Warszawa 2010-10-10
Mgr inż. Jan Bielański
Podstawy rolnictwa
Nieruchomość – część powierzchni ziemi stanowiąca odrębny przedmiot własności.
Budynki trwale z gruntami związane, a nawet części takich budynków mogą być
również nieruchomościami, jeżeli na podstawie przepisów szczególnych
stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Nieruchomości dzielą się więc na gruntowe, (w tym rolne i nierolne), budynkowe
i lokalowe.
Nieruchomość rolna – jest to taka nieruchomość, która jest lub może być
wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie
w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając ogrodniczej,
sadowniczej i rybnej.
Części składowe nieruchomości – wszystko to co nie może być odłączone od
nieruchomości bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez
uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (np. budynki, drzewa,
zasiewy). Część składowa nieruchomości dzieli los prawny nieruchomości.
Przynależności gruntowe – są to rzeczy ruchome (ruchomości) służące do
racjonalnego korzystania z rzeczy głównej (nieruchomości). Z rzeczą główną
łączy je tylko osoba właściciela. Będą to więc narzędzia, maszyny, inwentarz.
Pożytkami naturalnymi rzeczy – są jej płody, a więc owoce, zboża, mleko, wełna,
ryby ze stawu, drzewo z lasu, piasek lub żwir pobrany z nieruchomości itp.
Pożytki cywilne rzeczy – są to dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku
prawnego, a więc są to np. czynsze z najmu lub dzierżawy.
Gospodarstwo rolne – są to grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich
częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić
zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi
z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Gospodarstwo rolne składa się z jednej lub z wielu nieruchomości.
Do fizycznego zidentyfikowania nieruchomości służy pojęcie działki
ewidencyjnej.
Działka ewidencyjna – jest to ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego
obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia liniami
granicznym
Obręb – jest to część jednostki ewidencyjnej / gminy / obejmująca na terenach
wiejskich obszar wsi /sołectwa./, a w miastach obszar ograniczony granicami
wybranych ulic o powierzchni około 25 – 100 ha.
Jednostka ewidencyjna – jest to obszar gruntów położonych w granicach
administracyjnych gminy , a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi
miejscowość o statusie miasta, również w granicach administracyjnych tego
miasta.
W miastach, w których wydzielono dzielnice, jako jednostki pomocnicze gminy
jednostką ewidencyjną może być obszar dzielnicy lub kilku sąsiadujących ze
sobą dzielnic.
Jednostka ewidencyjna dzieli się na obręby ewidencyjne, natomiast obręb dzieli
się na działki ewidencyjne.
Działka ewidencyjna jest pojęciem technicznym, natomiast nieruchomość –
. pojęciem prawnym.
Nieruchomość może składać się z jednej lub z wielu działek, położonych w
różnych obrębach. Gospodarstwo rolne może składać się z jednej lub wielu
nieruchomości rolnych.
Powierzchnię działki podaje się w hektarach, z dokładnością do 4-go miejsca po
przecinku.
W działce wykazuje się powierzchnie poszczególnych użytków gruntowych, a
na terenach rolnych również powierzchnie poszczególnych konturów
klasyfikacyjnych w granicach danego użytku gruntowego
2
Rolnictwo należy do najstarszych dziedzin działalności człowieka. W
największym stopniu zależy ono od uwarunkowań środowiskowych, ale również
samo środowisko zmienia się pod wpływem rolniczej działalności człowieka.
Podatność różnych elementów środowiska na działalność człowieka jest różna.
Najmniej zmienne są takie czynniki przyrodnicze jak rzeźba terenu i klimat. Nieco
bardziej zmienne są stosunki hydrologiczne i pokrywa glebowa. Jeszcze bardziej
podatne na wpływ człowieka są stosunki mikroklimatyczne, szata roślinna i świat
zwierzęcy oraz stosunki demograficzne i społeczne. Mniej lub więcej zmienne są
warunki ekonomiczne np. warunki komunikacyjne, rynki zbytu, stosunki
własnościowe, wielkość gospodarstw i wiele innych
.
