higienistka stomatologiczna 322[03] z2 05 u (2)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Alicja Jędrzejczyk

Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktyczno-
leczniczych 322[03].Z2.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
lek. med. Konrad Szymczyk
mgr Katarzyna Zarębska

Opracowanie redakcyjne:
lek. stom. Alicja Jędrzejczyk

Konsultacja:
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[03].Z2.05
„Wykonywanie

podstawowych

zabiegów

profilaktyczno-leczniczych”,

zawartego

w modułowym programie nauczania dla zawodu higienistka stomatologiczna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Podstawy profilaktyki

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Profilaktyka szczegółowa

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczących

wykonywania podstawowych zabiegów profilaktyczno-leczniczych.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne, umiejętności jakie powinieneś posiadać przed przystąpieniem do
realizacji programu jednostki modułowej,

–

cele kształcenia, umiejętności jakie opanujesz podczas realizacji programu jednostki
modułowej,

–

materiał nauczania, w którym zawarte są niezbędne treści teoretyczne,

–

pytania sprawdzające, które umożliwią ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń,

–

wiczenia, które zawierają polecenie, sposób wykonania oraz wykaz materiałów do

wykonania ćwiczenia. Pomogą one ukształtować umiejętności praktyczne i zweryfikować
nabytą wiedzę teoretyczną,

–

sprawdzian postępów, który pomoże ocenić poziom umiejętności po wykonaniu ćwiczeń,

–

sprawdzian osiągnięć, po zrealizowaniu programu jednostki modułowej, który pozwoli
ocenić poziom nabytych umiejętności w procesie kształcenia,

–

wykaz literatury.

Schemat układu jednostek modułowych

322[03].Z2

Profilaktyka i leczenie chorób narządu żucia

322[03].Z2.01

Organizacja pracy w gabinecie

stomatologicznym

322[03].Z2.02

Prowadzenie dekontaminacji

w gabinecie stomatologicznym

322[03].Z2.03

Zapobieganie próchnicy zębów

322[03].Z2.04

Zapobieganie chorobom błony

luzowej jamy ustnej i przyzębia

322[03].Z2.05

Wykonywanie podstawowych

zabiegów profilaktyczno-

-leczniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować anatomię i fizjologię narządu żucia,

−

rozpoznawać zmiany patologiczne występujące w jamie ustnej,

−

wykonywać badania jamy ustnej,

−

przeprowadzać wywiad podmiotowy,

−

interpretować podstawowe wskaźniki dotyczące badań jamy ustnej,

−

rozróżniać podstawowe materiały używane w gabinecie stomatologicznym,

−

rozróżniać podstawowe urządzenia i narzędzia wykorzystywane w gabinecie
stomatologicznym,

−

stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy przeciwpożarowe oraz ochrony
ś

rodowiska,

−

stosować zasady działania aseptycznego i antyseptycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozróżnić stany chorobowe narządu żucia,

−

dokonać oceny stanu zdrowotnego układu stomatognatycznego i zaplanować działania
terapeutyczne,

−

scharakteryzować metody leczenia i rehabilitacji stomatologicznej,

−

opracować plan leczenia i rehabilitacji we współpracy z lekarzem dentystą,

−

zastosować zasady profilaktyki żywieniowej chorób narządu żucia,

−

zaplanować żywienie osób z niedoborami pokarmowymi,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

przygotować pacjentów do wykonywania zabiegów stomatologicznych,

−

przygotować

produkty

lecznicze

materiały

stomatologiczne

zabiegów

stomatologicznych,

−

zastosować środki ochrony indywidualnej,

−

przygotować formówki do pracy,

−

przygotować materiały stosowane w profilaktyce przeciwpróchnicowej,

−

przygotować materiały do wypełnień,

−

przygotować materiały użytkowane w protetyce i ortodoncji,

−

przygotować masy wyciskowe i ocenić wyciski na łyżkach wyciskowych,

−

przygotować środki lecznicze na zlecenie lekarza dentysty,

−

wykonać czynności i zabiegi higieniczne oraz profilaktyczno-lecznicze na zlecenie i pod
nadzorem lekarza dentysty, zgodnie z zasadami aseptyki i antyseptyki,

−

wykonać fizykoterapeutyczne zabiegi stomatologiczne na zlecenie i pod nadzorem
lekarza dentysty,

−

przeprowadzić ćwiczenia z zakresu profilaktyki i terapii ortodontycznej na zlecenie
lekarza dentysty,

−

scharakteryzować metody pracy higienistki stomatologicznej z lekarzem dentystą,

−

wykonać czynności związane z asystowaniem lekarzowi dentyście podczas wykonywania
zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych,

−

wykonać zabiegi stomatologiczne z użyciem specjalistycznej aparatury,

−

zabezpieczyć substancje i materiały skażone oraz odpadki po przeprowadzonych
zabiegach stomatologicznych,

−

zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

zastosować zasady komunikowania się z pacjentem i współpracownikami,

−

uniknąć zachowań ujemnie wpływających na przebieg leczenia pacjenta,

−

zastosować zasady etyki podczas wykonywania zabiegów stomatologicznych,

−

sporządzić dokumentację dotyczącą wykonywanych zabiegów stomatologicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawy profilaktyki

4.1.1. Materiał nauczania

Higienistka stomatologiczna wchodzi w skład zespołu stomatologicznego. Do jej zadań

należą:

−

podstawowe działania profilaktyczno-lecznicze,

−

edukacja i promocja zdrowia,

−

oznaczanie wskaźników (higieny, próchnicy, periodontopatii),

−

przygotowanie i organizacja pracy gabinetu,

−

przygotowanie pacjenta do zabiegów,

−

czynna asysta przy zabiegach,

−

wykonywanie zabiegów profilaktycznych,

−

wykonywanie zabiegów leczniczych pod nadzorem stomatologa,

−

wykorzystywanie aparatury diagnostycznej i leczniczej,

−

wykonywanie ćwiczeń ortodontycznych,

−

działanie aseptyczne i antyseptyczne w gabinecie,

−

prowadzenie dokumentacji medycznej.

Higienistka pracuje pod nadzorem lekarza stomatologa. Po wykonaniu badania ustala

z nim plan profilaktyki i leczenia. Często jest pierwszą osobą, z którą pacjent styka się
w poradni, dlatego bardzo ważny jest sposób komunikowania z nim. Pacjenci stomatologiczni
należą do grupy trudnych ze względu na panujący pogląd, że leczenie stomatologiczne musi
boleć. Uspokojenie i należyta uwaga pozwala na zniwelowanie obaw i zdobycie zaufania.
Wyczucie, takt i zrozumienie prowadzą do dobrych stosunków pacjent-zespół
stomatologiczny. Pacjenci łatwiej podejmują współpracę, a to prowadzi to do lepszych
wyników terapeutycznych. Ważna jest również tajemnica zawodowa, która obowiązuje nie
tylko lekarza, ale cały personel.

