30 marca 2011, 12:50

Autor: Zygmunt Novák
czytano: 12761 razy

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

Oprócz fotografii przyrody, pejzażu i portretu
jednym z pierwszych tematów, jakie
podejmujemy w fotografii, jest fotografowanie
naszego otoczenia. Często jest to właśnie
przestrzeń miasta. Jednym może ona się wydać
zupełnie nieinteresująca, drudzy tylko w niej
znajdują sens spaceru z aparatem
fotograficznym. Niezależnie od waszych
preferencji, warto zagłębić się w ulice miasta,
kształtować zmysł obserwacji i spróbować znaleźć
swój sposób na "miejskie" zdjęcia. Zapraszam do
wspólnego zastanowienia się nad mieszanką
street photo, fotografii architektury, pejzażu
miejskiego i reportażu.

Cechy charakterystyczne przestrzeni miejskiej

Przestrzeń miejska intuicyjnie jest w zasadzie łatwa do określenia. Zanim jednak zajmiemy się
fotografowaniem w tej przestrzeni, zdefiniujmy, czym ona jest. Spróbujmy wyjść z definicji
matematycznej. Otóż, przestrzeń to zbiór, w którym określone są rozmaite relacje i działania pomiędzy
jego elementami. Naszym zbiorem, w którym będziemy fotografować, jest obszar zurbanizowany, czyli
wszystko to, co tworzy miasto, łącznie z przedmieściami i peryferiami. Elementami tej specyficznej
przestrzeni są oczywiście ludzie, budynki, cała infrastruktura i komunikacja. Najbardziej interesujące
dla fotografa w tej przestrzeni, z mojego punktu widzenia, jest nie tyle architektura, a właśnie
poszukiwanie relacji i działań pomiędzy elementami przestrzeni miasta. Niewyczerpanym źródłem
tematów może być funkcjonowanie człowieka w tym otoczeniu, którego przecież sam jest autorem i
jednocześnie aktorem.

Fot. Zygmunt Novák

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

1 z 12

2015-08-15 15:59

Elementy miejskiej infrastruktury, budynki, mniej lub bardziej uporządkowane obszary, mogą stać się
znakomitym tłem dla pokazania relacji między ludźmi. Te relacje mogą być rzeczywiste lub tylko
stworzone i zarejestrowane przez fotografa-obserwatora. Oprócz możliwości rejestrowania istniejących
wydarzeń, mamy niezwykłą możliwość wykreowania zabawnych zależności, odniesień między
człowiekiem, a innymi elementami naszej przestrzeni. Mimo iż fizycznie nie musimy ingerować w
fotografowaną scenę, nie musimy aranżować postaci i innych elementów naszej fotografii, wystarczy, że
nauczymy się znajdować wyjątkowe zestawienia postaci, planów, kształtów, kolorów i zamykać je w tej
wyjątkowej chwili w kadrze, w którym tworzą tę wyróżniającą się spośród innych kompozycję.
Kompozycję o tym ważnym dla nas znaczeniu i jednocześnie czytelną dla odbiorcy naszej fotografii.

Fot. Zygmunt Novák

Geometria, architektura, rytmy powtórzenia

Przestrzeń miejska, jako otoczenie człowieka niemal w pełni przez niego zaplanowane i urządzone, jest
w przeciwieństwie do naturalnego pejzażu zamknięta w precyzyjne ramy geometryczne. Nawet chaos w
tej przestrzeni, który nie uległ "uporządkowaniu", często bywa wtórny. Może być naruszony przez
człowieka na tyle, że nie może się równać z naturalnym krajobrazem. Ta specyfika miejskiego pleneru
sprawia, że możemy w szczególny sposób zająć się nim w fotografii, mimo że stosowane techniki,
tematyka i pomysł autora na fotografie bywają niezwykle zróżnicowane i nie dają się zamknąć w jedną
prostą regułę. W pejzażu miejskim znajdziemy niezliczone ilości regularnych kształtów i linii,
układających się w różne abstrakcyjne formy. Znajdziemy powtarzające się elementy, tworzące rytm w
kadrze.

