„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Danuta Szczepaniak

Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia
346[02].O1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr Iwona Grudzień

dr Iwona Kłóska

Opracowanie redakcyjne:

mgr Tomasz Sułkowski

Konsultacja:

mgr Hanna Całuń

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[02].O1.04
„Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu asystent osoby niepełnosprawnej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Zdrowie i opieka nad zdrowiem człowieka

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Wpływ różnych czynników na zdrowie

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Działania na rzecz poprawy i utrzymania zdrowia

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4. Polityka zdrowotna państwa

20

5.4.1. Ćwiczenia

20

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

22

7. Literatura

32

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych, w szkole kształcącej w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać aby bez
problemów mógł skorzystać z poradnika,

−

szczegółowe cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń nabędzie podczas pracy
z poradnikiem

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie umiejętności praktycznych,

−

propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia,

−

wykaz literatury.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem: pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego, ćwiczeń
praktycznych. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

346[02].O1

Podstawy świadczenia usług

socjalnych

346[02].O1.01

Charakteryzowanie psychofizycznych

i społecznych aspektów rozwoju

człowieka

346[02].O1.02

Doskonalenie

umiejętności

interpersonalnych

346[02].O1.03

Kształtowanie umiejętności

rozwiązywania problemów

346[02].O1.05

Stosowanie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

udzielanie pierwszej pomocy

346[02].O1.04

Prowadzenie

profilaktyki

i promocji

346[02].O1.06

Stosowanie przepisów prawa

w działalności socjalnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA

WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określać psychofizyczne i społeczne mechanizmy funkcjonowania człowieka,

−

charakteryzować strukturę psychofizyczną człowieka,

−

różnicować okresy rozwoju człowieka,

−

określać wpływ procesów motywacyjnych na aktywność człowieka,

−

stosować wybrane metody poznawania osobowości,

−

określać znaczenie komunikacji w relacjach między ludźmi,

−

określać rodzaje sytuacji problemowych i zaplanować strategie rozwiązywania
problemów,

−

charakteryzować strukturę pomocy społecznej,

−

charakteryzować potrzeby człowieka,

−

charakteryzować wzorzec asystenta osoby niepełnosprawnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE

KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

określić pojęcie zdrowia i choroby,

–

scharakteryzować czynniki wpływające na stan zdrowia jednostki i zbiorowości,

–

określić przyczyny powstawania i drogi szerzenia się chorób,

–

określić wpływ środowiska naturalnego, zamieszkania, nauki i pracy na zdrowie
człowieka,

–

zapobiec negatywnemu wpływowi czynników środowiskowych na funkcjonowanie
organizmu człowieka,

–

sklasyfikować potrzeby zdrowotne człowieka,

–

scharakteryzować zachowania zdrowotne,

–

określić strategie promocji zdrowia,

–

scharakteryzować cele, zadania i kierunki działań profilaktycznych,

–

scharakteryzować zasady zdrowego stylu życia,

–

zastosować metody i formy edukacji zdrowotnej,

–

wdrożyć działania profilaktyczne eliminujące czynniki ryzyka choroby,

–

podjąć współpracę z instytucjami, organizacjami medycznymi i społecznymi
działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych,

–

scharakteryzować sytuację zdrowotną populacji polskiej,

–

scharakteryzować cele i zadania polityki zdrowotnej państwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

PRZYKŁADOWE

SCENARIUSZE

ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

..............................................................................................

Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł:

Podstawy świadczenia usług socjalnych 346[02].O1

Jednostka modułowa:

Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia 346[02].O1.04

Temat: Program profilaktyki chorób układu krążenia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności opracowywania programów profilaktycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać i określić czynnika ryzyka występujące w chorobach układu krążenia,

−

wymienić choroby układu krążenia,

−

określić cele programu profilaktycznego,

−

określić sposoby zwalczania czynników ryzyka.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

dyskusja.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

roczniki statystyczne,

−

tablice poglądowe dotyczące chorób układu krążenia,

−

papier A4,

−

przybory do pisania.

Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów.
2. Uświadomienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

a) wprowadzenie:

−

nauczyciel zadaje pytania dotyczące celów programów profilaktycznych i zasad
ich tworzenia, czynników ryzyka w chorobach układu krążenia i sposobów ich
zwalczania,

−

zapoznaje uczniów z kartą badań profilaktycznych,

b) praca w grupach:

−

nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe grupy,

−

każda grupa opracowuje program profilaktyki chorób układu krążenia,

c) podsumowanie lekcji:

−

uczniowie przedstawiają przygotowane przez siebie programy.

4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów, ocena ich aktywności, pracy w zespole i prezentacji

wypracowanych pomysłów.

5. Pożegnanie uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Praca domowa

Wyszukaj w Twojej miejscowości organizacje zajmujące się promocją zdrowia i opisz,

jaką prowadzą działalność.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

..............................................................................................

Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł:

Podstawy świadczenia usług socjalnych 346[02].O1

Jednostka modułowa:

Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia 346[02].O1.04

Temat: Moja koncepcja zdrowego stylu życia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności zdrowego stylu życia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

–

zidentyfikować zasady zdrowego stylu życia,

–

wskazać wpływ zdrowego stylu życia na zdrowie człowieka,

–

uporządkować informacje,

–

sformułować własne opinie i uzasadnienia.

Metody nauczania–uczenia się:

−

mapa myśli,

–

dyskusja frontalna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

grupowa.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

–

mazaki,

–

tablica flip–chart.

Przebieg zajęć:
1. Przedstawienie celów zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z zasadami tworzenia mapy myśli:

–

w centrum arkusza zapisuje się problem (temat) w formie słownej lub graficznej,

–

poszczególne hasła, stwierdzenia, rysunki umieszcza się na całym arkuszu,
porządkując i łącząc liniami według występujących pomiędzy nimi związków,

–

hasła zapisuje się wzdłuż linii wyraźnie, drukowanymi literami lub umieszcza
w połączonych liniami kołach,

–

linie powinny wychodzić ze środka arkusza (od zapisanego problemu – tematu),
a następnie się rozgałęziać,

–

na każdej linii (w kole) zapisuje się jedno słowo (hasło) lub umieszcza jeden symbol,

–

do tworzenia mapy myśli warto używać kolorów,

–

należy zapisywać wszystko, co przychodzi do głowy, starając się umieszczać hasła
(symbole w logiczny sposób według łączących je związków).

3. Przedstawienie zadania do wykonania.
4. Podział uczniów na 4–5 osobowe zespoły.
5. Rozdanie dużych arkuszy panieru i mazaków.
6. Uczniowie:

–

zapisują w centralnym miejscu dużego arkusza papieru temat,

–

wybierają najważniejsze ich zdaniem aspekty zdrowego stylu życia,

–

zapisują je wokół tematu, zgodnie z zasadami tworzenia mapy myśli,

–

wybierają i zapisują inne ważne informacje związane z wypisanymi aspektami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

7. Przedstawiciel każdej grupy (lider) prezentuje opracowaną mapę myśli.
8. Uczniowie oceniają pracę koleżanek/kolegów, zadają dodatkowe pytania.
9. Podsumowanie zajęć – należy zwrócić uwagę na wpływ zdrowego trybu życia oraz na

różne aspekty zdrowia człowieka.

10. Ocena pracy uczniów.

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach

–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Zdrowie i opieka nad zdrowiem człowieka

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw na forum grupy charakterystykę jednego z wylosowanych zagadnień

dotyczących zdrowia:

−

mechanistyczne widzenie człowieka,

−

socjomedyczna koncepcja zdrowia,

−

podejście holistyczne do zdrowia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Podzielić klasę na trzy grupy na zasadach dobrowolnego doboru
i pozwolić przedstawicielom grup wylosowanie zagadnień.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zdrowia,
2) wylosować zagadnienie do scharakteryzowania,
3) zaprezentować wylosowane zagadnienie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Korzystając z roczników statystycznych z ostatnich 5 lat przeanalizuj zachorowalność na

choroby układu krążenia i choroby nowotworowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Podzielić klasę na dwie grupy i przydzielić zadanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zachorowalności na choroby układu

krążenia i choroby nowotworowe,

2) wyszukać w rocznikach dane statystyczne dotyczące zachorowań na choroby układu

krążenia w ciągu ostatnich 5 lat,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