Praca lekarza i higienistki jako zespołu jest ściśle ze sobą związana. W gabinecie

przygotowanym na przyjęcie pacjenta obowiązują podstawowe zasady bhp oraz zasady
aseptyki i antyseptyki. Lekarz oraz higienistka muszą być ubrani w odzież ochronną (fartuch,
rękawiczki, maseczki).

Pacjent powinien mieć przygotowaną serwetę ochronną, płyn do płukania jamy ustnej,

odpowiednio ustawiony fotel dentystyczny. Ustawienie powinno zapewniać wygodną pozycję
lekarza i asysty w czasie wszystkich czynności diagnostyczno-leczniczych. Rozmieszczenie
przedmiotów dodatkowych, aparatów i urządzeń powinno umożliwiać bezproblemowe, łatwe
sterowanie. Wszystkie narzędzia i materiały powinny być umieszczone na stoliku
materiałowo-narzędziowym w zasięgu ruchów operatora i pomocy zgodnie z zasadami
ergonomii. Przygotowanie do pracy całego otoczenia pola zabiegowego wymaga działań
aseptycznych i antyseptycznych.

Asystowanie lekarzowi polega na pomocy w zakresie podawania narzędzi i leków,

odsysaniu płynów i resztek z jamy ustnej, używania aparatury specjalistycznej, zapisywaniu
danych z wywiadu oraz uzgadnianiu zabiegów profilaktycznych i leczniczych. Narzędzia
muszą być podawane zdecydowanym ruchem i solidnym chwytem, co ma zapobiegać
przypadkowemu upadkowi. Leki i wypełnienia podawane są lekarzowi i przez niego
zakładane lub na jego polecenie aplikowane przez higienistkę. Dobrze wyszkolona asysta wie,
kiedy i jakiego narzędzia będzie używał lekarz do danej procedury diagnostyczno-leczniczej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po badaniu ustalany jest plan działań. Leczenie przeprowadza lekarz, a higienistka pod jego
nadzorem wykonuje zadania profilaktyczne.

Na zlecenie lekarza asysta przygotowuje również leki do wstrzyknięć. Jeśli używamy

strzykawki typu „Carpula” to musi być ona sterylna, igła jednorazową a ampułka świeżo
wyjęta z opakowania. W przypadku standardowych strzykawek i igieł używamy tylko sprzętu
jednorazowego. Prawidłowe napełnienie strzykawki lekiem wymusza usunięcie powietrza
z ampułki. Po nabraniu usuwamy powietrze także ze środka strzykawki i tuż przed iniekcją
zmieniamy igłę na nową.

Leki do leczenia zachowawczego muszą być tak przygotowane i podane, aby lekarz mógł

nabrać precyzyjnie potrzebną ilość bez strat i niepotrzebnych ruchów.

Badania epidemiologiczne określają zakres potrzeb i sposobów leczniczych w grupach

dyspanseryjnych.

Wykonywanie zabiegów profilaktyczno-leczniczych w gabinecie stomatologicznym jest

jedną z metod promocji i ochrony zdrowia. Dokładne badanie jamy ustnej pozwala ustalić
plan zabiegów profilaktycznych. Działania te muszą zapewnić najbardziej optymalne
funkcjonowanie całego układu stomatognatycznego, dlatego musimy rozwijać je na trzech
wzajemnie uzupełniających się płaszczyznach:

−

pierwszej – zapobiegawczej,

−

drugiej – leczniczej,

−

trzeciej – rehabilitacyjnej.

Tabela 1. Płaszczyzny działań zabiegów profilaktycznych [opracowanie własne]
Działania zapobiegawcze

Działania lecznicze

Działania rehabilitacyjne

Edukacja i promocja zdrowia.
Badania okresowe.
Higiena jamy ustnej.
Odżywianie.
Fluorowanie.
Uszczelnianie bruzd.

Edukacja związana z wczesnymi
objawami choroby.
Badania okresowe.
Zabiegi higieniczne.
Remineralizacja.
Zabiegi lecznicze wczesnych zmian
w jamie ustnej.

Rehabilitacja narządu żucia.
Zahamowanie postępu choroby.
Kontrola i utrzymanie osiągniętego
stanu rehabilitacyjnego.

Regularnie przeprowadzane badania okresowe pozwalają na szybkie reagowanie

i wykrywanie wczesnych zmian, które mogą zostać zahamowane działaniem profilaktycznym.
Higienistka stomatologiczna uczestniczy w wyodrębnianiu grup wysokiego ryzyka chorób
jamy ustnej oraz rozpowszechnianiu metod zapobiegania masowego, grupowego
i indywidualnego.

W celu oceny stanu narządu żucia konieczne jest sprawdzenie:

−

higieny jamy ustnej,

−

przyzębia,

−

błony śluzowej,

−

zębów (ubytki próchnicowe i niepróchnicowe, wypełnienia, bruzdy, starcie patologiczne,
abrazje),

−

braków zębowych,

−

warunków zgryzowych,

−

uzupełnień protetycznych.

W zależności od wieku pacjenta priorytetem profilaktycznym będzie:

−

u dzieci i młodzieży: próchnica i zaburzenia zgryzowe,

−

u dorosłych: próchnica i choroby przyzębia,

−

u ludzi starszych: choroby błony śluzowej, rehabilitacja protetyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Edukacja i promocja zdrowia są elementami zapobiegawczymi. Promocja zdrowia są to

działania zmierzające do podniesienia świadomości ludzi w celu utrzymania zdrowia.

Edukacja będąca elementem promocji zdrowia jest działalnością oświatową, dzięki której

wzrasta poziom wiedzy na temat zdrowia. Higienistka powinna udzielać odpowiednich
informacji, motywować do utrzymania zdrowia oraz pomagać wdrażać właściwe zachowania
prozdrowotne.

