Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

CZARODZIEJSKI IMBRYCZEK
BAŚNIE I LEGENDY JAPOŃSKIE

WYDAWNICTWA „ALFA" • WARSZAWA 1986
MARIA JUSZKIEWICZOWA
CZARODZIEJSKI IMBRYCZEK
BAŚNIE I LEGENDY JAPOŃSKIE
Ilustracje i opracowanie graficzne Jacek Urbański
Redaktor Elżbieta Lubańska
Redaktor techniczny Elżbieta Suchocka
Opracowano na podstawie publikacji Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik"
COPYRIGHT BY WYDAWNICTWA „ALFA" WARSZAWA 1986
ISBN 83-7001-106-3
WYDAWNICTWA „ALFA" WARSZAWA 1986
Wydanie IV. Nakład 200. 000 + 200 egz.
Format 95 _* 200 mm.
Ark. wyd. 4,0. Ark. druk. 4,0.
Zakład Poligraficzny Wydawnictw „Alfa"
Zam. 3099/85 P-44
Cena zł 140,—
Muszę Warn powiedzieć, mali czytelnicy, że wychowałam się od dziecka na Dalekim
Wschodzie, a w samej Japonii mieszkałam około pięciu lat. Miałam więc możność
przyjrzeć się dokładnie życiu ludu japońskiego, poznać jego ciekawe tradycje,
zwyczaje i wierzenia. Wiele z nich znalazło odbicie w fantastycznych,
uderzających swą odrębnością baśniach i legendach.
Przebywając na wybrzeżu Oceanu Wielkiego, nasłuchałam się takich opowieści od
różnych ludzi. Od starych rybaków, wieśniaczek, przekupniów... Ale najcieka-wiej
potrafią opowiadać sędziwi bajarze, którzy wędrują z miejsca na miejsce,
przygrywając sobie na instrumencie podobnym do lutni.
Dawnych wojowników i rycerzy, szlachetnych i mężnych lub złych i okrutnych,
piękne boginki, zwierzęta przybierające czarodziejskie postacie — trzpio-towatą
małpkę, mądrego borsuka czy skrzętnego krabika — wielu bohaterów opowieści
japońskich znajdziecie w tej książce.
AUTORKA
CZARODZIEJSKI IMBRYCZEK
W ciemnym sosnowym lesie stała niegdyś drewniana świątynia. Obok niej w małym
domku mieszkał bonza*, który odprawiał nabożeństwa i strzegł świętego przybytku.
Pośród sprzętów należących do świątyni znajdował się stary imbryk do zaparzania
herbaty. Na pozór naczynie to nie odznaczało się niczym szczególnym: ot, imbryk,
jakich wiele. Chodziły jednak słuchy, że posiada on właściwości czarodziejskie,
i pewnie dlatego nie używano go do przyrządzania herbaty.
Pewnego dnia, kiedy bonza układał się do zwykłej poobiedniej drzemki, zapragnął
napić się herbaty. Nie mając pod ręką innego naczynia, sięgnął po stary imbryk,
nalał do niego wody i postawił na piecyku wypełnionym żarzącymi się węglami. Po
chwili podszedł, aby zaparzyć herbatę, ale cofnął się przerażony. Stała się
bowiem rzecz niezwykła. Tam gdzie był dziobek imbryka, bonza zobaczył kształtny
łebek borsuka o rozwartym pyszczku, na miejscu uszka imbryka sterczał puszysty
ogonek. Bonza osłupiał. A imbryczkowi-borsukowi widocznie zrobiło się na piecyku
gorąco, bo żywo zeskoczył na matę i zaczął węszyć po kątach. Kiedy mu się to
sprzykrzyło,
* Bonza — kapłan lub mnich w Japonii. — 7 —
podszedł do bonzy. Nie miał zapewne złych zamiarów, bo wesoło kręcił ogonkiem, a
małe oczka iskrzyły mu się przyjaźnie. Ale bonza przestraszył się nie na żarty i
zawołał rozpaczliwie:
— Ratunku!...
Na krzyk bonzy zbi-egli się jego uczniowie, którzy korzystając z przerwy w nauce
odpoczywali w ogrodzie. Nie wiedzieli, co się stało, więc każdy porwał co miał
pod ręką. I oto naprzeciw borsuka stanęła zbrojna gromadka: jeden trzymał
miotłę, drugi szczypce, inny łopatę, a nad nimi, niby chorągiew, powiewały białe
spodenki na bambusowej tyczce, takiej, na jakich zazwyczaj w Japonii suszy się
bieliznę. Pośród zdumionych niezwykłym widokiem uczniów znalazł się śmiałek,
który zawołał głośno:
— Skoro nicpoń-borsuk dostał się do świątyni, trzeba go stąd wypędzić!
Zapomniał on, że borsuk wcale nie jest złym stworzeniem, chociaż czasem lubi
płatać ludziom figle.
Tak to imbryk, który tymczasem przyjął swą zwykłą postać, został wyrzucony na
śmietnik.
Kiedy bonza ochłonął z pierwszego wrażenia, zaczął żałować, że pozwolił uczniom
wyrzucić imbryk. Lepiej by było sprzedać go mieszkającemu w pobliżu staremu

Strona 1

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

blacharzowi. Przydałoby się trochę grosza w skarbonce. A że omyłka była do
naprawienia, wziąwszy imbryk, wyszedł o zmierzchu z domu.
Blacharz, do którego skierował się chctwy bonza, był niezamożny, ale uczciwy.
Zarabiał niewiele, a rodzinę miał liczną, toteż każdy wydatek był dla niego
— 8 —
przykrym ciężarem. Nie zachwycił się więc propozycją bonzy, ale nie okazał mu
tego. Długo szperał w swojej połatanej sakiewce, aż wreszcie wydobył kilka
miedziaków. W ten sposób imbryk stał się własnością ubogiego blacharza.
Zapadła ciemna, głęboka noc. W domu blacharza wszyscy już twardo spali, kiedy
staruszka obudził jakiś szmer. Przekonany, że to hałasują myszy albo szczury,
zawołał sennie:
— Szszu... szszu... wstrętne szkodniki! I byłby może spał dalej, lecz nagle coś
go musnęło po twarzy.
— To mi dopiero! — krzyknął rozgniewany nie na żarty i zerwał się z
posłania.
Zapalił lampkę i wzdrygnął się nie wierząc własnym oczom. Kupiony wieczorem
imbryk stał przed nim w postaci borsuka. Blacharz nie był tchórzem, ale nie
lubił mieć do czynienia z duchami. Chwycił więc pręt, który mu się nawinął pod
rękę, i chciał wystraszyć zwierzątko. Ale borsuka już nie było — przed
blacharzem znowu stał zwykły, stary imbryk.
— Co za przywidzenie — przemówił staruszek przyglądając mu się z
niedowierzaniem.
Nie dostrzegłszy nic podejrzanego, zgasił lampkę i zasnął. Reszta nocy upłynęła
spokojnie.
Nazajutrz blacharz opowiedział żonie o nocnym zdarzeniu i po wspólnej naradzie
postanowił zwrócić imbryk bonzie. Tego dnia jednak staruszek nie mógł się
oderwać od roboty, gdyż jakimś dziwnym trafem u wszystkich sąsiadów popękały
imbryki.
— 10 —
\i
Nastała noc. I znów o północy powtórzył się dziwny hałas.
— Jeśli cię nie oddam bonzie, to przynajmniej wyrzucę z domu! —
zawołał gniewnie blacharz i wyskoczył z łóżka.
— Ach, nie wyrzucaj mnie! — odezwał się nagle imbryczek. — Jak widzisz, nie
jestem zwykłym naczyniem i jeżeli posłuchasz mej rady, wiele na tym skorzystasz.
Wiem, że jesteś biedny i musisz utrzymywać liczną rodzinę, więc chciałbym ci
dopomóc. Zostaw swoją robotę i chodź lepiej ze mną w szeroki świat. Nie musisz
się o nic martwić, weź tylko z sobą jakikolwiek instrument muzyczny.
Słowa te trafiły do przekonania staruszkowi. Zabrał bambusowy flet, parę
drobiazgów w skromnym zawiniątku i wraz z imbrykiem ruszył w drogę.
Wkrótce blacharz i jego czarodziejski imbryczek zasłynęli na całą Japonię.
Gromady ludzi zbiegały się zewsząd, gdy imbryk puszczał się w tany i wyczyniał
przedziwne sztuki, a blacharz przygrywał mu na flecie. Bogaci chętnie zapraszali
ich do siebie, a razu pewnego sam cesarz wezwał blacharza, aby wraz z
czarodziejskim imbrykiem wystąpił w jego pałacu.
Staruszek nigdy nie marzył o tak wielkim zaszczycie. Przepyszne szaty rodziny
cesarskiej i dam dworu — barwne, bogato haftowane srebrem i złotem —
onieśmielały go.
Cesarz z podziwem przyglądał się tańcom czarodziejskiego imbryczka i hojnie
nagrodził blacharza. Poczciwy staruszek pośpieszył zaraz do domu, gdzie z
utęsknieniem czekała na niego żona i dzieci.
12
Odtąd rodzina blacharza nie zaznała już biedy. Żyli w dostatku, wspierając ludzi
ubogich, jakimi sami niegdyś byli. A sprawca ich szczęścia — czarodziejski
imbryczek stał się jakby członkiem rodziny. Umieszczono go na honorowym miejscu,
we wnęce obok posążka Buddy.
','— Czarodziejski imbryczek
ZAJĄC
I KROKODYLE
Na wysepce przy brzegu wielkiej, szerokiej rzeki mieszkał kiedyś pewien zając.
Lubił on bardzo dalekie wędrówki, nic więc dziwnego, że któregoś dnia postanowił
udać się na przeciwległy brzeg rzeki.
Ale jakże to zrobić? Mostu żadnego nie widać, nigdzie nawet marnego czółenka.
Przepłynąć rzekę? Brr... woda taka mokra i żal futerka! A futerko miał tak
piękne i puszyste, że każdy mu go zazdrościł.
Siedzi zając i duma, aż tu naraz woda zaczyna się pienić. Wielkie bałwany
podnoszą się w górę. Po chwili wyłazi na brzeg wysepki jakiś olbrzymi potwór.
Łeb płaski, paszcza wydłużona i strasznie kłapie zębami, a ogon taki długi,
długi... Strach ogarnął zająca. Już chciał uciekać, gdy zauważył, że potwór