Środowisko ekologiczne
Ekologia – nauka o wzajemnych stosunkach między organizmami roślinnymi lub
zwierzęcymi a środowiskiem, w którym żyją. Nauka ekologii bada wpływ środowiska
naturalnego na organizmy żywe (łącznie z człowiekiem) oraz zajmuje się badaniem
roli tych organizmów w przekształcaniu środowiska i wzajemnych związków między
nimi.
Czynniki ekologiczne:
1. naturalne:
1) klimatyczne (światło temperatura, opady, nasłonecznienie, wiatr)
2) topograficzne: wysokość nad poziomem morza, skłon, wystawa,
podatność gleby na erozję
3) biologiczne: flora, fauna, mikroflora, mikrofauna
4) gleba
2. antropogeniczne (sztuczne):
1) techniczne: urządzenia przemysłowe, komunikacyjne
2) techniczno – melioracyjne: urządzenia melioracyjne, deszczownie,
inspekty, cieplarnie
3) agrotechniczne: narzędzia, płodozmiany, nawozy mineralne, herbicydy
Wszystkie te czynniki działają kompleksowo, zmiana jednego z nich pociąga za
sobą zmianę innych czynników.
Rośliny wykazują znacznie większą zależność od czynników ekologicznych niż
zwierzęta, gdyż są pozbawione ruchu.
3
Czynniki klimatyczne i topograficzne:
1) światło, temperatura, opady najsilniej wpływają na produkcję roślinną
2) opady i parowanie - suma rocznych opadów w Polsce waha się od 450
do 700 mm, a w górach od 700 do 1200 mm. Tereny o mniejszej
lesistości mają mniejsze opady. Optymalna wielkość opadów w Polsce to
600 mm rocznie.
3) mikroklimat – ma na niego wpływ lokalne położenie terenu (wzniesienie
czy dolina, skłon mały czy wielki, wystawa w stosunku do słońca).
Najwięcej ciepła otrzymują zbocza południowe, mniej wschodnie i
zachodnie, a najmniej północne.
4) gleba – jest to wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej przekształcona w
procesie
glebotwórczym
w
wyniku
oddziaływania
czynników
klimatycznych (słońce, opady, temperatura), biologicznych oraz
działalności człowieka.
Gleba różni się od martwej skały macierzystej głownie tym, że ma
zdolność produkcyjną, mogącą zapewnić roślinom wodę, pokarm i
powietrze, które oprócz światła i ciepła są niezbędne do życia roślin.
Wartość gleb zależy przeważnie od zawartości w nich cząstek
spławialnych (mniejszych od 0,02 mm).
Z rolniczego i ekonomicznego punktu widzenia szczególnie ważną cechą
gleb jest ich wartość użytkowo – rolnicza wyrażona zaliczeniem do
odpowiedniej klasy bonitacyjnej. O zaliczeniu do odpowiedniej klasy
decyduje przede wszystkim skład mechaniczny gleby, skała macierzysta
i miąższość warstwy uprawnej.
Z reguły gleby zwięzłe należą do najzasobniejszych w składniki
pokarmowe. Gleby średnio zwięzłe zaliczamy do średnio dobrych, a
gleby lekkie (piaszczyste) do najsłabszych. Należy jednak pamiętać, że o
produkcyjności gleby decydują nie tylko właściwości fizyczne, lecz także i
to w dużym stopniu stosunki wodne.
O jakości gleby i jej przydatności pod uprawę określonych roślin decyduje
także odczyn gleby, to jest jej kwasowość wyrażona wskaźnikiem pH.
I tak:
gleby bardzo kwaśne – pH poniżej 4,5
gleby kwaśne – pH powyżej 4,6 do 5,5
4
gleby lekko kwaśne – pH powyżej 5,6 do 6,5
gleby o odczynie obojętnym – pH powyżej 6,6 do 7,2
gleby o odczynie zasadowym – pH powyżej 7,2
Gleby kwaśne są przeważnie glebami ubogimi, a gleby o odczynie
obojętnym należą do zasobnych w składniki pokarmowe.
