Akcja Burza i powstanie warszawskie

Cel Akcji Burza



20 listopada 1943 r. – rozkaz Komendanta Głównego AK o rozpoczęciu Akcji Burza; cel:

wyzwolenie obszarów polskich i zainstalowanie na nich polskiej administracji przed
wkroczeniem oddziałów Armii Czerwonej; wobec wkraczających Rosjan żołnierze AK
mieli występować jako gospodarze terenu



plany ogólnonarodowego powstania przeciwko Niemcom



stanowisko rządu RP na emigracji: Armia Czerwona jest sprzymierzeńcem, należy unikać
z nią starć (możliwe tylko w przypadku samoobrony)

Działania wojenne i represje



3/4 stycznia 1944 r. Armia Czerwona przekracza przedwojenną granicę Rzeczypospolitej

w pobliżu miejscowości Sarny na Wołyniu



pierwszy do realizacji Akcji Burza przystąpił okręg wołyński Armii Krajowej; w lutym
1944 r. 27. Wołyńska Dywizja Piechoty rozpoczęła walki nad rzeką Turwią,
współdziałając z Armią Czerwoną; w kwietniu 1944 r. walcząc w okrążeniu poniosła
ciężkie straty, zginął jej dowódca ppłk Jan Kiwerski „Oliwa”; żołnierze rozbitej dywizji
przebili się na Polesie i Lubelszczyznę, gdzie kontynuowali walkę



dramatyczny przebieg Akcja Burza miała na Wileńszczyźnie i Nowogródczyźnie;
oddziały AK stoczyły tam ponad 30 bitew z Niemcami; 6/7 lipca 1944 r. podjęły atak na
Wilno, do którego po kilkunastu godzinach przyłączyły się oddziały radzieckie; po
wspólnym wyzwoleniu Wilna dowódca Okręgu Wileńskiego AK ppłk Aleksander
Krzyżanowski (pseudonim „generał Wilk”) został aresztowany przez Rosjan i osadzony w
więzieniu NKWD



w rejonie lwowskim, lubelskim, białostockim i na Polesiu oddziały AK zostały osaczone i

rozbrojone przez wkraczającą Armię Czerwoną



aresztowania dowódców AK; żołnierze otrzymali propozycje wstąpienia do armii
Berlinga; zesłania do łagrów



do maja 1945 r. do więzień i łagrów trafiło około 50 tys. żołnierzy AK



kadrowa organizacja konspiracyjna „Nie” – komendantem gen. August Emil Fieldorf
„Nil”; jej głównym celem było niesienie pomocy ściganym akowcom

Powstanie warszawskie



największa operacja militarna w ramach Akcji Burza – walki trwały 63 dni



1 sierpnia 1944 r. o godz. 17 – początek powstania

 nie udało się opanować mostów na Wiśle
 5 sierpnia Niemcy przeszli do kontruderzenia
 „żywe tarcze” z ludności cywilnej
 1-2 września kapitulacja Starówki – ewakuacja kanałami; Niemcy zabili 35 tys.

osób

 przyczółek czerniakowski – berlingowcy
 koniec września – pada Mokotów i Żoliborz; do końca broniło się Śródmieście
 2 października komendant główny AK gen. Tadeusz Komorowski „Bór”

podpisał kapitulację; AK-owcy zostali uznani za żołnierzy

 kwestia pomocy dla powstania – samoloty z Brindisi we Włoszech, Stalin nie

zgodził się na udostępnienie im swych lotnisk polowych

Skutki powstania



Warszawa zniszczona w 80%; około 230 tys. ofiar cywilnych i ponad 17 tys. żołnierzy AK



wstrzymanie ofensywy radzieckiej na kilka miesięcy (do stycznia 1945)



rola mitu powstania w podtrzymywaniu tożsamości narodowej