Szkoła Konstruktorów
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
i ścieżka mają jakąś niezerową rezystancję. cały czas, co też jest błędem  powinno być
Rozwiązanie zadania 50
Wynosi ona co prawda tylko ułamki oma, ale podawane dopiero po włączeniu świateł.
W EdW 4/2000 na stronie 38 zamieszczony przy przepływie dużych prądów w rezystan- Układ musiałby zostać przekonstruowany
był schemat  sygnalizatora przepalenia ża- cji tej wydziela się znaczna ilość ciepła według rysunku C, jednak wtedy w żadnym
rówek , nadesłany jako rozwiązanie głów- (P=I2R) i następuje wzrost temperatury. wypadku nie może w nim pracować układ
nego zadania ze Szkoły. Schemat ten poka- Ścieżka na płytce drukowanej tylko z pozoru LM358, a jedynie TL082 czy podobne. Takich
zany jest na rysunku A. wygląda solidnie. Jej grubość wynosi typowo propozycji poprawy układu było wiele, a zde-
tylko 0,035mm. cydowana większość nie zawierała błędów.
Przy szerokości Jednak kilku uczestników zapomniało o tym,
ścieżki równej że wzmacniacze operacyjne LM358 nie mogą
1mm przekrój pracować z napięciami wejściowymi bliskimi
wynosi tylko dodatniemu napięciu zasilania. Pisałem o tym
0,035mm2. Taki i przypominałem nie raz, ale są osoby, do
sam przekrój ma których ta ważna informacja nadal nie dotarła.
drut o średnicy
0,2mm. Udowa-
dnia to, że ścież-
ka taka ulegnie
przepaleniu pod
Rys. A wpływem wyso-
kiej temperatury, jaka się wytworzy przy
O ile główne zadanie nr 50 ze Szkoły przepływie dużego prądu.
okazało się trudne, o tyle drugie zadanie
 Co tu nie gra? było bardzo łatwe i cieszy-
ło się wyjątkowym powodzeniem. Praktycz-
nie wszyscy uczestnicy prawidłowo odpo-
wiedzieli na pytanie  Co tu nie gra? .
Głównym  grzechem pomysłodawcy
tego rozwiązania jest stanowcze twierdze- Rys. B
nie, iż testował ten układ w samochodzie.
Nie jest to prawdą. Układ na pewno nie był W przypadku układu z rysunku C ważne
testowany - w proponowanym rozwiązaniu jest, by zasilanie układu pojawiało się dopie-
po włączeniu świateł natychmiast przepalił- ro po włączeniu świateł. W przeciwnym wy-
by się bezpiecznik oraz odparowałaby padku (gdyby układ był zasilany stale,
ścieżka płytki drukowanej. a światła wyłączone) działanie byłoby wręcz
Według schematu  dolny zacisk bez- nieprzewidywalne. Rzecz w tym, że nie wia-
piecznika jest dołączony do masy. Ogromny W proponowanym układzie sygnalizatora domo, jaki byłby stan wyjścia wzmacniacza
prąd zwarcia akumulatora o wartości kilku- spalenia żarówki błędny był nie tylko sposób U1A, gdyby jego wejścia miały potencjał
set amperów popłynie do masy przez wy- podłączenia. Wielu uczestników wskazało, masy. Kostki TL082 i podobne mogą praco-
łącznik (przekaz
nik), bezpiecznik ścieżki że układ teoretycznie mógłby pracować, jeże- wać przy napięciach wejściowych bliskich
płytki drukowanej oraz przewody. Nic dziw- li bezpiecznik byłby włączony od strony mi- plusa zasilania, ale nie sposób przewidzieć,
nego, że jeden z uczestników napisał, że nusa, jak pokazuje rysunek B. Oczywiście jak zachowają się w niedozwolonym zakresie
szkolny kolega, Marcin (...) dał (dosłownie) nie ma to praktycznego sensu, bo we współ-
czadu  mówię o stanie instalacji elektrycz- czesnych samochodach minus akumulatora Rys. C
nej po próbie włączenia świateł. jest połączony
Część uczestników napisała jedynie, że z masą, a wszystkie
przepaleniu ulegnie bezpiecznik. Odpo- bezpieczniki włą-
wiedz
taka jest prawidłowa. Jednak nie- czone są w obwód
którzy słusznie przypuszczali, że przepalą plusa zasilania. Tyl-
się też ścieżki i przewody. Mieli rację, ko nieliczni zauwa-
a potwierdza to zamieszczona obok foto- żyli jednak, że w ta-
grafia nadesłanego modelu. Wystarczy po- kim połączeniu
równać grubość drutu topikowego (właści- brzęczyk... praco-
wie taśmy) samochodowego 25...30-ampe- wałby cały czas,
rowego bezpiecznika z grubością (ściślej gdy żarówki są
z przekrojem) ścieżki na płytce, czy nawet sprawne.