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

2 z 12

2015-08-15 15:59

Fot. Zygmunt Novák

Powtórzenia kształtów, choć stworzone z zupełnie innych elementów, na płaszczyźnie zdjęcia utworzą
wzajemne skojarzenia i relacje. Interesująca architektura może dla fotografa być znakomitym obiektem
do fotografowania. Jednak nie jej przedstawienie na zdjęciu zgodnie z zamierzeniem projektanta jest
naszym celem, ale wykorzystanie jej jako nowy obszar eksploracji, znajdowanie kadrów w jej
fragmentach, wzajemne zestawienia elementów architektonicznych lub jako scenografia, na tle której
pokazujemy przechodniów.

Światło, pora dnia, pora roku

Jak wiadomo, światło w fotografii odgrywa kluczową rolę, nie tylko dlatego, że tworzy obraz na
powierzchni światłoczułej, ale przede wszystkim jego charakter, barwa, kierunek padania wydobywają z
fotografowanej sceny szczególny nastrój, kontrast i rzeźbę. Mieszkając w mieście, pracując i bawiąc się
w nim, mamy możliwość wnikliwej obserwacji pór dnia i pór roku. Jeśli nie jest nam to obojętne, szybko
dostrzeżemy zmienność naturalnego oświetlenia w ciągu dnia, a także w ciągu roku.

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

3 z 12

2015-08-15 15:59

Fot. Zygmunt Novák

Jeśli fotografujemy wielokrotnie te same miejsca o różnych porach, zdobędziemy wiedzę o tym, kiedy
oświetlenie jest najbardziej odpowiednie, by zrealizować nasz pomysł, albo przeciwnie, kiedy światło
jest na tyle "kreatywne", że pomysły pojawiają się w plenerze same. Cienie i smugi światła stają się
dodatkowymi elementami kompozycji na fotografii. Ta sama scena sfotografowana przy świetle
słonecznym padającym z innego kierunku, będzie już zupełnie innym zdjęciem. Światło miękkie,
rozproszone stworzy całkowicie odmienne kadry o zupełnie innym charakterze. Pamiętajmy zatem o
kluczowej roli światła. Niezależnie, czy będzie to światło dzienne, sztuczne, miękkie czy kontrastowe,
próbujmy je dobrze poznać. Fotografując w różnych warunkach, sami wkrótce znajdziemy swój ulubiony
charakter światła. Dla jednych będzie to bezpośrednie oświetlenie słoneczne w bezchmurny dzień,
rankiem lub po południu, dla innych najbardziej inspirującym okaże się sztuczne oświetlenie, w które
obfituje miasto nocą.

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

4 z 12

2015-08-15 15:59

Fot. Zygmunt Novák

Moment: decydujący i dowolny

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

5 z 12

2015-08-15 15:59

Fot. Zygmunt Novák

Przywołując teorię decydującego momentu

Henriego Cartier Bresson'a

, możemy się zastanowić, czy w

fotografowaniu miasta warto zwracać uwagę na szczególny moment, w którym zwalniamy

migawkę

.

Jest przecież wiele zdjęć, które możemy zrobić w niemal dowolnym momencie. Wyszukując sytuacje,
które są charakterystyczne dla danej przestrzeni i dla naszego sposobu widzenia, wydaje się być
oczywiste, że takie zdjęcia powstają w decydującej chwili.

Nie wcześniej i nie później, tylko w najbardziej odpowiednim, kulminacyjnym momencie.

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

6 z 12

2015-08-15 15:59

Fot. Zygmunt Novák

Zatem taka fotografia wymaga od nas cierpliwości, często wyczekiwania dogodnego momentu na
zrobienie zdjęcia, czy wręcz planowania osiemdziesięciu procent kompozycji zdjęcia, pozostawiając
dwadzieścia procent "planowanemu przypadkowi". Niemniej wiele jest interesujących zdjęć opisujących
przestrzeń miasta i relację tej martwej, betonowej tkanki z żywą, będącą stale w ruchu społecznością.
Fotografie te nie powstały w tym jedynym i niepowtarzalnym momencie. Przywołajmy na przykład
fotografie opustoszałych placów, ulic czy parkingów, gdzie obecność człowieka zaznacza się jedynie
efektami jego działań, a nie bezpośrednim zaistnieniem na fotografii (np.