3) wyszukać w rocznikach dane statystyczne dotyczące zachorowań na choroby

nowotworowe w ciągu 5 lat,

4) określić podczas dyskusji w grupie czy zachorowalność na te choroby spada, czy się

zwiększa.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

roczniki statystyczne,

−

roczniki statystyczne służby zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Wpływ różnych czynników na zdrowie

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj

pojęcia:

styl

życia, zachowania prozdrowotne, zachowania

antyzdrowotne. Określ czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na zdrowie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien podzielić klasę na 3-4

osobowe grupy. Zalecane jest, aby w prezentacji brali udział wszyscy uczniowie a nie tylko
przedstawiciel grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym czynników wpływających na zdrowie,
2) scharakteryzować poszczególne pojęcia,
3) w formie plakatu przedstawić czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na zdrowie,
4) zaprezentować wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusze papieru,

−

markery,

−

klej,

−

nożyczki,

−

kolorowe kartki.

Ćwiczenie 2

Analizując własne codzienne zachowania określ, jaki reprezentujesz styl życia. Określ

czy elementy Twojego stylu życia niosą zagrożenia dla zdrowia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie powinni mieć możliwość przedstawienia swojej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym stylów życia,
2) przeanalizować własne codzienne zachowania,
3) określić styl życia, jaki reprezentuje,
4) określić czy reprezentowane przez niego zachowania mogą stanowić zagrożenie dla

zdrowia,

5) przedstawić wyniki swojej pracy,
6) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kartki papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Uzupełnij tabelę korzystając z gotowych karteczek z podanymi czynnikami

stresogennymi.

Czynniki stresogenne zewnętrzne

Czynniki stresogenne wewnętrzne

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz rozdać uczniom karteczki z czynnikami do uporządkowania. Uczniowie powinni mieć
możliwość przedstawienia swojej pracy na forum klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym czynników stresogennych,
2) dokonać selekcji karteczek z czynnikami,
3) przykleić karteczki w odpowiednich miejscach w tabeli,
4) porównać swoją tabelę z innymi z uczniami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

czynniki stresogenne przygotowane na karteczkach:
- presja środowiska,
- nierealistyczne oczekiwania,
- brak kwalifikacji,
- choroba,
- nieodpowiednie nawyki,
- zmiana pracy,
- kompleksy,
- monotonia pracy,
- wypadek,

−

tabela do uzupełnienia,

−

klej,

−

literatura dotycząca czynników stresogennych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ćwiczenie 4

Wskaż techniki redukcji stresu, odnosząc je do sytuacji z życia codziennego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie powinni mieć możliwość przedstawienia swojej pracy na forum klasy. Ćwiczenie
może być wykonane indywidualnie, w parach lub 3–4 osobowych grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie przynajmniej dwie sytuacje, które Go stresują i zastanowić się, jak

wówczas reaguje,

2) przeanalizować techniki redukcji stresu (na podstawie informacji zawartych w Poradniku

dla ucznia oraz korzystając z innych dostępnych źródeł),

3) dobrać właściwą technikę radzenia sobie ze stresem do rodzaju sytuacji,
4) wyniki swojej pracy zaprezentować na forum grupy, uzasadniając swój wybór,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kartki papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 5

Opracuj mapę zagrożeń ekologicznych w Twojej miejscowości.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie powinni mieć możliwość przedstawienia swojej pracy na forum klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zagrożeń ekologicznych,
2) zidentyfikować źródła zagrożeń dla środowiska naturalnego np.:

−

zakłady przemysłowe,

–

środki transportu.

