10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 25 • 29.03.2010 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Podatkowa księga

przychodów i rozchodów

Pojutrze, tj. 31 marca 2010 r., upływa ostateczny

termin na sporządzenie sprawozdania finanso-

wego za 2009 r. Zdarza się, że sprawozdanie jest już sporządzone, podpisane

i gotowe do zatwierdzenia, a do firmy wpływa zagubiona faktura lub inna

informacja dotycząca tego sprawozdania. Jak wówczas postąpić?

W księgach rachunkowych danego roku obrotowego oraz w sprawozdaniu finansowym

za ten rok powinny zostać ujęte wszystkie zdarzenia, które dotyczą tego roku. W przypadku

jednak gdy informacje o pewnych zdarzeniach wpłyną do jednostki po zamknięciu ksiąg

i sporządzeniu sprawozdania za ten rok, należy postępować zgodnie z art. 54 ust. 1-3 ustawy

o rachunkowości. Sposób ujęcia tych zdarzeń w księgach i sprawozdaniu finansowym

zależy od ich wagi oraz od momentu, w którym otrzymano informacje o nich.

Istotne informacje otrzymane przed zatwierdzeniem sprawozdania

finansowego

Zdarzyć się może, że po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego

zatwierdzeniem, jednostka otrzyma informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ

na to sprawozdanie finansowe, lub powodujących, że założenie kontynuowania przez nią

działalności nie jest uzasadnione. Wówczas powinna odpowiednio zmienić to sprawozdanie,

dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego,

którego sprawozdanie finansowe dotyczy, oraz powiadomić biegłego rewidenta, który

sprawozdanie to bada lub zbadał (art. 54 ust. 1 ustawy o rachunkowości).

Zatem w przypadku otrzymania w 2010 r., po sporządzeniu sprawozdania finansowego za

2009 r., ale przed jego zatwierdzeniem, informacji mających istotny wpływ na to sprawoz-

danie, jednostka powinna otworzyć księgi za 2009 r. i wprowadzić do nich zapisy dotyczące

tych zdarzeń. Następnie należy na nowo sporządzić sprawozdanie finansowe.

Trzeba wiedzieć, że jednostka we własnym zakresie ustala istotność zdarzenia. Może

ona być określona wartościowo. Często przyjmuje się, że kwota, która nie ma wpływu na

rzetelność sprawozdania finansowego, to niższa z dwóch wartości: 1 – 2% sumy bilansowej

lub 0,5 – 1% przychodów ze sprzedaży. Nie zawsze informacje mające wpływ na sprawoz-

danie da się określić wartościowo – przykładowo, istotna będzie dla jednostki informacja

o upadłości głównego odbiorcy, która może wpłynąć na możliwość kontynuowania przez

nią działalności. Oceny istotności zdarzeń każdorazowo dokonać powinien kierownik

jednostki.

Jeżeli zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu ist-

niejącego na dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się w informacji

dodatkowej (art. 54 ust. 1 ustawy o rachunkowości).

Jeśli więc jednostka otrzyma informacje niepowodujące zmiany stanu faktycznego

przedstawionego w sporządzonym sprawozdaniu finansowym za 2009 r. – sygnalizuje to

w informacji dodatkowej. Zauważmy, że muszą to być zdarzenia niepowodujące zmiany

stanu istniejącego na dzień sporządzenia sprawozdania, a więc takie, które nie spowodowa-

łyby zmiany wartościowej w pozycjach wykazywanych w innych częściach sprawozdania

finansowego. Mogą to być np. informacje o dużych zmianach cen aktywów lub kursów

wymiany walut po dniu bilansowym. Ewentualna zmiana informacji dodatkowej spowoduje

konieczność ponownego podpisania wszystkich elementów sprawozdania finansowego.

Nie zawsze zajdzie potrzeba zmiany sporządzonego, lecz jeszcze niezatwierdzonego

sprawozdania finansowego. Jeśli jednostka otrzyma informację o zdarzeniu dotyczącym

sprawozdania finansowego za 2009 r., które jednak nie ma na nie istotnego wpływu, może

ująć je w księgach 2010 r.

Istotne zdarzenia dotyczące sprawozdania finansowego ujawnione

po jego zatwierdzeniu

Jeżeli jednostka otrzymała po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego infor-

macje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie lub powodujących, że

Zdarzenia po dacie bilansu

założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, to ich skutki

ujmuje w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym informacje te otrzymała

(art. 54 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Jeśli są one tak istotne, że w ich następstwie nie

można uznać sprawozdania finansowego za rzetelne i prawidłowe, to kwotę korekty spo-

wodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako

„zysk (strata) z lat ubiegłych” (art. 54 ust. 3 ustawy).