Branislav Kropilak

,

Łukasz

Biederman

).

Strona 1

Strona 2

Porządkowanie przestrzeni, kolejność planów

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

7 z 12

2015-08-15 15:59

Fot. Zygmunt Novák

Człowieka w miejskim pejzażu możemy postrzegać na dwa sposoby: albo jako głównego bohatera
stanowiącego temat zdjęcia, albo (częściej) jako uzupełnienie kadru – wówczas postać człowieka staje
się elementem dopełniającym kompozycję. Jak już powiedzieliśmy wcześniej, stajemy się
obserwatorami i interpretujemy miejską rzeczywistość na fotografii. Raczej nie ingerujemy w ułożenie
elementów zdjęcia. "Jedyny" wpływ, jaki mamy na te elementy, które utworzą nasze fotografie, to
wybór miejsca, światła, perspektywy, wzajemne ułożenie planów i wybór właściwej naszym zdaniem
chwili zwolnienia migawki. Aż tyle! Elementami statycznymi w kadrze będą zwykle elementy
architektoniczne i infrastruktura.

Fot. Zygmunt Novák

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

8 z 12

2015-08-15 15:59

Zmienni będą przechodzący ludzie i wszystkie inne poruszające się elementy. Te stałe elementy
możemy wykorzystać jako "osnowę" naszej kompozycji zdjęcia, a pozostałe składowe, poruszające się w
sposób chaotyczny lub częściowo przewidywalny, staną się przypadkową częścią zdjęcia. Od naszego
wyczucia, refleksu, cierpliwości i umiejętności przewidywania, zależy czy zarejestrujemy na zdjęciu
interesujące relacje między elementami stałymi i zmiennymi.

Kolor czy czerń i biel

Fot. Zygmunt Novák

W zdjęciach, gdzie najbardziej istotną rolę będzie odgrywała forma, kształty i linie, najbardziej
odpowiednia może się wydawać technika czarno-biała. Transformacja barwnej rzeczywistości na
odcienie między czernią, a bielą pozbawia takie fotografie pierwotnego, dosłownego znaczenia i
przenosi nas, oglądających tę fotografię, w nowy świat ponownej interpretacji. Fotograf powinien
decyzję o wyborze techniki podjąć przed wykonaniem zdjęcia. W ten sposób kierunkuje swoją
wrażliwość zgodnie z tym, w jaki sposób zostanie zarejestrowany obraz. Technika cyfrowa pozwala na
podjęcie decyzji kolor czy czerń i biel dopiero na etapie komputerowej obróbki, co nie powinno nas
zwalniać z odpowiedniego myślenia podczas fotografowania. Zdjęcie w kolorze w pierwszej kolejności
pozwala na interpretację dosłowną obrazu. Dlatego w dobrej fotografii barwnej kolor powinien być użyty
z pełną świadomością autora. Wielobarwny w sensie dosłownym i przenośnym świat przestrzeni miasta,
uważnemu i wrażliwemu obserwatorowi pozwoli bawić się w proste i zarazem niezwykłe zestawienia
kolorów, podkreślanie kontrastu znaczeniowego przez kontrast barwny lub pokazanie podobieństw przez
zestawienie elementów o tej samej barwie.

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

9 z 12

2015-08-15 15:59

Fot. Zygmunt Novák

Przestrzeń publiczna to nie tylko skwery ulice czy parki, to także wnętrza. Budując obraz miasta nie
powinniśmy zapominać, że właśnie w takich miejscach, obserwując rzeczywistość, możemy nie ruszając
się z miejsca, zrobić wiele ciekawych fotografii. Jak zawsze istotne jest wrażliwe oko i refleks. Przyda się
także dyskrecja i wrażliwość na drugiego człowieka.