Strona 2

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

nawet nie patrzy w jego stronę. Ziewnął tylko potężnie i wyciągnął się na piasku
w palących promieniach słońca.
„Ach już wiem! Bierze kąpiel słoneczną" — domyślił się zając, bacznie śledząc
każdy ruch straszydła.
I wtedy, całkiem niespodziewanie, przyszło mu coś do głowy.
„Nie będę sobą, jeśli nie skorzystam z odwiedzin tego gościa" — pomyślał i z
uciechy fiknął dwa koziołki. Następnie w wesołych podskokach podążył
— 14 —
w stronę krokodyla, gdyż to on był właśnie.
Mimo wszystko zając nie bardzo mu ufał, więc zatrzymał się w pewnej odległości i
pozdrowił go uprzejmie. Krokodyl odpowiedział osobliwym powitaniem: zmrużył lewe
oko i zaczął kręcić ogonem takiego młynka, że dokoła powstała straszna kurzawa.
— Oj... oj... Jaki piękny ogon! — zachwycał się zając, nieznacznie przecierając
łapką oczy.
Słowa jego mile połechtały krokodyla, tak że raczył wdać się z nim w rozmowę.
Po pewnym czasie zając zdobył się na odwagę:
— Ty jesteś mieszkańcem rzeki, a ja wysepki. Jestem ogromnie ciekawy, który z
nas ma więcej przyjaciół: ty czy ja? — I spojrzał na krokodyla spod oka.
— Ależ nie ma dwóch zdań — zary-czał na to krokodyl. — Oczywiście, że ja mam
więcej przyjaciół niż ty.
— A to dlaczego? — spytał niewinnie zając.
— Właśnie choćby dlatego, że ty jesteś mieszkańcem małej wysepki, a do mnie
należy wielkie królestwo wodne! — mruknął dumnie krokodyl.
— A czy twoich przyjaciół jest tak wielu, że potrafilibyście wszyscy
razem stworzyć długi most od jednego brzegu rzeki aż do drugiego? — wskazał
łapką zając.
— Ho!... ho!... ho!... — krokodyl aż zatrząsł się ze śmiechu. — Jest ich o
wiele więcej!
— Och, jak bńrdzo chciałbym poznać twoich przyjaciół! Nigdy jeszcze nie wi-
— 15 —
działem tylu wspaniałych wielkich zwierząt — westchnął zając.
— A więc dobrze. Uczynię ci tę łaskę
— i krokodyl zniknął pod wodą.
Nie upłynęło wiele czasu, gdy rzeka zaroiła się od potwornych cielsk. Krokodyle
duże i małe ustawiały się szeregiem, tworząc długi, długi most. Po chwili
wypłynął olbrzymi krokodyl i ryknął:
— Widzisz, jak wielu mam przyjaciół?
— O tak, przyjaciół masz wielu. Tak wielu, że chyba nie podobna ich zliczyć
— odpowiedział chytrze zając.
— Spróbuj policzyć, zaczekamy...
— Jeden, dwa, trzy, cztery!... — wołał głośno zając, zręcznie przeskakując z
grzbietu na grzbiet. Biegł coraz dalej i dalej, aż znalazł się na przeciwległym
brzegu rzeki. Gdy poczuł pod łapkami twardy grunt, dał wielkiego susa i znikł w
pobliskim lesie.
KAGUJA-HIME
W zamierzchłych czasach żył w Japonii pewien staruszek. Któregoś dnia, ścinając
w lesie bambus, zwrócił uwagę na jeden z pędów, dziwnie świecący tuż nad
korzeniem. Zaciekawiony ściął go i znalazł w środku prześliczną dziewczynkę,
maleńką jak palec.
— Powiedz mi, kim jesteś i kto cię uwięził w tym wielkim bambusie? — spytał
staruszek, ostrożnie niosąc dziewczynkę na dłoni.
— Ach, lepiej o to nie pytaj. Na razie nie mogę ci wyjawić mojej tajemnicy —
szepnęło maleństwo. — Powiedz tylko, czy zgadzasz się, bym pozostała przez
pewien czas u ciebie?
Staruszek bardzo kochał dzieci, ale sam ich nie miał, więc chętnie przystał na
propozycję dziewczynki. Zaniósł ją do domu i wychowywał jak córkę, nazwawszy
Kaguja-hime, czyli Świetlista Księżniczka.
Z czasem Świetlista wyrosła na dziewczynę tak piękną, że wielu rycerzy i książąt
przyjeżdżało do niej w zaloty.
Ale Świetlista wcale nie myślała
o zamązpójściu.
Pewnego razu przybraną córkę:
— Powiedz mi, uporczywie wszystkim odmawiasz? Czy
staruszek zagadnął dziecko, czemu tak
— 17 -
nie ma żadnego młodzieńca, który byłby godzien twojej ręki?
— Może i są tacy — odrzekła smutnie — ale nie wolno mi o tym nawet myśleć.
Zresztą, nie pytaj o to, ojcze. Czyż źle ci jest ze mną?
Staruszek umilkł i nigdy już nie mówił o tym z przybraną córką.

Strona 3

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

Każdemu ze swych zalotników Świetlista polecała spełnić jakieś życzenie.
Pewnemu rycerzowi kazała przywieźć z Indii kamienny puchar, z którego za życia
pił Budda, innego znów prosiła o zdobycie futra z odpornych na ogień skórek
szczurzych, trzeci miał odszukać roślinę o korzeniach ze srebra, pniu złotym, a
liściach i owocach z drogocennych kamieni, strzeżonych przez demony na górze
Horai.
Żaden z zalotników nie potrafił zdobyć tych darów. Rycerz, który miał odnaleźć
cudowną roślinę, próbował podejść Świetlistą, ofiarowując jej specjalnie
zrobioną gałązkę. Ale i jemu nie udało się nakłonić serca przepięknej
dziewczyny.
Pewnego dnia do domu staruszka zawitał sam cesarz i poprosił o rękę Świetlistej.
I on jednak spotkał się z odmową.
Rozgniewany monarcha kazał swoim żołnierzom porwać dziewczynę. Ale wtedy,
spowitą obłokami, promieniejącą nieziemską pięknością, uprowadzili ją do nieba
bogowie.
Skończył się bowiem czas pokuty Świetlistej — boginki, uwięzionej za swe winy w
bambusie i skazanej na życie "w postaci ludzkiej.
— 18 —
MAŁPKA I KRABIK
Dawno, dawno temu żył sobie pewien krabik. Nie mieszkał on w piasku nad morzem,
jak inne, zwykłe kraby, lecz wybudował sobie domek i założył niewielki ogród. W
ogródku zasiał kwiaty i wykopał sadzawkę.
Aby nikt nie niszczył roślin, otoczył swoją siedzibę żywopłotem z kamelii i
uplótł małą furtkę z bambusa. Zawiesił przy niej dzwoneczek i przymocował
podłużną deszczułkę ze swym imieniem.
Krabik pędził żywot samotny, ale tak wzorowo prowadził swoje gospodarstwo, że
wkrótce zasłynął na całą okolicę. Miał pełne spichrze. Czego tam nie było!
Woreczki z ryżem i kukurydzą, suszone rybki i zielone żabki, morskie robaczki,
ślimaki i wiele jeszcze podobnych smakołyków.
Krabik nie był skąpy i chętnie dzielił się z każdym. Cieszył się bardzo, gdy
mógł komuś przyjść z pomocą. Jednakże pośród obdarzanych przez niego zwierząt
bywały i takie, które nie potrafiły docenić jego dobrego serca. Do tych
niewdzięczników należała między innymi pewna małpka, która często korzystała z
dobrodziejstw krabika. Był to wielki próżniak i brudas. Gdybyście zobaczyli jej
chatkę! Stara, pokrzywiona, z dachem na wpół zapadłym. A podwórko? Jakby nigdy
miotły nie widziało.
— 20 -
Małpka całe dnie spędzała poza domem w towarzystwie podobnych sobie leniuchów. A
kiedy poczuła głód, szła sobie podjeść do sąsiadów. Tak żyła z dnia na dzień,
nie troszcząc się wcale o przyszłość.
Pewnego popołudnia krabik wybrał się na dłuższy spacer. Szedł powoli, aż tu
nagle dostrzegł na drodze kawałek ryżowego placka. Jako skrzętny gospodarz
podniósł go natychmiast. W pewnej chwili zjawiła się przed nim małpka. Była
głodna. Chętnie by coś zjadła. A właśnie zauważyła w kleszczach krabika kawałek
placka. Pokręciła się dokoła i powiada:
— Czy wiesz, że na leśnej dróżce znalazłam pestkę kaki*? Chętnie bym ją
zamieniła na placek ryżowy.
Krabik zgodził się, a gdy wrócił do domu, zasadził pestkę w ogródku. Któregoś
dnia spod ziemi wyjrzała zielona roślinka. Rosła tak szybko, że wkrótce
zamieniła się w drzewo o gałęziach uginających się od dojrzałych, soczystych
owoców.
Krabik jednak nie cieszył się z pięknych kaki. Całymi dniami siedział pod
drzewem smutny i zamyślony. Nie mógł dosięgnąć smacznych owoców, gdyż nie umiał
wspiąć się na drzewo. I byłby może długo jeszcze dręczył się tak swoją
bezradnością, ale pewnego ranka zadzwonił ktoś do jego furtki. Była to małpka.
Zapewne przyszła z jakąś prośbą, gdyż minkę miała pokorną i żałosną.
Zakłopotanie krabika nie uszło jednak jej uwagi. Niby to współczując, spytała,
co
* Kaki — ulubiony w Japonii i Korei owoc, przypominający brzoskwinię. Koloru
złotawego, miąższ ma delikatny i słodki.
— 22 —
mu dolega. Krabik opowiedział jej o swoim zmartwieniu.
— Ach, jeżeli tylko o to chodzi — zawołała — pomogę ci zaraz! — I nim się
gospodarz obejrzał, już była na drzewie.
Zniknęła wśród gałęzi, a na dole krabik długo i cierpliwie czekał na słodkie
kaki. Ale prócz pestek i niedojrzałych owoców nic nie spadło na ziemię.
„To dopiero oszustka!" — pomyślał zawiedziony krabik i krzyknął rozgniewany:
— Jeżeli natychmiast nie zejdziesz, zawołam sąsiadów!
Małpka spiesznie zbiegła z drzewa, aż owoce których nie zdążyła zjeść, posypały

Strona 4

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

się na ziemię. Krabik zaczął zbierać je do koszyka.
Małpa, uciekając, tak go jednak potrąciła, iż nieborak padł jak nieżywy. Zanim
się ocknął i rozejrzał — niegodziwego gościa ani kosza z owocami już nie było.
Właśnie obok domu krabika przechodzili jego przyjaciele: pani trawa morska, pani
pszczoła, pan moździerz do tłuczenia ryżu i pan kasztan. Zdziwili się bardzo, że
u gospodarnego stworzonka furtka na oścież otwarta, a kiedy się zatrzymali,
posłyszeli z głębi ogrodu żałosne jęki.
— Czyżby krabikowi stało się coś złego?! — zawołała trawa morska i wszyscy
naraz pobiegli w stronę, skąd dochodził głos. Wspólnymi siłami zanieśli krabika
do domu i złożyli na miękkim posłaniu z zielonego mchu.
Krabik opowiedział im, co zaszło, i zasnął zmęczony. Przyjaciele postanowili
ukarać małpkę, której zuchwałość przekroczyła już wszelkie granice.
— 24 —
Udali się więc do jej brzydkiego domku, a czekając na nią, pochowali się, (jdzie
kto mógł. Kasztan wtoczył się do glinianego piecyka i zagrzebał w popiele,
pszczoła schowała się na dnie filiżanki, trawa morska znalazła kryjówkę pod
/łamanym stolikiem, a moździerz przyczaił się pod ścianą.
Niedługo czekali na gospodynię. Wkrótce wróciła do domu z imbrykiem pełnym wody.
Ale zaledwie zaczęła rozniecać ogień, kasztan pękł z hukiem, aż popiół rozsypał
się na wszystkie strony. Nie zdążyła przetrzeć oczu, gdy z filiżanki wyleciała
pszczoła z groźnym brzęczeniem. Spod stolika wypełzła trawa morska i niby wąż
oplatała jej łapy. Moździerz mocno stukając narobił wiele hałasu. Przestraszona
małpka uciekła z chatki. Przyjaciele zaś powrócili do krabika, który przez
wdzięczność przygarnął ich do siebie.
Odtąd pani trawa morska, pani pszczoła, pan moździerz i pan kasztan zamieszkali
razem z krabikiem.
A co się stało z małpką? Czy zaczęła wreszcie pracować uczciwie? Bajka mówi
tylko, że od tej pory nikt już nie widział jej w tamtych stronach.
3 — Czarodziejski imbryczek
SŁOŃCE
CZY SZCZUR?
W pobliżu chłopskiego spichrza, pośród pól ryżowych, mieszkała szczurza rodzina.
Były to szczury bardzo zamożne i cieszyły się wielkim poważaniem nie tylko wśród
najbliższych sąsiadów, ale i w dalszej okolicy.
Aczkolwiek rodzina ta opływała w dostatki, miała jedno wielkie zmartwienie.
Szczur i szczurowa od dawna nade wszystko pragnęli córki, a tymczasem — jakby na
złość — rodzili im się sami synowie.
Stracili już nadzieję, że w ich bogatej posiadłości pojawi się kiedyś mała
szczurówna. Starzeli się oboje. Na grzbiecie szczurowej ukazało się srebrzyste
pasmo, a szczurowi cały pyszczek pobielał.
Widocznie jednak bogowie opiekujący się szczurzym rodem ulitowali się nad
strapionymi rodzicami, gdyż wreszcie urodziła im się córeczka. Ach, jakież to
było prześliczne stworzenie! Zgrabne, o sierści połyskującej jak jedwab, o
oczkach iskrzących w ciemności jak dwa rubiny.
Kiedy córka dorosła, zaczęły się kłopoty z wyszukaniem dla niej męża. Była
bowiem tak mądra, że rodzice postanowili wydać ją za mąż tylko za wszechwładnego
mocarza.
— Nie ma godniejszego małżonka dla
— 26 —

waszej córki nad samo słońce — rzekł pewnego razu stary szczur, ich najbliższy
sąsiad. — Ono jest bowiem najpotężniejsze.
— Ach, słońce, tylko słońce może zostać mężem naszej ślicznotki! —
radośnie zapiszczeli szczur i szczurowa i natychmiast udali się w drogę.
Słońce zdziwiło się ogromnie, gdy poznało cel dalekiej wędrówki szczurów.
Podziękowało im grzecznie, ale odrzekło, że jest na świecie ktoś potężniejszy od
niego.
— Któż może być potężniejszy od ciebie? — zapytały zdumione szczury.
Ale nim słońce zdążyło odpowiedzieć, ni stąd, ni zowąd przesłoniły je kłębiaste
czarne chmury. Na ziemi zrobiło się szaro i smutno.
Przestraszone szczury nie wiedziały, co począć. Nagle spoza ciężkich zwałów
chmur usłyszały słaby głos słońca:
— Oto przekonałyście się, że chmury mają większą ode mnie władzę. Żaden z moich
promieni nie może przebić ani rozproszyć ciemności.
Wtedy szczury udały się do chmur. Usłyszawszy ich propozycję, chmury odrzekły
smutnie:
— Mylicie się bardzo, sądząc, że jesteśmy najpotężniejsze na świecie.
Prawda, potrafimy przesłonić słońce, ale jesteśmy bezsilne wobec wiatru.
Nagle, jakby na potwierdzenie tych słów, zerwał się wiatr, rozpędził chmury i