Higiena jamy ustnej

Przy złej higienie wszystkie działania lecznicze będą mało skuteczne. Będzie pojawiała

się próchnica wtórna, złe gojenie ran, stany zapalne dziąseł, przykry zapach z ust. Pacjenta
należy zmotywować do utrzymania prawidłowej higieny, dzięki której zachowa jamę ustną
w dobrym zdrowiu. Działania takie osiągniemy, np. przez informacje o powstawaniu
czynników szkodliwych i różnicach pomiędzy stanem prawidłowym a patologicznym.
Pomocą służą tu kamery wewnątrzustne, dzięki którym pacjent może zobaczyć wszystkie
niepokojące zmiany. Nagradzanie w przypadku poprawy stanu zdrowotnego jamy ustnej jest
bardzo skuteczną metodą w przypadku dzieci. Instruktaż i kontrola zabiegów
higienizacyjnych w połączeniu z profilaktyką profesjonalną powodują szybkie uzyskanie
poprawy higieny a co za tym idzie zdrowia.

Do oceny higieny stosujemy różne wskaźniki:

−

fuksynowy,

−

O.H.I.,

−

P.I. zwany też wskaźnikiem płytki bakteryjnej.

Instruktaż higieny powinna przeprowadzić higienistka. Do podstawowych przyborów

higienicznych należą szczoteczki do zębów. Dzielimy je na ręczne i elektryczne oraz
w zależności od twardości włosia na: bardzo miękkie, miękkie, średnie, twarde. Szczoteczki
dla najmłodszych muszą mieć małą główkę, aby dzieci mogły skutecznie oczyszczać zęby.
Oczyszczanie zębów za pomocą szczoteczek ręcznych może odbywać się różnymi metodami.
Dla dzieci zaleca się metodę Fonesa, a dla dorosłych Chartersa, Stillmana, Bassa i roll. Bez
względu na metodę czas potrzebny na prawidłowe wymycie zębów powinien wynieść
ok. 3 minut. Szczoteczki należy wymieniać, co 2–3 miesiące.

Zęby myjemy pastami i proszkami, a ich działanie uzupełniamy płukankami. Mają one za

zadanie oczyścić zęby mechanicznie (działanie ścierne i pieniące). W zależności od doboru
dodatkowych składników działają: p/próchnicowo, p/zapalnie, znoszą nadwrażliwość, hamują
powstawanie płytki bakteryjnej. Do utrzymania w czystości przestrzeni międzyzębowych
stosuje się akcesoria dodatkowe: specjalne szczoteczki, skrobaczki do języka, nitki
dentystyczne, wykałaczki oraz irygatory.

Tabela 2. Metody szczotkowania zębów [opracowanie własne]

Metoda

Zalecana dla

Sposób wykonania

Fonesa

dzieci

małe ruchy okrężne przy lekko otwartych ustach

roll

dorosłych i starszych dzieci

ruch obrotowo-wymiatający

Chartersa

dorośli – masowanie dziąseł

małe drgająco-okrężne ruchy przy ułożeniu włosia
w kierunku brzegu siecznego lub powierzchni żującej,
częściowo na dziąśle częściowo na zębie, w okolicy szyjki
pod kątem 45º

Stillmana

dorośli przy lekkich obnażeniach
i nadwrażliwości

włosie pod kątem 45º skierowane w kierunku wierzchołka
korzenia, ruch wymiatający, z jednoczesną lekką wibracją
poprzeczną

Bassa

dzieci i młodzież

włosie pod kątem 45º skierowane w kierunku wierzchołka
korzenia, ruchy drobne, drgające, z jednoczesnym
wnikaniem włosia do kieszonki dziąsłowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odżywianie jest ważnym elementem naszego zdrowia. W skład pokarmów wchodzą:

−

cukry (węglowodany ) – główne źródło energii,

−

tłuszcze – zapasowy materiał energetyczny,

−

białka – podstawowy element budowy komórek (stosunek białek zwierzęcych
i roślinnych powinien wynosić 1:1),

−

sole mineralne i witaminy – funkcje budulcowe i regulujące procesy chemiczne.

W każdym wieku należy do organizmu wprowadzać odpowiednie składniki pokarmowe.

Już w życiu płodowym niezbędne jest dostarczanie białek, cukrów, tłuszczów, witamin
i minerałów. Dzięki nim organizm może się odpowiednio rozwijać, a kości i zęby
mineralizować. Aby osiągnąć stan zdrowia skład diety musi być zrównoważony. W okresie
ciąży, karmienia i wczesnego dzieciństwa organizm jest najbardziej narażony na niedobory.
W okresie niemowlęcym istotne jest karmienie piersią. Mleko matki jest pokarmem
najbardziej swoistym, pełnowartościowym, łatwo wchłanialnym i przyswajalnym. Zawiera
również przeciwciała odpornościowe, a sam akt ssania naturalnie wspomaga rozwój twarzy
i narządu żucia. Higienistka stomatologiczna oceniając stan jamy ustnej powinna zwrócić
uwagę na sposób odżywiania, na zmiany sugerujące nadmiar lub niedobór różnych
składników. Ważny jest nie tylko skład jakościowy, lecz również sposób przygotowania,
konsystencja i ilość posiłków. Wskazane jest 5 posiłków dziennie. Zmiany nawyków
ż

ywieniowych powinny prowadzić do zmniejszenia podaży cukrów, w celu ograniczenia

intensywności próchnicy. Nie należy podjadać między posiłkami zwłaszcza słodyczy
i pokarmów kwaśnych – zwiększa się zakwaszenie środowiska jamy ustnej. Pokarmy twarde
wpływają pozytywnie na rozwój szczęk i przyzębia, zwiększają ukrwienie (masaż dziąseł)
i wydzielanie śliny. Ślina ma właściwości buforowe, czyli takie, dzięki którym utrzymuje
wartości pH w granicach 6–7,2; pełni funkcje trawienne (enzym amylolityczny), funkcje
obronne, wydalnicze, regulujące, nawilża błony śluzowe.

Tabela 3. Przykładowe zmiany patologiczne zależne od diety [opracowanie własne]

Próchnica

Nadmiar węglowodanów
Niedobór witaminy D
Niedobór fluoru

Zmiany dziąseł

Niedobór witaminy C
Niedobór witaminy B

Zaburzenia ortodontyczne

Pokarmy miękkie, papkowate

Rys. 1. Ilość i jakość pokarmów w diecie [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykładowy jadłospis:

niadanie I: płatki śniadaniowe, kanapka z wędliną lub serem, pomidor, mleko lub kakao.

niadanie II: kanapka z wędliną i sałatą, jabłko.

Obiad: zupa jarzynowa, filet rybny, surówka z marchewki.

Podwieczorek: jabłko lub gruszka.

Kolacja: ryż z owocami.

Wszystkie posiłki muszą być odpowiednio zróżnicowane w zależności od wieku. Dzieci

powinny spożywać: mleko i jego przetwory, chude mięso i ryby, jaja, świeże owoce
i warzywa oraz otrzymywać jedzenie o twardszej konsystencji w celu prawidłowego rozwoju
szczęk i uzębienia.

