1

MAKROEKONOMIA WYKŁAD 2 Z DNIA 24.03.2012

Y= F (Z ,K, A)
Y- dochód narodowy/produkcja
F- funkcja
Z- zatrudnienie

K- kapitał
A - poziom techniki

Wydajność pracy na zatrudnionego zależy od:

a) technicznego uzbrojenia pracy i poziomu nowoczesności kapitału
b) od kwalifikacji pracowników
c) organizacji zarządzania produkcji
d) warunki naturalne

BADAMY I PRZYPADEK

Badamy zależności Z

Y, a resztę przyjmujemy constans K, A

r =

Y = Z · W - poziom dochodu narodowego wyrażamy tzw. bezpośrednio czynnikiem wzrostu -
bezpośrednio związane z pracą ludzką

Y

T

= Z

t

· W

t

∆Y= Y

t+1

- Y

t

Y

t+1

= Z

t+1

· W

t+1

Y

t+1

=(Z

t

+ ∆Z)·(W

t

+ ∆W)= Z

t

W

t

+ Z

t

∆W + ∆ZW + ∆Z·∆W

∆Y= Z

t

W

t

+ Z

t

·∆W + ∆ZW

t

+ ∆Z·∆W -Z

t

·W

t

=

=

Ekonomiści pomijają ten fragment, bo to są bardzo małe jednostki

r=

r– stopa wzrostu
- tempo wzrostu wydajności pracy

- tempo wzrostu wydajności zatrudnienia

2

BADAMY II PRZYPADEK

K

oddziaływanie kapitału na Y( Dochód Narodowy/Produkcję) Z, A - constans

K’ =

∆Y = ∆k ·

gdzie

współczynnik efektywności inwestycji I·e’ ->

Czynniki pośrednie, kapitałowe = podażowe

gdzie

gdzie

–

oznacza stopę inwestycji

i = 100%

Y = C + I /:Y

1=

+

Formuła Kaleckiego

r =

+U - a

gdzie

czynnik pośredni związany z inwestycjami

u –

szeroko rozumiany postęp organizacyjny

u=

a – parametr amortyzacji, wyraża ubytek z tyt. nowej produkcji. Trzeba przeznaczyć na
odtworzenie starych (wydatek)

- a = -

Stopa wzrostu DN/Y wyrażona przy pomocy czynników pośrednich, czynników podażowych
związanych z kapitałem zależy od:

- udziału inwestycji w DN/Y w tzw. Stopie inwestycji

i=

-

efektywności inwestycji – przyrostu DN/Y – z każdej 1 zł. Wydanej na inwestycje

e’=

3

BADAMY III PRZYPADEK

A

Y wpływ techniki na DN/Y

przy Z, K constans

Postęp techniczny - postęp techniczno – ekonomiczny
jest to zjawisko zachodzące w czasie i polegające na pojawienie się nowych rozwiązań
technicznych możliwych do wykorzystania w gospodarce, które tym się różnią od poprzednich, że
do wytworzenia tej samej wielkości produkcji wymagają mniejszych łącznych nakładów pracy i
kapitału = postęp technicznych procesowy, ponieważ pozwala wytworzyć produkt w nowym
procesie (taki sam produkt, taka sama ilość, niższe koszty wytworzenia)

Postęp techniczny produktowy - powstanie nowego, zupełnie nieznanego produktu

Etapy postępu technicznego:



FAZA INWENCJA TECHNICZNA - opracowanie nowego wyrobu lub nowej

technologii, wynalazek, nowa idea, pomysł - najczęściej dokonywane w laboratorium.



FAZA INNOWACJI TECHNICZNEJ - pierwsze zastosowanie w skali kraju lub świata,

zastosowanie, wdrożenie nowej inwestycji do praktyki.



FAZA DYFUZJI TECHNICZNEJ - rozprzestrzenianie się innowacji.

Rodzaje postępu technicznego z punktu widzenia dróg lub kanałów jakimi postęp dostaje się
do gospodarki:



postęp techniczny nieuprzedmiotowiony, nieucieleśniony - oznacza nowe technologie
w organizacji produkcji, zarządzania, motywacji realizowany w ramach istniejącego
aparatu wytwórczego = technological change



postęp techniczny uprzedmiotowiony, ucieleśniony - technological progress - wpływa do
gospodarowania wraz z nowymi inwestycjami.

Graficzna interpretacja postępu technicznego:
- krzywa jednakowego produktu ( izokwanta ) - przedstawia różne efektywne kombinacje
czynników produkcji, dające taką samą wielkość produkcji. Jest to więc zagregowany zbiór
metod wytwarzania o różnym poziomie pracochłonności i kapitałowości. LINIA OBOJĘTNOŚCI
z






k

Wszystkie powyżej krzywej są nieefektywne.
A, B, C - (wszystkie mają 1000 ton stali) - tylko różna ilość zatrudnienia i kapitału jest
wykorzystana do wyprodukowania 1000 kg stali
Wybór technik wytworzenia - substytucja czynników zatrudnienia i kapitału i zatrudnienia

4

Producent kieruje się kosztami produkcji = IZOKOSZTA
z




k

IZOKOSZTA - linia jednakowego kosztu - różne kombinacje czynników produkcji, przy danych
cenach tych czynników i kosztów łącznych tej produkcji.

