inspekcje i renowacje sieci

54

Inżynieria Bezwykopowa

styczeń - marzec 2006

M

inął kwartał od napisania przez mnie poprzedniego
artykułu. Dotrzymuję więc obietnicy, zgodnie z którą
miałem pisać o naszych dokonaniach w Szczecinie

z częstotliwością nie większą
niż raz na kwartał. I liczę na
to, że nie zanudzę nikogo na
śmierć, a nasze doświadczenia
pozwolą Wam wybie-
rać rozwiąza-
nia sprawdzo-
ne i skuteczne
w trakcie reali-
zacji naprawdę
dużych kontrak-
tów.

Ponieważ jest to

mój kolejny kon-
trakt renowacyjny
realizowany w opar-
ciu o „żółty FIDIC”
(warunki kontraktu na
urządzenia i budowę
z projektowaniem), to
mogę powiedzieć, że
zdobyłem już jakieś
doświadczenia na tym
polu. Dlatego na początku
chcę przekazać kilka ważnych
uwag i przemyśleń związanych
z projektowaniem. Dlaczego
z projektowaniem? Ponieważ
„żółty FIDIC” to właśnie wy-
konanie robót, które najpierw

się samemu zaprojektuje, a dopiero potem wykonuje. I oczy-
wiście osiąga się cele techniczne stawiane i oczekiwane przez
zamawiającego. W przypadku renowacji kanałów sprawa

zaprojektowania rozwiązań technicznych jest

uproszczona, roboty te bowiem nie wymagają
pozwolenia na budowę. A jak wiecie, uzyskanie

pozwolenia na budowę bywa czasem trudne.

My na razie, na szczęście, nie mamy

z tym problemu i dzielnie

opracowujemy dokumentację

techniczną. Jest ona następ-

nie analizowana i ak-

ceptowana (czasem
nie) przez Inżynie-

ra i koordynatora.

I w końcu po za-

twierdzeniu dokumen-

tacji możemy przystąpić

do realizacji robót. Zarów-

no my, jak i zamawiający

– ZWiK Szczecin, prowadzimy

już drugi taki kontrakt. Nauka

z poprzedniego nie poszła w las.

Inżynier Kontraktu też ma spore do-

świadczenia. Sam system organizacji

dokumentacji technicznej został zapro-

ponowany przez Inżyniera Kontraktu –

Louis Berger SAS (Paryż) – i wprowadzo-

ny w życie przy aktywnym udziale zespołu

inżynierów wykonawcy i zamawiającego,

dlatego jakość składanej do akceptacji doku-

mentacji technicznej jest naprawdę wysoka. A jej
zawartość stanowiła przedmiot długich narad i roz-

Tomasz Latawiec

INFRA Sp. z o.o. Grupa PBG S.A.

Rys. 1. Obliczenia statyczne według ATV

Znowu jestem w Szczecinie i naprawiam

kanały...

Renowacja systemu kanalizacyjnego lewobrzeżnego Szczecina – cz. 2

Fot.1. Murowany kanał po oczyszczeniu

inspekcje i renowacje sieci

55

Inżynieria Bezwykopowa

styczeń - marzec 2006

myślań. Oczywiście musiał się w niej znaleźć opis techniczny,
obliczenia i część rysunkowa. Ale co jest tak naprawdę ważne
w dokumentacji związanej z bezwykopowymi renowacjami ka-
nałów? Wydaje mi się, że najistotniejsze jest dobranie technologii
i materiałów, które spełniają wszystkie wymagania zama-
wiającego, gwarantujące bezawaryjną eksploatację kanałów
w przyszłości. A ponieważ każdy odcinek kanału jest różny,
to dla każdego trzeba zaprojektować indywidualne rozwią-
zania. I to jest najważniejsze – należy sobie uzmysłowić, że
dokumentacja techniczna musi zawierać szczegółowe rozwią-
zania dla pojedynczych odcinków kanałów! Często nawet dla
poszczególnych punktów! To samo ze studniami rewizyjny-
mi i komorami. Nie można założyć, że jakiś rękaw czy panel
jest idealnym rozwiązaniem dla całego zakresu robót! Mimo
takich samych wymiarów i podobnego zagłębienia kanały
mogą się znajdować w tak różnym stanie technicznym, że
w jednym przypadku wystarczy zamontować cienki rękaw,
a w drugim trzeba będzie w jego miejscu zainstalować grube
moduły GRP metodą krakingu. I wszystko to trzeba przewi-
dzieć w fazie przygotowywania dokumentacji technicznej.

