Poziom rozszerzony

Modele odpowiedzi do przyk∏adowego arkusza
egzaminacyjnego z biologii

1

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

1.

Za prawid∏owe podanie nazwy RE – 1 pkt.
Za wyt∏umaczenie wyst´powania tego rodzaju RE w komórkach o zwi´kszonej syn-
tezie bia∏ek – 1 pkt.
Jest to retikulum endoplazmatyczne szorstkie. Jest ono bardzo dobrze rozwini´te
w komórkach, w których wyst´puje zwi´kszona synteza bia∏ek (zawiera rybosomy,
które sà miejscem syntezy bia∏ek).

2

2.

Za podanie ka˝dej nazwy – po 1 pkt. Schemat przedstawia profaz´ I. Zilustrowany
proces to tworzenie si´ biwalentów.

2

3.

Za prawid∏owe podanie nazw pierwiastków oraz okreÊlenie przynale˝noÊci do odpo-
wiedniej grupy – po 1 pkt.

3

4.

Za prawid∏owe napisanie wszystkich substratów i produktów reakcji – 1 pkt.
Za prawid∏owo dobrane wspó∏czynniki reakcji – 1 pkt.
Zapis reakcji:
12 H

2

S + 6 CO

2

+ ENERGIA ÂWIETLNA

$

C

6

H

12

O

6

+ 12 S + 6 H

2

O

2

6.

Za prawid∏owe wskazanie dwóch smaków podstawowych – 1 pkt.
Za prawid∏owe wskazanie trzech smaków podstawowych – 2 pkt.
Za prawid∏owe wskazanie czterech smaków podstawowych – 3 pkt.
A – smak gorzki, B – smak s∏ony, C – smak kwaÊny, D – smak s∏odki

3

7.

Za prawid∏owe podanie funkcji – po 1 pkt.
W jelicie grubym zachodzi proces wch∏aniania wody, niektórych jonów, witamin.
Formowany jest ka∏, który wydalany jest przez odbyt.
Produkowana jest witamina K oraz niektóre witaminy z grupy B przez wyst´pujàce
w jelicie grubym bakterie symbiotyczne.

2

8.

Za prawid∏owe podanie nazwy sk∏adnika pokarmu – 1 pkt.
Za prawid∏owe podanie jednego argumentu – 1 pkt.
Sk∏adnikiem pokarmu, który móg∏by zmniejszyç dolegliwoÊci zwiàzane
z zaparciami jest b∏onnik.
B∏onnik wp∏ywa na zwi´kszenie perystaltyki jelita.

2

9.

Za prawid∏owe podanie nazwy narzàdu – 1 pkt.
Za okreÊlenie roli w rozwoju prenatalnym cz∏owieka – 1 pkt.
Narzàdem ˝eƒskim oznaczonym literà A jest macica.
W macicy nast´puje zagnie˝d˝enie si´ i rozwój zarodka w jej Êcianie, a nast´pnie p∏odu.

2

5.

Za uzupe∏nienie dwóch wierszy – 1 pkt.
Za uzupe∏nienie trzech wierszy – 2 pkt.
Za uzupe∏nienie czterech wierszy – 3 pkt.

3

w w w. o p e r o n . p l

Lp.

Nazwa pierwiastka

Nazwa grupy

pierwiastków

Objawy niedoboru

pierwiastka w organizmie

1.

wapƒ

makroelementy

∏amliwoÊç koÊci, choroby
z´bów, krzywica

2.

magnez

makroelementy

zwi´kszenie pobudliwoÊci
nerwowo-mi´Êniowej

3.

˝elazo

mikroelementy

anemia, os∏abienie, arytmia
serca, zak∏ócenie oddychania

P∏at

OÊrodek

ciemieniowy

dotyku, smaku

skroniowe

s∏uchowe

potyliczny

wzroku

czo∏owy

ruchowe, kojarzeniowe

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz II P 7/24/07 12:08 PM Page 1

■

B I O L O G I A – P O Z I O M R O Z S Z E R Z O N Y

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

12.