Fluorkowanie jest metodą nieinwazyjną działającą zapobiegawczo. Polega na podawaniu

fluoru w celu wbudowania go w szkliwo, a tym samym zwiększenia mineralizacji. Może być
endogenne i egzogenne.

Endogenne – wprowadzanie fluoru do organizmu przez fluorkowaną wodę, środki

spożywcze oraz tabletki. Przed podaniem tabletek istotne jest sprawdzenie stężenia fluoru
w wodzie pitnej na danym terenie (informacje w stacjach sanitarno-epidemiologicznych).

Przy śladowym (do 0,3 mg F/l) stężeniu zaleca się podawanie:

−

od 6-go m-ca do 1 r.ż. 1 tabl./dz.(0,25 mg),

−

1–3 lat 2 tabl./dz . (0,50 mg),

−

3–6 lat 3 tabl./dz. (0,75 mg),

−

6–16 lat 4 tabl./dz. (1,0 mg).

Egzogenne kontaktowe jest stosowane w warunkach domowych (pasty do zębów, gumy

do żucia, płukanki, nitki) oraz profesjonalne (wcieranie, pędzlowanie, okłady, jonoforeza).

Tabela 4. Fluoryzacja egzogenna profesjonalna [opracowanie własne]

Wcieranie

Pędzlowanie

Okłady

Jonoforeza

Roztwory i żele
organiczne i nieorganiczne

Lakiery fluorowe

ele organiczne

i nieorganiczne

Roztwory i żele
nieorganiczne

4–5 razy w roku
w odstępach
2 tygodniowych

2–4 razy na rok

4–5 razy w roku
w odstępach
2 tygodniowych

4–5 razy w roku co 1–2
tygodnie, przez 5–15
minut przy natężeniu
prądu 1–3 A

Uszczelnianie bruzd

Jest metodą mechanicznej ochrony przed czynnikami próchnicotwórczymi. Laki

szczelinowe mogą łączyć właściwości fizyczne (uszczelnianie) i chemiczne (fluoryzacja
kontaktowa). Stosujemy je w zębach bocznych na powierzchniach żujących oraz w przednich
w zagłębieniach anatomicznych. Zęby muszą być zdrowe kwalifikowane najpóźniej
4 miesiące od wyrżnięcia, bez śladów próchnicy w miejscu aplikacji laku.

Wykonanie lakowania:

Ząb zabezpieczamy od dostępu śliny.

Czyścimy pumeksem z wodą.

Płuczemy.

Osuszamy.

Wytrawiamy szkliwo.

Płuczemy.

Osuszamy.

Nakładamy lak. Jeśli jest światłoutwardzalny to polimeryzujemy go lampą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

W jaki sposób należy przygotować stanowisko pracy do działań profilaktycznych?

Do czego służą badania okresowe?

W jaki sposób oceniamy stan narządu żucia?

W jaki sposób motywujemy pacjenta do dbałości o higienę jamy ustnej?

Jakie są metody szczotkowania zębów?

Jakie są dodatkowe sposoby utrzymania czystości w jamie ustnej?

Jakie są zalecenia żywieniowe przy profilaktyce próchnicy?

Czego dotyczy profilaktyka fluorkowa?

W jaki sposób przeprowadzamy lakowanie bruzd?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj i przeprowadź instruktaż higieny jamy ustnej u pacjenta w wieku 3 lat i u osoby

dorosłej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przygotować stanowisko pracy,

zgromadzić narzędzia i materiały potrzebne do wykonania instruktażu,

zastosować przepisy bhp i zadbać o ochronę osobistą,

przeprowadzić instruktaż na fantomie szczęki,

zapisać w karcie zdrowia pacjenta zaproponowany sposób higieny:

Dziecko 3 lata

Osoba dorosła

Szczoteczka

Pasta

Metoda

Przybory
dodatkowe

przedstawić i scharakteryzować różnice w higienie jamy ustnej pacjenta w wieku 3 lat
i osoby dorosłej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

karta zdrowia pacjenta,

−

odzież ochronna,

−

fantom szczęki,

−

irygator,

−

szczoteczka do zębów,

−

nitki i wykałaczki dentystyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj zabieg lakowania bruzd na fantomie uzębienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przygotować stanowisko pracy,

zgromadzić narzędzia i materiały potrzebne do wykonania zabiegu,

zastosować przepisy bhp i zadbać o ochronę osobistą,

zaplanować tok postępowania,

wykonać zabieg lakowania,

zaprezentować wykonany zabieg,

uzupełnić kartę pacjenta.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

karta zdrowia pacjenta,

−

odzież ochronna,

−

unit stomatologiczny,

−

fantom szczęki,

−

szczoteczka na mikrosilnik,

−

wytrawiacz,

−

lak szczelinowy,

−

lampa do utwardzania wypełnień.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do działań profilaktycznych?

2) ocenić stan narządu żucia?

3) scharakteryzować metody szczotkowania zębów?

4) scharakteryzować dodatkowe sposoby utrzymania czystości w jamie

ustnej?

5) scharakteryzować metodę motywacji pacjenta do zwiększenia higieny?

6) zaproponować jadłospis w profilaktyce próchnicy?

7) scharakteryzować profilaktykę fluorkową endogenną?

8) scharakteryzować profilaktykę fluorkową egzogenną?

9) scharakteryzować sposób lakowania bruzd?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Profilaktyka szczegółowa

4.2.1. Materiał nauczania

Leczenie jest częścią profilaktyki, dzięki której możemy zapobiegać dalszemu rozwojowi

zmian patologicznych. Przez edukację zdrowotną, regularne badania okresowe oraz
odpowiednią higienizację jamy ustnej możemy szybko zidentyfikować nieprawidłowości
i leczyć je mało inwazyjnymi metodami.

Próchnica początkowa, stany nadwrażliwości świadczące o obnażeniu zębów mogą być

eliminowane przez używanie lakierów, żeli i płukanek z fluorem. Prowadzą one do
remineralizacji plam próchnicowych i zamykania kanalików zębinowych. Preparaty do
znoszenia nadwrażliwości zawierają oprócz fluoru: związki wapnia, szczawiany,
chlorheksydynę, stront, cynk i inne.

Wrażliwość zębiny można także zmniejszyć przez użycie lasera biostymulacyjnego lub

jonoforezy.

