Zygmunt Freud (1856-1939) - austriacki neurolog, psychiatra, twórca

psychoanalizy. Początkowo zajmował się neuropatologią, później leczeniem

nerwic, zwłaszcza histerii. W latach 1885-86 pracował w paryskiej klinice

psychiatrycznej Salpetriere pod kierunkiem J.M. Charcot'a. Po powrocie do

Wiednia prowadził prywatną praktykę lekarską. Wspólnie z J. Breuerem

rozpoczął badania nad histerią stosując opracowaną przez niego metodę

leczenia za pomocą ujawniania i odreagowania w stanie hipnozy

nieświadomych przeżyć pacjenta. Po 1895 roku zaczął stosować własną

metodę terapeutyczną, opartą głównie na analizie swobodnych skojarzeń,

snów, wspomnień. W tym też okresie ogłosił swoją teorię nerwic. Stanowiła

ona podsumowanie dotychczasowych obserwacji klinicznych Freuda,

zapoczątkowała również rozwój systemu psychoanalizy. W roku 1902 Freud

mianowany został profesorem uniwersytetu w Wiedniu, od tego czasu szeroko

rozwijał i popularyzował psychoanalizę, która wkrótce zyskała światowy

rozgłos. W roku 1938, po zagarnięciu Austrii przez hitlerowskie Niemcy

wyemigrował do Wielkiej Brytanii.

Poglądy Freuda ulegały stałej ewolucji, można podzielić go na trzy fazy:

I - do ok. 1900 - freudyzm był główną teorią powstawania zaburzeń

psychicznych.

II - do ok. 1920 - wykroczył poza granice psychiatrii, stał się ogólną teorią

struktury i funkcjonowania psychiki ludzkiej, przypisującą główną rolę w

regulacji życia psychicznego nieświadomym mechanizmom popędowym,

zwłaszcza popędowi seksualnemu, utożsamianemu z popędem życiowym,

pozostającym w ciągłym konflikcie z tym, czego wymaga od nas

społeczeństwo, do czego ograniczają nas normy moralne "wbudowane" w

psychikę jednostki w toku wychowania

III - po 1920 - rozszerzenie i uogólnienie doktryny w swoistą koncepcję

człowieka i kultury.

Teorie Freuda z początku budziły zarówno entuzjazm, jak i ostrą krytykę.

Zarzucano im skrajny biologizm, wyolbrzymianie roli popędu seksualnego,

niedocenienie roli środowiska, otoczenia jako czynnika wpływającego na

rozwój osobowości. Freud był pierwszym który wskazał, że nieświadome i

irracjonalne procesy mogą odgrywać istotną rolę w motywowaniu zachowania

człowieka, pierwszy też zajął się problemem rozwoju osobowości i zwrócił

uwagę, że doświadczenia wczesnego dzieciństwa mogą mieć wpływ na

psychikę dorosłego człowieka. Freud stworzył również podstawy współczesnej

psychologii teorii motywacji (wprowadzając m.in. takie pojęcia , jak frustracja,

fiksacja i regresja). Powszechnie uważa się go również za twórcę nowoczesnej

psychoterapii, wiele jego obserwacji zyskało potwierdzenie we współczesnych

badaniach psychologicznych.

Psychoanaliza - w szerokim znaczeniu koncepcja teoretyczna wyjaśniająca

strukturę, funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka, także zjawisk

kulturowych, działaniem nieświadomych sił psychicznych pozostającym w

ciągłym konflikcie. Teorię tą sformułował Freud, a rozwinęli ją jego uczniowie.

Według klasycznej koncepcji Freuda aparat psychiczny człowieka składa się z

trzech instancji:

1. Id (ono) - obejmujące całokształt nieświadomych, pierwotnych popędów, jest

podstawowym źródłem energii i kieruje się zasadą przyjemności.

2. Ego (ja, jaźń) - obejmujące wyuczone w toku indywidualnego rozwoju

zdolności do orientacji w otoczeniu i świadomej regulacji zachowania, kieruje

się zasadą rzeczywistości.

3. Superego (nadjaźń) - ukształtowanie wskutek internalizacji wymagań

społecznych, norm moralnych i wzorów kulturowych, ma charakter irracjonalny.

Id pozostaje w stałym konflikcie z Superego i z rzeczywistością zewnętrzną.

Regulacja tego konfliktu oraz łagodzenie wynikającego z niego lęku należy do

głównych zadań Ego, które wykształca w tym celu mechanizmy obronne, nie

dopuszczające konfliktowych treści do świadomości lub nadające im

zniekształconą postać. Według klasycznej psychoanalizy główną siła

napędową ludzkiego działania jest energia istniejącego od urodzenia, szeroko

rozumianego popędu seksualnego (Eros), którą Freud nazywa libido. Libido w

swoim rozwoju przechodzi przez kilka faz: oralną, analną, falliczną, okres

utajenia i fazę genitalną. Niezaspokojenie popędów wywołuje stan frustracji, a

w szczególnych przypadkach prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń i nerwic.

Rozwój kultury jest wytworem sił popędowych, ale zarazem źródłem

nieustannej frustracji popędów. Głównym zadaniem terapii psychoanalitycznej

jest doprowadzenie do uświadomienia sobie przez pacjenta sensu jego

zaburzeń, leżących u źródeł choroby nieświadomych konfliktów, pragnień i

obaw. W tym celu stosuje się różne techniki, takie jak: analiza i interpretacja

specyficznych, pojawiających się w toku terapii reakcji pacjenta (opór,

przeniesienie), jego marzeń sennych, fantazji itp. Materiał ten jest uwalniany za

pośrednictwem wolnych (swobodnych) skojarzeń pacjenta.