Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Już w czasie badania ogólnego można napotkać objawy, których
przyczyną są zaburzenia neurologiczne
−
Wywiad: okoliczności wystąpienia objawów, nasilenie, wygasanie
−
Opis: szczękościsk, wypadanie języka, opadanie żuchwy i
skrzydełek nosowych, opadanie górnej powieki, zaniki mięśniowe
−
Zachowanie: nienormalna postawa lub sposób poruszania się,
reakcja na bodźce
−
brak reakcji mięśnia zwieracza podczas mierzenia temperatury,
−
Omacywanie: przeczulica skóry, brak czucia
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Podział zaburzeń nerwowych
Ze względu na umiejscowienie
−
Ośrodkowe – przebiegające w OUN (mózgu lub rdzeniu)
−
Obwodowe – przebiegające w nerwach obwodowych
−
Autonomiczne – w układzie współczulnym i przywspółczulnym
Ze względu na rodzaj zaburzenia
−
Ruchowe (motoryczne)
−
Czuciowe
−
Mieszane (ruchowo – czuciowe)
w/w zaburzenia mogą mieć charakter
−
Ilościowy (stopień nasilenia zmian) – wzmożone, osłabione, zniesione
−
Jakościowe (dotyczą rodzaju zmian) – inny niż normalnie
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Zaburzenia ilościowe
Czynność
Wzmożona
Osłabiona
Zniesiona
Nerwy ruchowe
spazm
niedowład
porażenie
Nerwy czuciowe przeczulenie obniżenie czucia zniesienie czucia
Zaburzenia jakościowe
Nerwy ruchowe
ruchy opaczne – parakinezja
Nerwy czuciowe
czucie opaczne – parestezja
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Badanie morfologiczne układu nerwowego polega na oglądaniu i omacywaniu czaszki i
kręgosłupa
Oglądanie – zwracamy uwage na zniekształcenia, wgniecenia, złamania, slady
urazów mechanicznych
−
Wygięcie kręgosłupa
Ku górze – kyphosis
Ku dołowi – lordosis
W bok – scoliosis
Wyraźne skrzywienie ku górze w wyniku uszkodzenia kręgów – garb (gibbus)
Zmiany w wyniku wad rozwojowych – kręcz szyi (torticollis)
Omacywanie – uciskamy mocno kości czaszki i kręgosłupa – zwracając uwage na
bolesność, uginanie się , zmiany kształtu, temperaturę, zgrubienia, przerosty i obrzeki
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Sprawnośc ruchowa
Badanie polega na wykonywaniu określonych prób czynnościowych (porusznaie żuchwą,
ogonem, kończyną, przeprowadzanie zwierzęcia)
W schorzeniach OUN wystepują porażenia pochodzenia:
−
Mózgowego – manifestują się zaburzeniami świadomości, porażeniami nerwów
mózgowych, mają charakter połowiczny (dotyczą jednej połowy ciała - hemiplegia)
−
Rdzeniowego – są najczęściej obustronne (paraplegia), nie wystepują zaburzenia
świadomości
−
Obwodowego – dotyczą obszaru nerwionego przez jeden lub kilka nerwów, w obszarach
tych odruchy są całkowicie zniesione i szybko rozwija się zanik mięśni
Zanik z nieczynności – rozwija się 3 – 4 tygodnie, na wskutek zniesionej lub
ograniczonej ruchomości przy zachowanym napięciu mięśnia
Zanik zwyrodnieniowy – rozwija się do 7 dni, mięsień atoniczny i wiotki
−