U małych dzieci, które trudno jest namówić do współpracy stosujemy metodę

impregnacji azotanem srebra. Jest to zabieg nieestetyczny, prowadzący do czarnego
zabarwienia zębów. Azotan strącony formaliną lub eugenolem zamyka kanaliki i powoduje
zmniejszenie przewodnictwa zębiny, zniesienie dolegliwości bólowych.

Granica pomiędzy zapobieganiem, leczeniem i rehabilitacją jest bardzo płynna. Szybko

dostrzeżone stany chorobowe leczymy zachowawczo. Dotyczy to zmian próchnicowych,
periodontologicznych, ortodontycznych czy onkologicznych. W leczeniu zachowawczym
zębów stosuje się różne metody opracowywania ubytków. Standardem jest użycie wiertarek
(wolno i szybkoobrotowych). Nowoczesnymi sposobami usuwania próchnicy są:

−

abrazja powietrzna,

−

użycie lasera dużej mocy do twardych tkanek zęba,

−

użycie specjalnego żelu i narzędzi ręcznych,

−

ozonoterapia.

Materiały wypełnieniowe

Tabela 5. Podział materiałów wypełnieniowych [opracowanie własne]

Wypełnienia

Czasowe

Podkładowe

Stałe

Fleczer
Tlenek cynku z eugenolem

Cementy fosforanowe
Cementy polikarboksylowe
Cementy tlenkowo-eugenolowe
Cementy glassjonomerowe
Cementy wodorotlenkowo-
wapniowe

Cementy glassjonomerowe,
Cementy krzemowe
Amalgamaty
Materiały kompozytowe
Kompomery

W zależności od rodzaju próchnicy i klasy ubytku stosujemy różne opatrunki

i wypełnienia.
Czasowe – opatrunki

Fleczer – zarabiamy do konsystencji gęstej śmietany i używamy do czasowego

zamknięcia ubytku.

Tlenek cynku – sporządzamy przez stopniowe mieszanie w małych porcjach proszku

i eugenolu do uzyskania konsystencji kitu. Tlenek może być stosowany jako wypełnienie
czasowe lub jako podkład (z wyłączeniem wypełnień stałych kompozytowych i krzemowych,
ponieważ zaburza ich wiązanie).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podkładowe

Stosujemy jako zabezpieczenie miazgi przed szkodliwym działaniem wypełnień stałych.

Przygotowanie ich do użycia musi być zgodne z zaleceniami producenta w zakresie proporcji,
sposobu i czasu zarabiania.

Zaliczamy tu: cementy fosforanowe, polikarboksylowe, tlenkowo-eugenolowe,

glassjonomerowe i wodorotlenkowo-wapniowe.

Cementy fosforanowe – zarabiamy na matowej płytce szklanej, metalową szpatułką.
Cementy polikarboksylowe – przygotowujemy je na płytkach papierowych, łopatkami

metalowymi lub z tworzywa. Ze względu na dużą adhezję do instrumentów należy je szybko
wytrzeć i umyć, aby nie dopuścić do zaschnięcia.

Cementy wodorotlenkowe zarabiamy zgodnie z zasadami aseptyki jałową szpatułką i na

jałowej płytce:

−

nietwardniejące stosujemy jako wkładki lecznicze bezpośrednio na miazgę, (działanie
odontotropowe), silnie alkalizują środowisko.

−

twardniejące: w endodoncji i jako podkłady.

Cementy glassjonomerowe – zarabiamy jednorazowymi szpatułkami na papierowych

płytkach. Mogą być one zakładane jako podkłady lub wypełnienia stałe w zębach mlecznych.
Posiadają działanie kariostatyczne.

Wypełnienia stałe

Należą tu: cementy glassjonomerowe, krzemowe, amalgamaty, materiały kompozytowe

i kompomery.

Wypełnienia krzemowe – zarabiamy na gładkiej stronie płytki, łopatką z tworzywa.
Amalgamaty – najstarsze wypełnienia stomatologiczne. Składają się z rtęci i srebra. Do

przygotowania stosujemy metodę utrząsania w specjalnych urządzeniach zwanych
wstrząsarkami. Zakładamy do nich kapsułkę, ustawiamy czas i włączamy w celu
wymieszania. Także inne wypełnienia mogą być kapsułkowane i zarabiane we trząsarkach.

Materiały kompozytowe są obecnie najczęściej stosowaną grupą wypełnień. Mogą być:

−

chemoutwardzalne – łączymy bazę i katalizator (mieszanie łopatką z tworzywa na
papierowej płytce),

−

wiatłoutwardzalne (polimeryzacja następuje po naświetleniu specjalną lampą).

Zarówno w jednej jak i drugiej grupie stosujemy systemy łączące. Po wytrawieniu

szkliwa lub szkliwa i zębiny (w izolacji od śliny koferdamem), nakładamy żywicę (światło –
lub chemoutwardzalną) a następnie wypełniamy.

Kompomery są nową grupą materiałów. Łączą zalety materiałów złożonych

i glassjonomerów. Uwalniają fluor.

Narzędzia pomocnicze do wypełnień

Do odbudowy i odpowiedniego ukształtowania anatomicznego wypełnianego zęba należy

zastosować formówki. Są to narzędzia (pamiętać o sterylizacji), na które zakładamy metalowe
lub celuloidowe paseczki (dostępne są proste lub profilowane). W celu użycia należy
paseczek zamocować na odpowiednią kształtkę (pierścieniowa, jednościenna). Tak
przygotowane narzędzie zakładamy na ząb i napinamy pasek formując powierzchnię.
Następnie lekarz zakłada wypełnienie. Po związaniu odbudowa zęba musi zostać dopasowana
do zgryzu. W tym celu higienistka odpowiednim zestawem narzędzi: sprawdza szczelność
wypełnienia okolicy przyszyjkowej oraz kalką zwarciową powierzchnię żującą. Jeśli na
wypełnieniu pojawi się odcisk kalki lub brzeg dodziąsłowy wymaga korekty, to należy dane
miejsce spiłować i wygładzić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Profilaktyka i leczenie chorób przyzębia

Oprócz motywacji do higieny domowej pacjent powinien zgodnie z potrzebami, zostać

skierowany na wykonanie profesjonalnych zabiegów profilaktycznych i leczniczych. Należy
do nich oczyszczanie zębów ze złogów miękkich, kamienia nad- i poddziąsłowego,
przebarwień i nalotów. Higienistka stomatologiczna z odpowiednimi uprawnieniami
przeprowadza

skaling

narzędziami

ręcznymi,

aparatami

ultradzwiękowymi

lub

pneumatycznymi.