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

10 z 12

2015-08-15 15:59

Fot. Zygmunt Novák

Czym fotografować

W fotografowaniu pejzażu miejskiego mogą zostać użyte bardzo różne aparaty. Od najprostszej camera
obscura aż po sprzęt wielkoformatowy na ławie optycznej, nie zapominając o całej gamie sprzętu
cyfrowego. W praktyce początkujący fotografowie najczęściej będą wykorzystywali do tego celu
posiadaną lustrzankę cyfrową lub coraz bardziej ostatnio modne bezlusterkowce. Im aparat będzie
mniej na siebie zwracał uwagę, tym łatwiej będzie nam się czuć niezauważanymi, co jest istotne przy
migawkowej fotografii ulicznej. Dobrym ćwiczeniem dla początkujących jest fotografowanie
standardowym

obiektywem stałoogniskowym

ok. 30 mm dla APS-C.

Fot. Zygmunt Novák

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

11 z 12

2015-08-15 15:59

Zmniejszenie ilości kombinacji, przez "usunięcie" możliwości kadrowania pierścieniem

ogniskowej

na

obiektywie

powinno przyczynić się do większej kreatywności fotografa i przeniesieniu jego uwagi ze

sprzętu na temat zdjęć. Im aparat jest bardziej poręczny i szybszy, tym łatwiej będzie nam
fotografować szybko zmieniające się sceny uliczne. Jeśli nasze zainteresowanie skieruje się w stronę
scen statycznych o dużej zawartości szczegółów, wymagających dłuższych czasów naświetlania, na
przykład przy światłach miasta nocą, taka fotografia wymaga spokojnego doboru kadru i parametrów
naświetlania. Przydatnym może okazać się statyw i aparat średnioformatowy z barwnym lub czarno-
białym negatywem.

Trochę historii

W XIX wieku, a więc w czasie powstania i gwałtownego rozwoju fotografii, to właśnie miasto oprócz
portretów było głównym tematem rejestrowanym przez fotografów. Zdjęcia, mając właściwość
zatrzymywania czasu, obrazują prawdziwe oblicza miast, ich wzrost jak i degradację. Zatrzymują w
zamrożeniu płynący jak rzeka ruch uliczny i spieszących przechodniów, choć ze względu na długi czas
naświetlania, pierwsze dagerotypy przedstawiały miasto bezludne jak Paryż na

fotografii Boulevard du

Temple wykonanej przez Louis-Jacques-Mandé Daguerre

około 1838–39 roku. Pejzaż miejski w XIX

stuleciu był przede wszystkim dokumentowany. Interpretacja i estetyzowanie fotografii pojawiło się z
początkiem następnego wieku, najpierw w piktorializmie, który starał się naśladować malarstwo, a
następnie w okresie międzywojennym, kiedy przybrało różne formy interpretacji miejskich krajobrazów.
Znaleziono nowe perspektywy, z których fotografowano architekturę. Zaczęto fotografować także w
nocy. Widok dotychczas oczywisty, przekształcił się zupełnie nowy, zaskakujący obraz. Lata
sześćdziesiąte XX wieku przyniosły kolejne, nowe spojrzenie na miasto.

Fot. Zygmunt Novák

Dostrzeżono żyjących w nim ludzi, jako twórców swoistego spektaklu, który opisuje naszą kondycję jako
społeczeństwo. Wyodrębniono nowy nurt fotografii, który zyskał oddzielną nazwę "street photo".
Najważniejszą rolą takiej migawkowej fotografii był jednak dokument, a wrażliwość i estetyka fotografa
usuwała się na dalszy plan. Współczesne zjawiska w fotografii miasta można zakwalifikować do wielu
kategorii. Jako dokument, reportaż, fotografię uliczną, inscenizowaną i inne.

Zostańmy jednak tylko przy wspólnym mianowniku, jakim jest przestrzeń miejska, resztę pozostawiając
naszej kreatywności.

www.swiatobrazu.pl

Fotografowanie miasta - rób zachwycające zdjęcia w przestrzeni miejskiej

http://www.swiatobrazu.pl/fotografowanie-miasta-rob-zachwycajace-z...

12 z 12

2015-08-15 15:59