Porażenie spastyczne – towarzyszy uszkodzeniom mózgu lub rdzenia – mięśnie napięte,
kończyna wyprostowana, sztywna, nie dająca sięzgiąć
−
Porażenie wiotkie – uszkodzenie nerwu ruchowego, mięśnie wiotkie, miękkie, tylne
kończyny są ciągnięte za zwierzęciem
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Parakinezje (ruchy opaczne)
Badamy poprzez oglądanie i przeprowadzanie zwierzęcia z/bez zasłoniętych oczu, do parakinez
zaliczamy:
−
Ataksje (niezbornośc ruchowa)
Wynika z braku współdziałanie pomiędzy poszczególnymi partiami mięśni, ruchy stają się
niepewne, chwiejne, zwierze idąc potyka się
Uszkodzenie może mieć miejsce w: mózgu, móżdżku, opuszce, rdzeniu
Przy porażeniu jednostronnym pojawiają się ruchy kołowe (maneżowe)
Po zasłonięciu oczu – objawy nasilają się
−
Zawrót (vertigo)
Jest to przemijające zaburzenie równowagi z zachowaną świadomością, na wskutek
uszkodzenia nerwu VIII lub niedokrwienia mózgu
−
Ruchy przymusowe
Są to całkowicie skoordynowane ruchy powtarzające się wg tego samego schematu (ruchy
kołowe, parcie do przodu/tyłu, parcie na przeszkody, krzywe trzymanie głowy, przebieganie
bez celu dużych odległości
−
Postawy przymusowe
Wynikać mogą z porażeń, skurczów, przykurczów mięśniowych, uszkodzeń kośćca,
ścięgien, mięśni
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Kurcz
Jest to mimowolny, krótkotrwały (kloniczny) lub trwały (toniczny) skurcz mięśniowe. Jeżeli w
czasie skurczów klonicznych:
−
Wstrząsane jest całe ciało – drgawki/konwulsje
−
Szybkie niewielkiego stopnia – dreszcze
−
Skurcze pojedynczych włókien mięśniowych – drgania włókienkowe
Kurcze padaczkowe i padaczko – podobne mają charakter początkowo toniczny, później
kloniczny a w końcu konwulsyjnych, zaczynają się od głowy i szyi, po czym rozprzestrzeniają
się na kończyny i całe ciało
Skrzywienie linii kręgosłupa na wskutek kurczu tonicznego mięśni grzebietowych to:
−
W górę – opisthotonus
−
W dół – emprosthomus
−
Do boku – pleurothotonus
Kurcz lub jednostronne porażenie mięśni ocznych prowadzi do zeza
Kloniczne kurcze mięśni gałki ocznej to oczopląs (groźny objaw zapalenia opon mózgowych)
Toniczny kurcz mięśni żwaczowych prowadzi do szczękościsku
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Parestezja
Jest to stan jakościowy, odczuwany u ludzi jako mrowienie, drętwienie. U zwierząt
obserwowany jest w postaci gryzienia się lub wylizywania zdrowych obszarów skóry.
Odruchy
Jest to mimowolna reakcja mięśniowa lub gruczołowa na odpowiedni bodziec.
Odruchy mogą być:
−
Zniesione
Choroba narządu na który działa bodziec
Przerwanie przewodnictwa w łuku odruhowym
Wygaszenie pobudliwośći odruchowej, bez zmian w łuku (np. narkoza, utrata
świadomości)
−
Wzmożone
Wyłączone działanie hamujące mózgu
Istnieje stan pobudzenia łuku, względnie ośrodka odruchowego
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Odruch skórny – dotykanie igła/pałeczką szklaną skóry brzucha, wewnetrznej nasady