Tabela 6. Profesjonalne narzędzia do ręcznego usuwania złogów nazębnych [opracowanie własne]

Narzędzia

Sposób użycia

Lemiesze
Motyczki
Sierpy
Pilniczki
Kirety

−

uchwyt pisarski trzema palcami,

−

podparcie ręki podczas zabiegu (na zębie pacjenta bądź drugiej
ręce operatora),

−

odpowiedni ruch narzędzia i kąt ustawienia ostrza (ostrze nie
powinno traumatyzować dziąsła).

Aparaty ultradzwiękowe (skalery)

Usuwanie złogów przy ich użyciu polega na wykorzystaniu zjawiska kawitacji. Pod

wpływem drgań kamień odpada od powierzchni zęba. Aparaty te mają w swoim wyposażeniu
różne końcówki (do powierzchni międzyzębowych, wklęsłych, płaskich). Używamy je bardzo
delikatnie, bez ucisku. Kąt pomiędzy końcówką a powierzchnią zęba powinien wynosić
ok. 15

. Jeśli jednak zostaną one użyte nieprawidłowo mogą spowodować uszkodzenia tkanek

zęba.

Piaskarka

Do usuwania nalotów można wykorzystać piaskarkę pamiętając, aby końcówka nie była

skierowana w stronę kieszonki dziąsłowej. Przy zabiegu piaskowania obowiązkowo używamy
ssaka w celu szybkiego odessania piasku, wody i brudu.

Po usunięciu złogów należy zęby wypolerować. Do tego celu używamy szczoteczek

i gumeczek na kątnicę. Przy małych obrotach mikrosilnika i użyciu odpowiednich past
polerskich wygładzamy korony i szyjki zębów.

Zabiegi możemy wykonać na jednej lub kilku wizytach. Następnie zęby zabezpieczamy

przed nadwrażliwością stosując lakiery i żele fluorkowe oraz zalecając pacjentowi stosowanie
odpowiednich past.

Zgryz urazowy

Zgryz urazowy może być przyczyną zmian w przyzębiu. W celu lokalizacji węzłów

urazowych sprawdzamy zgryz kalką zwarciową. Zęby, które mają przedwczesny kontakt
szlifujemy. Do tego celu potrzebujemy: zestawu narzędzi diagnostycznych, kamieni
karborundowych, krążków ściernych i gumek na mikrosilnik.

Jeśli mikrourazy trwają dłuższy okres czasu dochodzi do zmian w aparacie

zawieszeniowym zęba i jego ruchomości. Przy rozchwianiu zęby należy ustabilizować.
Uzyskujemy to przez szynowanie lub ligaturowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Schemat szynowania zębów [opracowanie własne]

Poza szynowaniem można zęby unieruchamiać ligaturami. Do tego celu potrzebne są

narzędzia diagnostyczne, kleszcze i szczypczyki do drutu, gaziki i ligatura druciana
(najczęściej drut stalowy 0,2–0,4 mm). Unieruchamianie jest stosowane w stanach
pourazowych zębów, po zabiegach chirurgicznych oraz w leczeniu periodontopatii.

Podstawowe zabiegi lecznicze w chorobach przyzębia:

−

skaling naddziąsłowy,

−

skaling poddziąsłowy,

−

polerowanie szyjek i korzeni zębów,

−

znoszenie wrażliwości zębów,

−

korekta wypełnień i węzłów urazowych,

−

unieruchamianie zębów,

−

chemioterapia miejscowa,

−

antybiotykoterapia ogólna.

Choroby przyzębia i próchnica prowadzą do utraty zębów. W przypadku stwierdzenia

braków zębowych należy zmobilizować pacjenta do protezowania w celu przywrócenia pełnej
funkcjonalności narządu żucia. W gabinecie wykonujemy wyciski i modele diagnostyczne,
które następnie posłużą do zaplanowania uzupełnienia protetycznego. Protezy dzielimy na
stałe i ruchome.

Do stałych zaliczamy:

−

korony, licówki, wkłady, nakłady i mosty.

Do ruchomych:

−

protezy akrylowe i szkieletowe.

Wyciski wykonujemy na specjalnych łyżkach, które powinny objąć swym zasięgiem całe

pole protetyczne (łyżki wielorazowe muszą być wysterylizowane). W zależności od
zaprojektowanej pracy wykonujemy je różnymi masami:

−

alginatami do jednowarstwowych,

−

polisulfidowymi, silikonowymi, polieterowymi do dwuwarstwowych.
Prawidłowy wycisk charakteryzuje się: dokładnym odwzorowaniem brzegów dziąseł

i pobrzeży jamy ustnej, brakiem pęcherzyków powietrza, całkowitym i równomiernym
związaniem masy.

Szynowanie

Zdejmowane

−

szynoproteza

−

szyna
Elbrechta

Stałe

−

kompozytowe

−

drut
i

kompozyt

Czasowe

Stałe

−

zewnątrzzębowe

−

wewnątrzzębowe

Trwałe

Zdejmowane

−

zgryzowe

−

do utrzymania
opatrunku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Masy alginatowe zarabiamy czystą łopatką w gumowej lub silikonowej misce

w odpowiednich zalecanych przez producenta proporcjach, do uzyskania homogennej
struktury.

Masy do wycisków dwuwarstwowych zarabiamy przez połączenie bazy i katalizatora.

Działania ortodontyczne

Procedury protetyczne (wyciski, modele diagnostyczne) są też przydatne w ortodoncji: do

oceny warunków zgryzowych, wykonania zakładanych aparatów korekcyjnych oraz do
wykonania tzw. utrzymywaczy przestrzeni przy wczesnej utracie zębów mlecznych.

Do działań profilaktycznych należą także zabiegi zapobiegawcze i lecznicze wad zgryzu.

Higienistka po wstępnym badaniu wyodrębnia grupę wymagającą opieki ortodontycznej.
Dzieci z ciężkimi wadami kieruje do poradni specjalistycznej, resztę obejmuje opieką
w gabinecie stomatologicznym wykonując proste zabiegi profilaktyczne.

Należą tu czynne i bierne ćwiczenia mięśniowe.

Czynne to świadome napinanie i rozluźnianie mięśni.

Bierne polegają na zwiększaniu napięcia mięśniowego za pomocą aparatów i stosowaniu

masażu.

Przy użyciu prostych przyrządów: płytki przedsionkowej, łopatki drewnianej, procy

bródkowej czy utrzymywacza przestrzeni higienistka może rehabilitować lub zapobiegać
nieskomplikowanym wadom zgryzu.

