Farmakoekonomika  Seminarium nr 3
Nauka, jaką jest medycyna należy do jednej z najszybciej rozwijających się dziedzin współczesnego
świata.
Towarzyszy temu powstawanie ogromnej liczby informacji, a co za tym idzie nowa potrzeba 
gromadzenia wiadomości w miejscu, w którym będą dostępne dla wszystkich zainteresowanych.
W odpowiedzi na nią medycyna zaczerpnęła z możliwości informatyki. Główne zastosowanie
komputerów doskonale odpowiadało potrzebom medycyny.
Konieczność zarządzania informacjami i danymi, jakie powstają w procesie leczenia, idealnie wpisuje
się w możliwości komputerów, które służą do ich gromadzenia, udostępniania i przetwarzania.
Możliwości techniczne i realne potrzeby spowodowały powstanie specyficznych baz danych,
wykorzystywanych w medycynie.
Pojęcie bazy danych mówi o zorganizowanym zbiorze informacji, zawierającym jednolity rodzaj
danych.
Zawężając jego znaczenie  za bazę danych uznaje się  zbiór uporządkowanych, powiązanych ze
sobą tematycznie danych zapisanych w pamięci komputera .
Baza danych jest złożona z elementów o strukturze:
a) rekordów lub
b) obiektów
Z użytkowaniem baz danych związane są mechanizmy zarządzania, określające między innymi
zasady:
" porządkowania
" wyszukiwania
" edycji
" modyfikacji
Potocznie bazą danych określa się oprogramowanie do tworzenia baz i zarządzania danymi.
Zarządzanie danymi odbywa się według określonych zasad. Na tej podstawie wyróżniamy trzy typy
modeli baz:
1. proste modele danych  to system plików, których dane są organizowane w strukturę
rekordów zgrupowanych w plikach,
2. klasyczne modele danych  zalicza się do nich modele hierarchiczne, sieciowe i relacyjne,
które opisane zostaną w dalszej części pracy,
3. semantyczne modele danych  jednym z prostszych modeli tego typu jest obiektowy model
danych
Farmakoekonomika - Seminarium nr 3 Strona 1
Najczęściej używanymi wzorcami danych były (chronologicznie) modele:
" hierarchiczny
" sieciowy
" semantyczny
" relacyjny
Model hierarchiczny. Jest on rozszerzeniem modelu podstawowego (standardowego). Podstawową
jednostką jest plik, który jest zbiorem rekordów. Tworzy się tu system drzewa  wybiera się jeden
rekord nadrzędny, który posiada wiele rekordów niższych. Spośród pól rekordu wybiera się klucz,
czyli swoisty identyfikator danego rekordu w stosunku do wszystkich rekordów danego typu np. ID
pacjenta.
Model sieciowy. W tym modelu istnieje więcej niż jeden rekord nadrzędny. Daje to możliwość
istnienia powiązań między poszczególnymi rekordami. Np. wpisując jako wzorzec wyszukiwania
hasła: nowotwory piersi/2000-2005/Polska otrzymamy wszelkie informacje dostępne w bazie na
temat pacjentów chorych na raka piersi w Polsce w latach 2000-2005.
Model semantyczny. Podejmuje próbę dostarczenia  sposobów reprezentowania znaczenia
informacji . Podaje większą ilość informacji o znaczeniu danych niż baza relacyjna.
Bazy relacyjne oparte są na zasadzie relacyjności, dane są tutaj reprezentowane jako zbiór kartotek
(uporządkowana lista dowolnych obiektów), które są unikatowe w znormalizowanej bazie danych, a
ich kolejność nie odgrywa większej roli. Zdominowały strefę baz w latach 70-tych XX wieku.
Farmakoekonomika - Seminarium nr 3 Strona 2
KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA PODSTAWOWYCH BAZ
I. Medline:
" największa i najczęściej używana baza medyczna
" należy do grupy baz bibliograficznych
" Założona przez National Center for Biotechnology Information, centrum działające przy
National Library of Medicine, National Institutes of Health w USA.
" Zawiera dane od roku 1966
" Obecnie zawiera ok. 9 mln rekordów bibliotecznych
" 70% tych rekordów to abstrakty indeksowanych prac
" Zasoby dostarczane są z ok. 3600 czasopism, monografii oraz z kongresów i sympozjów
naukowych.
" Większość rekordów (52%) z czasopism z USA.
" Prace z dziedzin związanych z medycyną (farmacja, pielęgniarstwo, stomatologia,
weterynaria, systemy opieki zdrowotnej) i z naukami biomedycznymi (biologia, fizyka,
chemia)
" Aktualizowana raz z tygodniu ( w sobotę)
" Artykuły przeznaczone dla pracowników służby zdrowia, specjalistów, naukowców i mają
charakter edukacyjny.