z grubością cienkiego przewodu dołączo- Ponadto rysunek
nego do płytki. A sugeruje, że na-
Choć nie jest to sprawa najważniejsza, pięcie zasilające jest
warto przypomnieć, że każdy przewód podawane na układ
Elektronika dla Wszystkich
38
Szkoła Konstruktorów
napięć wejściowych  może się zdarzyć, że nych warunkach pracy. Dlatego w układach Nagrody za prawidłowe odpowiedzi wy-
stan wyjścia będzie różny w poszczególnych  przemysłowych (industrial) o rozszerzonym losowali:
egzemplarzach, bo będzie zależał od wartości zakresie temperatur pracy, stosowane są obudo- Piotr Tatoń  Kęty
napięcia niezrównoważenia wzmacniacza al- wy ceramiczne, mające lepsze właściwości cie- Tomasz Jadasch - Kęty
bo jeszcze innych czynników. plne. Natomiast układy mające najszerszy za- Jerzy Klaczak  Katowice
Nie jest natomiast problemem zastosowa- kres temperatur pracy, wymagające najwyższej A
ukasz Dąbrowski - Tarnobrzeg
nie w układzie popularnych kostek o zakre- niezawodności, przeznaczone do sprzętu woj-
sie temperatur pracy 0...+70oC, na co zwra- skowego, lotniczego, medycznego (military) są Zadanie numer 54
cali uwagę niektórzy uczestnicy. Taki zakres zwykle pakowane w znane od wielu lat obudo- Na rysunku D pokazano kolejny układ
temperatur pracy ma większość popularnych wy metalowe. Już z tego można wysnuć wnio- nadesłany do Szkoły jako rozwiązanie
układów scalonych dostępnych dla amato- sek, że o zakresie temperatur pracy decyduje głównego zadania. Według opisu ma to być
rów. Początkujący elektronicy mają zupełnie w ogromnej mierze obudowa, a nie wewnętrz- termometr o zakresie  7o...+3oC.
fałszywe wyobrażenie o problemie tempera- na struktura półprzewodnikowa. Jak zwykle pytanie brzmi:
tur pracy. Uważają mianowicie, że w niż- Kilku uczestników słusznie zwróciło
szych temperaturach kostka nie będzie dzia- uwagę, ze układ będzie kłopotliwy w użyt- Co tu nie gra?
łać. Tymczasem żaden układ nie ma w sobie kowaniu, bo spadki napięcia na bezpieczni-
czujnika, który go wyłączy przy spadku tem- kach będą różne i po każdej wymianie bez- Odpowiedzi oznaczcie dopiskiem Nie-
peratury poniżej zera. Układy  komercyjne piecznika konieczna będzie kalibracja. To Gra54 i nadeślijcie w ciągu 45 dni od uka-
(commercial) o katalogowym zakresie tem- prawda, jednak wymiana bezpiecznika zda- zania się tego numeru EdW.
peratur pracy będą na pewno pracować przy rza się rzadko, więc na pewno niektórzy
temperaturach otoczenia nawet -20oC. Za- zdecydują się na takie utrudnienie. Rys. D
zwyczaj będą też pracować w temperaturach
znacznie wyższych niż +70oC. W przypadku
wysokich temperatur problem w tym, żeby
odprowadzić ewentualne ciepło, by tempera-
tura struktury nie przekroczyła +150oC. Przy
małych mocach strat nie ma takiej obawy.
Podany w katalogach zakres temperatur pra-
cy oznacza przede wszystkim, że producent
gwarantuje w takich warunkach parametry po-
dane w katalogu, w tym niezawodność. Kluczo-
wą sprawą jest typ obudowy  popularne  ko-
mercyjne kostki są zamykane w plastikowych
obudowach, które są bardzo tanie, ale nie mają
dobrych właściwości cieplnych (odprowadza-
nie ciepła, zapewnienie hermetyczności przy
szybkich zmianach temperatury) i nie gwaran-
tują odpowiedniej niezawodności w ekstremal-
Ciąg dalszy ze strony 37
Punktacja Szkoły Konstruktorów
Nie wszyscy przemyśleli sprawę elimi- tów podczerwieni i radiowych (nadajników Dariusz Knull Zabrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
D
a
r
i
u
s
z
K
n
u
l
l
7
6
Marcin Wiązania Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
M
a
r
c
i
n
W
i
ą
z
a
n
i
a
5
9
nacji zakłóceń ze strony fabrycznych pilo- 433MHz).
Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska . . . . . . . . . . . . . . . 39
P
i
o
t
r
W
ó
j
t
o
w
i
c
z
3
9
Ponieważ temat jest ciekawy i godny
Paweł Korejwo Jaworzno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
P
a
w
e
ł
K
o
r
e
j
w
o
3
6
Rys. 9 uwagi, zachęcam jeszcze raz do przemyśle- Bartłomiej Stróżyński Kęty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
B
a
r
t
ł
o
m
i
e
j
S
t
r
ó
ż
y
ń
s
k
i
2
4
Marcin Piotrowski Białystok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
M
a
r
c
i
n
P
i
o
t
r
o
w
s
k
i
2
3
nia swoich i cudzych
Tomasz Sapletta Donimierz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
T
o
m
a
s
z
S
a
p
l
e
t
t
a
2
3
pomysłów. Warto coś
Rafał Wiśniewski Brodnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
R
a
f
a
ł
W
i
ś
n
i
e
w
s
k
i
2
3
podobnego wykonać. Jarosław Kempa Tokarzew . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
J
a
r
o
s
ł
a
w
K
e
m
p
a
2
2
Krzysztof Kraska Przemyśl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
K
r
z
y
s
z
t
o
f
K
r
a
s
k
a
2
2
Ja też równolegle
Krzysztof Nytko Tarnów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
K
r
z
y
s
z
t
o
f
N
y
t
k
o
2
2
z tym zadaniem wy-
Barbara Jaśkowska Gdańsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
B
a
r
b
a
r
a
J
a
ś
k
o
w
s
k
a
1
9
konałem projekt pro- Mariusz Wesołowski Radom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
M
a
r
i
u
s
z
W
e
s
o
ł
o
w
s
k
i
1
9
Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
J
a
r
o
s
ł
a
w
C
h
u
d
o
b
a
1
8
stego czterokanało-
Jakub Mielczarek Mała Wola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
J
a
k
u
b
M
i
e
l
c
z
a
r
e
k
1
6
wego systemu stero-
Grzegorz Kaczmarek Opole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
G
r
z
e
g
o
r
z
K
a
c
z
m
a
r
e
k
1
5
wania podczerwie- Mariusz Nowak Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
M
a
r
i
u
s
z
N
o
w
a
k
1
5
Arkadiusz Antoniak Krasnystaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
A
r
k
a
d
i
u
s
z
A
n
t
o
n
i
a
k
1
3
nią. Zostanie on za-
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
B
a
r
t
ł
o
m
i
e
j
R
a
d
z
i
k
1
2
prezentowany w jed-
Filip Rus Zawiercie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
F
i
l
i
p
R
u
s
1
2
nym z najbliższych
Czesław Szutowicz Włocławek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
C
z
e
s
ł
a
w
S
z
u
t
o
w
i
c
z
1
0
Maciej Ciechowski Gdynia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
M
a
c
i
e
j
C
i
e
c
h
o
w
s
k
i
9
numerów.
Radosław Koppel Gliwice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
R
a
d
o
s
ł
a
w
K
o
p
p
e
l
9
Zachęcam też do
Bartosz Niżnik Puławy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
B
a
r
t
o
s
z
N
i
ż
n
i
k
9
udziału w bieżącym
Roland Belka Złotów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
R
o
l
a
n
d
B
e
l
k
a
8
Marek Grzeszyk Stargard Szcz.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
M
a
r
e
k
G
r
z
e
s
z
y
k
8
zadaniu.
Michał Kobierzycki Grójec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
M
i
c
h
a
ł
K
o
b
i
e
r
z
y
c
k
i
8
Wasz instruktor
A
ukasz Malec Tomaszów Lub. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
A

u
k
a
s
z
M
a
l
e
c
8
Piotr Górecki
Marcin Przybyła Siemianowice. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
M
a
r
c
i
n
P
r
z
y
b
y
ł
a
8
Elektronika dla Wszystkich
39