Wyższy Urząd Górniczy
Zagrożenie hałasem
w górnictwie
Zagrożenie hałasem
w górnictwie
Katowice 2010
© Copyright by Wyższy UrzÄ…d Górniczy, Katowice 2010
Opracowanie
Departament Warunków Pracy WUG
Opracowanie graficzne,
skład i łamanie
Anna Nowrot
Redakcja
Anna Swiniarska-Tadla
Druk broszury sfinansowano ze środków
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Wykorzystano strony internetowe CIOP-PIB
Wyższy Urząd Górniczy
40-055 Katowice, ul. Poniatowskiego 31
www.wug.gov.pl
e-mail: [e-mail]
Co to jest hałas?
Hałas to każdy niepożądany, nieprzyjemny, uciążliwy, szkodliwy,
a nawet niebezpieczny dla zdrowia, dz
więk działający na organ słu-
chu człowieka. Szkodliwość hałasu zależy od jego natężenia.
Hałas jest jednym z najczęściej spotykanych czynników szkodli-
wych występujących w środowisku pracy.
Hałas w górnictwie
Liczba osób narażonych na oddziaływanie hałasu w środowisku
pracy stanowi znaczny odsetek zatrudnionych w różnych gałęziach
gospodarki. Jednym z takich sektorów jest górnictwo.
Górnictwo zawsze było, jest i chyba będzie branżą zaliczającą się
do branż  głośnych , charakteryzujących się znaczną emisją hałasu.
Specyfiką tej branży są między innymi maszyny i urządzenia wy-
twarzające hałas o bardzo dużych poziomach. Osoby wykonujące
pracę na stanowiskach związanych bezpośrednio z wydobyciem
i wstępnym przetwarzaniem surowców są stale narażone na jego
szkodliwe oddziaływanie. Jest to często hałas o charakterze nisko-
częstotliwościowym, szczególnie trudny do wytłumienia, dla któ-
rego środki ochrony zbiorowej i indywidualnej charakteryzują się
małą skutecznością.
W górnictwie podziemnym efekty akustyczne są dodatkowo
wzmacniane przez odbicia dz
więku od powierzchni zamkniętych
wyrobisk górniczych. Wysoki poziom hałasu w warunkach doło-
wych osiąga czasami wartości niebezpieczne w przypadku robót
strzałowych.
3
Hałas stanowi też jeden z głównych czynników szkodliwych w
górnictwie odkrywkowym, przy czym można tu wyodrębnić dwa
rodzaje hałasów. Hałasy ciągłe (emitowane przez maszyny i urzą-
dzenia, głównie kruszarki) oraz hałasy impulsowe w czasie robót
strzałowych. Poziomy tych hałasów często przekraczają wartości
dopuszczalne, a ponadto stanowią zagrożenie dla środowiska ze-
wnętrznego, szczególnie gdy roboty górnicze usytuowane są w po-
bliżu rezerwatów przyrody czy osiedli mieszkaniowych.
W górnictwie naftowym i górnictwie gazu ziemnego hałas jest
najczęściej występującym czynnikiem szkodliwym w środowisku
pracy. y
ródłem hałasu są urządzenia wiertnicze, gdyż niektóre z
nich sÄ… z
ródłami hałasu o dużym natężeniu. Hałas ten jest uciążliwy
dla pracowników, ze względu na przeważnie bliską lokalizacją zaple-
cza socjalno-administracyjnego, a przecież emitowany jest całodo-
bowo i we wszystkie dni tygodnia. Hałas ten dokuczliwy jest rów-
nież dla okolicznych mieszkańców i środowiska przyrodniczego, a
głównie ptactwa i zwierzyny. Dokuczliwość hałasu dla okolicznych
mieszkańców zwiększa się w porze nocnej i naturalnie w okresie
letnim, kiedy z uwagi na częstsze przebywanie na powietrzu subiek-
tywne odczucia dyskomfortu akustycznego są spotęgowane.
Mimo wprowadzania nowoczesnych maszyn i urządzeń, oraz
zautomatyzowania niektórych procesów wydobywczych, naraże-
nie na hałas jest wysokie i stanowi przyczynę zawodowego ubyt-
ku słuchu.
4
Skutki hałasu
Skutki hałasu dla organizmu:
" ok. 70 dB  niekorzystne zmiany wegetatywne w organizmie,
" powyżej 75 dB  rozmaite uszkodzenia organiczne i cho-
roby m.in. nadciśnienie tętnicze, zaburzenia pracy żołądka,
wzrost wydzielania adrenaliny, wrzody żołądka, przyspie-
szenia procesu starzenia,
" od 90 dB  osłabienie i ubytek słuchu,
" od 120 dB  niebezpieczeństwo mechaniczne uszkodze-
nia słuchu,
" 130 dB  granica bólu.
Hałas jest dla człowieka szkodliwy co najmniej z dwóch powodów:
Prowadzi do trwałego uszkodzenie słuchu, które powoduje
chorobę zawodową o nazwie;  obustronny trwały ubytek słu-
chu typu ślimakowego spowodowany hałasem .
!
Wywiera niekorzystny wpływ na układ nerwowy człowie-
ka powodujący tzw. przewlekły uraz akustyczny. Uszkodzenie
słuchu pojawia się stopniowo i bezboleśnie.
!
Wysokie poziomy hałasu zmniejszają zdolność słyszenia, ko-
munikowania siÄ™ i wzajemnego ostrzegania. Ponadto wymuszona,
przez nadmierny hałas, konieczność podnoszenia głosu powoduje
dodatkowy stres.
Ubytek słuchu to niezdolność do odróżniania podobnie brzmią-
cych słów i niemożność do prowadzenia logicznej rozmowy. Skut-
kiem tego jest wyobcowanie, izolacja i obniżenie komfortu życia.
5
Ograniczanie zagrożenia
hałasem
Maszyny i urządzenia stosowane w przemyśle wydobywczym
posiadają coraz większą moc. Stosowane obecnie technologie ura-
biania, używanie materiałów wybuchowych, ładowanie i transport
urobku, często stanowią z
ródła nadmiernego hałasu i powodują
znaczne zagrożenie akustyczne.
W celu ograniczenia narażenia pracowników na hałas stosuje
się szereg środków technicznych i organizacyjnych, a w przypadku
gdy nie przynoszą one zadowalających rezultatów, pracodawca ma
obowiązek oznakować strefy zagrożone hałasem i zapewnić pra-
cownikom ochronniki słuchu.
Ochronniki słuchu dzieli się na:
" nauszniki przeciwhałasowe,
" wkładki przeciwhałasowe.
Ochronniki słuchu powinny być od-
powiednio dobrane oraz dostosowane
do cech indywidualnych pracownika.
Podczas stosowania ochronników słuchu podstawowym
warunkiem skutecznej ochrony narządu słuchu
pracownika jest ich nieprzerwane stosowanie
w czasie narażenia na hałas.
6
Struktura chorób zawodowych w górnictwie
w 2009 roku:
RAZEM 546  100% z tego:
" Pylice płuc 409  74,9 %
" Ubytek słuchu 74  13,6%
" Zespół wibracyjny 38  7%
" Zapalenie oskrzeli 3  0,5%
" Inne choroby 22  4%
Liczba stwierdzonych ubytków słuchu
w górnictwie
468
291
217
194
132
77
75 74
72
57
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
7
Wyższy Urząd Górniczy
Poniatowskiego 31
40-055 Katowice
32 736 17 00
www.wug.gov.pl