Zasobność gleby jest to zawartość w niej próchnicy, azotu, fosforu i
potasu. Im więcej gleba zawiera składników pokarmowych w formie
przyswajalnej dla roślin, tym bardziej jest produktywna (daje większe
plony). Zawartość składników pokarmowych zwiększa się z reguły wraz
ze wzrostem zawartości części spławianych i mineralnych
Czynniki biologiczne środowiska, a więc świat roślin – flora oraz świat zwierząt
– fauna. Sfera występowania organizmów żywych na ziemi zwana jest biosferą.
Biosfera obejmuje wierzchnie warstwy skorupy ziemskiej i prawie całą głębokość
oceanów oraz warstwę atmosfery do wysokości 8-10 km. Decydująca większość
organizmów żywych mieści się jednak w przyziemnej warstwie atmosfery i
powierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej, zwanej glebą. Szczególnie zasobna w
organizmy żywe jest wierzchnia warstwa gleby uprawnej, czyli rola. Z rolniczego
punktu widzenia szczególne znaczenie ma świat żywych organizmów oddziałujących
na warunki rozwoju roślin uprawnych, mikroflora glebowa (glony, grzyby, bakterie) i
mikrofauna glebowa (np. pierwotniaki).
Rośliny dzielą się na jednoroczne – owocujące raz w życiu najpóźniej w rok po
wysiewie, rośliny dwuletnie – owocujące raz w życiu najpóźniej w dwa lata po
wysiewie oraz rośliny wieloletnie – zdolne do wegetacji dłużej niż przez dwa lata i
mogące owocować wielokrotnie, przy czym niektóre owocują po raz pierwszy nawet
w roku wysiewu.
Wśród roślin jednorocznych można wyróżnić grupę gatunków jarych,
wysiewanych na wiosnę, ich okres wegetacji może być krótki np. rzepik jary – do 90
dni lub długi, np. konopie do 160 dni.
Drugą grupę stanowią gatunki ozime, wysiewane w lecie lub w jesieni, a
schodzące z pola latem następnego roku np. żyto ozime ma okres wegetacji 290 –
300 dni.
5
Zmianowanie – polega na stosowaniu określonego następstwa roślin po sobie w celu
utrzymania odpowiedniej żyzności gleby. Co jakiś czas ten sam gatunek rośliny
powraca na dawne pole, jest to tak zwany cykl zmianowania albo rotacji.
Płodozmian – jest to zaplanowane zmianowanie , czyli następstwo roślin
.Zaplanowanie płodozmianu wymaga podziału gospodarstwa na pola płodozmianowe
i ustalenie na nich następstwa roślin oraz zabiegów agrotechnicznych i nawożenia.
Rola
Jest to wierzchnia warstwa gleby poddawana zabiegom agrotechnicznym (orka,
bronowanie, nawożenie itp.). Grubość warstwy roli odpowiada głębokości zasięgu
narzędzi uprawowych, a więc zasięgowi pługa i wynosi średnio 20-30 cm. Rola może
więc wystąpić tylko na gruntach ornych i ogrodów, nie występuje na użytkach
zielonych.
Gleby posiadające zdolności rozpadania się i ponownego skupiania się w
agregaty o rozmaitej wielkości nazywamy glebami strukturalnymi. Takie są np.
czarnoziemy. Natomiast gleby sypkie (np. piaski), rozpylone lub pękające na duże
bryły (np. iły) nazywamy glebami niestrukturalnymi.
Największa strukturalność gleby występuje przy dużej różnorodności cząstek
mechanicznych i koloidalnego lepiszcza oraz przy odpowiednim stosunku części
piaszczystych, gliniastych, ilastych oraz próchnicy.
Z punku widzenia wymagań roślin uprawnych najbardziej pożądany jest tzw.
układ gruzełkowo-koronkowy struktury gleby. Zapewnia on roślinom najlepsze
zaopatrzenie w wodę, tlen i składniki pokarmowe.