ogona. Zwierzę zdrowe reaguje skurczem mięśni powłok brzusznych, przyciśnieciem
ogona do tułowia
Odruch kroczowy, sromowy (segmenty S2 – S3, nerw sromowy) – lekko uszczypnąć
okolicę krocza, sromu lub odbytu – reakcja symetryczne zaciśnięcie odbytu
Odruch rzepkowy (segmenty L4 – L6, nerw udowy) – polega na uderzaniu
młoteczkiem w ściegno rzepki (u małych zwierząt w pozycji leżącej, przy rozluźnionej
kończynie, u dużych zwierząt w pozycji stojącej) – prawidłowa reakcja to
zdecydowany, gwałtowny ruch kończyną do przodu
Odruch mięśnia piszczelowego doczaszkowego (segmenty L7 – S1, nerw kulszowy)
– uderzamy w mięsień, reakcja zgięcie stopy
Odruch zginaczy (segment L7 – S1, nerw kulszowy) – uciskamy palcami lub
kleszczykami fałd międzypalcowy, prawidłowa reakcja to cofnięcie kończyny, odruch
ten pozwala ocenić siłę kończyny
Odruch mięśnia zginacza nadgarstkowego doczaszkowego (segmenty C7 – T2) –
uderzamy w ten mięsień – reakcja wyprostowanie łapy w nadgarstku
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Odruch rogówkowy – dotykamy rogówki sztywnym włosem lub szlaną pałeczką (nie
palcem) – prawidłowa reakcja to zamkniecie powiek
Odruch źrenicowy – zwierzę ustawiamy naprzeciw źródła światła, zasłaniamy na kilka
sekund jedno oko, po czym odsłaniamy i porównujemy wielkość źrenicy. W stanach
chorobowych badana źrenica może pozostawać rozszerzona niezależnie od siły
światła (sztywność źrenic)
Odruchy złożone – odruch oddychania, oddawania moczu, kału, czyności płciowych –
zmiany natężenia wystepują w schorzeniach rdzenia kręgowego i przedłuzonego
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy - Objawy porażeń nerwów
I.
N. węchowy – utrata węchu
II. N. wzrokowy – ślepota jedno lub obustronna, maksymalnie rozszerzone źrenice
III. N. okoruchowy – zniesienie odruchu źrenicznego, zez rozbieżny, opadanie powieki górnej,
niewysuwanie III powieki
IV. N. bloczkowy – zez rozbieżny
V. N. tródzielny – brak odruchu rogówkowego, znieczulenie skóry na czole, uchu i powiekach, opadanie
żuchwy, znieczulenie błon sluzowych jamy ustnej i nosowej
VI. N. odwodzący – zez zbiezny
VII. N. twarzowy – zwisanie małżowiny usznej, opadanie górnej powieki, górnej wargi, śkóra ściągnieta na
zdrową stronę, zwężenie szpary nosowej, wypływ łez, wypadanie języka, zwisanie połowy wargi
dolnej
VIII.N. przedsionkowow – slimakowy – głuchota, skręcenie głowy na strone chorą, zaburzenia równowagi,
ruchy walcowania, ruchy maneżowe, oczopląs, zez (jedno oko na zewnątrz i do górym drugie oko do
srodka i do dołu)
IX. N. językowow – gardłowy – zaburzenia smakowe, trudnośc w połykaniu, zniesienie odruchu
wymiotnego
X. N błędny – trudnośc w połykaniu, szmer krtaniowy, zniesienie odruchu kaszlu, przyspieszenie tetna,
zwolnienie perystaltyki jelit i żołądka, dychawica świszcząca
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy - Objawy porażeń nerwów
I.
