mgr inż. Stanisław Nawrat – ZKWK Jastrzębie 
mgr inż. Wacław Żyła – KWK „Manifest Lipcowy” 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Likwidacja pól pożarowych w kopalniach ZKWK 

w Jastrzębiu w latach 1979-1984 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 

 

 

- 2 - 

1.  Wprowadzenie 
 
 

W  latach  1979-

1984  (I  półrocze)  w  kopalniach  Zrzeszenia  Kopalń  Węgla 

Kamiennego  w  Jastrzębiu  zaistniało  26  pożarów  podziemnych,  tj.  14 
endogenicznych  oraz  12  egzogenicznych.  Stan  ilościowy  pożarów  oraz 
utworzonych  i  zlikwidowanych  pól  pożarowych,  w  analizowanym  okresie, 
przedstawiał się następująco: 
 

Rok 

Ilość pożarów 

 

Ilość pól pożarowych 

 

endog. 

egzog. 

ogółem 

stan 

początkowy 

utworzone 

zlikwido- 

wane 

stan 

końcowy 

1979 

2 

2 

4 

- 

2 

1 

1 

1980 

3 

2 

5 

1 

1 

- 

2 

1981 

5 

4 

9 

2 

4 

2 

4 

1982 

4 

4 

8 

4 

1 

2 

3 

1983 

- 

- 

- 

3 

- 

2 

1 

1984 

- 

- 

- 

1 

- 

1 

- 

RAZEM: 

14 

12 

26 

 

8 

8 

 

 
 

Na  ogólną  ilość  26  pożarów,  w  sposób  aktywny  udało  się  ugasić  18 

pożarów,  natomiast  8  pożarów  wymagało  pasywnego  gaszenia  i  utworzenia 
mniej lub bardziej rozległych pól pożarowych.  
 

Otamowane  pola  pożarowe  stanowiły  potencjalne  zagrożenie  dla  ruchu 

kopalń  oraz  blokowały  pozostawiony  w  nich  sprzęt  i  urządzenia  a  także 
krępowały w znacznym stopniu gospodarkę złożem. 
 

W  związku  z  powyższym  podejmowane  były  działania  zmierzające  do 

zacieśniania i likwidacji pól pożarowych. 

 
 

2.  Analiza czynn

ików wpływających na wznowienie pożarów 

 
 

W  kopalniach  ZKWK  w  Jastrzębiu,  w  analizowanym  okresie  czasu, 

przeprowadzono 16 operacji otwierania, zacieśniania lub likwidowania w/w 8 pól 
pożarowych, przy czym wielokrotnie realizowano je etapami. 
 

Należy  zaznaczyć,  że  dla  każdego  pola  pożarowego  był  opracowywany, 

nierzadko alternatywnie, program obejmujący sposoby otwierania, zacieśniania i 
likwidacji  pola  z  uwzględnieniem  ewentualnej  konieczności  powtórnego 
zastosowania aktywnego i pasywnego sposobu gaszenia po

żaru. 

 

Krótką 

charakterystykę 

poszczególnych 

przypadków 

otwierania, 

zacieśniania i likwidacji w/w pól pożarowych przedstawiono na rys.1-9. 
 

Szczegółowa  analiza  danych  i  informacji  uzyskanych  z  w/w  16  operacji 

wykazała,  że  na  wznowienie  pożaru  największy  wpływ  posiadają  m.in. 
następujące czynniki: 



 

rodzaj pożaru, 



 

stan pożaru, 

 

 

- 3 - 



 

czas zamknięcia pola pożarowego, 



 

sposób  przewietrzania  pola  pożarowego  z  uwzględnieniem  ewentualnego 
dozowania do pola metanu lub gazów obojętnych. 

 
2.1. Rodzaj pożaru 
 
 

Biorąc    pod  uwagę  przyczynowość,  pożary  można  podzielić  na 

endogeniczne i egzogeniczne. 
 

Rozwinięte  pożary  endogeniczne  i  egzogeniczne  posiadają  wiele  cech 

wspólnych i w zakresie pasywnego gaszenia nie różnią się od siebie.  
 