Jeśli więc zdarzy się, że po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2009 r. jed-

nostka otrzyma informację o istotnym zdarzeniu dotyczącym tego sprawozdania, należy

potraktować go jak istotny błąd i jego korektę ująć w księgach 2010 r. zapisem:

–

Wn/Ma konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki błędów

z lat ubiegłych),

–

Ma/Wn konto zespołu 0, 1, 2, 3 itd. – w zależności od przyczyny błędu.

Takie ujęcie nie deformuje wyniku finansowego bieżącego roku. W bilansie za 2010 r.

skutki korekty takiego błędu wykazuje się wówczas w pasywach w pozycji A.VII „Zysk

(strata) z lat ubiegłych”.

Jeśliby natomiast wykryty błąd dotyczący zatwierdzonego sprawozdania za 2009 r. był

w ocenie jednostki nieistotny – korektę tego błędu ujmuje się w księgach rachunkowych

za 2010 r. w korespondencji z pozostałymi przychodami lub kosztami operacyjnymi, za-

pisem:

a) jeśli zwiększa koszty

–

Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”,

–

Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3 itd. – w zależności od przyczyny błędu,

b) jeśli zwiększa przychody

–

Wn konto zespołu 0, 1, 2, 3 itd. – w zależności od przyczyny błędu,

–

Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze

zm.).

Dorota Przybyszewska

Czy przedsiębiorca z UE może prowadzić księgę

podatkową?

Przedsiębiorca nieposiadający obywatelstwa polskiego (będący oby-

watelem kraju UE) rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej

w Polsce. Czy może rozliczać tę działalność w pierwszym roku jej trwania

na podstawie księgi podatkowej, czy musi od razu zaprowadzić księgi

rachunkowe?

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą muszą rozliczać się na podsta-

wie ksiąg rachunkowych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów

i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość

w walucie polskiej 1.200.000 euro. Wynika tak z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachun-

kowości. Jednak do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na teryto-

rium Rzeczypospolitej Polskiej osób zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw

przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności

gospodarczej, należy zawsze stosować ustawę o rachunkowości. O tym mówi art. 2

ust. 1 pkt 6 tej ustawy.

Osobą zagraniczną jest m.in. osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego.

Stanowi o tym art. 5 ust. 2 lit. a) ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U.

z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.). Zasadą jest, że osoby takie posiadające siedzibę

w Polsce muszą prowadzić księgi rachunkowe. Istnieje jednak odstępstwo od tej zasady

dotyczące obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej. Traktat ustanawiający

Wspólnotę Europejską zakazuje wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność

państwową. Z wyrażonej w art. 43 Traktatu zasady swobody przedsiębiorczości i zasady

pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad prawem krajowym wynika, że:

1) prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed prawem krajowym państwa człon-

kowskiego,

2) państwa mają obowiązek zapewnić skuteczność prawa wspólnotowego,

3) krajom członkowskim nie wolno wprowadzać przepisów prawa krajowego, które

byłyby sprzeczne z prawem wspólnotowym,

4) w razie sprzeczności przepisów prawa wspólnotowego i krajowego, zastosowanie

mają przepisy prawa wspólnotowego,

5) późniejsze prawo krajowe nie deroguje wcześniejszego prawa wspólnotowego.

Mając na uwadze zasadę równego traktowania obywateli państw członkowskich

Unii Europejskiej należy uznać, iż osoby fizyczne będące obywatelami tych państw,

nieposiadające obywatelstwa polskiego, powinny być traktowane tak jak obywatele

polscy. W związku z tym zastosowanie do nich znajduje art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy

o rachunkowości, na podstawie którego osoby te są zobowiązane do prowadzenia ksiąg

rachunkowych dopiero po osiągnięciu za poprzedni rok obrotowy przychodów netto

ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wynoszących co najmniej

równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro.

Zatem obywatel UE rozpoczynający działalność gospodarczą w Polsce może

prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów do końca roku, w którym

jego przychody przekroczą równowartość 1.200.000 euro.

Potwierdzeniem powyższego może być m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora

Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 lutego 2010 r., nr IPPB1/415-959/09-2/KS,

w której czytamy:

„Z uwagi na okoliczność, iż Wnioskodawca posiada obywatelstwo austriackie,

a więc jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej prowadzącym

pozarolniczą działalność gospodarczą na terytorium Polski, zobowiązany będzie do

prowadzenia ksiąg rachunkowych dopiero po osiągnięciu, za poprzedni rok obrotowy,

przychodów netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wynoszą-

cych co najmniej równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro – zgodnie z art. 2

ust. 1 pkt 2 ww. ustawy o rachunkowości”.