N. dodatkowy – porażenie i zanik mięsni szyi, skręt szyi
II. N. podjęzykowy – wypadanie języka na stronę chorą, niemożnośc połykania, zniesienie ruchów
języka
Nerwy obwodowe
N. nadłopatkowy – zbytnie odstawanie łopatki i kończyny od tułowia
N. promieniowy – silne obniżenie łokcia, bierne ustawianie kończyny pozwala zachować prawidłową
postawę, w ruchu zwierzę powłuczy kończyną i potyka się
Splot barkowy – bezwładne zwisanie kończyny, brak czucia na skórze
Splot krzyżowy – zanik i zniesienie czucia mięśni zadu i kończyn tylnych, zwierze może podnieść
kończyne ale nie potrafi jej łagodnie postawić – kończyna gałtownie opada i silnie zgina się w pęcinie
N. kulszowy – zniesienie czucia poniżej stawu kolanowego, niemożnośc zginania w stawie
kolanowym i poniżej,
N. udowy – zanik mięsnia czworogłowego uda, zanik czucia na wewnetrznej stronie uda, kończyna
załamuje się we wszystkich stawach, zniesiony odruch kolanowy
N. sromowy – wypadanie prącia
Ogon koński – porażenie ogona, mięsnia zwieracza odbytu, krocza, pęcherza moczowego,
przepełnienie prostnicy kałem, ziejący odbyt
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Badanie czucia
Czuciem nazywamy zdolnośc kory mózgowej do tworzenia świadomych wrażeń w odpowiedzi
na pobudzenie dośrodkowe. Czucie dzielimy na: powierzchowne, głębokie, wyższego rzędu
Badanie czucia skóry i błon sluzowych to badanie wrażliwości na: dotyk, ból, temperaturę i
polega na ustaleniu stopnia wrażliwości
Badanie czucia dotyku polega na delikatnym dotknięciu skóry, włosów, błon sluzowych za
pomocą pręcika szklanego lub pędzelkiem – reakcja – odwrócenie głowy, skurcz mięśni
skórnych, śtrzyżenie uszu,
Badanie czucia bólu wykonujemy poprzez kłucie igłą, lekkiegu ucisku na koronkę kopyta, lekkie
uszczypnięcie fałdu skórnego
Badanie czucia temperatury wykorzystuje się probówki z gorącą i lodowata wodą, przykładając
je do w różnych miejscach. Najwrażliwsza jest skóra bezwłosa
Obniżenie czucia wystepuje w: stanach zamroczenia, uszkodzenia szlaków czuciowych i
nerwów obwodowych,
Zanik czucia wystepuje w sytuacji przerwania ciągłości rdzenia kręgowego
Zwiększenie czucia wystepuje w podrażnieniach (ucisk, stan zapalny) nerwu czuciowego,
podrażnieniu szlaków czuciowych, zapaleniu opon móżgowych,
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Badanie czucia głębokiego
Czucie głębokie to odczucia pochodzące z mięśni, stawów, okostnej, kości i ścięgien
informujące zwierzę o postawie lub położeniu ciała i jego części względem siebie
Badanie polega na ustawieniu lub ułożeniu zwierzęcia w nienormalnej pozycji i
obserwowanie jego zachowania się
Reakcje postury i postawy
Hemiwalking
Taczkowanie
Umiejscawianie (wzrokowe i dotykowe)
Reakcja korektury
Badanie czucia bólu głębokiego
Uciskamy kleszczykami fałd miedzypalcowy lub palec – prawidłowa reakcja to
wokalizacja, mlaskanie, oblizywanie się. Samo podciągnięcie kończyny to odruch
zginaczy a nie reakcja na ból. Badanie bólu głębokiego wykonujemy tylko przy braku
świadomego ruchu kończyn, brak czucia bólu głębokiego świadczy o silnym
uszkodzeniu rdzenia kręgowego i mówi o złym rokowaniu
Badanie szczegółowe
Układ nerwowy
Zaburzenia świadomości
Świadomość to stopień oddziaływania na bodźce zewnętrzne. Świadomość może
ulec obniżeniu (depresja) lub wzmożeniu (ekscytacja)
−
Depresja, apatia – obniżenie świadomości w niewielkim stopniu
−
Senność – nieco silniejsze obniżenie świadomości – zwierzę przyjmuje pozycje
stojącą z opuszczona głową i zamkniętymi powiekami, zwierze staje się
apatyczne, ruchu głową i gałkami ocznymi, strzyżenie uszami zwolnione i
ograniczone
−
Zamroczenie – zwierze leży nieprzytomne, reaguje tylko na silne bodźce
−
Śpiączka – utrata przytomności znacznego stopnia, dochodzi do zwiotczenia
mięśni, zachowane jest tylko oddychanie i praca serca. Oddechy są
powierzchowne, tętno słabe
−
Omdlenie – nagła utrata przytomności spowodowana niedokrwieniem mózgu