Strona 5

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

omal nie przewrócił zdziwionych szczurów. Jedna z chmur, gnana wiatrem, zdążyła
jeszcze zawołać:
— Udajcie się lepiej do niego! — I znikła.
— 28 —
Głęboki, pełen szacunku ukłon złożyły szczury przed obliczem wiatru. Oznajmiły,
iż pragną oddać mu za żonę swą piękną córkę, gdyż uważają go za
najpotężniejszego na świecie.
Westchnął wiatr, aż drzewa w pobliżu ugięły się do samej ziemi, i odpowiedział:
— Bardzo bym chciał być tak potężny, lecz niestety... Widzicie ten mur
otaczający ogród? Myślicie może, iż potrafię go przeniknąć i przewiać
na wskroś?... Mur jest potężniejszy ode mnie — dodał po chwili.
Wtedy szczury stanęły przed murem i zapytały, czy nie zechciałby poślubić ich
córki.
— Zaszczyt mi przynosi wasza propozycja — odrzekł mur. — Ale pomyślcie tylko:
nie jestem wcale potężniejszy od waszych braci. Spójrzcie — oto dziś w nocy
podkopał mnie jakiś szczur. Radzę wam, wydajcie lepiej córkę za szczura!
Zwierzątka w zadumie poskrobały się łapkami po pyszczkach, a po chwili zawołały
radośnie:
— Masz słuszność, murze, szczur jest najpotężniejszy na świecie!
Wkrótce rodzice wydali swą córkę za pewnego młodego szczura. I nie pożałowali
tego. Była ona szczęśliwa, mając męża ze szczurzego rodu.
MOMO-TARO
Dawno, dawno temu żyło sobie w Japonii dwoje staruszków. W ich małej, ubogiej
chatce nigdy nie rozbrzmiewał śmiech dziecięcy, gdyż bogowie nie okazali im swej
łaski i odmówili upragnionego potomstwa.
Pewnego ranka staruszek udał się do lasu po chrust, a jego żona poszła nad rzekę
prać bieliznę. Nagle pośrodku wody ukazała się niesiona prądem wielka
brzoskwinia. Kobieta ułamała z nadbrzeżnego krzewu gałąź i przyciągnęła nią
piękny owoc. Potem troskliwie zaniosła go do domu.
Gdy staruszek wrócił na obiad, położyła przed nim brzoskwinię i opowiedziała,
jak ją znalazła.
— Nigdy jeszcze nie widziałem tak pięknego owocu! — zawołał staruszek z
zachwytem.
Po spożyciu skromnego posiłku poprosił żonę o nóż.
— Musimy spróbować, jak smakuje ta wspaniała brzoskwinia.
Zaledwie jednak rozkroił owoc na połowę, zobaczył w środku małego, ślicznego
chłopczyka. Uradowani staruszkowie zajęli się nim troskliwie i pokochali jak
własne dziecko. Nadali mu imię Momo-taro, co znaczy Brzoskwiniowy Chłopiec.
Momo-taro rósł i mężniał z dnia na
— 30 —
dzień. Wkrótce też zasłynął z niezwykłej siły i odwagi.
Pewnego dnia chłopiec oświadczył swoim przybranym rodzicom, że wybiera się na
wyspę diabłów, Oni-gasima, które były prawdziwą udręką dla ludności. Dniem i
nocą niepokoiły mieszkańców kraju, wykradając im, co tylko mieli cenniejszego.
— Chcę ukarać, te niegodziwe istoty za wszystkie krzywdy, jakie wyrządziły
ludziom — powiedział Momo-taro.
Matka dała mu na drogę kluski z prosa, od ojca dostał miecz ostry.
Pożegnawszy się z rodzicami, Momo--taro wyruszył w drogę. Szedł i szedł, aż
napotkał psa.
— Dokąd idziesz? — zapytał pies chłopca.
— Na wyspę diabłów.
— A co niesiesz w woreczku?
— Kluski z prosa — odparł Momo-taro.
— Jak mi dasz jedną, pójdę z tobą. Momo-taro rzucił psu kluskę i poszli
dalej razem.
Nie upynęło wiele czasu, gdy zobaczyli małpkę.
— Dokąd idziesz? — zwróciła się małpka do chłopca.
— Na wyspę diabłów.
— A co masz w woreczku?
— Kluski z prosa.
— Daj mi jedną, to pójdę razem z tobą.
Chłopiec dał kluskę małpie i poszli dalej już we troje.
Szli tak i szli, aż tu nagle coś nad nimi zaszumiało, zatrzepotało i po chwili
osiadł na ziemi wspaniały bażant.

— Dokąd idziesz? — zapytał chłopca.
— Na wyspę diabłów.
— A co tam masz w woreczku?
— Kluski z prosa.

Strona 6

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

— Gdybyś mi dał jedną, poleciałbym z tobą.
Momo-taro nie pożałował i dał bażantowi kluskę.
Ruszyli dalej razem: Momo-taro, pies i małpa, a nad nimi leciał bażant.
Po długiej, długiej wędrówce znaleźli się na wyspie diabłów. Przed nimi czerniał
warowny zamek, brama była zamknięta.
— Jakże tu wejść? — zastanawiał się zmartwiony Momo-taro, aż nagle małpka
zapiszczała:
— Słuchajcie!... Słuchajcie! Wdrapię się na mur, otworzę wam bramę. — I nie
zwlekając zaczęła piąć się w górę jak po drabinie.
Pies, warujący u nóg chłopca, aż drżał cały. Pilno mu było stoczyć walkę z
diabłami. Bażant, siedząc na ramieniu Momo-taro, rozglądał się dokoła, czy
gdzieś w pobliżu nie czai się wróg. Wkrótce małpka otworzyła bramę i wszyscy
troje wpadli na dziedziniec. Oczom ich ukazał się straszny widok — wszędzie
kłębiły się gromady diabłów.
Pierwszy rzucił się na nie bażant, silnie łopocąc skrzydłami i dziobiąc, gdzie
popadło. Za nim w podskokach pędziła małpa z wielkim krzykiem i pies groźnie
szczerzący zęby. Momo-taro wyciągnął z pochwy miecz ostry i śmiało zaatakował
potwory. Było ich wiele, lecz okazały się tchórzliwe. Nawet sam diabli generał
zmykał, aż się kurzyło.
Kiedy diabły zostały już pokonane,
"" Ol
— 33 —
Momo-taro rozkazał im wynieść z piwnic zamkowych wszystkie skarby. Bijąc
nieustannie pokłony, diabły wyładowały po brzegi wielki dwukołowy wóz i
Momo-taro triumfalnie opuścił bramy zamczyska.
Kiedy wracali do domu, pies i małpa ciągnęły wóz, chłopiec go popychał, a piękny
złocisty bażant leciał w górze nad nimi.
Tak to dzielny Momo-taro uwolnił swą krainę od złych diabłów, a zrabowane przez
nie skarby rozdał biednym ludziom.
CHŁOPIEC Z URASIMA
Za panowania cesarza Juriaku na jednej z wysp japońskich w wiosce Urasima
mieszkał ubogi rybak z żoną i jedynym ukochanym synem.
Chłopiec ten, imieniem Taro, silny, odważny i mądry, z biegiem lat stał się
podporą starości rodziców.
Często wraz z ojcem wypływał łowić ryby na otwartym morzu, a wkrótce całkowicie
zastąpił go w pracy.
Kiedyś, późną jesienią, gdy na wysmukłych klonach poczerwieniały i rozzłociły
się liście, Taro jak zwykle samotnie udał się na połów, aby powrócić przy blasku
pochodni.
Dnia tego jednak nie miał szczęścia. Za każdym razem, gdy zanurzał sieć w wodną
otchłań, wyciągał tylko mech i brunatne wodorosty. W pewnej chwili wyłowił
dużego żółwia, ale wnet zwrócił mu wolność, bo żółw w Japonii jest zwierzęciem
czczonym i nikt go bezmyślnie nie krzywdzi.
Taro nie chciał wracać do domu z pustymi sieciami, płynął więc coraz dalej.
Nagle zerwał się silny wiatr. Fale piętrzyły się w ogromne szare góry, to znów
opadały z hukiem, tworząc głębokie otchłanie, jakby chciały pochłonąć łódkę
młodego rybaka. Lecz Taro zręcznie wypływał z przepaści i wznosił się na
grzbiety bałwanów. Po długiej walce
— 35 —
z żywiołem, kiedy zwątpił już w swoje siły, wezwał pomocy boga morskiego
Riudzin. Wówczas spod spienionych fal wypłynęła na tarczy żółwia piękna
dziewczyna. Wyciągnęła ku chłopcu ręce i przemówiła w te słowa:
— Jestem córką boga morza. Twoja dzielność podoba mi się, młodzieńcze. Zawiozę
cię do ojca. W naszej krainie zaznasz prawdziwego szczęścia.
Zaledwie to powiedziała, Taro oczarowany jej głosem postąpił krok naprzód i wraz
z piękną dziewczyną, na grzbiecie żółwia pogrążył się w falach. Po jakimś czasie
znaleźli się na dnie, przed zamkiem morskiego boga, gdzie mieli zamieszkać na
zawsze.
Długo, długo przebywał młody rybak w podwodnym królestwie, otaczany wspaniałym
przepychem i miłością córki boga morza. Nigdy jednak nie zaznał pełnego
szczęścia, bo nieustannie i coraz silniej tęsknił do swych starych, ubogich
rodziców.
Pewnego razu poprosił ukochaną, aby mu pozwoliła chociaż na jeden dzień powrócić
na ziemię, zobaczyć się z ojcem i matką. Królewna zasmuciła się głęboko.
Pokochała bowiem rybaka tak bardzo, że żal jej było rozstać się z nim nawet na
chwilę.
Nie mogła jednak odmówić swej zgody. Przy pożegnaniu podała mu małą szkatułkę.
— Zaklinam cię na wszystko, nie otwieraj jej, kiedy będziesz na ziemi —
błagała. — Nie mógłbyś już nigdy powrócić do mnie.