Próba usystematyzowania kolejności prac projektowych:
Część I. Prace przedprojektowe:

1. Weryfikacja informacji przekazanych przez zamawiającego

w specyfikacji przetargowej.

2.

Uzyskanie wszelkich niezbędnych informacji o kanałach
przebiegających w danych ulicach.

3. Przygotowanie dokumentacji geodezyjnej.
4. Badania hydrogeologiczne.
5. Przygotowanie dokumentacji fotograficznej dotyczącej studni

rewizyjnych.

6. Szczegółowa inwentaryzacja kanałów.
7. Ocena stanu technicznego kanałów.
Część II. Prace projektowe:
1. Dobór bezwykopowych technologii renowacji kanałów, stud-

ni rewizyjnych, komór i przykanalików.

2. Wykonanie obliczeń statycznych i hydraulicznych dla zapro-

ponowanych rozwiązań.

3. Opracowanie projektu organizacji robót, w tym zabezpiecze-

nie by-passów, BHP, dostawy materiałów itp.

4. Wykonanie projektu organizacji ruchu.
Część III. Rysunki techniczne:
1. Plan rejonów eksploatacji sieci kanalizacyjnej lewobrzeżnego

Szczecina.

2. Plan sytuacyjny.
3. Schemat technologiczny.
4. Profil podłużny.

Dlaczego zostały wyróżnione prace przedprojektowe? Wią-

że się to z tym, że zamawiający dysponował pewnymi danymi
o kanałach, posiadał ekspertyzę techniczną i filmy wideo nagrane
jakiś czas temu. I to jest właśnie ważne – ten „jakiś czas temu”.
Aby dobrze dobrać metodę naprawy kanału, należy znać jego stan
techniczny praktycznie w momencie przystępowania do renowa-
cji. Wszelkie historyczne informacje i dane są ważne, ale wymagają
weryfikacji. To samo jest z geodezją. Każdy z nas zdaje sobie sprawę
z faktu, iż podkłady geodezyjne często nie odpowiadają stanowi
faktycznemu. Co zaś się tyczy badań hydrogeologicznych, to w przy-
padku Szczecina był to wymóg postawiony przez zamawiającego.
Początkowo wydawało mi się to niepotrzebne, ale teraz wiem, że
w trakcie wykonywania obliczeń statycznych, gdy kanały znajdują
się w III stanie technicznym (według ATV), rodzaj gruntu zalegający
wokół kanału ma wielkie znaczenie dla wykonującego obliczenia.
I w zależności od tego, jaki on jest, można przyjąć odpowiednie

Fot. 2. Myśli, że coś znajdzie?

Fot. 3. A jednak coś można znaleźć w kanałach

Fot. 4. Piękna, niemiecka robota - komora przelewowo-połączeniowa

Fot. 5. Studnia rewizyjna po pierwszym natrysku

inspekcje i renowacje sieci

56

Inżynieria Bezwykopowa

styczeń - marzec 2006

współczynniki, dzięki którym jesteśmy w stanie dobrać wykładzi-
nę o mniejszej grubości. A grubość ma decydujący wpływ na cenę
materiału. Można zatem oszczędzić sobie kosztów – i to dużych!
Dokumentacja fotograficzna może być potrzebna w późniejszych
dyskusjach na temat: „było czy nie było?”. Po co się tłumaczyć,
z tego że się nie jest wielbłądem. Lepiej mieć przygotowane zdjęcia
z odpowiednim opisem i w razie czego przedłożyć jako dowód.
I w końcu doszliśmy do rzeczy najważniejszej – inwentaryzacji
kanałów, studni i komór. Inwentaryzacja to przede wszystkim film
wideo wykonany po dokładnym oczyszczeniu kanałów, a także
szczegółowe pomiary przekrojów, ewentualnej owalizacji, długo-
ści poszczególnych odcinków i ilości przykanalików. Na podsta-
wie analizy filmu wideo można określić stan techniczny kanałów.
A dla kanałów przełazowych, które będą mogły być naprawione
powłokami chemoodpornymi, wykonuje się badania „pull-off” –
czyli badania wytrzymałości podłoża na odrywanie. W przypadku
Szczecina wszelkie obliczenia należy wykonywać zgodnie z wy-
tycznymi ATV. Dlatego też kanały należy kwalifikować do jednej
z trzech grup, w zależności od ich stanu technicznego. I to jest
najważniejsza kwestia, która wynika z prac przedprojektowych”–
w jakim stanie technicznym znajduje się dany odcinek kanału czy
studnia?