Spośród  8  utworzonych  pól  pożarowych,  4  były  następstwem  pożarów 

endogenicznych a 4 egzogenicznych. Na ogólną ilość 16 przypadków otwierania 
w/w  pól  pożarowych,  wznowienie  pożaru  nastąpiło  2-krotnie  w  polach  po 
pożarach  endogenicznych.  W  pozostałych  14  przypadkach,  tj.  w  6  polach  po 
pożarach  endogenicznych  i  w  8  polach  po  pożarach  egzogenicznych,  nie 
nastąpiło wznowienie pożaru. 
 

Z  powyższego  wynika,  że  przy  otwieraniu  pól  pożarowych  po  pożarach 

endogenicznych  istnieje  większe  prawdopodobieństwo  wznowienia  się  pożaru. 
Spowodowane  to  jest  m.in.  tym,  że  w  przypadku  pożarów  endogenicznych 
bardzo trudno jest dokładnie zlokalizować miejsce ogniska pożaru, co komplikuje 
zastosowanie  w  sposób  precyzyjny  właściwych  środków  gaszenia  aktywnego, 
np.  schładzania,  podsadzania,  zatapiania  a  równocześnie  metody  gaszenia 
pasywnego mogą być niekiedy mało skuteczne. 
 
2.2. Stan pożaru 
 
 

Jednym  z  podstawowych  czynników  decydujących  o  wyborze  sposobu 

otwierania  pola  pożarowego  i  prowadzenia  akcji  jest  prawidłowa  ocena  stanu 
pożaru. Aktualne metody oceny pożaru określają jego stan w oparciu o: 



 

stężenia gazów za tamami pożarowymi, 



 

temperatury gazów za tamami pożarowymi, 



 

temperatury wody wypływającej zza tam pożarowych. 

 

Dla rozległych pól pożarowych metody te umożliwiają zasadnicze dokonanie 

oceny  stanu  pożaru  jedynie  w  sposób  pośredni  i  nie  pozwalają  określić 
bezpośrednio  parametrów  ogniska  pożaru,  np.  jego  temperatury.  Znajomość 
rozkładu  temperatur  w  polu  pożarowym  ma  decydujące  znaczenie  m.in.  dla 
oceny możliwości wznowienia pożaru i stopnia zagrożenia wybuchowego. 
 

Dokładniejsze  informacje  w  zakresie  stężeń  gazów  oraz  temperatury 

powietrza  (gazów)  i  górotworu  można  uzyskać  z  otworów  kontrolnych, 
wierconych w rejon ogniska pożaru, co jest możliwe jedynie wtedy, gdy miejsce 
pożaru zostało dokładnie zlokalizowane. 
 

Na  16  przypad

ków  zacieśniania  i  likwidacji  pól  pożarowych,  13-krotnie 

otwierano  pola  charakteryzujące  się  zawartościami  tlenku  węgla  za  tamami  od 
0,001%  do  0,9%,  przy  braku  innych  gazów  pożarowych.  Dla  w/w  przypadków 
nastąpiło 2-krotne wznowienie pożaru.  
 

Powyższe  potwierdza,  chociaż  nie  w  pełni,  że  istnieje  większe 

prawdopodobieństwo wznowienia pożaru przy występowaniu gazów pożarowych 
w polu, nawet w ilościach śladowych. 

 

 

- 4 - 

2.3. Czas zamknięcia pola 
 
 

Pożar  będący  reakcją  egzotermiczną  wydziela  duże  ilości  ciepła  w 

zale

żności  od  rodzaju  palącego  się  materiału.  Ciepło  jest  odprowadzane  z 

gazami  pożarowymi  oraz  w  wyniku  wymiany  ciepła  między  ogniskiem  pożaru 
(gazami  pożarowymi)  a  górotworem.  Po  otamowaniu  i  przy  stosowaniu 
pasywnego  gaszenia  pożaru  następuje  ograniczenie  możliwości  wychładzania 
pola  ponieważ  zachodzi  jedynie  wymiana  ciepła  między  gazami  w  polu 
pożarowym a górotworem. 
 