Strona 7

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

Taro przyrzekł ukochanej, że spełni jej życzenie.
36
Żółw, na którym przybył do morskiego królestwa, wyniósł go znów na światło
dzienne...
Te same góry i lasy, ten sam brzeg zasłany bursztynowym piaskiem.
Lecz gdzie rodzinna wioska? Gdzież chatka jego ojca? Wszystko to znikło jak
sen...
Chodząc bez celu po wybrzeżu morskim, Taro dostrzegł starego rybaka,
zbierającego muszle i kraby. Zbliżył się ku niemu i zapytał:
— Czy nie wiesz, gdzie są moi rodzice?
Staruszkowi dziwne się wydało to.pytanie. Bacznie "przyglądając się
nieznajomemu, odpowiedział po chwili namysłu:
— Ludzie, o których pytasz, zmarli już bardzo dawno, przed czterystu chyba
laty. Ale na wyspie jeszcze dotąd krążą wieści, że zmarli ze smutku i zgryzoty,
gdyż ich jedyny syn zginął podczas burzy na morzu.
— A więc moi rodzice nie żyją! — zawołał Taro w rozpaczy, nie mogąc się
pogodzić z myślą, że nie zobaczy ich już nigdy więcej.
Nagle wzrok jego padł na szkatułkę, którą dostał przy pożegnaniu od ukochanej.
Kurczowo uchwycił się myśli, że może ona zawiera w sobie tajemnicę jego rozłąki
z rodzicami.
Ostrożnie podniósł wieczko i natychmiast srebrzysty obłoczek popłynął ku krainie
boga mórz. Taro z jękiem upadł na ziemię. Na jego pięknej młodej twarzy nagle
pojawiły się głębokie bruzdy, czarne włosy przyprószył szron siwizny. Po chwili
siły opuściły go zupełnie i zmarł w głębokiej starości.
— 38 —
•«**
gm
Pamięć o chłopcu z Urasima, który tak kochał rodziców, że wyrzekł się dla nich
własnego szczęścia, przetrwała nie tylko wśród mieszkańców wyspy, ale i w całej
Japonii.
DEMONY
I CHYTRY SĄSIAD
Na skraju wioski, pośród żyznych pól ryżowych, graniczących z gęstym czarnym
lasem, stała bambusowa chatka, kryta słomianą strzechą.
Żył w niej stary drwal — niegdyś człowiek pogodny i wesoły, lubiany przez
wszystkich mieszkańców wioski.
Od wielu lat jednak staruszek unikał ludzi i krył się w lesie, szukając
samotnych ustroni. Miał bowiem olbrzymią narośl na prawym policzku i nie chciał
jej widokiem razić sąsiadów.
Pewnego dnia, kiedy drwal ścinał drzewo w lesie, zajęty pracą nie zauważył, jak
chmury zaciągnęły niebo i dokoła zrobiło się ciemno. Nagle zerwał się wicher i
pierwsze wielkie krople ulewy spadły na ziemię. Staruszek ukrył się w dziupli
drzewa, którego szerokie gałęzie rozpościerały się nad polaną.
Ulewa trwała długo i znużony drwal zasnął wreszcie w swoim przygodnym
schronieniu. Kiedy się zbudził, była już noc. Deszcz przestał padać, gwiazdy
zabłysły na niebie, nad wierzchołkami drzew jasno świecił księżyc.
Nagle do uszu drwala doszły dźwięki wesołej muzyki. Nie, to nie był sen. W takt
przedziwnej, urzekającej melodii w barwnym korowodzie tańczyły na polanie wokół
drzewa demony. Noc stała się kolorowa — czerwona, niebieska,
— 41 —
3 w tańcu przesuwały się przed oczyma staruszka potworne głowy — jednookie,
bezuste, rogate. Drwal ogromnie się przeraził, ale bojąc się poruszyć,
jednocześnie coraz bardziej poddawał się zachwytowi.
Staruszek kochał muzykę i taniec, toteż zapominając o strachu, bezwiednie
wysunął się z dziupli i przyłączył do korowodu.
Tak tańczyli razem aż do świtu. Zaniepokojone nastającą jasnością demony
przyjaźnie pożegnały drwala prosząc, aby znów przyszedł je odwiedzić. Dawno już
nie widziały tak wesołego i ładnie tańczącego człowieka.
— Czy tylko dotrzymasz swej obietnicy? — zapytał jeden z nich z powątpiewaniem.
Aby się upewnić, iż drwal przyjdzie następnej nocy, po naradzie z innymi
demonami odjął mu narośl z prawego policzka i zabrał jako zastaw.
Nim pierwszy promień słońca rozświetlił leśną gęstwinę, demony znikły bez śladu.
Staruszek pozostał sam w lesie. Nie czuł żadnego bólu w policzku, który był
zdrowy i gładki jak niegdyś.
Słońce jasno świeciło na niebie, gdy uszczęśliwiony drwal wracał do wioski. Po
raz pierwszy od wielu lat nie krył się przed ludźmi, którzy cieszyli się widząc
go uleczonym i zdrowym.
Niedaleko chatki drwala mieszkał pewien wieśniak, który miał podobną narośl na
lewym policzku. Kiedy posłyszał, że jego sąsiad łatwo pozbył się przykrego guza

Strona 8

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

i że demony prosiły go, by je *nów odwiedził — nic nikomu nie mówiąc, postanowił
ubiec staruszka. Gdy
— 42 —
zmrok spowił ziemię, udał się do lasu na tajemniczą polankę. Usiadł pod wielkim
drzewem i czekał. O północy pojawiły się nagle demony i rozpoczęły swój taniec.
Wieśniak przyłączył się do nich, wciąż myśląc o tym, jak chytrze pozbędzie się
narośli. Nie potrafił jednak opanować strachu i tańczył tak brzydko, że wzbudził
w demonach tylko niechęć.
Nie chcąc już, by do nich przychodził, postanowiły zwrócić mu zastaw. Nim zdążył
cokolwiek powiedzieć, prawy jego policzek ozdobiła narośl sąsiada, a tańczące
demony zniknęły w jednej chwili.
FUDZI-SAN
I TSUKUBA-JAMA
Dawno, bardzo dawno temu zdarzyło się pewnego razu, że na ziemię japońską
zstąpił jeden z bogów pod postacią starego pielgrzyma. Długo przemierzał kraj,
nie mogąc wyjść z podziwu, że jest tak piękny i bogaty. Zachwycał się błękitem
wielkiego oceanu, upajał zapachem sosnowych lasów, zgrzybiałą ręką pieścił
kwiaty chryzantem i w myślach chwalił swój naród za wytrwałość w pracy.
Był cichy wieczór sierpniowy. Słońce dobiegało kresu swej całodziennej wędrówki,
zabarwiając szkarłatem obłoki, kiedy bóg' zatrzymał się u stóp góry Fudzi. Długa
droga znużyła staruszka, zapragnął wypoczynku.
Zwrócił się więc do góry, prosząc o nocleg. Skrzywiła się na to Fudzi-san.
— Niemożliwe! Mam pokój maleńki, sama ledwie, ledwie się w nim mieszczę. A
zresztą tyś taki obdarty i brudny! Boję się, że poplamisz moje nowe, czyste maty
— odpowiedziała pogardliwie. A że wędrowiec wciąż stał i jakby na coś czekał,
krzyknęła rozgniewana: — Idźże sobie precz, brudasie! Jutro mamy wielkie święto,
i bez ciebie dość jest w domu roboty.
— Takaś gościnna, Fudzi-san? Dobrze, pójdę sobie, ale pamiętaj, że tego
pożałujesz.
— Wcale się nie boję twoich pogró-
45
żek! — zuchwale odrzekła góra. — Mało to się tu włóczy takich jak ty żebraków! —
mruknęła jeszcze, rada, że tak łatwo pozbyła się nieproszonego gościa.
— Hej, wiatry, moje wierne sługi! Spędźcie chmury nad niegodziwą
Fudzi--san! Niech śnieg pokryje ją białym całunem, a mróz niech ją chwyci w
ostre szpony. Niech zginie każdy, kto odważy się wejść na tę górę przeklętą... —
rozległ się gniewny głos boga.
Zahuczały wichry, skłębiły się złowrogie chmury. Rozszalała się śnieżna zawieja.
A wszystko, co dotąd żyło na szczycie góry i uśmiechało się do słońca, nagle
zamarło zwarzone lodowatym tchnieniem.
Fudzi-san zrozumiała swój błąd. Ale na próżno jęczała żałośnie i błagała
0 przebaczenie. Bóg był nieubłagany
1 twardy w swych postanowieniach. Nie zważając na jej rozpaczliwe wołania,
ruszył prosto przed siebie i znikł w jednym z wąwozów.
Zbliżała się północ, gdy zatrzymał się w skalistej okolicy. Czarne zwały chmur
posępnie zwisały nad pustkowiem, a zimny deszcz siekł kamienistą ziemię, tu i
ówdzie tylko porosłą suchymi badylami. Na zboczu góry Tsukuba stała mała skromna
chatka. Przez okiennicę sączyło się światło. Bóg zapukał do okienka.
— Kto tam? — odezwał się głos ze środka.
— Ubogi pielgrzym prosi o nocleg.
— Wejdź, wejdź! — i w tej chwili uchyliły się drzwi.
Tsukuba-jama ofiarowała gościowi najlepszy kącik w swej izdebce.
— 46 —
— A może jesteś głodny? Właśnie upiekłam placki z mąki ryżowej. Jutro
mamy wielkie święto. Smaczne są, spróbuj! — zachęcała.
— Dziękuję ci serdecznie. Nie jestem głodny. Chciałbym się tylko przespać po
uciążliwej drodze...
Nazajutrz, gdy Tsukuba-jama się zbudziła, spostrzegła, że gościa nie ma już w
chatce. Prędko wyjrzała na świat. Staruszka nigdzie w pobliżu nie było. Powitało
ją czyste, pachnące powietrze, jasne słońce i łagodny wiatr. Dokoła rozkwitały
barwne krzewy i kwiaty, soczyście zieleniły się drzewa. Zewsząd śpieszyli
podróżni, zachwyceni łagodnym klimatem okolic góry Tsukuba i pięknym
krajobrazem. Wsłuchiwali się w szczebiot ptaków, podziwiali roje niezliczonych
motyli i w duchu błogosławili ten piękny zakątek, gdzie mogli odpocząć strudzeni
pracą lub znużeni wędrówką.
Tsukuba-jama zrozumiała, że biedny pielgrzym był bogiem i obdarzyłją hojnie. Ale
za co? — zastanawiała się poczciwa góra. Przecież nie za to, że przygarnęła go
na noc. Wszak każdy, będąc na jej miejscu, tak by uczynił. I dziwiła się
Tsukuba-jama, czemu góra Fudzi nagle pokryła się śniegiem. Ale chyba nigdy tego

Strona 9

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

się nie dowie, gdyż Fudzi-san głęboko chowa swą tajemnicę.
Minęły tysiące lat, a szczyt Fudzi-san pokryty jest wiecznym śniegiem. Kiedy
góra nie może już znieść wyrzutów sumienia, wzdycha głęboko i ciężko, aż ziemia
drży i dokoła rozlega się głuchy pomruk.
— 48 —
ALEJA
MATSUDAIRA
MASATSUNA
Dawno, dawno temu mieszkał w Nikko pewien daimio* imieniem Matsudaira Masatsuna.
Nie był on bogaty, ale duma nie pozwoliła mu nigdy, nawet w największej
potrzebie, zwrócić się do nikogo o pomoc.
Razu pewnego przystąpiono do budowy świątyni w okolicach Nikko. Wybrano
niewielki plac, do którego prowadził szeroki gościniec. Gdy posłyszeli
0 tym daimiowie, pośpieszyli z hojnymi darami. Niezliczone posążki bóstw,
latarnie kamienne i dzwony wypełniały wózki, które długim szeregiem dzień
1 noc toczyły się drogą. Niejeden z możnych panów pysznił się, że dzięki
bogatym darom imię jego na zawsze zostanie w pamięci potomnych.
Tylko Matsudaira nie mógł nic ofiarować, toteż bogaci książęta spoglądali nań z
pogardą i odwracali się od niego nawet wtedy, gdy kornie klęczał u kamiennych
progów świątyni. Daimio cierpiał nad tym bardzo i szukał pociechy " w modlitwie.
Pewnego dnia postanowił pójść w świat szeroki i porzucić na zawsze rodzinne
strony. Wszedł na wzgórze, aby ostatnim spojrzeniem pożegnać Nikko i jego piękne
okolice. Nagle wzrok jego
Daimio — książę.
5 — Czarodziejski imbryczek
49 —

padł na gościniec rojący się od ludzi. Szli zmęczeni i wyczerpani długą
pielgrzymką. Słońce prażyło niemiłosiernie, a dokoła nie było ani skrawka
cienia.
I wtedy pewna myśl przyszła daimiowi do głowy. Już następnego dnia przystąpił do
pracy. Wczesnym rankiem znosił z sąsiednich gór małe drzewka krypto-merii i
sadził je po obu stronach szerokiego gościńca.
Możni książęta śmiali się i drwili z jego pracy twierdząc, że jest całkiem
zbyteczna.
Upływały lata. Głowa Matsudaira Ma-satsuna pokryła się siwizną, policzki
zapadły, oczy straciły blask, a on wciąż sadził i sadził drzewka.
Któregoś dnia, gdy już większa część drogi osłonięta została zbawiennym cieniem,
znaleziono daimia martwego u stóp małej, dopiero posadzonej kryp-tomerii.
Pochowano go w ziemi należącej do świątyni.
Minęło trzysta lat. Pożar kilkakrotnie trawił świątynię, zniszczeniu uległy dary
bogatych daimiów. Jedynie aleja Matsudaira Masatsuna przetrwała wieki.
Co roku "niezliczone tłumy pielgrzymów z całej Japonii dążą, by podziwiać
wspaniałą aleję, ciągnącą się na przestrzeni trzydziestu pięciu kilometrów, i
uczcić pamięć daimia, który długą i mozolną pracą wystawił sobie ten żywy
pomnik.