II. Główna Biblioteka Lekarska (GBL):
" Zadanie to gromadzenie i udostępnianie piśmiennictwa polskiego i obcego oraz
prowadzenie informacji naukowej dla potrzeb nauki, praktyki medycznej,
" Dostęp do około 200 prenumerowanych zagranicznych pełno tekstowych czasopism
medycznych,
" Udostępnia ponad 3000 pełnotekstowych czasopism naukowych i około 1300 pełnych
wersji podręczników
Dane GBL to tradycyjne katalogi i kartoteki jak również własne bazy danych:
" OPAC  system Prolib
" Polska Bibliografia Lekarska
" Centralny Katalog Czasopism Zagranicznych
" Światowe bazy biomedyczne znajdujące się w obrębie GBL dostępne na CD-ROM
Do baz danych GBL zaliczamy:
" Centralny Katalog Czasopism Zagranicznych (CKCZ)  baza ogólnokrajowa zawierająca
57 bibliotek z biomedycznymi czasopismami,
" Polska Bibliografia Lekarska
" Katalog książek Prolib  medyczne wydawnictwa zawarte w GBL publikowane od 1997r.,
" Katalog czasopism Prolib  czasopisma medyczne publikowane od 1996r.,
" BIOGRAM  ponad 4800 biogramów osób notowanych w bieżącym piśmiennictwie
medycznym oraz dane bibliograficzne lekarzy i farmaceutów.
Farmakoekonomika - Seminarium nr 3 Strona 3
Do baz importowanych GBL należą:
Medline
Micromedex (CCIS)  zbiór baz faktograficznych z zakresu danych o lekach i
substancjach leczniczych.
International Pharmaceutical Abstracts (IPA)  bibliograficzna baza z ponad 750
światowymi czasopismami farmaceutycznymi, medycznymi i paramedycznymi od 1970r.,
HealthSTAR  350 tys. cytacji z dziedziny organizacji opieki zdrowotnej,
Embase  bibliograficzna baza farmakologiczna i medyczna
Ulrich s International Periodicals Directory  szczegółowe informacje o 210 tys.
 tytułów czasopism roczników, wydawnictw nieregularnych z całego świata, a także ponad
7000 tytułów dzienników i tygodników z USA oraz 3000 gazet wydawanych poza USA.
System HARVARD jest bardzo naturalny w procesie redakcji. Jest mniej praktyczny w lekturze
tekstu. Referencje (jeśli są liczne) tną tekst i czynią zdania mniej zrozumiałymi. Gdy wymieniony w
referencji autor dużo pracował na dany temat jego nazwisko stale powraca w wielu powtórzeniach z
różnych lat. Sytuacja się jeszcze bardziej komplikuje, gdy cytujemy dwa artykuły tego samego autora
z tego samego roku.
Farmakoekonomika - Seminarium nr 3 Strona 4
System VANCOUVER jest praktyczny zarówno w lekturze tekstu jak i w jego redakcji
Użycie danego stylu musi być konsekwentne!!!
III. PubMed
" Wyszukiwarka abstraktów medycznych z zakresu medycyny, pielęgniarstwa, stomatologii,
opieki zdrowotnej, nauk klinicznych czy weterynarii
" Czasopisma medyczne dostarczają abstrakty tuż przed lub w momencie publikowania
" Rodzaj bazy Medline (TYP BAZY BIBLIOGRAFICZNEJ)
" Posiada linki do pełnych treści poszukiwanego artykułu
" Materiały indeksowane w kolejności alfabetycznej tytułu czasopisma
" Lista alfabetyczna nowych czasopism z ostatnich 60 dni
Farmakoekonomika - Seminarium nr 3 Strona 5
W tym polu wpisujemy wyszukiwane słowo lub też
wyrażenie, po czym klikamy na Add Search Box
Jeżeli wyszukujemy publikacje
posługując się większą ilością
słów kluczowych możemy
stosować znaczniki AND/OR/NOT
Medical Subject Headings (MeSH)  język haseł przedmiotowych z zakresu medycyny i nauk
pokrewnych tworzony jest w formie kontrolowanego słownika.
Wybierając Preview/Index
możemy dodawać kolejne słowa
kluczowe w MESH
Wybór podtytułów publikacji
Farmakoekonomika - Seminarium nr 3 Strona 6
MESH jest tak powiązany z Medline i wieloma innymi bazami danych, aby używającego terminów
MeSH z łatwością wyszukać w tych bazach interesującą nas publikację. To wszystko ułatwia
poszukiwania i zmniejszenia tzw.  chaosu szukania .
Farmakoekonomika - Seminarium nr 3 Strona 7
STRATEGIE WYSZUKIWANIA SA
ÓW KLUCZOWYCH
Szukać można na dwa sposoby:
1. Wg  MeSH Word (jeśli słowo kluczowe wyszukiwania jest rozpoznane jako
deskryptor  unikatowy identyfikator pliku):
2. Deskryptor + słowa jako zbiór charakterów.
Rozpoznanie słowa jako  MeSH Word jest nazywane  Mapping .
Jeśli słowo nie będzie rozpoznane jako deskryptor, wszystkie pola odnośników będą
poszukiwane.
Można także szukać całych wyrażeń:
Aby PubMed rozpoznał wyrażenie,
powinno zostać ono włożone między
cudzysłów. Przykład:  Generalized
ankiety (Uogólniony niepokój)
Farmakoekonomika - Seminarium nr 3 Strona 8