Dopiero na tej podstawie można dobrać konkretną metodę

renowacji. I dla tej metody wykonać obliczenia statyczne. Co to
znaczy? Tylko tyle, że jak w każdych obliczeniach statycznych
należy stwierdzić czy dana konstrukcja będzie bezpieczna. Np.,
czy „rękaw” się nie wyboczy pod naporem wody gruntowej,
albo czy panel GRP nie pęknie w trakcie zalewnia wolnej prze-
strzeni masą iniekcyjną. A po dobraniu technologii i konkret-
nego materiału oraz upewnieniu się co do słuszności wyboru
wykonuje się obliczenia hydrauliczne. Należy sprawdzić, czy
zaproponowane rozwiązanie spełnia wymagania dotyczące
przepływu hydraulicznego. A gdy już jesteśmy pewni naszych
pomysłów, to należy zaproponować odpowiednie rozwiązania
organizacyjne na budowie, policzyć wydajność niezbędnych
do zabezpieczenia pomp by-passowych, pomyśleć o organiza-
cji ruchu w rejonie wykonywania robót itp. I oczywiście dołą-
czyć osławiony BIOZ... O części rysunkowej nie za wiele da się
powiedzieć. Wydaje mi się, że więcej rysunków nie ma sensu
dołączać do dokumentacji technicznej związanej z bezwykopo-
wymi renowacjami kanałów.

Myślę, że razem z Inżynierem Kontraktu i służbami ZWiK

Szczecin wypracowaliśmy standard dotyczący dokumenta-
cji technicznej, który śmiało może służyć innym jako wzór.
Oczywiście forma graficzna może być różna, ale zawartość
raczej powinna pozostać podobna do tej, którą opisałem po-
wyżej. Można się spierać, że to za mało albo za dużo. Jeżeli
ktoś ma inne zdanie, to chętnie się z nim (zdaniem) zapoznam
i ewentualnie wymienię poglądy. Nic tak bowiem nie zbliża
do ideału, jak ciągła praca nad danym tematem.

A o tym, że dochodzimy do ideału, przekonałem się w trak-

cie wizytacji szefa firmy Louis Berger SAS – inżyniera kontrak-
tu. Ten doświadczony w podobnych kontraktach człowiek był
pod dużym wrażeniem efektów pracy naszego zespołu pro-
jektowego. Do tego stopnia, że zabrał ze sobą do Paryża kopię
i wersję elektroniczną dokumentacji. Zapewne z zamiarem po-
kazywania tego jako wzór i standard na kolejnych kontraktach
nadzorowanych przez tę renomowaną firmę. Podobnie było
to odebrane na międzynarodowych targach i konferencji „UCT
2006” w Atlancie. Tam w Ameryce byli lekko zadziwieni tym
jak, podeszliśmy do rozwiązania problemu projektu renowacji
kanałów. I efektami naszych przemyśleń także…

Rys. 2. Schemat technologiczny

111, 60

D 1800

/1900

cega L=114,90

D 1800/

1900

D 1800

/1900

S-2

Pap

ie

a

Pa

w a

VI

H=4,18

D=1000

cega/beton

T 12,96

D 8,

78

S-2

S-3

D 8,

58

T 12,95

cega/beton

D=1000

H=4,37

S-4

D 8,

22

T 13,02

cega/beton

D=1000

H=4,80

S-5

D 7,70

T 12,82

cega/beton

D=1000

H=5,12

S-6

D 7,40

T 12,85

cega/beton

D=1000

H=5,43

S-7

D 7,03

T 12,53

cega/beton

D=1000

H=5,50

S-8

D 6,6

5

T 12,19

cega/beton

D=1000

H=5,54

H=5,60

D=1000

cega/beton

T 11,74

D 6,1

4

S-9

S-10

D 5,75

T 9,90

cega/beton

D=1000

H=4,15

H=3,17

D=1000

cega

T 8,48

D 5,31

S-1

B.