SIWY KOŃ
W Krainie Wschodzącego Słońca, w Japonii, koń był powszechnie czczonym
zwierzęciem. Przy świątyniach, za drewnianym ogrodzeniem, nieraz można było
zobaczyć białego konia lub przynajmniej jego drewniany posąg, pomalowany na
biało i przystrojony kwiatami, papierowymi wstęgami przez pielgrzymów
składających ofiary! Wnętrze świątyni często ozdabiano malowidłami
przedstawiającymi rumaki. Zwyczaj ten powstał w bardzo dawnych czasach, kiedy w
Japonii rozpowszechniona była wiara w duchy — karni. Rokrocznie w określony
dzień wyznawcy religii shinto obchodzili święto oczyszczenia — Harai. Tego dnia
od wczesnego ranka tłumnie spieszyli do świątyni, gdzie zwierzali koniowi swe
troski, zmartwienia i zanosili prośby, bijąc głębokie pokłony. W skromnej
ofierze składali mu wiązki i naręcza siana. Koń był dla Japończyków symbolem
czystości i szlachetności. Ma on czuły słuch, długie uszy i dobrą pamięć,
potrafi więc wysłuchać wiernych, zapamiętać wszystko, co do niego mówią.
Zdarzyło się raz, że Kose-no Kanaoka, słynny malarz japoński IX wieku, który
szczególnie lubił malować konie, ofiarował pewnej świątyni jedno ze swych
cennych malowideł. Siwy rumak na obrazie był tak piękny, że sprawiał wra-
— 51 —
żenię żywego. Tłumy wiernych ściągały do świętego przybytku, by podziwiać
wspaniałe zwierzę.
Po jakimś czasie, kiedy minęły pierwsze zachwyty i ludzie rzadziej już zaglądali

Strona 10

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

do świątyni, zauważono, że ktoś po nocach niszczy pola i ogrody. Wieśniacy
postanowili schwytać nieznanego szkodnika. Jakże wielkie było ich zdziwienie,
gdy pewnej nocy ujrzeli na łąkach siwego konia, niezwykle podobnego do rumaka na
obrazie Kose-no. Zaczęli go ścigać, ale silne i zwinne zwierzę z łatwością
przesadzało najwyższe żywopłoty. Już-już mieli mu zarzucić pętlę na szyję, kiedy
koń wymknął się zręcznie i popędził przed siebie. Innej nocy, gdy wieśniacy
zawzięcie ścigali rumaka, ku zdziwieniu wszystkich ostatkiem sił schronił się w
murach świątyni. Ludzie pobiegli za nim, lecz nigdzie go nie znaleźli.
Zawiedzeni, chcieli już się rozejść, gdy nagle jeden z nich, przechodząc obok
obrazu Kose-no, zawołał:
— Spójrzcie, koń Kanaoki ledwie dyszy ze zmęczenia i cały jest pokryty
pianą!
Wieśniacy zgromadzili się dokoła i po chwili któryś z nich powiedział:
— Jak można było, malując obraz, nie uwiązać siwego rumaka! Nic dziwnego, że
nocami zrywa się z płótna i hasa po naszych polach.
Przyniósł skądsiś wiadro z farbą i jednym pociągnięciem pędzla namalował
postronek. W ten sposób rumak został uwiązany do drzewa na obrazie.
Od tego czasu siwy koń nigdy już nie zrywał się z płótna i nie wyrządzał szkód
wieśniakom.
t
O CHŁOPCU KTÓRY LUBIŁ MALOWAĆ KOTY
W jednej z wiosek japońskich mieszkał pewien ubogi rolnik. Miał on dużo dzieci.
Wszystkie, jak mogły, pomagały mu w pracy. Dziewczynki gospodarowały razem z
matką, starszy syn sadził z ojcem ryż, tylko najmłodszy ciągle przesiadywał w
domu i czytał książki. Był on mądry, najmądrzejszy spośród dzieci w całej
wiosce. Rodzice zastanawiali się, czy nie należałoby go oddać na naukę do
znajomego bonzy. Któregoś dnia ojciec zaprowadził syna do pobliskiej świątyni.
Stary bonza przypatrzył się chłopcu, porozmawiał z nim, a że malec wydał mu się
roztropny, przyjął go do siebie.
Upłynął miesiąc i drugi... Chłopiec uczył się dobrze i wykazywał niezwykłe
zdolności. Jedną miał tylko wadę: nade wszystko lubił malować koty. Gdy oddawał
się temu ukochanemu zajęciu, zapominał, gdzie i na czym maluje. Malował na
ścianach i kolumnach świętego przybytku, nawet na księgach, z których się uczył.
Kiedy nauczyciel robił mu wymówki, chłopiec przyrzekał, że już się poprawi.
Pewnego razu namalował parę kotów na ulubionym parawanie bonzy. Staruszek
rozgniewał się na dobre. Przywołał do siebie ucznia i rzekł ostro:
— Widzę, że nie ma na ciebie rady.
- 54 —
Zabieraj swoje rzeczy i wynoś się ze świątyni.
Zrozpaczony chłopiec zarzucił na plecy tobołek i powędrował przed siebie. Do
domu bał się wrócić. Gdyby ojciec dowiedział się, co się stało, srodze by go
ukarał.
Szedł więc pogrążony w smutku i rozmyślał nad swoim losem. Mijał pola ryżowe,
wzgórza herbaciane i głębokie wąwozy.
Zapadła już noc, księżyc wyjrzał spoza chmur i zabłysło kilka gwiazd na niebie,
kiedy chłopiec zatrzymał się w sosnowym lesie przed bramą dużej świątyni.
„Może tutaj mnie przyjmą!" — pomyślał nie wiedząc, że świątynia ta od dawna była
opuszczona.
Zapukał raz, drugi... Nikt się nie odezwał.
„Jak mocno śpią!" — zdziwił się chłopiec. Poczekał jeszcze chwilę i pchnął
drzwi, które ustąpiły bez większego oporu.
Gdy wszedł do środka, jeszcze bardziej się zdziwił nie dostrzegłszy ani jednej
żywej istoty, choć na małym stoliku paliła się oliwna lampka.
— Z pewnością bonzowie poszli dokądś — powiedział głośno. — Zaczekam na nich.
Był strudzony drogą i pragnął odpocząć. Rozejrzał się dokoła. W jednym z kątów
zobaczył biały parawan. Zapo-• minając o zmęczeniu, zawołał radośnie:
— Jak to dobrze! Mogę tu malować koty!
Czym prędzej wyjął z zawiniątka pędzel, pudełko z tuszem i zabrał się do pracy.
Na parawanie jeden za drugim
pojawiały się koty, duże i małe, każdy w innej pozie.
— Dość, na dzisiaj wystarczy. — Zmęczony i senny chłopiec chciał się położyć
obok parawanu, lecz nagle poczuł się w świątyni dziwnie nieswojo. Popatrzył
wokoło, szukając jakiegoś kącika, i dostrzegł boczne drzwiczki. Uchylił je i
znalazł się w małym schowku.
O północy zbudził go nagły hałas. Świątynia zatrzęsła się od dzikich pisków,
bieganiny i szurgotu. Przestraszony chłopiec nie miał odwagi nawet się poruszyć.
Och, jak bardzo w tej chwili zapragnął znaleźć się w domu, blisko ojca i matki,
ukochanych sióstr i braci...
Gdy zapiał pierwszy kur, w świątyni zapadła cisza. Chłopiec jednak nie mógł już

Strona 11

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

zasnąć. Rankiem, wyszedłszy ze swego schowka, przeraził się ogromnie. Na
podłodze leżał niezwykle wielki, martwy szczur.
„Któż go zabił? — zdziwił się chłopiec. — Przecież oprócz mnie nikogo tutaj nie
było..."
Ale gdy spojrzał na parawan, nie mógł poznać swojego wczorajszego malowidła.
Koty pozmieniały miejsca i wyglądały jakby po ciężkiej walce. Na pyszczkach
miały nawet ślady krwi. Chłopiec domyślił się, że to widocznie one dokonały
bohaterskiego czynu, zagryzając potwornego szczura.
Tak to mały chłopiec razem ze swoimi kotami na zawsze uwolnił świątynię od złego
demona.
Upłynęło wiele lat... Chłopiec ów stał się sławnym malarzem. Jego koty można i
dzisiaj podziwiać w Krainie Wschodzącego Słońca.
— 56 —
— 57 —
ZWIERCIADŁO Z MATSUJAMA
W niepozornej mieścinie Matsujama mieszkał pewien rycerz imieniem Hoitsu wraz z
piękną, młodą żoną i małą córeczką.
Zdarzyło się razu pewnego, że rycerz ów musiał udać się do stolicy. Czekała go
długa, niebezpieczna droga i rozstanie z najbliższymi.
Młoda Japonka lękała się bardzo o męża. Ona sama nigdy nie wyjeżdżała poza mury
miasteczka. W głębi duszy cieszyła się jednak, że jej pan i władca zobaczy
stolicę, gdzie mieszka sam cesarz.
Mijały tygodnie i miesiące. Matka i córeczka z wielką niecierpliwością czekały
na powrót Hoitsu. Wreszcie nadszedł ten szczęśliwy dzień. W bambusowym domku
zapanowała radość, wszyscy znów byli razem.
Rycerz opowiadał o podróży i o przepychu, jaki widział w Kioto. O pięknych
pałacach cesarza i bogatych panów, o wspaniałych świątyniach i ogrodach,
0 sklepach pełnych rozmaitych towarów. — Przywiozłem wam ze stolicy upominki —
powiedział wyjmując z torby podróżnej kilka pięknych lalek w dworskich strojach
oraz okrągłe pudełko.
Żona jego ostrożnie uniosła wieczko
1 wyjęła ze środka tarczę z brązu. Z jednej strony zdobiła ją
płaskorzeźba
— 58 —
fA
przedstawiająca ptaszka na gałązce wiśniowego drzewa, z drugiej powierzchnia
była gładka i błyszcząca.
— W stolicy ludzie nazywają ten przedmiot zwierciadłem. Spójrz w nie i
powiedz, co widzisz — rzekł Hoitsu do żony.
W gładkiej powierzchni młoda kobieta ujrzała prześliczną twarz, radosne oczy i
usta odpowiadające uśmiechem na jej uśmiech.
— Cóż widzisz? — powtórzył mąż, dumny z wrażenia, jakie sprawił jego
podarek.
— Widzę... widzę ładną, młodą kobietę... Patrz! Jak ona spogląda na mnie,
porusza ustami! Nawet kimono ma takie samo jak ja.
— Jest to twoje własne odbicie — wyjaśnił Hoitsu.
Od tego dnia kobieta przez pewien czas nie rozstawała się ze zwierciadłem. Potem
jednak obawiając się je uszkodzić, schowała drogocenny podarek wśród swoich
kosztowności.
Mijały lata... Szczęśliwi rodzice z dumą spoglądali na dorastającą córkę, która
stawała się coraz podobniejsza do matki.
Pewnego dnia wielkie nieszczęście spadło na kochającą się rodzinę. Żona rycerza
ciężko zaniemogła. Dzień i noc czuwała córka przy łożu chorej. Nie pomagała ani
troskliwa opieka, ani miłość męża i dziecka. Coraz szybciej zbliżał się koniec.
— Córeczko droga! — przemówiła któregoś wieczoru matka. — Przyrzeknij, że
gdy dusza moja uleci w zaświaty, codziennie spojrzysz w zwierciadło. Będzie ci
się zdawało, że jestem z wami. —
60
Z tymi słowy wręczyła dziewczynie okrągłe niewielkie pudełko.
Córka ze łzami przyrzekła spełnić jej „ życzenie. Wkrótce chora umarła. Od tej
pory, codziennie rano i wieczorem, dziewczynka długo wpatrywała się w
zwierciadło. Za każdym razem widziała twarz ukochanej matki, nie bladej i
wychudzonej, jak podczas choroby, lecz zdrowej i zawsze uśmiechniętej.
Po kilku latach Hoitsu ożenił się po raz drugi. Macocha nie była dobra dla swej
pasierbicy. O byle co gniewała się na dziewczynkę i zapędzała ją do najcięższych
domowych zajęć. W czasie posiłku dawała jej najgorsze kąski. Ojciec, dbając o
spokój w domu, ulegał złej kobiecie i nawet nie bronił swej córki przed macochą.
Biedna sierota, kryjąc się przed nimi w oddalonej komnatce, co dzień szukała
pociechy w odbiciu swej matki — w zwierciadle.

