Ubiór: Słowianie wschodni

Rubacha

Podstawę historycznego Ruskiego kostiumu dla mężczyzn, jak i kobiet stanowi rubacha, nazywana
czasem sraczicą lub soroczką. Jest to koszula sięgająca do lub poniżej kolan z obszyciami i haftami
na kołnierzu, końcach rękawów, u dołu i na podkroju szyi. Kobiety nosiły rubachy identyczne w
kroju, lecz długie do kostek. Do wykonania rubachy polecamy użycie przede wszystkim lnu.
Polecane kolory - żółty, brązowy, zielony. W celu rekonstrukcji odzienia człowieka o wyższym
statusie społecznym (Książe, wojewoda, starszy drużynnik) trzeba użyć koloru czerwonego lub
niebieskiego. Jednak barwa nie powinna być zbyt intensywna, materiał powinien być stonowany.
Najlepiej jest użyć naturalnych barwników. Dla człowieka średniego wzrostu, przy materiale o
szerokości 1,5m potrzeba ok. 1,8m.

Na Rusi noszono także rubachy z niskimi klinami, które są bardziej charakterystyczne dla krajów
skandynawskich i Zachodniej Europy. W tym przypadku rozcięcie pod szyją mogło znajdować się
zarówno z boku, jak i z przodu. W rubachach z klinami, kliny zaczynały się od linii talii albo
odrobinkę niżej, ale nigdy nie wyżej i zawsze były odrobinę zaokrąglone u dołu. Rękawy we
wszystkich typach rubach mogły być proste lub zwężać się do nadgarstków. Rękawy takie sięgały
do połowy nadgarstków przy opuszczonych rękach. Rozpatrzone powyżej przypadki rubach mają
prostą linię pleców, co pozwala na krojenie całego korpusu z jednej części materiału, co znacznie
skraca proces krojenia i szycia. Ponadto rubacha takiego kroju nie ma szwów na plecach, mimo
wygody tej rubachy lepiej leży taka ze skośną linia pleców.

Rękawy kobiecych rubach były często krojone w taki sposób, że sięgały daleko poza czubki palców
dłoni. Na wypadek zimnej pogody spuszczano rękawy na dłonie, a jeżeli chciano je podciągnąć,
zbierano je wokół nadgarstków przy pomocy: bransolet z metalu, drewna, skóry, kory brzozowej
lub szkła zwanymi naruchami, lub wąskimi mankietami - zwanymi poruchiw. Rękawy mogły nie
mieć zdobień przy nadgarstkach, wtedy wykańczano je szerokimi zdobionymi haftem i perłami
mankietami zwanymi zarukawia (zarękawki).

Podkrój szyi rubachy kobiecej był albo dokładnie dopasowany do obwodu szyi lub szerszy i
marszczony. Krótkie pionowe rozcięcie umieszczone pośrodku przedniej górnej części koszuli
zapinano guzikiem zrobionym z drewna lub kości, fibulą lub zawiązywano troczkami.

Rubachę szyto z niebielonego płótna lnianego (klasy niższe) lub z delikatnego bielonego lnu (klasy
wyższe). Arystokracja nosiła często koszule z kolorowego jedwabiu, lecz tylko na specjalne okazje
(święta, inne uroczystości), gdyż jedwab był importowany i bardzo drogi.

1

Ubiór: Słowianie wschodni

Rubacha była zawsze noszona z paskiem w talii, gdyż noszenie jej luźno było uważane za występek
przeciwko normom społecznym. (Podobno Ivan Groźny wpadł w straszliwy gniew, kiedy odkrył, że
jego synowa chodzi w kobiecych komnatach w koszuli bez przepasania i z odkrytymi włosami.
Kiedy jego syn próbował wstawić się za swoją żoną, car zabił go w swej wściekłości.) Noszenie
paska było pozostałością pogańskich wierzeń, wedle których przepasanie miało zatrzymywać złe
duchy, które nie mogły dostać się do człowieka chronionego przez barwne haftowane taśmy na
ubraniu - porównaj: zwyczaj ozdabiania haftem lub taśmą wszystkich "otwartych" elementów
stroju, mankietów, rozcięcia pod szyją, dolnego brzegu. Paski wykonywano zazwyczaj z materiału
w kolorach bieli, błękitu, czerwieni, pokrywano je haftem lub obszywano nicią w kontrastowym
kolorze. Zapinano je w miarę ściśle, lecz tak, aby ponad pasek wyciągnąć trochę koszuli. Pasy
miały klamerki w kształcie koła lub liry.

Mankiety, dolny brzeg i kołnierz koszuli zawsze wystawały spod kolejnych warstw stroju, i zawsze
były bogato zdobione. Zarówno męskie jak i kobiece koszule były zdobione haftem w kolorze
czerwieni (wyższa klasa społeczna) lub czerwonymi taśmami z materiału. Naszywano koraliki
szklane, perełki, koronki, wstążki. Arystokracja mogła sobie pozwolić na cekiny wykonane z
lekkich metali szlachetnych.

Podczas świąt na zewnętrzną rubachę zakładano ozherelia, okrągły sztywny mocno dekorowany
kołnierz.

Źródła:

•

http://medievalrussia.freeservers.com/dak-mshirt.html

•

N. Giliarowskaja`Russkij istoriczeskij kostium dlia scieny`, Moskwa, 1945

Druga warstwa

Na rubachę można było założyć trzy rodzaje strojów (do wyboru):
Nawiersznik - była to koszula-suknia, krótsza od rubachy mniej więcej do pół łydki, lekko
dopasowana w talii i rozszerzająca się ku dołowi, z rozszerzającymi się rękawami sięgającymi
łokci. Sukni tej nie zbierano paskiem.

Kobiety zamężne nosiły spódnicę o nazwie panova, która składała się z trzech

prostokątnych kawałków tkaniny, (zazwyczaj o geometrycznych wzorach), przymocowanych do
utkanego wełnianego lub skórzanego (szer. ok. 2,5 cm) paska i ułożonych jednym z rozcięć na

2

Ubiór: Słowianie wschodni

przodzie. Spódnica ta pochodzi od stepowych ludów nomadycznych. Panova była zazwyczaj
krótsza niż rubacha, sięgając połowy łydki. Wykonywano ją z lnu lub wełny, w jednym kolorze
(takim jak rubacha), lecz częściej wielokolorowa, z geometrycznym wzorem kratki lub rombów.

Kobiety niezamężne nosiły strój zwany zapona, zanaviska lub naramnik - był to długi

prostokąt tkaniny na szerokość ramion, z wyciętym okrągłym otworem na głowę, który sięgał pół-
łydki i zawsze był w talii spięty paskiem lub po bokach złapany szpilami/zapinkami (osoby
współcześnie rekonstruujące kobiecy strój z Epoki Wikingów często mylą rusińską zanawiskę z
tzw. sukienką fartuchową, która miała odmienny wygląd, patrz: kobiecy strój wikiński).
Pamiętajmy, że powyższe trzy rodzaje ubioru nie były obowiązkowe, kobiety, szczególnie z niskich
warstw społecznych, poprzestawały na jednej, dwóch rubachach

Źródła:

http://medievalrussia.freeservers.com/dak-mshirt.html
http://www.strangelove.net/~kieser/Russia/KWC.html
http://medievalrussia.freeservers.com/dress-nicolaa.html#ruswoman

3