Aby wybrać odpowiednia metodę musi zestawić dane z izokwanty i izokoszty.









Optimum producenta – najniższy dostępny koszt wytworzenia.

D- postęp techniczny - przejście na nową krzywą produkcji, położoną bliżej początku układu,
zawsze wiąże się ze wzrostem wydajności pracy, czyli zmniejszamy zatrudnienie.

TYPY POSTĘPU TECHNICZNEGO

Neutralny Postęp Techniczny

Kapitałochłonny Postęp Techniczny

Kapitałooszczędny PT

(stałe tępo wzrostu)

5

W każdym z 3 wykresów jest wzrost wydajności pracy, przejście to wynika z różnego tępa.



Aby uzyskać duże efekty w tempie wzrostu wydajności



Musimy wcześniej mieć duże nakłady na maszyny, urządzenia - rzadko spotykany w

krajach rozwijających się - nie mogą zrealizować postępu technicznego, za małe nakłady.

MODEL POPYTOWY - KRÓTKOOKRESOWY

Analiza determinantów DN/Y przy danym potencjale produkcyjnym

Y= APp – dochód dla rynku towarowego (tyle produkcji = ile może sprzedać)

Y= DN
APp - agregatowy popyt ( popyt konsumpcyjny i inwestycyjny)

1. wielkość wytworzonego DN (poziom faktyczny DN jest wyznaczony przez poziom

agregatowego popytu) (zależność Y od APp)

Y

Y-określa wielkość APp

2. równowaga na rynku towarowym występuje wówczas, kiedy wytworzony DN =

agregatowym popytem

Y=APp

APp= C+J+G+X

G=C+J – popyt rządowy
X - export - import, saldo handlu zagranicznego.

Model gospodarki zamkniętej, bez udziału państwa

APp= C+J

C - popyt konsumpcyjny

Makroekonomiczna funkcja konsumpcji

C= C

a

+K

sk

· Y

d

Ca

- popyt konsumpcyjny autonomiczny - część względnie niezależna od wysokości osiągniętego

dochodu.

K

sk

·Y

d

-

konsumpcja zależna od poziomu dochodu (do dyspozycji po opodatkowaniu)

K

sk

- krańcowa skłonność do konsumpcji

Y= C+S /:Y

konsumpcja + oszczędności

1=

–

udział konsumpcji w DN ( przeciętna skłonność do konsumpcji)

-

udział oszczędności w DN

tzw. Przeciętna skłonność do oszczędzania

6

/:

1=

=

krańcowa skłonność do konsumpcji

= krańcowa skłonność do oszczędzania

K

sk

+K

so

=1

0,8+0,2=1

C=C

a

+K

sk

d

Makroekonomiczna funkcja konsumpcji jest funkcją liniową

+K

sk

=Y=ax+b C=K

sk

·Y+C

a

- przedstawia poziom zależnej konsumpcji

przy każdym poziomie dochodu.

Od czego zależą decyzję konsumpcyjne:



wysokość dochodów osiągniętych przez gospodarstwa domowe (tzw. strumienie
ekonomiczne) - hipoteza dochodu.



Zależy od osiągniętego dochodu. Wraz ze wzrostem dochodu, rosną wydatki na
konsumpcję w liczbach bezwzględnych, ale procentowo w całości budżetu maleje.



Wielkość nagromadzonego bogactwa - zasób ekonomiczny- hipoteza dochodu.



Wyróżniamy trzy główne hipotezy dotyczące zależności pomiędzy wielkością konsumpcji
i dochodów

a) Hipoteza dochodu absolutnego Keynesa - Zależą od osiągniętego dochodu. Wraz ze

wzrostem dochodów rosną wydatki na konsumpcję w liczbach bezwzględnych, ale
procentowo w całości budżetu maleją.

b) hipoteza dochodu relatywnego Duesenberg. - wysokość wydatków konsumpcyjnych

zależy od poziomu życia innych członków grupy społecznej, do której należy jednostka -
efekty rygla (zapadki) - w sytuacji, gdy poziom dochodu maleje, jednakowo stara się
utrzymać swoją konsumpcję. Poziom zależy od standardów znajomych. Malejąca
konsumpcja zależy od dochodów bieżących, przeszłych i tych co się spodziewamy.

c) hipoteza dochodu permanentnego Friedmana – wydatki konsumpcyjne nie zależą od

dochodu bieżącego, lecz od tzw. dochodu permanentnego, tj. przeciętnego dochodu, aki
jednostka spodziewa się uzyskać w ciągu całego życia.