Strona 12

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

Któregoś dnia Hoitsu za namową żony skarcił swoją córkę, że unika rodziców.
Dziewczynka, klęcząc przed ojcem, opowiedziała szczerze, iż w zwierciadle
ukazuje się jej twarz ukochanej matki. Powtórzyła mu ostatnie słowa zmarłej i
daną jej obietnicę.
Hoitsu ze łzami w oczach uściskał córkę — istotnie, jak dwie krople wody podobna
była do jego pierwszej żony.
Macocha, która słyszała wyznanie dziewczynki, wzruszona jej wielką miłością do
matki, stała się dla niej odtąd wyrozumialsza i lepsza.
6 — Czarodziejski imbryczek
KARP
DAJE PRZYKŁAD
WYTRWAŁOŚCI
Żył niegdyś w Kioto znakomity malarz Marujama Okio, który już za życia osiągnął
wielką sławę. Jego piękne krajobrazy zdobyły mu tylu wielbicieli i uczniów, że
założył własną szkołę.
Do grona jego uczniów należał także Nagasawa Rosetsu. Malował z zamiłowaniem,
był zdolny, lecz niecierpliwy i roztargniony. Podczas gdy jego rówieśnicy dawno
już ukończyli szkołę i stali się samodzielnymi malarzami, Rosetsu robił
niewielkie postępy.
Wreszcie wyczerpała się cierpliwość Marujama Okio. Któregoś dnia oświadczył
uczniowi:
— Jeżeli nie będziesz się starał, usunę cię na zawsze z mojej szkoły!
Przygnębiony Rosetsu wybiegł z pracowni i ruszył przed siebie. Długo błądził w
głębokiej zadumie po polach przysypanych śniegiem. Księżyc w pełni wytoczył się
już na ciemnomodre niebo, zalewając tajemniczym światłem nietknięty, puszysty
kobierzec i wysmukłe sosny, iskrzące się od srebrnego szronu. Natura ukoiła
smutek młodzieńca. Zmęczony skulił się pod drzewem i zasnął.
Wkrótce obudził go jakiś szmer. Zerwał się i spojrzał dokoła. W pobliżu był
staw, pokryty grubą warstwą lodu. Przy brzegu Rosetsu spostrzegł przerębel, w
pobliżu którego wielki karp daremnie
— 62 -
raz po raz uderzał o twardy, ostry lód, by pochwycić kawałek ryżowego placka
leżącego na powierzchni. Upływały długie minuty. Wreszcie jednak, dzięki swej
wytrwałości, karp osiągnął cel. Brocząc krwią, zmęczony, lecz ze zdobytym
kawałkiem placka w pyszczku, powoli znikł pod wodą.
Wypadek ten wywarł wielkie wrażenie na Rosetsu. Powiedział on sobie: „Stanę się
podobny do tego karpia!"
Następnie udał się do świątyni, gdzie po gorących modłach położył bóstwu monetę
w ofierze. Od tej pory z prawdziwą wytrwałością zabrał się do pracy.
Po kilku latach Nagasawa Rosetsu stał się sławnym malarzem. W głębi serca
zachował na zawsze przykład wytrwałości karpia.
JAK GODAIGO ZWYCIĘŻYŁ
Przed wielu, wielu laty cesarz Godai-go, prześladowany przez okrutnego
krewniaka, schronił się ze swoją drużyną w północnej części Japonii. Daleko,
pośród dzikich gór wybudował niewielką twierdzę. Mściwy krewniak odnalazł jednak
jego ślad.
Pewnego dnia pod murami zamku ukazali się zbrojni jeźdźcy. Drużyna Go-daigo
walecznie stawiła im czoła, ale pomimo bohaterskiej obrony twierdza została
zdobyta. Godaigo wraz z pięcioma wiernymi rycerzami ledwie uszedł z życiem.
Ukryli się w niedostępnych, gęstych lasach, porastających zbocza gór. Tam
zamieszkali w niewielkiej pieczarze i przez jakiś czas ani na chwilę nie
opuszczali swej kryjówki.
Gdy niebezpieczeństwo pościgu minęło, któregoś ranka cesarz wyszedł odetchnąć
świeżym powietrzem. Stojąc pod rosochatą jodłą, usłyszał żałosne brzęczenie.
Obejrzał się. Na jednej z gałęzi pszczółka daremnie usiłowała wyrwać się z
pajęczyny, którą omotał ją wielki pająk. Godaigo pożałował owada i jednym ruchem
ręki zerwał pajęczynę.
— Leć sobie, mała przyjaciółko! — zawołał w ślad za oddalającą się pszczołą. —
Chciałbym i ja powrócić w swe rodzinne strony!
Następnej nocy pojawiła się przed cesarzem niewielka postać w brunatnym
płaszczyku i kapturku na głowie.
— Kto jesteś? — spytał zdziwiony Godaigo unosząc się na posłaniu.
— Jestem pszczółka, ta sama, którą poratowałeś w nieszczęściu. Przyszłam ci
podziękować, dobry i szlachetny panie! Teraz ja chciałabym tobie dopomóc.
— Jakże to uczynisz? — spytał Godaigo zdumiony.
— Słuchaj uważnie i zrób tak, jak ci mówię. Zbuduj chatkę, w której mógłbyś się
schronić ze swoimi pięciu rycerzami, a po obu stronach ścieżki postaw dwa ule
dla dziesięciu tysięcy moich podwładnych. Kiedy to uczynisz, zawiadom swego
prześladowcę, że go oczekujesz.

Strona 13

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

I zanim cesarz zdążył cokolwiek odrzec, brunatna postać znikła. Godaigo
natychmiast obudził towarzyszy i opowiedział im o tym dziwnym zdarzeniu.
Nazajutrz po krótkiej naradzie, przystąpili do pracy. Po kilku dniach stanęła w
lesie chatka i dwa ule. Jednego ze swych rycerzy Godaigo wysłał z wiadomością do
krewniaka.
Po pewnym czasie rozległy się odgłosy nadciągającego wojska. Bezgraniczny gniew
ogarnął prześladowcę, kiedy zamiast zbrojnych hufców i silnej fortecy ujrzał
małą chatkę i dwa ule. Wściekłe okrzyki nieprzyjaciół i szczęk oręża
dolatywały,do oblężonych, którzy drżeli z trwogi o życie. Nagle rozległo się
brzęczenie tysięcy owadów. To pszczoły wyleciały z uli i rzuciły się na wrogów.
Zaskoczeni niezwykłą napaścią wojownicy zakrywali twarze rękami i uciekali w
popłochu. Pszczoły, tnąc bezli-
- 66 -
tośnie, pędziły ich coraz dalej i dalej, a za nimi biegł uradowany Godaigo i
jego pięciu rycerzy.
Mijały lata. Zwycięski cesarz odbudował swój zamek i zamieszkał w nim wraz z
wierną drużyną.
DUCH WIERZBY

W pobliżu małej japońskiej wioski rosła stara, rozłożysta wierzba płacząca. W
cieniu swym dawała gościnne schronienie każdemu, kto go potrzebował. Rano pod
zielonym namiotem jej gałęzi bawiły się dzieci, wieczorem odpoczywali strudzeni
drogą wędrowcy i zakochani.
Nie było człowieka, który by nie miał dobrych i miłych wspomnień związanych z
wierzbą, nawet najstarsi nie pamiętali czasów, kiedy tu nie rosła.
Ze wszystkich wieśniaków najbardziej chyba kochał wierzbę młody Heitaro.
Codziennie o zachodzie słońca, wracając do domu po ciężkiej pracy, siadywał w
chłodzie i ciszy pod ulubionym drzewem, nigdy go nie ominął.
Zdawało się, że między sędziwą wierzbą i wieśniakami zawiązała się głęboka,
trwała przyjaźń.
Ale serca ludzkie nie zawsze potrafią dochować przyjaźni.
Któregoś dnia mieszkańcy wsi postanowili ściąć wierzbę do budowy mostu. Jeden
tylko Heitaro pozostał jej wierny. Dowiedziawszy się o zamiarze sąsiadów, gotów
był raczej poświęcić wszystkie drzewa rosnące w swym ogrodzie niż dopuścić do
spełnienia niegodziwego czynu.
— Ojcowie naszych ojców wyrośli w cieniu tej wierzby, a my mielibyśmy ją
— 69 —
zniszczyć? — przekonywał i błagał, aż w końcu wieśniacy ulegli jego prośbom.
Drzewo zostało ocalone.
Nazajutrz Heitaro, wracając jak zwykle po pracy, spostrzegł na swym ulubionym
miejscu młodą i piękną dziewczynę. Wiedziony jakimś dziwnym uczuciem, podszedł i
pozdrowił ją uprzejmie. Rozmawiali potem tak serdecznie, jak gdyby znali się od
dawna.
Odtąd Heitaro zawsze spędzał wieczory pod wierzbą w towarzystwie pięknej
dziewczyny. Na imię jej było Higo. Po jakimś czasie zrozumiał, że ją kocha, i
spytał, czy nie zechciałaby zostać jego żoną.
Dziewczyna z ujmującą prostotą przyjęła wyznanie ukochanego. Postawiła jeden
tylko warunek, że nigdy nie spyta ją o przeszłość.
— Nie mam na świecie nikogo prócz ciebie — powiedziała. — Jestem biedna. Mogę
dać ci tylko moje serce, nic więcej. Jeżeli chcesz mieć dobrą, wierną żonę, weź
mnie z sobą.
I została Higo żoną Heitaro, a nim rok upłynął, urodził im się śliczny
chłopczyk, któremu nadali imię Masao. W domu ich zagościło prawdziwe szczęście.
Tak upłynęło lat pięć. Masao chował się zdrowo i był najładniejszym dzieckiem w
całej wiosce.
W tym czasie mikado* Tobą postanowił wznieść w Kioto świątynię i poświęcić ją
bogini miłosierdzia Kannon. Ze wszystkich okolicznych wiosek zaczęto dostarczać
budulca. Między innymi postanowiono ściąć starą wierzbę. Tym razem na nic się
zdały prośby Heitaro. * Mikado — dawny tytuł cesarza japońskiego.

Mieszkańcy wsi pragnęli uczcić dobrą boginię, chcieli jej ofiarować swe ulubione
drzewo.
Była późna noc, gdy Heitaro, rozbudzony stukiem siekier, zobaczył swą ukochaną
żonę, siedzącą na futonie* całą we łzach.
— Drogi mój"— przemówiła Higo łkając — czas, żebym wyznała ci wszystko.
Przypomnij sobie chwilę, kiedy ujrzałeś mnie po raz pierwszy. Jestem duchem
wierzby, którą kochałeś tak wiernie i długo, broniąc od
zniszczenia. Z wdzięczności przybrałam postać kobiety, by przynieść ci miłość i

Strona 14

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

szczęście. Ach, słyszysz ten stuk siekier? Każde uderzenie czuję w swym sercu.
Smutno mi, że muszę porzucić na zawsze ciebie i nasze biedne kochane dzieciątko.
Słyszysz, tną coraz mocniej, coraz głębiej. Zbliża się koniec... żegnaj!
I zniknęła jak mgła rozwiewająca się w powietrzu.
Długi czas Heitaro siedział oszołomiony, nie zdając sobie sprawy, czy to, co
widział i słyszał, było snem czy rzeczywistością. Ale płacz rozbudzonego Masao
wyrwał go z zadumy.
Rozejrzał się po chacie — była pusta. Higo zniknęła naprawdę. Z oczyma pełnymi
łez zbliżył się ku pościeli dziecka, uciszając je i pieszcząc, jak umiał.
— Chodź, synku — powiedział łagodnie. — Pójdziemy pożegnać naszą mamusię.
Wziął dziecko na ręce i spiesznie ruszył w stronę, gdzie rosła wierzba płacząca.
Nastawał już świt. Stare drzewo leżało
Futon — pościel rozkładana na noc na podłodze.
— 70 —
— 71 —
na ziemi z obciętymi gałęziami. Kilku robotników usiłowało zepchnąć je do rzeki.
Daremne jednak były ich próby...
— Przyjaciele — odezwał się Heitaro — pozwólcie synowi podejść do wierz1 by.
Jest ona dla nas droższa, niżbyście mogli sądzić!
Ze zdumieniem przyglądali się drwale, jak za dotknięciem drobnej rączki dziecka
drzewo lekko, bez oporu zsunęło się do wody. Zakołysała się wierzba na fali, a
Heitaro z bolesnym westchnieniem zaśpiewał uta*:
O, jakże trudne
Życie się teraz stanie!
Dziecię me wierzba
Poiła rano rosą... Któż je dziś karmić będzie?
„Joi, joi, joi-to-na" — powtarzało żałosny przyśpiew dalekie echo.
* Uta — poemat, pieśń nierymowana, najczęściej pięciowierszowa, o określonym
rytmie.
KAMELIA
BOGINI OKINAGA
O kilka mil od góry Fudzi, której szczyt nawet w lecie pokryty jest śniegiem, w
małej zielonej dolinie leżała wioska Kamiide. Od paru miesięcy panowała tu
straszliwa ospa, we wszystkich chatach byli chorzy. Zaraza nie ominęła także
ubogiej lepianki, w której mieszkał chłopiec imieniem Josodzi wraz z matką.
Stara kobieta nie mogła zwalczyć choroby, zdawało się już, że nie ma dla niej
ratunku. Josodzi udał się więc do znachora, mieszkającego w jaskini w sosnowym
lesie, i taką usłyszał radę:
— Idź na południowe zbocze góry Fudzi i przynieś wody ze strumyka,
który przepływa obok świątyni Okinagi.
Przy pożegnaniu znachor uprzedził Josodzi, że droga jest bardzo niebezpieczna.
Następnego ranka chłopiec pożegnał chorą matkę i wziąwszy z sobą trochę ryżu
oraz dzbanek na wodę, ruszył w daleką drogę. Szedł trzy dni i trzy noce, aż
zatrzymał się przy zbiegu trzech ścieżek, nie wiedząc, którą z nich wybrać.
Nagle na skraju pobliskiego lasu ukazała się młoda kobieta o długich czarnych
włosach, otulona w białe szaty. W ręce trzymała rozkwitłą gałąź kamelii.
— Chodź ze mną — powiedziała. — Zaprowadzę cię tam, gdzie dojść prag-
__ 70 __
ki imbryczek
niesz. Uprzedzam tylko, że droga jest trudna, a las pełen dziwadeł.
— Niczego się nie boję! — odrzekł śmiało.
Ze zwinnością sarny młoda kobieta wspinała się pod górę; gąszcz leśny otwierał
się przed nią, a zamykał tuż przed Josodzi. On jednak odważnie i wytrwale szedł
naprzód, nie bacząc na ciernie, które darły jego ubogie odzienie i raniły ręce.
Uważał tylko, żeby nie zgubić śladu pięknej nieznajomej. Szkaradne małpy i inne
potwory szczerzyły na niego zęby i wyciągały łapy, chcąc go pochwycić, ale
chłopiec mężnie przedzierał się przez gęstwinę, myśląc jedynie o ocaleniu matki.
Wreszcie posłyszał cichy szmer strumyka. Po jakimś czasie stanęli oboje przed
małą świątynią.
— Nabierz prędko wody i uchodź stąd, nim zajdzie słońce. Po
trzech dniach wróć na miejsce, gdzieśmy się dzisiaj spotkali.
Nim chłopiec zdążył zanurzyć dzbanek w chłodnej przezroczystej wodzie,
nieznajoma znikła.
Zdumiony tym zdarzeniem Josodzi szybko wracał do wsi. Tym razem droga wydawała
mu się znacznie łatwiejsza"! Gdy dotarł do swej lepianki, natychmiast wlał
orzeźwiającej wody w usta chorej matki. Po upływie trzech dni, jak poleciła
tajemnicza nieznajoma, Josodzi poszedł na umówione miejsce.
W ten sposób pięć razy chodził na górę Fudzi, zawsze wracając z dzbankiem pełnym
wody. Wkrótce wyzdrowiała nie tylko matka chłopca, ale i wszyscy mieszkańcy

