątkowo dobre rozwiąza- paczek na adres skrytki pocztowej. Przypo- Sebastian Mankiewicz Poznań . . . . . . . . . . . . . . . . .11
Maciej Ciechowski Gdynia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
nia nadesłane po tak długim czasie mają na- minam prawidłowy adres:
Mariusz Ciszewski Polanica Zdrój . . . . . . . . . . . . . . .9
tomiast szansę trafić do E-2000 lub do Fo- AVT - EdW
Filip Karbowski Warszawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Witold Krzak Żywiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
rum. Oto świeżutki przykład. Bartek Czer- Szkoła konstruktorów zadanie XX
Piotr Kuśmierczuk Gościno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
wiec z Mogilna nadesłał w terminie rozwią- ul. Burleska 9
Dawid Lichosyt Gorenice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
zanie zadania 69, ale na paczce było napisa- 01-939 Warszawa
Michał Waśkiewicz Białystok . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Piotr Wilk Suchedniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
ne Zadanie 70, więc nie rozpakowana paczka Wszyscy uczestnicy, wymienieni z nazwi-
spokojnie leżała przez kolejny miesiąc. W ta- ska otrzymują punkty (1...7). Aktualna punk-
kim przypadku przydzieliłem punkty, a mo- tacja podana jest w tabeli. Upominki i nagro- Zachęcam serdecznie do udziału w bieżą-
del Bartka można zobaczyć na fotografii 5. dy otrzymują: Piotr Omastka, Paweł Szwed, cym i następnych zadaniach.
W innych przypadkach, gdy na kopercie Marcin Malich, Dariusz Knull, Piotr Ro- Wasz Instruktor
jest podana tylko skrytka pocztowa AVT, tak mysz, Mirosław Kost i Marcin Wiązania. Piotr Górecki
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
S
z
k
o
Å‚
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
k
l
a
s
a
I
I
Co tu nie gra?- Szkoła Konstruktorów klasa II
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Rozwiązanie zadania 70 Dociekliwi uczestnicy zauważyli, że tran- czywiście, nie ma żadnego powodu, by włą-
W EdW 12/2001 zamieszczony był schemat zystor PNP jest błędnie oznaczony jako czać zasilanie za pomocą tranzystora i to na
układu sygnalizacyjnego. Można go zoba- BC548, a nie BC558. Ta drobna pomyłka nie dodatek od strony masy. Przecież kostki
czyć na rysunku A. Prawie wszyscy stwier- jest godna większego zainteresowania. Nie CMOS w spoczynku nie pobierają prądu.
dzili, że układ jest zbyt rozbudowany i nale- jest natomiast ani pomyłką, ani błędem, zasto- Słusznie zauważyliście, iż kondensator
ży go uprościć. Wniosek ten jest jak najbar- sowanie w obwodzie zasilania kondensatorów C1 po naładowaniu przez R4 nie będzie się
dziej sÅ‚uszny, niemniej bardzo pouczajÄ…ce odsprzÄ™gajÄ…cych 10nF i 10µF, zamiast czÄ™sto mógÅ‚ rozÅ‚adować, wiÄ™c jest to ukÅ‚ad  jedno-
bÄ™dzie przeanalizowanie bÅ‚Ä™dów i usterek za- stosowanych 100nF i 100µF. razowego użytku .
proponowanego rozwiązania. Zgodnym chórem stwierdziliście, iż układ Nie jest poprawne uproszczenie schematu
scalony CMOS 4093 powinien być na sta- do postaci z rysunku B. To też jest układ  jed-
łe dołączony do biegunów zasilania. Rze- norazowego użytku . Kondensator C1 naładu-
A
je siÄ™ przez rezystor R3 (10M&!) i nie
będzie się mógł rozładować po roz-
B
warciu styków kontaktronu. Wpraw-
dzie złącze emiter-baza zachowuje
się jak dioda Zenera, ale jej napięcie
przebicia wynosi około 6V, więc
przy zasilaniu napięciem 9V w naj-
lepszym przypadku kondensator
rozładowałby się przez R3, owo złą-
cze i rezystory R2, R1 co najwyżej
Elektronika dla Wszystkich
Kwiecień 2002
37
Szkoła Konstruktorów
do napięcia około 6V. Zostanie to potrakto- napięciem. Układ należałoby więc
C
wane jako stan wysoki, zwłaszcza w przy- zmodyfikować według rysunku F.