3) opracować mapę zagrożeń ekologicznych,
4) wyniki swojej pracy zaprezentować na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kartki papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 6

Opracuj poradnik na temat radzenia sobie ze stresem w szkole.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie powinni mieć możliwość przedstawienia swojej pracy na forum klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym radzenia sobie ze stresem,
2) przedyskutować, jakie elementy powinny znaleźć się w poradniku,
3) wziąć udział w ogólnej dyskusji nad ostatecznym kształtem poradnika,
4) zapisać na tablicy wnioski i opracować poradnik,
5) umieścić poradnik na stronie internetowej szkoły.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura dotycząca stresu,

−

komputer z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3. Działania na rzecz poprawy i utrzymania zdrowia

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj scenariusz zajęć na temat profilaktyki próchnicy zębów dla uczniów szkoły

podstawowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie powinni mieć możliwość prezentacji swoich prac na forum klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zajęć profilaktycznych,
2) opracować scenariusz zawierający:

–

cele główny,

–

cele szczegółowe,

–

przebieg lekcji.

3) przygotować pomoce dydaktyczne potrzebne do przeprowadzenia zajęć: plakaty, filmy,

ulotki,

4) przedstawić swoją pracę na forum klasy,

5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

karki papieru,

–

wzory scenariuszy lekcji,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj i przeprowadź metodą pogadanki zajęcia na temat szkodliwości palenia tytoniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym prowadzenia zajęć,
2) przygotować pytania dotyczące substancji szkodliwych zawartych w papierosach, chorób

spowodowanych przez palenie tytoniu,

3) uzupełnić odpowiedzi uczestników dodatkowymi informacjami,
4) zaplanować zajęcia i przeprowadzić je w grupie,
5) przedyskutować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

plakaty obrazujące szkodliwość palenia tytoniu,

–

dane dotyczące substancji szkodliwych zawartych w tytoniu,

–

wykaz chorób spowodowanych paleniem papierosów.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź metodą dyskusji zajęcia na temat szkodliwości nadużywania alkoholu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym szkodliwości nadużywania alkoholu,
2) wybrać lidera grupy, w której będziesz pracował,
3) pracując w grupie, poddać pod dyskusję: przyczyny alkoholizmu, zachowania alkoholika,

szkodliwość alkoholu dla zdrowia, społeczne skutki alkoholizmu,

4) zanotować na tablicy odpowiedzi liderów innych grup i wziąć udział w dyskusji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

broszury i plakaty o szkodliwości alkoholu dla zdrowia,

–

tablica i kreda.

Ćwiczenie 4

Wykonaj plakat informujący o czynnikach ryzyka chorób układu krążenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym czynników ryzyka chorób układu

krążenia,

2) wypisać wzorce zachowania sprzyjające powstawaniu chorób układu krążenia,
3) wybrać czynniki ryzyka jako najistotniejsze w zachorowaniach na te choroby,
4) zaproponować działania profilaktyczne zmniejszające ryzyko zachorowania,
5) zaprezentować przygotowany plakat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

broszury informacyjne na temat chorób układu krążenia,

–

arkusze papieru,

–

kolorowe markery,

–

klej,

–

papier kolorowy,

–

nożyczki.

Ćwiczenie 5

Przedstaw i przedyskutuj w grupach:

−

teorię potrzeb Maslowa i jej przydatność w pomaganiu/opiece,

−

znaczenie profilaktyki w dbaniu o zdrowie,

−

związek promocji zdrowia, profilaktyki i edukacji zdrowotnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Podzielić uczniów na trzy grupy, pozwolić wylosować przedstawicielowi
grupy zagadnienie do omówienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym wylosowanego problemu do dyskusji,
2) scharakteryzować przydzielone zagadnienie,
3) włączyć się do dyskusji przy omawianiu pozostałych zagadnień przez inne grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,

–

kartki papieru,

–

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.4. Polityka zdrowotna państwa

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Po przeanalizowaniu Narodowego Programu Zdrowia z dnia 3.09.1996 r. wypisz:

−

cele NPZ i zadania dla ich osiągnięcia,

−

oczekiwane zmiany w stanie zdrowia ludności.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien podzielić uczniów na

dwa zespoły i przydzielić zagadnienie do wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować Narodowy Program Zdrowia,
2) opracować w grupie zagadnienia,
3) zaprezentować wyniki pracy,
4) wziąć udział w dyskusji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

Narodowy Program Zdrowia z dn. 3.09.1996 r.,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Przedstaw i przedyskutuj w grupach:

−

ideę promocji zdrowia jako podstawę wprowadzania przemian w opiece nad zdrowiem,

−

rolę Światowej Organizacji Zdrowia,

−

strategie polityki zdrowotnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien podzielić uczniów na

zespoły i przydzielić zagadnienie do wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zagadnień do dyskusji,
2) scharakteryzować wybrane zagadnienie na forum grupy,
3) przedyskutować jego znaczenie dla zdrowia ludności.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z punktu 7 poradnika dla nauczyciela,

–

komputer z dostępem do Internetu,

–

kartki papieru,

–

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Zaprezentuj

organizacje

pozarządowe

zajmujące

się

wspomaganiem

działań

profilaktycznych i promocją zdrowia w swojej miejscowości lub w jej okolicy. Zapoznaj się
z ich programem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym organizacji pozarządowych

zajmujących się promocją zdrowia,

2) odwiedzić stowarzyszenia, fundacje i związki działające w swojej miejscowości,
3) zapoznać się z pracą tych jednostek na rzecz profilaktyki i promocji zdrowia
4) wnioski spisać na jednym arkuszu i zaprezentować na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

– arkusz papieru,
– przybory do pisania,
– poradnik dla ucznia,
– literatura z punktu 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Prowadzenie profilaktyki
i promocji zdrowia”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 16, 17, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 12, 14, 15, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. d, 4. a, 5. a, 6. d, 7. c, 8. d, 9. d, 10. a, 11. d,
12. a, 13. b, 14. b, 15. a, 16. b, 17. a, 18. b, 19. b, 20. d.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Wyjaśnić wpływ czynników na zdrowie
człowieka

A

P

c

2

Określić rozwój międzynarodowej polityki
zdrowotnej

A

P

a

3

Określić znaczenie promocji zdrowia

C

P

d

4

Określić zadania polityki zdrowotnej

B

P

a

5

Zdefiniować pojęcie stylu życia

B

P

a

6

Wyjaśnić wpływ środowiska na zdrowie
człowieka

C

P

d

7

Określić metody redukcji stresu

B

P

c

8

Rozpoznać hierarchię potrzeb człowieka
zdrowego

B

P

d

9

Wskazać narzędzia do szacowania potrzeb
zdrowotnych

B

P

d

10 Określić cel działań zaliczanych do profilaktyki

I fazy

C

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

11 Określić zadania i rolę edukacji zdrowotnej

C

P

d

12 Scharakteryzować technikę wykonywania

pomiaru tętna

D

PP

a

13 Określić prawidłowe wartości ciśnienia

tętniczego

B

P

b

14 Określić czynniki określające prawidłowy

oddech

C

PP

b

15 Określić działanie stresu na organizm człowieka

C

PP

a

16 Określić znaczenie dystresu dla organizmu

B

P

b

17 Określić wpływ na organizm neustresu

B

P

a

18 Określić poziom stresu, który stwarza zagrożenia

dla zdrowia człowieka

D

PP

b

19 Zakwalifikować techniki redukcji stresu

C

PP

b

20 Określić zadania Narodowego Programu Zdrowia

C

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
6. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszystkie wątpliwości.
7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

9. Zbierz i sprawdź testy a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.
10. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

11. Ustal przyczyny niepowodzeń uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
12. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących prowadzenia profilaktyki i promocji zdrowia.
5. Udziel odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Zaznacz jedną prawidłową

odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a
następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Według Lalonda największy wpływ na zdrowie mają

a) czynniki genetyczne.
b) opieka zdrowotna.
c) style życia.
d) środowisko fizyczne.

2. Kartę Promocji Zdrowia opracowano na konferencji w

a) Ottawie.
b) Ałma-Acie.
c) Adelajdzie.
d) Sundvall.

3. Promocja zdrowia to

a) uświadamianie zagrożeń dla zdrowia.
b) podnoszenie poziomu wiedzy na temat zdrowia.
c) kształtowanie postaw zdrowotnych.
d) wszystkie powyższe zadania.

4. Polityką zdrowotną nazywamy

a) całokształt działań podejmowanych w celu najlepszej ochrony zdrowia ludności.
b) tworzenie programów informacyjnych.
c) określanie metod leczenia.
d) tworzenie programów edukacyjnych.

