środa, 26 kwietnia 2017 r., godz. 13:54

Portal dofinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

przeszukaj witrynę

      

Obserwuj

wykop

+

Prenumerata szkolna

Dopłaty z ministerstwa dla szkół do
prenumeraty czasopisma o kosmosie!
­ 

Zgłoś swoją szkołę

­ 

Formularz zgłoszeniowy

­ 

Szczegółowe informacje

­ 

Numer promocyjny (darmowy)

­ 

Zniżka dla nauczycieli

Archiwum Uranii

Zeskanowane archiwum "Uranii" w
plikach PDF oraz DjVu. Obecnie
dostępne są lata 1920­1997.
­ 

Strona główna archiwum

­ 

Urania z lat 1920­1997

­ 

Postępy Astronomii z lat 1953­1990

­ 

Pełne roczniki (pliki PDF)

­ 

Galeria okładek

Sklep internetowy

Zamów i opłać prenumeratę Uranii
przez Internet:
­ 

Roczna prenumerata Uranii

­ 

Czapka z latarką

­ 

Specjalna oferta dla szkół

­ 

Książki o astronomii

 

W najnowszym numerze

W numerze m.in.:
­ TRAPPIST­1: siedem planet
skalistych!
­ Łowcy planetoid: ludzie kontra
automaty
­ Tajemnicze serce Plutona

Bijące serce NGC 4696 i ogromne fale uderzeniowe

Wysłane przez kuligowska w 2017­04­25 10:08

Gromada galaktyk w Centaurze jest domem setek gwiazd. W jej centrum leży NGC 4696, ogromna
galaktyka  eliptyczna  zawierająca  supermasywną  czarną  dziurę.  Zdaniem  naukowców  takie
gromady są szczególnym środowiskiem ­ upakowane w nich bardzo gęsto galaktyki oddziaływują
na swych najbliżej położonych towarzyszy. W przypadku NGC 4696 robi to właśnie jej centralna,
wielka  czarna  dziura  ­  wypompowuje  ona  energię  i  materię  w  przestrzeń  międzygalaktyczną,
niczym olbrzymie i bijące serce.

Niedawne 

badania  astronomów

  łączą  nowe  dane  zebrane  przez  orbitalny  teleskop  rentgenowski  Chandra  z

obserwacjami wykonanymi na falach radiowych przez interferometr VLA oraz w dziedzinie widzialnej (Teleskop
Hubble’a). Opublikowana praca odkrywa przed nami szczegóły otoczenia galaktyki NGC 4696. Okazuje się między
innymi,  że  znajdująca  się  w  niej,  supermasywna  czarna  dziura  “pulsuje”  z  okresem  od  5  do  10  milionów  lat,
wypluwając  dookoła  materiał  galaktyczny  w  pół­regularnych  odstępach  czasu.  Materia  ta  wchodzi  następnie  w
interakcję z ośrodkiem wewnątrz gromady galaktyk, w tym z jego gorącym, dyfuzyjnym gazem.

Obserwowana na różnych długościach fali czarna dziura zdradza swą obecność poprzez doskonale widoczne dżety,
które  wyrzucają  rozpędzone  cząstki  daleko  na  zewnątrz  samej  galaktyki,  wywołującym  tym  samym  fale
uderzeniowe  i  niemal  puste  obszary  w  materiale  przenikającym  przestrzeń  pomiędzy  galaktykami  w  Gromadzie
Centaura.

Astronomowie  rozpoznali  dziewięć  takich  pustek,  które  rozciągają  się  na  blisko  122  000  lat  świetlnych  w  gazie
otaczającym NGC 4696. Okazuje się też, że ów gorący ośrodek gazowy jest bogaty ciężkie pierwiastki powstające
wewnątrz gwiazd wybuchających z czasem jako supernowe. Pierwiastki te mogły zostać następnie wyniesione dalej
na  skutek  ‘rozbłysków”  czarnej  dziury,  i  wypychane  na  zewnątrz  w  stosunku  do  swego  pierwotnego  położenia
wewnątrz gromady. W ten sposób wzbogacają okoliczny ośrodek. Ale gaz ten jest ciągle ogrzewany i utrzymywany
w wysokich temperaturach przez gorące uderzenia czarnej dziury, przez co nigdy nie ma szans na schłodzenie się i
utworzenie nowych gwiazd.

Na uzyskanych zdjęciach widzimy także zakrzywione kształty w gorącym, promieniującym fale rentgenowskie gazie
wokół galaktyki. Są one nieco podobne do fal dźwiękowych rozchodzących się w powietrzu i mogą być związane z
falami  uderzeniowymi  generowanymi  podczas  powtarzających  się  “wybuchów”  z  czarnej  dziury,  chociaż
astronomowie  nie  wykluczyli  jeszcze  jako  możliwych  źródeł  ich  pochodzenia  innych  czynników  ­  w  tym  pola
magnetycznego i innych rodzajów turbulencji.

Wiadomości

Bieżący numer

Prenumerata

Sklep

Konkursy

Patronaty

Forum

Poczytaj

O Uranii

Kontakt

Copyright 

(c)  "Urania ­ Postępy Astronomii" 1997­2017 

Urania ­ Polski Portal Astronomiczny 

Polskie Towarzystwo Astronomiczne

  

Portal dofinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

 

­ Największe zderzenia w historii
Ziemi
­ Polskie wieści z ESO i ESA
­ Astropodróże
­ Poradnik obserwatora
­ Niebo nad Polską i ciekawe obiekty

Więcej:

Zobacz pełen spis treści
Zamów ten numer
Kup wersję cyfrową

Nasze witryny

­ 

Orion

­ 

PTA

­ 

PTMA

­ 

Leksykon

­ 

Astronarium

­ 

Sklep Uranii

­ 

Urania cyfrowa

Media społecznościowe:
­ 

Facebook

­ 

Twitter

­ 

Forum dyskusyjne

Numery archiwalne

Uzupełnij swoją biblioteczkę.
Oferujemy archiwalne numery
"Uranii" i "Postępów Astronomii" w
atrakcyjnych cenach.

Zobacz dostępne numery...

gromady galaktyk

galaktyki

czarne dziury

ngc4696

Tagi: 

Wersja do druku

 

Wersja PDF

Czytaj więcej:

Cały artykuł

Oryginalna praca w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (styczeń 2016)

Źródło: astronomy.com

Zdjęcie: galaktyka NGC 4696 i jej supermasywna czarna dziura, pulsująca na podobieństwo serca raz na około
pięć do dziesięciu milionów lat. Ta kompozycja składa się z danych rentgenowskich (kolor czerwony), radiowych
(błękit) oraz zebranych w zakresie światła widzialnego (zieleń).
Źródło: X: NASA/CXC/MPE/J. Sanders et al.; Optical: NASA/STScI; Radio: NSF/NRAO/VLA

Komentarze

Porozmawiaj na forum dyskusyjnym

Przeczytaj także

Zadziwiające narodziny galaktyki

Zaobserwowano wiele galaktyk karłowatych we wczesnym Wszechświecie

Dostrzeżono supergromadę galaktyk schowaną za Drogą Mleczną

Urania nr 5/2016 o Proximie i końcu misji Rosetta

Kolejny rekord odległości w gromadach galaktyk

Zaobserwowano cztery najdalsze gromady galaktyk

Międzygalaktyczny "deszcz" spadający na supermasywną czarną dziurę

Naukowcy odkryli starożytną gromadę galaktyk z wczesnego Wszechświata

Gromady galaktyk jak "rosyjska lalka" ujawniają informacje na temat ciemnej energii

Zbadano gromady galaktyk w różnych zakresach długości fali