Strona 15

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

wioski Kamiide, z którymi
- 74 -
Josodzi chętnie dzielił się ożywczą wodą.
Od chwili wyzdrowienia matki nieznajoma zabroniła chłopcu przychodzić na górę
Fudzi. Ale wieśniacy koniecznie chcieli wiedzieć, kto ich ocalił, i wyrazić mu
swą wdzięczność. Ulegając namowom, Josodzi znów udał się do cudownego strumyka.
Kiedy jednak znalazł się przed świątynią, zamiast cicho szemrzącej wody ze
zdumieniem ujrzał wyschłe koryto. Padł na kolana przed posągiem bogini i długo
modlił się żarliwie. Kiedy podniósł się z ziemi, stała przed nim tajemnicza
nieznajoma z przepyszną ka-melią w ręce.
Tym razem nie uśmiechała się jak zwykle, lecz ze smutkiem patrzyła na chłopca i
wreszcie przemówiła surowo:
— Czemu nie posłuchałeś mnie i przyszedłeś do strumyka? Wszak
zakazałam ci tego!
— O, wybacz mi nieposłuszeństwo! Przyszedłem nie z własnej woli, lecz z
woli mieszkańców Kamiide. Wszyscy bowiem pragnęliby wiedzieć, komu zawdzięczają
cudowne ocalenie. Nie widząc ciebie, modliłem się tutaj i dziękowałem bogini
Okinaga.
Na te słowa nieznajoma uśmiechnęła się łagodnie i rzuciła do nóg młodzieńca
rozkwitłą gałąź kamelii. W okamgnieniu spowiła się w lekki biały obłok i uniosła
w przestrzeń. Josodzi zrozumiał, że była to właśnie boginii Okinaga, patronka
małej świątyni, znajdującej się na południowym zboczu góry Fudzi. -Gdy Josodzi
powrócił do domu, zasadził u progu swej lepianki świętą gałązkę kamelii.
Pielęgnował ją starannie i tros-
kliwie. Po paru latach wyrosło z niej wspaniałe drzewo, okrywające się kwiatami
barwy rubinów.
Wdzięczni mieszkańcy wioski Kamiide wznieśli obok kamelii niewielką świątynię,
którą można oglądać po dziś dzień.

- 76 —
PROCESJA STU DUCHÓW

W okolicach Kioto, w cieniu drzew kamforowych, stała niegdyś skromna świątynia z
nie ciosanego drzewa. Mieszkało przy niej kilku kapłanów. Ich codziennym głośnym
modlitwom wtórowało zwykle gruchanie dzikich gołębi. Liczne rzesze wiernych
ściągały do świętego przybytku, składając w ofierze ciastka, oliwę i żywe ptaki.
Pewnego razu na świątynię ową napadli bandyci, wymordowali kapłanów, zrabowali
wszystkie skarby i uszli w niedostępne góry.
Odtąd ludzie przestali tu zaglądać i nawet kapłani bali się przebywać w
świątyni. Budynek stał opuszczony i samotny, dzikie zielsko pięło się po jego
ścianach, pokrytych pajęczyną i pleśnią. Chodziły słuchy, że jest to siedziba
nie tylko nietoperzy i jadowitych pająków, lecz także duchów i potworów, chociaż
nikt ich nigdy nie widział.
W owych czasach żył słynny malarz japoński Tosa Mitsunobu. Lubił on malować
przeróżne stwory: demony, karły, duchy i inne dziwadła.
Któregoś dnia, wędrując od miasteczka do miasteczka, znalazł się w okolicach
Kioto. Słońce chyliło się ku zachodowi, kiedy Mitsunobu napotkał gromadę
wieśniaków. Z przejęciem słuchali oni opowiadania pewnego mnicha-pielgrzy-
— 78 —
rna, który widział podobno duchy w opuszczonej świątyni.
Tegoż samego wieczora Tosa Mitsu-nobu udał się do tajemniczej siedziby duchów.
Daremnie jednak czekał na ich zjawienie się. Tylko jęk puchaczy i granie
świerszczy mąciły ciszę głębokiej nocy. Nad ranem, gdy przez szpary okiennic
przeniknęły pierwsze promienie słońca, rozczarowany malarz otworzył drzwi
świątyni. Jasność dnia w jednej chwili wypełniła mroczny, ponury przybytek.
Malarz powiódł dokoła zmęczonym wzrokiem... I nagle oniemiał z zachwytu: ze
ścian wychylały się ku niemu niesamowite postacie duchów i dziwadeł. Zdawało
się, że suną w długiej procesji.
Uradowany Mitsunobu zaczął szkicować pospiesznie. Zapominając o całym świecie,
aż do wieczora szedł bliżej, by dokładnie zbadać ściany, na których widział
lekko zarysowane fantastyczne kontury. Ku wielkiemu zdziwieniu zobaczył jednak
tylko duże plamy wilgoci i szarozieloną pleśń. Tosa Mitsunobu zrozumiał, że
jedynie blask słońca nadawał owym plamom pozór twarzy i postaci.
W ten sposób powstało jedno z arcydzieł malarstwa japońskiego.
POSĄŻEK BOGINI KANNON
Żył niegdyś w Japonii siogun* pochodzący ze słynnej rodziny Tokugawa. Pewnego
razu przesłał on trzem książętom kosztowne podarki — trzy złote po-sążki bogini
miłosierdzia Kannon.
Oczywiście, było to dowodem wielkiej życzliwości wspaniałomyślnego sioQu-na,

Strona 16

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

toteż każdy z książąt po otrzymaniu tak cennego daru strzegł go jak oka w
głowie. Jeden z nich nawet postawił straż przy posążku bogini.
Żył wówczas w Krainie Wschodzącego Słońca słynny złodziej imieniem Jaegu-mo.
Okradał zwykle domy bogate i zabierał tylko kosztowne przedmioty. Im trudniej
było dostać się do jakiegoś pa-łacu, tym uporczywiej starał się go okraść.
I oto pewnej nocy z pałacu księcia zginął strzeżony posążek bogini Kannon.
Domyślano się, że kradzieży dokonał Jaegumo. Jak jednak wdarł się do pokoju,
gdzie znajdował się złoty posążek, pozostawało tajemnicą. Możliwe, Le dopomógł
mu ktoś ze służby.
Rozgniewany książę natychmiast wezwał rycerza Iganosuke, który pełnił nocną
straż przy bogini miłosierdzia.
— Jak to się stać mogło, żeś nie dostrzegł złodzieja? — zawołał porywczo.
* Siogun — generał.
— 81 —
że zawiniłem — odparł ze smutkiem Iganosuke. — Byłem bardzo zmęczony.
Zasnąłem... Zasłużyłem na śmierć t jestem gotów ją ponieść.
— Posłuchaj, szaleńcze — rzekł książę ujęty odwagą rycerza. — Jeszcze nie
wszystko stracone. Jako twój pan i władca zabraniam ci umierać.
Niezwłocznie udasz się na poszukiwanie Jaegumo i odbierzesz jtiu złoty posążek.
, Iganosuke złożył niski ukłon i bez słowa' opuścił komnatę. Miał przed sobą
niezwykle trudne zadanie. Odszukać słynnego złodzieja było prawie
niepodobieństwem — tyle posiadał kryjówek.
Po jakimś czasie rycerz dowiedział się, że Jaegumo przebywa na wyspie Siko-ku-
Nie tracąc czasu, udał się tam statkiem. -Na pokładzie prócz Iganosuke
znajdowało się kilku podróżnych. Morze, spokojne jak tafla lustrzana, błękitem
swoim przyciągało wzrok. Po niebie płynęły . srebrzyste obłoki. Białoskrzydłe
mewy zataczały w powietrzu wielkie koła.'
łganosuke stał oparty o burtę obok młodzieńca, który trzymał w ręku piękną złotą
fajkę. W pewnej chwili nadszedł stary samuraj* i skłoniwszy się dwornie,
powiedział:
— Zgubiłem na statku fajkę i woreczek z tytoniem. Tak bardzo bym prag-nąt
zaciągnąć się chociaż parę razy. Czy mógłbyś mi, panie, pożyczyć swojej fajki?
— Z największą przyjemnością — odparł młodzieniec.
-Chcąc wysypać z fajki nie dopalony
'* Samuraj — szlachcic.
' ' ;• - ;• - -i — 82 —
tytoń, stary samuraj uderzył nią o burtę. Ku jego rozpaczy główka fajki wpadła
do wody, a w ręku pozostał mu tylko cybuch.
— Ach, tę złotą fajkę dostałem od mojego księcia w nagrodę za zwycięstwo w
bitwie! — zawołał zrozpaczony młodzieniec. — Nie wiem, czy będę miał odwagę mu
wyznać, co się z nią stało.
Stary samuraj spuścił oczy i milczał. Doprawdy, nie miał ani słowa na swe
usprawiedliwienie.
Wtedy iganosuke, nie namyślając się wiele, podszedł do nich i rzekł:
— Byłem świadkiem tego, co się stało. Pozwólcie, że wam dopomogę. Pływam dobrze
i umiem nurkować. W tym miejscu nie jest zbyt głęboko, z pewnością uda mi się
wydobyć fajkę.
Szybko zrzuciwszy kimono, rycerz skoczył do wody. Rzeczywiście był doskonałym
nurkiem. Jego bystre oczy z łatwością dostrzegły na dnie złotą fajkę pośród
morskich wodorostów. Podniósł ją i trzymając w zębach już miał wypłynąć na
powierzchnię, gdy wtem coś zabłysnęło pomiędzy kamieniami. Zbliżył się w tamtą
stronę, i o dziwo... zobaczył złoty posążek bogini Kannon. Skwapliwie go
pochwycił i natychmiast powrócił na statek, gdzie oczekiwano go ze zrozumiałą
niecierpliwością.
Iganosuke wręczył fajkę młodzieńcowi, pokazał podróżnym posążek bogini i
opowiedział historię jego zaginięcia, wymieniając imię podejrzanego o kradzież.
— Doprawdy dziwny zbieg okoliczności! — zawołał sędziwy samuraj. — Przed
kilku dniami Jaegumo zamierzał
— 84 —
okraść zamek mego księcia na wyspie Sikoku. Pełniłem wówczas straż. Noc była
dziwnie cicha, a niebo pokryte chmurami. Przesycone wilgocią powietrze
zapowiadało, że lada chwila zerwie się tajfun. Nagle jakiś podejrzany
szmer w pobliżu sypialni księcia rozbudził moją czujność. Spoza chmur
wychylił się właśnie rąbek księżyca i w jego świetle ujrzałem skradającego się
człowieka. Był to Jaegumo. Rzuciłem się na niego jak tygrys. Na odgłos naszej
walki nadbiegła służba zamkowa. Nie udało się go jednak złapać. Zwinnie jak lis
wymknął się nam z rąk. Przy blasku pochodni udaliśmy się za nim w pogoń. Dopadł
brzegu morza, wskoczył do pierwszej lepszej łodzi rybackiej i znikł nam z oczu.
W jakiś czas potem zerwał się wściekły tajfun, który szalał przez parę dni.