padku kostki 4093 z histerezą na wejściach. Gratulacje dla tych, którzy nie za-
I kolejna sprawa. Tylko kilka osób pomnieli o tym szczególe.
zwróciło uwagę na kwestię zakłóceń impul- Nagrody za najbardziej trafne
sowych. Gratuluję wszystkim, którzy wzięli odpowiedzi otrzymują tym razem:
pod uwagę ten problem! Rzeczywiście moż- Marcin Dyoniziak z Brwinowa,
na się spodziewać, że czujnik kontaktronowy Radosław Siechniewicz z Zakrętu
będzie oddalony od reszty układu i dołączo- i Kamil Uszyński z Kobylan.
ny doń za pomocą przewodów. W przewo-
dach tych będą się indukować zakłócenia. Zadanie 74
Mogą one mieć znaczną wartość z uwagi na Na rysunku G pokazany jest frag-
dużą wartość rezystora R1, wynoszącą 1M&!. ment schematu sterownika pompy
D
Usterkę tę można usunąć na dwa sposoby: al- z zadania 65. Podczas normalnej pracy prze-
bo zmniejszając wartość R1, na przykład do rzutnik U1B (4013) jest sterowany przez sy-
10k&!, albo dodać równolegle do R1 konden- gnały logiczne przychodzące z innego modu-
sator o pojemności 100... 220nF. łu przez punkty oznaczone ON, OFF. Przyci-
Kilku uczestników zwróciło uwagę na je- ski S1, S2 umożliwiają sterowanie ręczne.
szcze jedną kwestię. Słusznie zastanawiali się, Kondensator C1 zapewnia zerowanie po włą-
czy przypadkiem górny tranzystor PNP nie bę- czeniu zasilania, dzięki czemu przekaz
nik nie
dzie stale otwarty... zostanie przypadkowo włączony.
Próbowali dociec, czy prąd będzie płynął Jak zwykle pytanie brzmi:
EF
przez obwody ochronne, umieszczone na
Co tu nie gra?
wejściu każdej bramki CMOS w sytuacji,
gdy nóżka 7 nie jest dołączona do masy. Wyjaśnienia mogą i powinny być jak naj-
Choć przedstawione wywody nie są do koń- krótsze, co znacznie ułatwi mi analizę nade-
ca prawidłowe, za wnikliwość słusznie nale- słanych odpowiedzi. Z góry dziękuję za takie
ży się pochwała. Pod uwagę należy wziąć bo- krótkie odpowiedzi! Kartki opatrzcie dopi-
wiem nie tyle obwody wejść, tylko wyjść skiem NieGra74 i nadeślijcie w terminie 45
bramek CMOS. Tam też występują dodatko- Nie będzie prawdopodobnie konieczne dni od ukazania się tego numeru EdW. Na-
we elementy, właściwie struktury, które na zmniejszanie wartości R3, R4, a co za tym grodami będą drobne kity AVT.
schemacie ideowym są reprezentowane przez idzie także C1. Oporność 10M&! w praktyce
diody włączone równolegle do wyjściowych okazuje się dopuszczalna, o ile montaż jest Piotr Górecki
tranzystorów MOS. Ilustruje to rysunek C, zwarty, a układ nie pracuje
G
gdzie kolorem czerwonym zaznaczona jest w obszarze wyjÄ…tkowo silnych
przewidywana droga przepływu prądu, który zakłóceń. Ja osobiście zmniej-
otworzy na stałe tranzystor PNP i tym bar- szyłbym rezystancję  ładującą
dziej uniemożliwi działanie układu. do 4,7M&! i zastosował kon-
A teraz propozycje zmian. Ani z rysunku, densator staÅ‚y 1µF. JeÅ›li ktoÅ›
ani z treści zadania nie wynika, jak szybko chciałby zmniejszyć R4 i dla
ma się rozładować C1 po rozwarciu styku zachowania potrzebnego czasu
kontaktronu. Czy szybciej, niż wynosił czas zastosować w roli C1  elektro-
ładowania, czy nie ma to żadnego znaczenia? lit o odpowiedniej wartości,
W zależności od sytuacji układ można upro- powinien uwzględnić problem
ścić do postaci, pokazanej na rysunku D, al- formowania.  Elektrolit
bo na rysunku E. w spoczynku powinien być pod
Elektronika dla Wszystkich
Kwiecień 2002
38