5. Styl życia można zdefiniować jako

a) zespół postaw, zachowań i ogólną filozofię życia.
b) sposób ubierania się.
c) sposób spędzania wolnego czasu.
d) środowisko, w którym człowiek żyje.

6. Na zdrowie człowieka wpływa środowisko

a) biologiczne.
b) społeczne.
c) fizykochemiczne.
d) wszystkie te środowiska.

7. Do metody redukcji stresu nie należą metody

a) środowiskowe.
b) fizjologiczne.
c) geograficzne.
d) umysłowe.

8. W hierarchii potrzeb według A. Maslowa u podstawy znajdują się potrzeby

a) samorealizacji.
b) bezpieczeństwa.
c) szacunku.
d) biologiczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

9. Do narzędzi szacowania potrzeb zdrowotnych nie zaliczamy

a) ankiety.
b) wywiadu.
c) pomiaru.
d) szacowania.

10. Profilaktyka I fazy ma na celu

a) zapobieganie konsekwencjom choroby przez wczesne jej wykrycie.
b) kontrolowanie czynników ryzyka, mogących wywołać chorobę.
c) utrwalanie prawidłowych wzorców zachowań.
d) zahamowanie postępu choroby.

11. Edukacja zdrowotna ukierunkowana na zdrowie jako główny cel przyjmuje

a) zapobieganie określonym chorobom.
b) prewencję chorób, które mogą pojawić się w określonej populacji.
c) wiedzę o sposobach radzenia sobie w czasie choroby.
d) wiedzę o zdrowiu i wzmacnianiu zdrowia.

12. Pomiaru tętna dokonujemy najczęściej na tętnicy

a) promieniowej.
b) szyjnej.
c) udowej.
d) dowolnej.

13. Nadciśnienie u dorosłego człowieka to wartości ciśnienia tętniczego powyżej

a) 110/70.
b) 140/90.
c) 80/60.
d) 120/80.

14. Cechą oddechu jakiej nie bierzemy pod uwagę przy ocenie układu oddechowego jest

a) rytm.
b) długość.
c) szybkość.
d) zapach.

15. Eustres to stres

a) korzystny.
b) niekorzystny.
c) neutralny.
d) obojętny.

16. Dystres działa na organizm

a) korzystnie.
b) szkodliwie.
c) zdrowotnie.
d) neutralnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

17. Neustres jest dla danej osoby

a) neutralny.
b) korzystny.
c) szkodliwy.
d) zdrowotny.

18. Zmierzony poziom stresu u podopiecznego wynosił 180 punktów. Ryzyko wystąpienia

choroby to
a) 10%.
b) 33%.
c) 50%.
d) 88%.

19. Do technik umysłowych redukcji stresu należą

a) kontrolowanie oddechu, relaksacja mięśniowa.
b) medytacja, relaksacja wyobrażeniowa.
c) redukcja wagi wydarzenia, medytacja.
d) redukcja niepewności, autohipnoza.

20. Narodowy Program Zdrowia zawiera

a) główne kierunki polityki zdrowotnej państwa.
b) programy edukacji zdrowotnej.
c) programy profilaktyczne.
d) programy promocji zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Test 2
Test praktyczny typu „próba pracy” do jednostki modułowej „promowanie
profilaktyki i promocji zdrowia”

Zadanie praktyczne

Przeanalizuj Narodowy Program Zdrowia i wykonaj zadania zgodnie z podanymi

wytycznymi.
1. Scharakteryzuj koncepcje zdrowia.
2. Określ zadania promocji zdrowia.
3. Określ zadania profilaktyki.
4. Zidentyfikuj fazy profilaktyki.
5. Zidentyfikuj modele edukacji zdrowotnej.
6. Wykaż związki między pojęciami: zdrowie, promocja zdrowia, profilaktyka, edukacja

zdrowotna.

Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:

Kryterium

Sposób punktowania

1. Omówienie koncepcji zdrowia

1 pkt – za omówienie jednej koncepcji ,
2 pkt. – za omówienie dwóch koncepcji,
3 pkt. – za omówienie trzech koncepcji

2. Wskazywanie zadań promocji zdrowia 0–2 za omówienie zadań promocji zdrowia
3. Wskazywanie zadań profilaktyki

0–2 za omówienie zadań profilaktyki (1 – za
odpowiedź niepełną, 2 – za wyczerpującą odpowiedź)

4. Wskazanie i omówienie faz

profilaktyki

1 punkt – za omówienie 1 fazy
2 punkty – za omówienie 2 faz
3 punkty – za omówienie 3 faz

5. Wskazywanie modeli edukacji

zdrowotnej

1 punkt za wskazanie jednego modelu
2 punkty za wskazanie dwóch modeli
3 punkty za wskazanie trzech metod

6. Wskazanie związków pomiędzy

zdrowiem, promocją zdrowia,
profilaktyką i edukacją zdrowotną.

0 – 2 za wskazanie związków między pojęciami
(1 – za odpowiedź niepełną lub obarczoną niewielkim
błędem, 2 – za odpowiedź wyczerpującą)

Proponuje się następujące formy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 7 punktów,

−

dostateczny – za uzyskanie co najmniej 10 punktów,

−

dobry – za uzyskanie co najmniej 13 punktów,

−

bardzo dobry – za uzyskanie co najmniej 15 punktów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzenie osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

1

Scharakteryzować koncepcje zdrowia

B

P

2

Określić zadania promocji zdrowia

A

P

3

Wykazać znaczenie działań profilaktycznych dla zdrowia

C

P

4

Zidentyfikować zadania zaliczane do profilaktyki I, II, III
poziomu

C

P

5

Zidentyfikować modele edukacji zdrowotnej

C

PP

6

Wskazać związki pomiędzy zdrowiem, promocją zdrowia,
profilaktyką i edukacją zdrowotną

C

PP

Instrukcja dla nauczyciela

2. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

3. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
4. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązywania zadań.
5. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcje, treść zadania praktycznego,

kartę odpowiedzi).

6. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne zadawane przez uczniów.
7. Przypomnij o upływający czasie na 10 minut przed końcem sprawdzianu.
8. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
9. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego.
4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Na wykonanie sprawdzianu masz 45 minut.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

treść zadania praktycznego

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia

1. Charakterystyka koncepcji zdrowia.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

2. Zadania promocji zdrowia.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

3. Zadania profilaktyki.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

4. Fazy profilaktyki.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

5. Modele edukacji zdrowotnej.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

6. Związki między pojęciami: zdrowie, promocja zdrowia, profilaktyka, edukacja

zdrowotna.

....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

Kryterium

Punktacja

1

2

3

4

5

6

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7. LITERATURA

1. Boenish E., Haney C.M.: Twój stress. Sens życia, równowaga i zdrowie. GWP, Gdańsk 2002
2. Karski J. B.: Promocja zdrowia. Oficyna Poligraficzna MBG, Warszawa 1992
3. Korczak C.:(red.): Higiena i ochrona zdrowia. PZWL, Warszawa 1997
4. Odleżyny, zapobieganie i leczenie – praca zbiorowa. Naczelna Rada Pielęgniarek

i Położnych. Warszawa 2001

5. Pike S., Forster D.: Promocja zdrowia dla wszystkich. Lublin 1998
6. Praca zbiorowa pod red. Ślusarskiej B., Zarzyckiej D., Zahradniczek K.: Podstawy

pielęgniarstwa. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004

7. Praca zbiorowa pod red. Zahradniczek K.: Pielęgniarstwo, Wydawnictwo Lekarskie

PZWL, Warszawa 2004

8. Praca zbiorowa do red. Kulik T. B. i Latalskiego M.: Zdrowie publiczne. Wydawnictwo

Czelej, Lublin 2002

9. Praca zbiorowa pod red. Kulik T. B. i I. Wrońskiej I.: Zdrowie w medycynie i naukach

społecznych. KUL, Oficyna Wydawnicza W Stalowej Woli, 2000

10. Praca zbiorowa pod redakcją Gwiazdkowskiego A.: Zachowania zdrowotne. Instytut

Medycyny Pracy, Łódź 1990

11. www.mpps.gov.pl

Czasopisma:

−

Remedium

−

Zdrowa żywność, zdrowe żywienie,

−

Zdrowie