Strona 17

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

Ludzie powiadają, że Jaegumo nie uszedł kary niebios i zginął w rozkołysanych
falach.
Wzruszony Iganosuke uścisnął ręce starego samuraja.
Pierwszym statkiem powrócił do pałacu księcia.
Uradowany niezwykłym odnalezieniem posążka bogini, książę wyprawił wspaniałą
ucztę, która trwała trzy dni i trzy noce.
8 — Czarodziejski imbryczek
ŻYCIE OCALONE PRZEZ PAJĄKA ! DWA GOŁĘBIE
Dawno, dawno temu żyło w Krainie Wschodzącego Słońca dwóch chłopców: Minamoto
Joritorno i Oba Kageto-ki. Od najmłodszych lat łączyła ich wielka przyjaźń.
Kiedy jednak dorośli, los ich rozdzielił.
W owym czasie nękały Japonię długotrwałe wojny domowe. Najpotężniejszym z
przywódców wojskowych był okrutny i powszechnie znienawidzony Taira Kijomori.
Nie mogąc ścierpieć dłużej jego tyranii, kilku książąt wznieciło bunt, na czele
którego stanął słynny z odwagi i szlachetności Minamoto Jori-tomo. Przyjaciel
jego, Oba Kagetoki, służył w wojsku Kijomori.
Powstańcy zgromadzili się w górach i stanęli oko w oko z przeciwnikiem, którego
wojska znacznie przewyższały szczupłe siły Joritomo. Wywiązała się zacięta
walka. Wściekłym okrzykom towarzyszył szczęk oręża. Nad polem bitwy unosiły się
żarłoczne kruki, z gór ściągały wilki węsząc żer.
Mimo niezwykłego męstwa powstańcy musieli ulec. Uchodząc przed wrogiem, Joritomo
wraz z kilkoma rycerzami szukał schronienia w górach porośniętych gęstym lasem.
Po długiej wędrówce stanęli przed starym drzewem kryptomerii, w którym
86 —
znajdowała się duża dziupla. Postanowili ukryć się w niej, gdyż nie mieli już
sił uciekać dalej.
Tymczasem jeden z dowódców wojsk Kijomori, nazwiskiem Oba Kagecika,
rozłożył się obozem na skraju lasu. Wysłał on swego kuzyna Oba Kagetoki, aby
przetrząsnął gąszcz w poszukiwaniu zbiegów. Rycerz wypełnił rozkaz z
ciężkim sercem — przecież Joritomo był jego najbliższym przyjacielem.
¦Powróciwszy do obozu, nie przyznał się jednak dowódcy, że odnalazł kryjówkę
towarzysza lat dziecinnych. Ale stary rycerz dobrze pamiętał rozkaz okrutnego
Kijomori. Nieustannie dźwięczało mu w uszach: „Nie wracaj bez głowy Joritomo!"
Wezwał więc kilku wojowników, a wśród nich ponownie Oba Kagetoki,' i po naradzie
wyruszyli w ias.
W milczeniu przedzierali się przez zarośla, z trudem torując sobie drogę
mieczami. Długo błądzili, nie napotykając śladu stopy ludzkiej, aż wreszcie
zatrzymali się przed wielką kryptomerią. Stratowana dookoła trawa, nadłamane
gałązki świadczyły o tym, że tutaj właśnie schronili się zbiegowie.
Przed bystrym okiem doświadczonego wojownika nic się ukryć nie mogło.
Już ruszył w stronę wiekowego drzewa... Zadrżało serce Oba Kagetoki. Za wszelką
cenę pragnął ocalić przyjaciela.
— Niepodobna, aby tutaj mogli być ludzie! Przecież otwór dziupli jest zasnuty
nietkniętą pajęczyną! - zawołał.
Stary dowódca zawahał się przez chwilę, ale mimo to postanowił zajrzeć
87 —
W

do spróchniałego pnia kryptomerii. Nagle z dziupli wyfrunęły dwa białe gołębie i
wzbiły się wysoko w błękit.
— Miałeś rację — powiedział z uśmiechem stary rycerz zwracając się do Oba
Kagetoki. — To drzewo było kryjówką tylko d,wóch pięknych gołębi i pająka.
W ten sposób ocalał Joritomo.
Po śmierci okrutnego Kijomori został on wielkim wodzem. Osiadł w pięknej
nadmorskiej miejscowości Kamakura, gdzie sprawował rządy jako siogun. Tam, na
wzgórzu Tsuruga-oka, pośród malowniczych, rozłożystych sosen, wzniósł dwie małe
świątynie w podzięce za swe ocalenie. Jedną z nich poświęcił cesarzowi Nintoki,
synowi Oodżina*, drugą białym gołębiom. Zwie się ona odtąd Siro-Hata, czyli
Biały gołąb.
Godzin — japoński bóg wojny.
BOTAN-HIME
Przed wielu, wielu laty stał w prowincji Orni wspaniały zamek, otoczony
potężnymi murami i głęboką fosą. Powierzchnię wody pokrywały kwiaty lotosu o
długich łodygach i ciemnozielonych liściach.
Władcą zamku był stary książę. Po śmierci żony pozostała mu osiemnastoletnia
córka Aja, którą kochał nad życie. O piękności młodej księżniczki szły słuchy
daleko poza prowincję Orni, toteż wielu spośród szlachetnie urodzonych ubiegało
się o jej rękę.
Stary ojciec uważał, że nadeszła już pora, by wydać córkę za mąż. Wkrótce też,

Strona 18

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

ku wielkiemu zadowoleniu obu rodzin, bogaty książę Ako został wybrany na
przyszłego męża księżniczki. Młodych w owych czasach nie pytano o zgodę, nawet
się nie widywali — wola ojców była święta. Piękna księżniczka tylko z opąwiadań
starej piastunki znała narzeczonego.
Pewnego wieczora, gdy księżyc oblał swym mlecznym światłem potężne mury zamku,
Aja w towarzystwie służebnic udała się do parku. Błądząc wśród tysiąca ścieżek,
skierowała w końcu swe kroki ku klombom ulubionych przepysznych piwonii,
otaczających staw pokryty zieloną rzęsą. Powietrze przesycone było mocnym
zapachem, w stawie grały
— 89 —
żaby, a świętojańskie robaczki migały w ciemności niby różnobarwne lataren-ki.
Aja zamyślona szła brzegiem stawu, wtem pośliznęła się i byłaby wpadła do wody,
gdyby nie piękny młody rycerz, który zjawił się skądsiś i podtrzymał ją. Zanim
zdążyła szepnąć mu słowo podzięki, znikł równie nagle, jak się ukazał.
— Jakiż on był młodziutki! Nie miał chyba,dwudziestu lat! — zawołała
księżniczka zwracając się ku swej przyjaciółce 0'Sadajo. — I z pewnością należy
do jakiegoś możnego rodu. Szaty miał haftowane w moje ulubione piwonie, a miecz
bogato zdobiony. O, jakżebym pragnęła zobaczyć go raz jeszcze i podziękować mu!
Kimże, kimże on być może i którędy wszedł do pilnie strzeżonego parku?
Ani 0'Sadajo, ani inne służebnice nie mogły jednak odpowiedzieć na jej pytania.
Nazajutrz Aja zachorowała. Bladła i marniała w oczach. W zamku zapanowała cisza
pełna trwogi. Dzień ślubu z młodym księciem został odłożony. Wezwano
najsławniejszych lekarzy z Kio-to, lecz żaden nie mógł znaleźć właściwej rady
ani odgadnąć przyczyny choroby. Tymczasem księżniczka słabła coraz bardziej.
Zmartwiony książę przywołał do siebie 0'Sadajo.
— Czy nie domyślasz się, co mogło się stać twojej przyjaciółce? Jest ciężko
chora, ale i smutna bardzo — powiedział do klęczącej przed nim dziewczyny.
Po chwili milczenia 0'Sadajo podnios-
- 90 —
0
ła na starego księcia swe skośne czarne oczy i wyszeptała:
— O panie, nigdy nie zdradzam cudzych tajemnic, ale tym razem jest to moim
obowiązkiem. Pewnej księżycowej nocy wyszłyśmy razem z księżniczką do parku.
Byłyśmy nad stawem, gdzie rosną purpurowe piwonie... Księżniczka nagle
pośliznęła się... mogłaby wpaść do wody... Niespodziewanie ukazał się jakiś
piękny młodzieniec i uratował jej życie. Znikł, zanim zdążyłyśmy ochłonąć
z wrażenia. Kto to był i skąd przyszedł — nie wiadomo. Od tego dnia księżniczka
zapadła na zdrowiu. O, szlachetny książę, może dobrze byłoby odszukać tego
młodzieńca? — szepnęła błagalnie 0'Sadajo zakrywając twarz szerokimi
rękawami i szlochając żałośnie.
Rozgniewany starzec podniósł się ze swego dzabutonu* i chwycił leżący obok
miecz, jak gdyby już ujrzał nieznajomego.
— Jak on się dostał do mojego parku? Jak moja czujna straż mogła go nie
spostrzec? Chyba że był to borsuk albo lis, które czasem przybierają postać
ludzką! — I długo jeszcze nie mógł się uspokoić.
Pewnego wieczora, chcąc rozweselić chorą córkę, książę polecił wynieść ją do
parku, aby mogła tam wraz z przyjaciółkami posłuchać niewidomego muzykanta
grającego pięknie na biwie**.
Słońce kryło się już za murami zamku, gdy nad stawem rozległ się stary rycerski
rapsod „O bitwie w zatoce Dannou-
* Dzabuton — poduszka, na której siedzi się na podłodze.
** Biwa — strunowy instrument muzyczny, przypominający lutnię,
;__ qo __
ra". Nagle pośród piwonii ukazał się piękny rycerz, jakby go zwabiły dźwięki
bi-wy.
— To on, to on! — krzyknęła księżniczka Aja.
W jednej chwili nieznajomy zniknął. Kiedy stary książę dowiedział się o tym
zdarzeniu wezwał znanego z odwagi i waleczności Maki Hiogo i długo szeptali w
cztery oczy.
Któregoś wieczora znowu wyniesiono chorą księżniczkę do parku, gdzie niewidomy
grał na biwie. Pośród zgromadzonej służby przechadzał się Maki Hiogo w czarnym
kimonie, z mieczem u pasa.
Zaledwie rozległy się pierwsze akordy starej pieśni „Sofuren", wśród purpurowych
piwonii znowu ukazał się nieznajomy rycerz.
Ze zwinnością tygrysa Maki Hiogo rzucił się ku niemu i schwycił go swymi silnymi
rękami, lecz nagle poczuł na twarzy jak gdyby silny podmuch wiatru, stracił
równowagę i upadł na klomby kwiatów.
Służba natychmiast pośpieszyła z pomocą, ale kiedy go podniesiono, ku wielkiemu
zdumieniu obecnych okazało się, że nieznajomy rycerz przepadł bez śladu.

Strona 19

Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie - Maria Juszkiewiczowa

Maki Hiogo trzymał w ręku tylko przepiękny kwiat piwonii.
W chwilę potem nadbiegł stary książę, a dowiedziawszy się, co zaszło, rzekł do
córki:
— Słusznie sądziłem, że żaden śmiałek nie mógł wtargnąć do mojego parku! Był to
duch piwonii, który przyjął postać
_ 94 —
rycerza. Weź, Aja, ten kwiat i zachowaj na pamiątkę.
Księżniczka zabrała purpurową piwonię do swojego pokoju i postawiła w wazie przy
łożu.
Od tego dnia czuła się coraz zdrowsza i piękniała w oczach. Zdawało się jej, że
ma przy sobie ukochanego rycerza. A piwonia nie więdła, przeciwnie, z dnia na
dzień kwitła wspanialej.
Gdy Aja powróciła do zdrowia, odbył się jej ślub z księciem Ako. Podczas
uroczystości weselnej wbiegła na chwilę do swego pokoju, by spojrzeć raz jeszcze
na ulubiony kwiat. Ale dokoła wazy leżały zwiędłe purpurowe płatki...
Mieszkańcy prowincji Orni nazwali Aję Botan-hime, co znaczy
Księżniczka-Pi-wonia.
SPIS TREŚCI
Do czytelników............................. 5
Czarodziejski imbryczek...................... 7
Zając i kfokodyle............................ 14
Kaguja-hime................................ 17
Małpka i krabik ............................. 20
Słońce czy szczur?................-.......... 26
Momo-taro ................................. 30
Chłopiec z Urasima......................... 35
Demony i chytry sąsiad...................... 41
Fudzi-san i Tsukuba-jama................... 45
Aleja Matsudaira Masatsuna................. 49
Siwy koń................................... 51
O chłopcu, który lubił malować koty.......... 54
Zwierciadło z Matsujama.................... 58
Karp daje przykład wytrwałości .............. 62
Jak Godaigo zwyciężył...................... 65
Duch wierzby............................... 69
Kamelia bogini Okinaga..................... 73
Procesja stu duchów........................ 78
Posążek bogini Kannon ..................... 81
Życie ocalone przez pająka i dwa gołębie..... 86
Botan-hime................................. 89
I

Strona 20