Za prawid∏owe wskazanie strefy korzeniowej – 1 pkt.
Za uzasadnienie wyboru – 1 pkt.
G∏ównà rol´ w pobieraniu wody i substancji mineralnych odgrywa strefa w∏oÊnikowa.
Strefa ta posiada wyrostki komórek skórki korzenia, które zwi´kszajà dwudziesto-
krotnie powierzchni´ ch∏onnà korzenia.

2

11.

Za prawid∏owe podanie nazwy narzàdu – 1 pkt.
Za wymienienie jednej funkcji – 1 pkt.
Narzàdem oznaczonym literà A jest krtaƒ.
Krtaƒ jest narzàdem g∏osu, odpowiada za wydawanie dêwi´ków.

2

13.

Za schematyczny zapis reakcji – po 1 pkt.
glukoza

$

alkohol etylowy + dwutlenek w´gla + energia

glukoza + tlen

$

dwutlenek w´gla + woda + energia

2

14.

Za prawid∏owe podanie jednego argumentu – 1 pkt.
Sposób barwienia si´ bakterii zale˝y od budowy Êciany komórkowej: (G +) majà gru-
bà Êcian´ mureinowà, natomiast G majà cienkà Êcian´, ale podwójnà b∏on´ komór-
kowà.

1

15.

Za prawid∏owe podanie nazwy sposobu pobierania pokarmu przez protisty – 1 pkt.
Za prawid∏owe wymienienie dwóch cech charakterystycznych dla tego sposobu
– po 1 pkt za ka˝dà cech´.
Sposobem pobierania pokarmu przez protisty jest fagocytoza.
Fagocytoz´ charakteryzuje pobieranie ca∏ych mikroorganizmów, b∏ona komórkowa
wodniczki pokarmowej nie zostaje strawiona, tylko jej zawartoÊç, niestrawione
resztki sà usuwane przez w∏àczenie si´ wodniczki w b∏on´ komórkowà.

3

16.

Za prawid∏owe podanie nazwy elementu oraz funkcji przez niego pe∏nionej – po 1 pkt.
Jest to cz∏on rurki sitowej, która transportuje asymilaty z liÊci w kierunku korzeni.

2

17.

Za prawid∏owe podanie cechy ró˝niàcej oraz wspólnej przedstawionych cykli rozwo-
jowych – po 1 pkt.
W cyklu rozwojowym mchu p∏onnika widoczna jest dominacja gametofitu nad spo-
rofitem, natomiast u narecznicy samczej – dominacja sporofitu nad gametofitem.
Zarówno u mchu p∏onnika, jak i u narecznicy samczej gametofit jest pokoleniem ha-
ploidalnym a sporofit – diploidalnym.

2

18.

Za ka˝dà z dwóch prawid∏owo podanych ró˝nic mi´dzy budowà pierwotnà korzenia
a ∏odygi – po 1 pkt.
Uk∏ad wiàzek przewodzàcych w walcu osiowym korzenia jest naprzemienny, w ∏ody-
dze zaÊ wyst´pujà wiàzki ∏yko-drzewne u∏o˝one koncentrycznie w walcu osiowym.
Walec osiowy w korzeniu oddzielony jest od kory pierwotnej warstwà komórek zwa-
nà perycyklem, która nie wyst´puje w budowie pierwotnej ∏odygi.

2

19.

Za objaÊnienie, na czym polega podwójne zap∏odnienie, przy uwzgl´dnieniu ka˝dego
z dwóch plemników, komórki jajowej oraz jàdra diploidalnego – 2 pkt.
W procesie podwójnego zap∏odnienia uczestniczà dwie komórki plemnikowe, z któ-
rych jedna ∏àczy si´ z komórkà jajowà, tworzàc zygot´ (1 pkt), natomiast druga ∏à-
czy si´ z diploidalnym jàdrem centralnym i powstaje jàdro triploidalne (1 pkt).