Czynne:

−

wiczenie mięśnia okrężnego ust przez: gwizdanie, trzymanie monety

wargami, trzymanie krążka Friela,

−

wiczenie polegające na wypełnieniu przedsionka jamy ustnej powietrzem

i przemieszczanie go przy zwartych wargach ze strony prawej na lewą,

−

dociskanie siekaczy dolnych do górnych w ustawieniu zgryzu prostego
(przy zgryzie głębokim),

−

wiczenia języka w profilaktyce zgryzu otwartego (kląskanie językiem

o podniebienie),

−

w zaburzeniach dotylnych: wysuwanie żuchwy, dmuchanie piórka nad
głową, nagryzanie na wargę górną,

−

w zmianach doprzednich: cofanie żuchwy, nagryzanie patyczka,

−

w zmianach poprzecznych: przemieszczanie żuchwy w stronę przeciwną
zaburzenia.

Bierne:

−

masaż ( masaż wargi górnej),

−

odpowiednie ułożenie do snu,

−

odpowiednia pozycja do karmienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 7. Przyrządy do rehabilitacji wad zgryzu [opracowanie własne]

Płytka przedsionkowa

Zalecana w przypadku trudnych nawyków i ich skutków (protruzja siekaczy
górnych, przedni zgryz otwarty), oddychaniu przez usta. Służy też do ćwiczeń
mięśnia okrężnego ust.

Łopatka drewniana

Zasada działania dźwigni. Stosowana przy odwrotnym zagryzie siekaczy górnych,
przez 10 min. dziennie.

Proca bródkowa

Aparat do leczenia niektórych postaci do przednich wad zgryzu. Składa się
z czepca i wyciągu zakładanego na bródkę. Wyciąg jest częścią aktywną działającą
cofająco na bródkę.

Utrzymywacz przestrzeni Wypełnienie przestrzeni po przedwcześnie utraconym zębie mlecznym: ruchome –

płytą akrylową bądź stałe – pierścień osadzony na zębie filarowym
z przylutowanym, dogiętym drutem ortodontycznym.

Rys. 3. Płytka przedsionkowa – schemat: a) z boku, b) z góry [1]

Rys. 4. Łopatka drewniana – schemat działania dźwigni [1]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Proca bródkowa [1]

Rys. 6. Utrzymywacz przestrzeni: a) stały, b) ruchomy [1]

Fizykoterapia

Ważnym elementem pracy w gabinecie jest również fizykoterapia. Dzięki niej wzrasta

odporność zębów, przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej oraz zmniejsza się stan zapalny
i dolegliwości bólowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 8. Zabiegi fizykoterapeutyczne [opracowanie własne]

Termoterapia

Leczenie ciepłem, które powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych:

−

okłady borowinowe,

−

okłady parafinowe.

Oziębianie

Suche i wilgotne okłady lub zimne płukanki, powodujące skurcz naczyń
krwionośnych.

Hydroterapia

Płukanki, natryski, kąpiele i okłady wodne powodujące pobudzenie przemian
komórkowych, wzrost ukrwienia miejscowego oraz wzrost odporności miejscowej.

Aerozoloterapia

Wziewania i inhalacje z mgły leczniczej leku.

Fototerapia

Promieniowanie podczerwone – rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie
napięcia mięśniowego.
Promieniowanie widzialne – działanie podobne do podczerwonego, lecz o mniejszej
penetracji.
Promieniowanie nadfioletowe – wykorzystane w lampie kwarcowej, przyspiesza
zdrowienie przez lepszą przemianę materii, zwiększenie ukrwienia.

Laseroterapia

Promieniowanie elektromagnetyczne wykorzystane do:

−

biostymulacji,

−

bezkrwawych i bezkontaktowych zabiegów chirurgicznych,

−

mikrochirurgii kontaktowej i endodondcji,

−

bezkontaktowego i bezbolesnego opracowania twardych tkanek zęba.

Elektroterapia

Wykorzystuje pole elektryczne w celu przemieszczenia i zmiany stężenia jonów
w tkankach.
Galwanizacja.
Jonoforeza np.fluorkowa.
Elektrosterylizacja.
Elektroanestezja.
Diadynamoterapia.
Darsonwalizacja.
Elektrochirurgia (elektrotomia, elektrokoagulacja, elektrofulguracja).
Ultradzwięki.

Elektrodiagnostyka

Badanie prądem faradycznym pobudliwości miazgi zęba.
Endoskopia.
Negatoskopia.
Endometria – ocena długości kanału korzeniowego i odległości narzędzia
endodontycznego od wierzchołka korzenia.

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy

Wszystkie urządzenia i aparaty w gabinecie muszą posiadać ważne atesty, instrukcje

obsługi, niektóre również plany postępowania awaryjnego. Należy przestrzegać wszystkich
zaleceń bezpiecznego stosowania zabiegów fizykoterapii, aby uchronić pacjenta i personel
przed:

promieniowaniem

elektromagnetycznym,

optycznym,

porażeniem

prądem,

poparzeniem.

Dokumentacja medyczna

Wszystkie informacje zgromadzone w procesie badania i leczenia powinny zostać

zapisane w karcie zdrowia pacjenta. Spostrzeżenia i zalecenia, plan profilaktyki, badania
kontrolne umieszczone w dokumentacji gabinetu. Programy komputerowe pozwalają na
szybką obsługę badań dyspanseryjnych i baz danych tezaurusów, dlatego ważna jest
umiejętność posługiwania się komputerem i obsługa programów do prowadzenia gabinetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są narzędzia i urządzenia służące do usuwania złogów nazębnych?

W jaki sposób usuwa się złogi nazębne?

Co to jest piaskarka?

Jakie są podstawowe zabiegi lecznicze stosowane w chorobach przyzębia?

Jakie są czynne i bierne ćwiczenia mięśniowe?

Jakie są proste przyrządy ortodontyczne?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj i zaprezentuj na fantomie zabieg usuwania złogów nazębnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przygotować stanowisko pracy,

zgromadzić narzędzia i materiały potrzebne do wykonania zabiegu,

zastosować przepisy bhp i zadbać o ochronę osobistą,

zaplanować tok postępowania,

przygotować i wypełnić tabelę:

narzędzia do ręcznego

usuwania złogów

narzędzia do

ultradzwiękowego usuwania

złogów

piaskarki

scharakteryzować i zaprezentować na fantomie sposób usuwania złogów nazębnych
różnymi metodami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wzór tabeli,

−

odzież ochronna,

−

fantom szczęki,

−

narzędzia ręczne do usuwania złogów,

−

skaler ultradźwiękowy,

−

piaskarka,

−

końcówka ssaka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj i zaprezentuj proste akcesoria ortodontyczne stosowane do korekty

zgryzu. Podpisz rysunki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przygotować stanowisko pracy,

zgromadzić narzędzia i materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,

zaplanować tok postępowania,

przygotować i uzupełnić tabelę,

Przyrząd
ortodontyczny

Przykład zastosowania

rozpoznać akcesoria ortodontyczne na rysunkach,

podpisać rysunki,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rysunki do ćwiczenia 2

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunki narzędzi i urządzeń do usuwania złogów nazębnych,

−

tabela do uzupełnienia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować narzędzia i urządzenia służące do usuwania złogów

nazębnych?