7

APp = C+J

INWESTYCJE - oznaczają powiększenie lub utrzymanie zasobów - inwestycje restytucyjne
zasobów kapitału trwałego oraz stanu zapasów.

Y

brutto

= I

netto

+ Amortyzacja

ZAPASY - dobra przechowywane na potrzeby przyszłej produkcji lub sprzedaży.

INWESTYCJE AUTONOMICZNE - względnie niezależne od poziomu koniunktury = od stanu
działania gospodarki ( inwestycje restrykcyjne – odtworzeniowe – bez względu na koniunkturę) –
inwestycje utrzymujące firmę, modernizacyjne – usprawnienia- małe nakłady, szybko rentujące)

INWESTYCJE INDUKOWANE – zależne od stanu koniunktury pobudzone cenami.

DETERMINANTY INWESTYCJI:
Dynamika stopy zysku – najważniejszy czynnik oczekiwania, co do kształtowania się stopy zysku
w przyszłości zależy od czynniki subiektywne i obiektywne.

Czynniki subiektywne – indywidualne:
- zdolność do przewidywania przyszłych zmian
- zdolność do przewidywania ryzyka

- ryzykanci

- krańcowa = asekuranci

- neutralni wobec ryzyka
- właściwa ocena stopnia niepewności

Czynniki obiektywne – przedsiębiorstwo na czynniki wpływające na kształt różnych parametrów:

- dynamika popytu i podaży

- dynamika eksportu

- stopień konkurencji

- wysokość stopy procentowej od udzielanych kredytów

Zmiany w popycie konsumpcyjnym

akceleracja (przyspieszenie), dany wzrost popytu

konsumpcji powoduje zwielokrotnione zmiany wzrostu popytu inwestycyjnego.

I

it

=a·∆Y

t-1

mechanizm mnożenia akceleratora

I

it

–

inwestycja indukowana w czasie jest decyzją o podjęciu inwestycji indukowanej i one dają

efekt w okresie t

a

– parametr wyraża zwielokrotnienie efektu. Wynika to z tego, że gospodarka jest „naczyniem

połączonym”

I

it

– w okresie t są pobudzone wzrostem ∆DN w okresie poprzednim („naczyniem połączonym”

wzrost popytu

wzrost dochodu.

8

I

it

=a·∆Y

t-1

t-1

-Y

t-2

mamy okresy t-2, t-1, t

AKCELERATOR – dany wzrost popytu konsumpcyjnego będący efektem wzrostu DN,
powoduje zwielokrotnione zmiany Pp inwestycyjne, gdyż inwestorzy odnotowali możliwość
większych zysków

Zależy od wielkości akceleratora.

MECHANIZM MNOŻNIKA INWESTYCYJNEGO – w gospodarce działają 2 mechanizmy
mnożnik inwestycyjny i akcelerator. Aby wyjaśnić ich działanie w sposób modelowy oddzielony
do siebie działanie 1 od 2 w rzeczywistości w gospodarce działają jednocześnie.

1. mnożnik inwestycyjny – dana zmienna Pp inwestycyjne powoduje zwielokrotnione

zmiany DN. O wielkości tego zwielokrotnienia decyduje wysokość mnożnika
inwestycyjnego – wyraża fakt, że gospodarka to naczynie połączone

2. akcelerator

Wyprowadzenie mnożnika inwestycyjnego = funkcja agregatowego popytu

APp = C

a

+K

sk

·Y+I

a

Y= APp

∆Y=∆APp

∆APp= ∆C

a

+K

sk

·Y+∆I

a

∆I

a

∆Y ∆C

a

= 0

∆Y= K

sk

·∆Y+∆I

a

∆Y- K

sk

·∆Y=∆I

a

∆Y(1- K

sk

)=∆I

a

/: (1- K

sk

)

∆Y=

Y=

M

i

=

9

Przykład:

I

a =

1000

K

sk

=2/3

Y = ?

Y = m

i

·

I

a

→ 3·1000=3000

M

i

=

=

= 3

Odp. Z każdej 1 zł wydanej na inwestycje otrzymujemy 3 razy więcej ∆DN/y

III ZASADA SUPERMNOŻNIKA

ODDZIAŁYWANIE AKCELERATORA NA MNOŻNIK
Inwestycje odgrywają szczególną rolę w procesach wzrostu gospodarczego. Powodują dwa
efekty:

1)

Efekt popytowy inwestycji – inwestycje pobudzają popyt. Dla uzyskania efektu
popytowego/ mnożnikowego konieczny jest absolutny przyrost inwestycji

2)

Efekt podażowy – inwestycje zwiększają moce produkcyjne w gospodarce. Uzyskuje
się tak długo, jak inwestycje są dodatnie, tzn. z okresu na okres muszą być takie same,
rosnąć lub spadać.

Między tymi efektami występuje luka czasowa. Efekt popytowy pojawia się w trakcie realizacji
inwestycji, od momentu podjęcia decyzji, a efekt podażowy występuje po zakończeniu inwestycji
– wyraża się w przyroście elementu majątku trwałego.