W  związku  z  powyższym,  dla  danych  warunków,  wychładzanie  pola 

pożarowego uzależnione jest przede wszystkim od czasu. Proces wychładzania 
można niekiedy przyspieszyć ingerując w sposób aktywny wodą lub podsadzką 
w rejon pożaru. 
 

Na  16  przypadków  pola  pożarowe  zostały  otwarte  w  następującym  czasie 

po zaistnieniu pożaru: 



 

do 1 miesiąca   

 

- 

2-krotnie, 



 

od 1 do 6 miesięcy   

- 

9-krotnie, 



 

od 6 miesięcy do 1 roku 

- 

2-krotnie, 



  od 1 roku do 2 lat 

 

- 

2-krotnie, 



 

powyżej 2 lat   

 

- 

1-krotnie. 

 

Dwukrotnie nastąpiło wznowienie pożaru  przy  otwarciu pola do 2 miesięcy 

po zaistnieniu pożaru.  
 

Z  powyższego  wynika,  że  możliwość  wznowienia  pożaru  maleje  wraz  z 

wydłużaniem się czasu otamowania pola pożarowego, oczywiście zakładając, że 
gaszenie pasywne jest stosowane prawidłowo. 
 
2.4. Przewietrzanie pola pożarowego 
 
 

Zacieśnianie,  względnie  likwidacja  pól  pożarowych  w  większości 

przypadków  związane  są  z  koniecznością  przewietrzania  tychże  pól  lub  ich 
części, a tym samym wzrostem zawartości tlenu w wyrobiskach oraz w zrobach 
w  obrębie  danego  pola,  nierzadko  również  w  miejscu  pierwotnego  ogniska 
pożaru. 
 

Przy  niedostatecznym  wychłodzeniu  zaizolowanego  pola  pożarowego, 

względnie 

braku 

ostatecznego 

wygaszenia 

ogniska 

pożaru, 

każde 

doprowadzenie  powietrza  do  w/w  zagrożonych  miejsc  może  spowodować 
wznowienie  pożaru  a  ponadto  może  przyczynić  się  do  wybuchu  gazów 
pożarowych lub metanu. 
 

Powyższe  zagrożenia  wynikające  z  niewłaściwego  lub  przedwczesnego 

otwarcia  pola  pożarowego,  względnie  jego  części,  jest  szczególnie  duże  w 
przypadku kopalń silnie metanowych. 
 

Doprowadzenie powietrza do ewentualnych ognisk pożaru uzależnione jest 

od  sposobów  otwierania  pola  pożarowego,  wyszczególnionych  na  schemacie 
pokazanym na rys.10. 
 

Bardzo  ważnym  czynnikiem  rzutującym  na  zakres  przewietrzania  oraz 

efektywność  stosowania  w  polu  pożarowym  gazów  obojętnych,  względnie 
metanu, 

jest 

właściwe 

i 

niezmienne 

ukształtowanie 

potencjału 

aerodynamicznego. 

 

 

- 5 - 

 

Sp

ośród 16 analizowanych akcji zacieśniania lub likwidacji pól pożarowych 

w kopalniach ZKWK w Jastrzębiu, 12 prowadzonych było z przewietrzaniem pola 
pożarowego (odrębnym, względnie obiegowym lub obydwoma sposobami), przy 
czym  jednokrotnie  zastosowano  dodatkowo  dozowanie  metanu  do  pola  jako 
środek ograniczający wzrost zawartości tlenu w najbardziej zagrożonym rejonie, 
w którym istniało pierwotne ognisko pożaru. Pozostałe 4 akcje przeprowadzono 
bez  zastosowania  przewietrzania  pola  pożarowego,  przy  czym  w  dwóch 
przypadkach dla zwiększenia bezpieczeństwa posłużono się podawaniem gazów 
obojętnych do pola pożarowego lub kesonów przy tamach pożarowych. 
 