Sprawność roli
Jest to taki stan roli, który zapewnia optymalne warunki dla wzrostu i rozwoju
roślin. Rola sprawna jest pulchna, zgruźlona, umiarkowanie uwilgotniona, ciemno
zabarwiona, osiada pod ciężarem człowieka na grubość obcasa, lekko zwilża i
oblepia wetkniętą w nią laskę, daje się formować rękami w bryły oraz rozpada się
lekko na gruzełki, ma zapach rozłożonego kompostu. Nie jest natomiast sprawną rola
mokra, przesuszona, zaskorupiona, nadmiernie zleżała lub zbytnio pulchna.
6
Kultura roli
W wyniku wieloletniej racjonalnej gospodarki rolnej gleby uprawne osiągają
sprawność przy mniejszym nakładzie pracy i w krótszym czasie. Zachowują one
przez dłuższy czas zdolność do łatwego nabywania i długiego zachowania stanu
sprawności nazywanego kulturą roli A więc zdolność roli do szybkiego uzyskiwania
stanu sprawności jest oznaką jej kultury .
Pojęcie kultury roli jest wiec pojęciem szerszym od pojęcia sprawności roli.
Doprowadzenie gruntów rolnych do wyższej kultury wymaga kilku, a nawet kilkunastu
lat właściwej gospodarki. Sprzyja temu staranna uprawa roli, intensywne nawożenie
organiczne i mineralne, systematyczne wapnowanie, staranna walka z chwastami
odpowiedni dobór roślin (większy udział motylkowych i okopowych) itp.
.
Degradacja gleb – proces zachodzący w niektórych glebach, a szczególnie w
czarnoziemach, polegający na zmniejszaniu się zawartości próchnicy w górnych
warstwach tych gleb, wyługowaniu węglanu wapnia do warstw głębszych, a w
związku z tym zmianie odczynu z obojętnego na słabo kwaśny, a nawet kwaśny.
Barwa zdegradowanych czarnoziemów nie jest już charakterystycznie czarna, a w
miarę zmniejszania się ilości próchnicy staje się szara lub szarobrązowa.
Degradacja zmniejsza żyzność gleb. Degradacji zapobiega naważenie organiczne
Produkcja rolnicza
Jest to suma wytworzonych w rolnictwie dóbr materialnych czyli określonych
wartości użytkowych. Mierzy się ją przy pomocy miar naturalnych (sztuki, kilogramy,
kalorie itp.) albo przy pomocy jednostek przeliczeniowych lub wartościowo w złotych.
Na przykład wielkość produkcji zwierzęcej można wyrazić pryz pomocy tzw.sztuk
dużych(sztuka duża = 1 krowa o wadze 500 kg ,a np. 1 świnia = 0.18 sztuki dużej) .
Rośliny uprawne:
1) zboża: pszenica ozima, pszenica jara, żyto, jęczmień ozimy, jęczmień jary,
owies, kukurydza, gryka, proso,
2) okopowe: ziemniaki, buraki cukrowe, buraki pastewne, brukiew, marchew
pastewna, rzepa ścierniskowa,
7
3) motylkowe wieloletnie: koniczyna czerwona, koniczyna biała, lucerna,
esparceta, nostrzyk,
4) strączkowe (motylkowe jednoroczne): groch, peluszka, wyka, bobik,
5) oleiste, włókniste i specjalne: rzepak ozimy, rzepak jary, rzepik ozimy, rzepik
jary, konopie, mak, słonecznik, len, dynia oleista, tytoń, chmiel.
Warzywa:
1) warzywa kapustne i liściowe:
- warzywa kapustne: kapusta biała, kapusta czerwona, kapusta brukselska,
kapusta chińska, kalafior, brokuł, jarmuż, kalarepa
- warzywa liściowe: sałata, boćwina, szpinak.