2) scharakteryzować sposób usuwania złogów nazębnych?

3) scharakteryzować działanie piaskarki?

4) scharakteryzować podstawowe zabiegi lecznicze stosowane

w chorobach przyzębia?

5) scharakteryzować czynne i bierne ćwiczenia mięśniowe?

6) zastosować proste przyrządy ortodontyczne?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Zestaw zawiera 20 zadań.

Do każdego zadania przyporządkowane są 4 możliwe odpowiedzi, jedna odpowiedź jest
prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak X. W przypadku
pomyłki zakreśl błędną odpowiedź kółkiem i zaznacz x odpowiedź prawidłową.

Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymujesz 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak 0
punktów.

Rozwiązuj zadania samodzielnie.

Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Dokładne badanie zębów i błony śluzowej jest

niezbędne do oceny stanu zdrowotnego układu stomatognatycznego.

niepotrzebne do wykonania uzupełnienia protetycznego.

zbędne do oceny stanu zdrowotnego układu stomatognatycznego.

niezbędne dla potrzeb edukacyjnych.

2. Działania profilaktyczno-lecznicze i czynna asysta przy zabiegach

należą do zadań higienistki stomatologicznej.

nie należą do zadań higienistki stomatologicznej.

stosowane są tylko u dorosłych.

stosowane są tylko u dzieci.

3. Przygotowanie leków

należy do obowiązków lekarza.

należy do obowiązków higienistki stomatologicznej na zlecenie lekarza.

jest procedurą epidemiologiczną.

jest zbędne ponieważ wszystkie dostępne są w postaci gotowej.

4. Wdrażanie właściwych zachowań prozdrowotnych jest

elementem promocji zdrowia.

czynnością związaną z asystowaniem lekarzowi.

działaniem zmierzającym do spadku świadomości ludzi.

konieczne do oceny stanu zdrowia jamy ustnej.

5. Poprawę higieny osiągniemy przez

wymianę uzupełnień protetycznych.

profilaktykę profesjonalną.

fluoryzację.

uszczelnienie bruzd.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Szczoteczki międzyzębowe i irygatory należą do

podstawowych akcesoriów higienicznych.

dodatkowych akcesoriów higienicznych.

narzędzi do usuwania kamienia nazębnego.

narzędzi do oceny ubytków próchnicowych.

7. Włosie szczoteczki skierowane do wierzchołka korzenia, drobne ruchy drgające

z wnikaniem włosia do kieszonki dziąsłowej są charakterystyczne dla szczotkowania
zębów metodą

roll.

Fonesa.

Stillmana.

Bassa.

8. Dzieci powinny spożywać

dużo potraw tłustych, które zwiększają wchłanianie witamin.

dużo pokarmów słodkich, gdyż cukier jest źródłem energii.

pokarmy twarde dla lepszego rozwoju szczęk.

pokarmy mielone, aby nie obciążać zębów.

9. Za pomocą jonoforezy możemy przeprowadzić fluoryzację

endogenną wprowadzając do organizmu jony fluoru.

profesjonalną.

egzogenną stosowaną w domu.

stosowaną do lakowanie bruzd.

10. Działanie odontotropowe mają cementy

fosforanowe.

polikarboksylowe.

wodorotlenkowe.

glassjonomerowe

11. Do wypełnień czasowych (opatrunkowych) należy

tlenek cynku z eugenolem.

amalgamat.

kompozyt chemoutwardzalny.

glassjonomer.

12. Do usuwania profesjonalnego przebarwień i nalotów nazębnych używamy

motyczek.

lemieszy.

piaskarki.

nakładaczy.

13. Piaskarka

nie powinna być skierowana w kierunku kieszonki dziąsłowej.

powinna być skierowana w kierunku kieszonki dziąsłowej.

służy do usuwania kamienia naddziąsłowego.

służy do usuwania kamienia poddziąsłowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Do trwałych szyn należy

szyna z drutu i kompozytu.

szyna kompozytowa.

szyna zgryzowa.

szynoproteza.

15. Do podstawowych zabiegów leczniczych w chorobach przyzębia należy

skaling naddziąsłowy.

wypełnianie ubytków próchnicowych.

bioterapia.

protezowanie pacjenta.

16. Do stałych uzupełnień protetycznych należą

protezy akrylowe.

protezy szkieletowe.

korony i mosty.

utrzymywacze przestrzeni.

17. Prawidłowy wycisk nie powinien

być wykonany z masy, która niecałkowicie wiąże.

posiadać w swojej strukturze pęcherzyków powietrza.

dokładnie odwzorowywać brzegów dziąseł.

obejmować całego pola protetycznego.

18. Do ortodontycznych ćwiczeń biernych zaliczamy

nagryzanie patyczka.

kląskanie językiem o podniebienie.

dociskanie siekaczy dolnych do górnych w ustawieniu zgryzu prostego.

odpowiednie ułożenie do snu.

19. Zasada działania dźwigni została wykorzystana w działaniu

płytki przedsionkowej.

procy bródowej.

utrzymywacza przestrzeni.

łopatki drewnianej.

20. Do elektroterapii nie zaliczamy

fototerapii.

diadynamoterapi.

galwanizacji.

jonoforezy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .........................................................................................

Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktyczno-leczniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Gajda Z.: Wybrane zagadnienia ortodoncji w praktyce lekarza stomatologa. PZWL,
Warszawa 1997

Jańczuk Z.: Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych. PZWL,
Warszawa 1999

Jańczuk Z.: Profilaktyka profesjonalna w stomatologii. PZWL, Warszawa 2004

Jańczuk Z., Banach J.: Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia. PZWL,
Warszawa 1995

Jańczuk Z.: Zarys kliniczny stomatologii zachowawczej. PZWL, Warszawa 1981

Łopatyńska-Kawko J.: Zarys ortopedii szczękowej tom II. Collegium Medicum UJ,
Kraków 1996

Stawiński K.: Podręcznik dla pielęgniarek i higienistek stomatologicznych. PZWL,
Warszawa 1984