W oparciu  o  przedstawiony    materiał  dotyczący  16  przypadków  otwierania 

pól pożarowych przy zastosowaniu różnych sposobów ich przewietrzania, można 
stwierdzić, co następuje: 



 

w  żadnym  przypadku  nie  nastąpiły  istotne  zmiany  składu  gazów  w  polach 
pożarowych przy zastosowaniu sposobu ich otwierania bez przewietrzania, 



 

raz  nastąpiło  obniżenie  zawartości  metanu  do  zawartości  wybuchowej  w 
rejonie  pierwotnego  ogniska  pożaru,  w  następstwie  czego  dokonano 
ponownego zamknięcia pola pożarowego,  



 

dwukrotnie  nastąpiło  wznowienie  pożaru  w  przypadku  zastosowania 
sposobów  otwierania  pól  pożarowych  z  ich  przewietrzaniem,  tj.  obiegowym 
pr

zez rejon ogniska pożaru i odrębnym od strony tamy pożarowej wlotowej, 



 

w  zametanowanych  polach  pożarowych  w  przypadku  ich  przewietrzania 
prądem  obiegowym  z  ominięciem  ogniska  pożaru  lub  odrębnie,  celowe  jest 
podawanie  metanu  lub  gazów  obojętnych  w  rejon  ogniska  od  strony 
ewentualnej migracji powietrza, 



 

w  pewnych  szczególnych  przypadkach  możliwe  jest  otwieranie  pól 
pożarowych z przewietrzaniem odrębnym. 

 
 
3.  Stwierdzenia i wnioski 
 
 

Doświadczenia nabyte w trakcie zacieśniania i likwidacji pól pożarowych w 

kopal

niach  ZKWK  w  Jastrzębiu  pozwalają  na  sformułowanie  następujących 

stwierdzeń i wniosków: 
A. 

Największe prawdopodobieństwo wznowienia pożaru istnieje przy otwieraniu, 
zacieśnianiu i likwidacji następujących pól pożarowych: 



 

utworzonych po pożarach endogenicznych, zwłaszcza zrobowych, dla   

       

których zlokalizowanie miejsca pożaru jest bardzo trudne, 



 

charakteryzujących  się  krótkim  okresem  chłodzenia  i  występowaniem   
nawet    śladowych zawartości gazów pożarowych, 



 

przewietrzanych  w  trakcie  otwarcia  odrębnie  lub  obiegowo  przez 
wyrobiska, w których mogą występować nie wygaszone ogniska pożaru. 

B. 

W  kopalniach  metanowych  w  przypadku  braku  absolutnej  pewności  o 
wygaszeniu  pożaru należy szeroko stosować otwieranie pól pożarowych bez 
ich  przewietrzania  z  wchodzeniem  do  pola  poprzez  specjalne  kesony 
wypełnione gazami obojętnymi. 

C. 

W  czasie  otwierania  pola  pożarowego  nie  należy  dopuszczać    do  wzrostu 
zawartości  tlenu  w  rejonie  pierwotnego  ogniska  pożaru  oraz  powstania 
wybuchowej  mieszaniny  gazów,  do  tego  celu  podawanie  metanu  lub  gazów 

 

 

- 6 - 

obojętnych  do  strefy  w/w  ogniska  oraz  prawidłową  regulację  pola  potencjału 
aerodynamicznego w sieci wentylacyjnej kopalni. 

D. 

Stosowane  aktualnie  metody  oceny  stanu  pożaru  nie  pozwalają  w  wielu 
przypadkach  na  dokładne  określenie  stężeń  gazów  i  rozkładu  temperatur  w 
rejonie ogniska pożaru. 

E. 

Likwidacja  pól  pożarowych,  zwłaszcza  w  warunkach  dużego  zagrożenia 
metanowego  i  wybuchowego,  wymaga  opracowania  i  wdrożenia  nowych 
metod oceny stanu pożaru oraz sposobów otwierania pól w celu zmniejszenia 
prawdop

odobieństwa  wznowienia  pożarów  i  wystąpienia  wybuchowych 

mieszanin gazów. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

- 7 - 

A. 