2

20.

Za podanie, ˝e zreplikowana niç sk∏ada si´ z nowej nici DNA – 1 pkt oraz starej nici
– 1 pkt.
Replikacja (kopiowanie) semikonserwatywna polega na powstaniu z jednej czàstecz-
ki dwóch takich samych jak wyjÊciowa, przy czym po∏owa nowej czàsteczki pochodzi
ze starej DNA, a druga po∏owa jest dobudowywana – nowa.

3

21.

Za prawid∏owy zapis kolejnoÊci nukleotydów w komplementarnej nici DNA – 1 pkt.

1

22.

Za podanie ka˝dej z trzech cech kodu oraz ich wyjaÊnienie – po 1 pkt.
Zapisane cechy kodu: trójkowy, bezprzecinkowy, zdegenerowany, jednoznaczny.

3

10.

Za prawid∏owe podanie nazwy – 1 pkt.
Za podanie jednej cechy budowy nefronu – 1 pkt.
Elementem oznaczonym literà A jest kanalik nerkowy.
Kanalik nerkowy tworzy nab∏onek jednowarstwowy szeÊcienny, którego komórki sà
przystosowane do aktywnego transportu jonów, ale sà s∏abo przepuszczalne dla
mocznika.

2

2

w w w. o p e r o n . p l

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz II P 7/24/07 12:08 PM Page 2

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

24.

Za przyporzàdkowanie krzywych do organizmów –1 pkt.
Za podanie dwóch argumentów – 2 pkt.
Krzywa 1 – s∏oƒ, krzywa 2 – motyl.
S∏onie nale˝à do zwierzàt o znacznych rozmiarach, które du˝o energii zu˝ywajà
na opiek´ nad potomstwem. W takich populacjach ÊmiertelnoÊç jest niewielka we
wczesnym okresie ˝ycia, potem spada prawie do zera i dopiero roÊnie u osobników
starych, co obrazuje krzywa 1.
Prze˝ywalnoÊç motyli zmienia si´ w zale˝noÊci od stadium ˝yciowego co obrazuje
krzywa 2. ÂmiertelnoÊç jest bardzo du˝a w fazie z∏o˝onych jaj oraz w czasie linieƒ
i u osobników doros∏ych. W stadiach m∏odocianych ÊmiertelnoÊç maleje.

3

25.

Za prawid∏owe podanie dwóch nazw – 1 pkt.
Za prawid∏owe podanie trzech nazw – 2 pkt.
Za prawid∏owe podanie czterech nazw – 3 pkt.
A – producenci, B – konsumenci I rz´du (roÊlino˝ercy), C konsumenci II rz´du (mi´-
so˝ercy), D – destruenci.

3

26.

Za prawid∏owe podanie nazwy choroby – 1 pkt.
Za okreÊlenie rodzaju mutacji, która spowodowa∏a chorob´ – 1 pkt.
Omawianà chorobà jest zespó∏ Downa.
Choroba ta jest spowodowana mutacjà chromosomowà.

2

27.

Za prawid∏owe podanie ka˝dej z dwóch nazw – po 1 pkt.
A – inwersja, B – translokacja.

2

23.

Za prawid∏owe podanie dwóch ró˝nic – po 1 pkt.
DNA – cukier deoksyryboza, RNA – cukier ryboza.
DNA – zasady adenina, guanina, cytozyna, tymina.
RNA – zasady adenina, guanina, cytozyna, uracyl.
DNA – dwa ∏aƒcuchy polinukleotydowe, RNA – jeden ∏aƒcuch polinukleotydowy.

2

3

w w w. o p e r o n . p l

■

B I O L O G I A – P O Z I O M R O Z S Z E R Z O N Y

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz II P 7/24/07 12:08 PM Page 3