Z

ale

sk

ieg

o

Jana

up

a sk

ieg

o

A

l.W

yz

w

o le

n

i a

Zygmunta Krasis

ki ego

102, 70

97,10

88,60

82,40

78,00

77,90

65,20

62,20

61,10

53,10

51,40

50,70

39,90

39,70

32,70

33,80

13,80

12,20

2,40

10,70

26,30

20,80

23,40

23,50

26,40

32,90

41,20

52,90

53,20

80,70

80,80

82,20

106,40

105.30

108,10

107,40

106,50

cega L=108,

30

D 1800

/1900

24,20

23,90

24,30

35,10

47, 80

47, 30

47, 90

67, 10

76, 40

76, 50

91, 80

103, 90

104, 00

116, 70

D 1800

/1900

cega L=129,51

3,30

3,20

30,50

30,70

56,50

56,60

74,20

79,50

79,60

101,5

0

105,

2 0

105,

5 0

116,

2 0

cega L=126,20

D 1800/

1900

3,6

0

3,5

0

24

,60

24

,90

38

,40

41

,30

49

,70

49

,90

74

,70

74

,90

82

,10

98

,00

98

,20

D 1800/

1900

cega L=99,50

25,0

0

24,6

0

35,9

0

36,0

0

50,2

0

50,3

0

61,3

0

61,4

0

64,8

0

74,1

0

75,7

0

75,8

0

92,4

0

92,2

0

101

,40

101

,40

114

,10

114

,20

125

,40

125

,50

cega L=128,49

D1800/1900

8, 8

0

8, 9

0

17,9

0

18,0

0

29,10

28,90

40,10

42,60

48,90

52,10

52,50

60,50

62,30

62,30

77,50

95,40

82,80

83,60

91,80

116, 80

123, 40

D 1800

/1900

cega L=125,00

4,80

6,40

14,80

16,90

18,90

23,90

31,40

31,60

36,60

45,40

46,60

48,00

52,90

59,70

63,90

65,30

69,10

73,70

76,00

80,40

88,60

92,40

93,80

97,30

102,90

106,30

113,60

115,10

D1800/1900

cega L=121,20

2,30

4,80

10,00

10,20

17,50

21,70

22,90

23,90

24,00

30,00

30,30

33,70

39,50

43,80

48,70

49,10

52,90

59,90

63,00

67,00

67,10

70,00

70,30

75,70

78,10

79,60

90,20

90,40

99,70

100,00

110,50

110,70

114,10

118,00

120,60

cega L=125,80

D 180

0/190
0

4,40

5,30

10,30

14,50

20,70

22,00

25,80

31,30

32,10

33,60

34,80

41,50

44,40

46,20

51,80

54,30

59,50

62,30

62,50

64,50

67,10
71,50

72,40

74,20

74,40

84,30

93,20

93,60

105, 10

115,30

119,70

120,00

12

0,2

0

D 180

0/190
0

cega L=124,91

S-3

D 1800

/1900

D

180
0/1900

400

D1800/

1900

D 1800

/1900

S-4

S-5

D 1800/

1900

D 1800

/1900

D 1800

/1900

D 1800

/1900

S-6

S-7

D 1800

/1900

D

1800

/1900

D1800

/1900

D 1800/

1900

S-8

30

0

25

0

D 1800

/1900

D180

0/1900

S-9

S-10

D 1800

/1900

D

180

0/1900

J10

00/6

00

S-1

D1800/1900

D

1800

/2500

24,80

2,70

51,10

TRÓJNIK ZALEPIONY, Z BOKU

PRZYKANA

LIK CZYNNY, Z BOKU

PRZYKANA

LIK CZYNNY, Z GÓRY

49,90

TRÓJNIK ZALEPIONY, Z GÓRY

MC RIM (spec. nr 09)

09

-

09

-

09

-

09

-

09

-

09

-

09

-

09

-

09

-

09

-

2,50

8,80

14,90

15,00

18,00
23,30

23,50

27,30

27,50

46,30

52,70

65,60

71,60

82,80

S-14

wczenie na

ostro kanau

z ul. Zaleskiego

D 1800/

1900

S-14

J

10

00

/15

00

D 1800

/1900

WERSJA

OPIS ZMIAN

D

ATA

A

PODPIS

GRUBO WYKADZINY [mm]

DANE Z INWENTARYZACJI

LEGENDA:

NUMER SPECYFIKACJI

TYP KANA

U

WYMIAR, MATERIA

inspekcje i renowacje sieci

57

Inżynieria Bezwykopowa

styczeń - marzec 2006