Otwieranie pól pożarowych z przewietrzaniem ich poprzez rejon ogniska 

pożaru 

Rys.1 

Kopal

-nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Mosz
czenic

a” 

505/1 

IV 

2,5 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem, 

II 

warstwa 

po piasku 

endoge

-niczny 

w 

zrobac

h 

1 rok 

CO-0,002 

CH

4

-60 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-

pole przewietrzono przez otwarcie przełazów w tamach 

pożarowych K-1 i   
 K-3, 
-

po przewietrzeniu zawartość CO w zrobach wzrosła, a w obiegu   

 

była<0,002%, 

-

zlikwidowano ze ściany obudowę zmechanizowaną FAZOS 12/28, 

-

podsadzono zagrożony rejon, 

-pole zlikwidowano. 

„Jank

o-

wice” 

357/ 

łg 

I 

1,4 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem 

endo-

ge- 

niczny 

w 

zrobac

h 

25 dni 

CO-0,002 

CH

4

-0 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-

pole przewietrzono przez otwarcie przełazów w tamach 

pożarowych TP-1 
 i TP-2, 
-po jednej dobie 

przewietrzania nastąpił wzrost gazów pożarowych  

 CO-0,7%,CH

4

-0,3%,H

2

-0,6%, 

-

pole pożarowe zostało powtórnie zamknięte. 

Rys.2 

Kopal

-nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Mosz
czenic

a” 

504/2 

IV 

2,0 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem 

endo-

ge- 

niczny 

 

4 lata 

CO-0,0 

CH

4

-50,0 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

 
Realizacja: 
-otwarto tamy T-1 i T-2 i przewietrzono wyrobiska w polu, 
-po przewietrzeniu nie stwierdzono CO, 
 

zlikwidowano ze ściany wyposażenie, przenośnik, kombajn oraz 

obudowę indywidualną 

„XXX-

lecia 

PRL” 

przek

op 

poz.7

95 

- 

- 

egzoge
-niczny 

14 

m-cy 

CO-0,0 

CH

4

-10,0 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

 

 
Realizacja: 
-otwarto tamy T-1i T-3 i przewietrzono przekop 

graniczny taśmowy   

 poz.713, 
-

nie nastąpiło reaktywowanie się pożaru 

 

 

 

- 8 - 

B. 

Otwieranie pól pożarowych z ominięciem rejonu ogniska pożaru 

 

Rys.3 

Kopal

-nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Mani

-fest 

Lipco-

wy” 

403/1 

IV 

2,5 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem 

stropu 

endoge- 

niczny 

 

5 m-cy 

CO-0,002 

CH

4

-50 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-

pole przewietrzono przez otwarcie przełazów w tamach 

pożarowych TP-3 i  TP-2, 
-

reaktywowanie pożaru nie nastąpiło, 

-

na wlocie ściany D-5 po dwóch dobach przewietrzania nastąpił 

spadek  CH

4 

 do 5-10%, 

-

w związku z tym pole zamknięto powtórnie. 

„Mani

-fest 

Lipco-

wy” 

403/1 

IV 

2,5 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem 

stropu 

endo-

ge- 

niczny 

 

3 dni 

później 

od po- 

wyż-

szego 

CO-0,002 

CH

4

-40-

60 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

 
Realizacja: 
-

pole pożarowe zostało zametanowane za pomocą przewoźnej 

stacji  odmetanowania, 
-

pole przewietrzono przez otwarcie tam pożarowych TP-2 i TP-3, 

przy czym w rejon ogniska cyklicznie dozowano metan,  
-

na wlocie ściany D-5 zawartość CH

4 

była >20%, 

-

w ścianie D-5 wykonano korek podsadzkowy TP-5 – 20m powyżej   

 wlotu. 
 

Rys.4 

Kopal

nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Anna

’’ 

713 

II 

2,5 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem 

stropu 

egzo-

geniczn

y 

13 

m-cy 

CO-0,001 

CH

4

-0,5 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

 
Realizacja: 
-

bez przewietrzania wchodząc przez tamę T-7 skontrolowano stan 

wyrobisk  oraz wykonano dwie tamy płócienne T, 
-przewietrzono wyrobiska przez otwarcie tamy T-

11, uzyskując 

prąd obiegowy, 
-

wykonano tamy ryglowe, zmontowano rurociąg podsadzkowy oraz   

 wykonano korek podsadzkowy T-

13 z pyłu dymnicowego, 

-

zlikwidowano tamy pożarowe T-7, T-10

 

oraz zacieśniono pole do 

wyrobiska między T-3 i T-13. 

 

 

 
 
 

 

 

- 9 - 

C. 

Otwieranie pól z przewietrzaniem odrębnym tłoczącym od strony wylotu 

 

Rys.5 

Kopal

-nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Anna

” 

703 

II 

1,6 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem 

stropu 

egzoge 

niczny, 
taśmo- 

wy 

 

7 dni 

O

2 

-13,3 

CO

2 

-4,1 

CO-0,9 

CH

4

-2,9 

H

2

-0,12 
T

s

-

30÷50

0

C 

 

 

Realizacja: 
-pole p

ożarowe aż do ogniska pożaru przewietrzono lutniociągiem   

 

tłoczącym przez otwartą tamę TG, 

-

aktywnie wodą ugaszono ogniska pożaru: ratownicy w chodniku  

 

podścianowym K

2-4

 w miejscu ognisk instalowali zraszacze 

wodne, do których woda była podawana po ich wycofaniu się, 
-

ogniska pożaru zostały zlikwidowane , co umożliwiło 

uruchomienie ściany  K

2-4 

z obudową zmechanizowaną. 

„Bory

-

nia” 

362 

II 

2,1 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem  

 

endoge 

niczny 

w  

zrobac

h 

 

3 m-ce 

CO-0,002 

CH

4

-0,5 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-

pole przewietrzono lutniociągiem aż do miejsca likwidacji 

obudowy  
 zmechanizowanej, 
-w wyniku wytworzonej kompresji na zroby w miejscu pracy 
zawartości CO  były<0,002% przy braku H

2

,C

x

H

y

 ,  

-

stosując ten sposób otwarcia zdołano odzyskać obudowę  

 zme

chanizowaną. 

 

D. Otwieranie pól pożarowych z przewietrzaniem tłoczącym od strony wlotu 

 

Rys.6 

Kopal

-nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Jank

-owi-

ce” 

357/ 

ł.g. 

 

I 

1,4 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem  

endo-

ge- 

niczny 

w  

zrobac

h 

 
 

2 m-ce 

O

2 

–5,0 

CO

2 

–

10,0 

CO-0,0 

CH

4

-0,0 

H

2

-0,0 

T

s

-28

0

C 

 

 

Realizacja: 
-

pole przewietrzono lutniociągiem  tłoczącym poprzez otwartą 

tamę TP-1, 
-pole otwarto w celu odpompowania pompami elektrycznymi 
zbiornika wodnego, 
-

po dwóch dobach przewietrzania wzrosły gazy pożarowe za TP-3: 

 O

2 

–11,01, CO

2

 

– 3,9, CO-0,9, CH

4

-0,8, H

2

-1,26, C

x

H

y

-0,1, 

-

pole zostało ponownie zamknięte. 

 

 

- 10 - 

 

„Mani-

fest 

Lipco-

wy” 

403/1 

IV 

2,5 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem  

stropu 

endo-

ge- 

niczny 

 
 

5 m-cy 

CO-0,002 

CH

4

-

20÷40 
H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-

chodnik podścianowy D-5 i odcinek ściany D-5 przewietrzono  

 

lutniociągiem tłoczącym dozując cyklicznie metan za TP-5 w 

ilościach gwarantujących utrzymanie za TP-5 zawartości 
CH

4

>20%, 

-

w czasie przewietrzania pola pożarowego z dozowaniem CH

4

 nie 

nastąpiło reaktywowanie się pożaru.

  

E. Otwieranie pól pożarowych bez ich przewietrzania od strony wylotu 

Rys.7 

Kopal

-nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Mani

-fest 

Lipco-

wy” 

403/1 

IV 

2,5 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem 

stropu  

endo-

ge- 

niczny  

 
 

2 m-ce 

CO-0,002 

CH

4

-

40÷60 
H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-do pola wchodzono poprzez keson przed TP-

1 wypełniony 

azotem, 
-

stosując ten sposób otwarcia w chodniku nadścianowym D-5 

zmontowano 150m. rurociągu, w ścianie D-5 wykonano korek 
podsadzkowy TP-4, 
-

skład gazu w ścianie nie uległ zmianie. 

 

„Anna

” 

713 

II 

   2,5 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem  

stropu 

 

Egzoge

- 

niczny- 

taśma 

 
 

12 

m-cy 

CO-0,001 

CH

4

-0,5 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-do pola wchodzono poprzez keson przed T-12, 
-

stosując ten sposób otwarcia w polu pożarowym wykonano korek  

 podsadzkowy T-3, 
-

skład gazów w polu pożarowym nie uległ zmianie, 

-

zlikwidowano tamy pożarowe T-2, T-4, T-12 . 

F. 

Otwieranie pól pożarowych bez ich przewietrzania od strony wylotu 

Rys.8 

Kopal

-nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Jank

o-

wice” 

357/ 

ł.g. 

 

I 

1,4 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem  

 

endoge

-niczny 

w  

zrobac

h 

 
 

21 dni 

 

CO-0,002 

CH

4

-0,1 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-d

o pola pożarowego wchodzono poprzez keson przed tamą TP-1, 

-skontrolowano stan zawodnienia oraz wykonano korek 
podsadzkowy z  pyłu dymnicowego na wlocie do dowierzchni 
ścianowej, 
-

skład gazów w polu pożarowym nie uległ zmianie. 

 

 

 

- 11 - 

„Mani

-fest 

Lipco-

wy” 

403/1 

IV 

2,5 

ścianowy, 

podłużny 

z 

zawałem  

 

 

endoge 

niczny 

w 

zrobac

h 

 
 

4 m-ce 

CO-0,002 

CH

4

-

40÷60 
H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

Realizacja: 
-

do pola pożarowego wchodzono poprzez keson przed tamąTP-3, 

spadek naporu był wyrównywany za pomocą komory despresyjnej, 
-z chodn

ików podścianowych D-5 i D-7 odpompowano 1800m

3

 

wody  pompami powietrznymi z odpompowaniem powietrza 
zużytego na zewnątrz pola, 
-

skład gazów w polu pożarowym nie uległ zmianie  

 

G. 

Otwieranie pól pożarowych przy pomocy specjalnych wyrobisk z ich 

przewietrz

aniem z ominięciem rejonu ogniska pożaru 

Rys.9 

Kopal

-nia 

Pokł., 

Kat. 

met. 

Gru-

bość 

 

m 

System 
eksplo- 

atacji 

Rodzaj 
pożaru 

Czas 

izolacji 

Stan 

pożaru 

 

% 

Schematy przewietrzania 

pola 

przed otwarciem 

po otwarciu 

„Jank

o-

wice” 

357/ 

ł.g. 

1,4 

ścianowy, 

po

dłużny 

z 

zawałem 

  

 

endoge 

niczny 

w 

zrobac

h 

 
 

5 m-cy 

CO-0,001 

CH

4

-0,0 

H

2

-0,0 

C

x

H

y

-0,0 

 

 

 
Realizacja: 
-

pole pożarowe otwarto w wyniku zbicia chodnika odm strony 

dowierzchni  Z-

2 do chodnika taśmowego Z-1 

-

pole przewietrzano z ominięciem ogniska pożaru przez otwarcie 

TP-2, 
-

skład gazów za TP-1, TP-3 i TP-4 nie uległ zmianie, 

-

stan ten pozwolił uruchomić ścianę Z-1. 

 

 
  
 

 
 
 

 
 
 
 
 
 

 

Sposoby otwierania pól pożarowych 

Otwieranie z 

przewietrzaniem 

Za pomocą 

specjalnego 

wyrobiska 

Otwieranie bez 

przewietrzania 

Obiegowym 

Odrębnym 

Przez 

ognisko 

pożaru 

Z pominięciem 

ogniska pożaru

 

Od strony 

wlotowej

 

Od strony 
wylotowej

 

Od strony 

wlotowej

 

Od strony 
wylotowej

 

Otwarcie tamy 

pożarowej 

Z dozowaniem 

metanu lub gazów 

obojętnych

 

Bez dozowania 

metanu lub gazów 

obojętnych