2) warzywa korzeniowe i rzepowate:
- warzywa korzeniowe: marchew, pietruszka, burak ćwikłowy, seler, cykoria,
pasternak, skorzonera,
- warzywo rzepowate: rzepa, rzodkiew, rzodkiewka
3) warzywa psiankowate i dyniowate:
- warzywa psiankowate: ziemniak wczesny, pomidor, papryka,
- warzywa dyniowate: ogórek, dynia, melon, kawon,
4) warzywa cebulowe: cebula, czosnek, por,
5) warzywa strączkowe: fasola, groch, bób
6) warzywa wieloletnie: rabarbar, szparag,
chrzan.
Rośliny sadownicze
Wszystkie rośliny sadownicze można podzielić na następujące podstawowe
grupy:
1/drzewa owocowe ziarnkowe /jabłoń, grusza/ i pestkowe /śliwa, wiśnia,
czereśnia, brzoskwinia, morela/
2/ krzewy owocowe /agrest, porzeczka, malina, jeżyna/
3/ byliny jagodowe /truskawka, poziomka/.
Do zasadniczych czynności związanych z zakładaniem i prowadzeniem sadów
należy:
1/ obfite naważenie organiczne,
2/ głęboka orka.
3/ wapnowanie gleby,
4/ sadzenie osłon wiatrochronnych,
5/ właściwy dobór gatunków i odmian,
6/ właściwe rozmieszczenie i zasadzenie drzew,
7/ właściwa uprawa między rzędami drzew,
8/ bieżące nawożenie i odchwaszczanie.
8
Wyróżnia się sady działkowe o powierzchni kilku arów, sady drobnogospodarskie
o powierzchni kilku hektarów oraz sady wielkotowarowe o powierzchni
kilkadziesiąt lub kilkaset hektarów..Drzewa owocowe odróżnieniu od
roślinkrótkotrwałych mają bardzo silnie
rozwinięty system korzeniowy, który zależnie od położenia zwierciadła wody
gruntowej może sięgać od 2 do 6 metrów głębokości.. Główna masa korzeni
mieści się jednak w warstwie gleby 15 do 80 cm od powierzchni .Promień
bocznego zasięgu korzeni jest niekiedy 3-krotnie większy od promienia korony
drzewa.
Drzewa pobierają wodę tylko przez najmłodsze wierzchołkowe części korzeni
okryte włośnikami.
Do najlepszych gleb pod sady zalicza się lessy i czarnoziemy, zaś do
najgorszych suche piaski oraz gleby bagienne i torfowe.
Wymagania glebowe i klimatyczne krzewów owocowych są przeważnie
znacznie mniejsze niż drzew owocowych. W stosunku do gleby największe
wymagania ma jabłoń, a najmniejsze wiśnia.
Systematyka użytków gruntowych
1.Tereny rolne – obszary, na których rolnictwo stanowi podstawową sferę
działalności produkcyjnej człowieka.
2.Użytek gruntowy – część powierzchni ziemi użytkowana w sposób jednolity (np.
. użytki rolne, lasy itp.).
3.Grupy i rodzaje użytków gruntowych i ich oznaczenia:
1)
użytki rolne:
- grunty orne (w tym ugory i odłogi) - R,
- sady - S,
- łąki - Ł
- pastwiska - PS
- grunty rolne zabudowane (zagrody) – B,
- grunty pod stawami – Wsr
- grunty pod rowami – W.
2)
grunty leśne oraz zadrzewione lub zakrzewione
- lasy – Ls,
- zadrzewienia lub zakrzewienia – Lz,
9
grunty zabudowane i zurbanizowane:
- tereny mieszkaniowe – B,
- tereny przemysłowe – Ba,
- inne tereny zabudowane (np. szpital, szkoła) – Bi,
- zurbanizowane tereny niezabudowane – Bp,
- tereny rekreacyjno – wypoczynkowe – Bz,
- użytki kopalne – K,
- tereny komunikacyjne: drogi – dr,
koleje – Tk,
inne (np. lotnisko, port) – Ti
4)
użytki ekologiczne – E
5)
grunty pod wodami – płynącymi Wp
– stojącymi Ws
6)
tereny różne – Tr,
7)
nieużytki – N.
Sad – jest to grunt o powierzchni co najmniej 0,10 ha o zwartym nasadzeniu drzew
lub krzewów owocowych, to znaczy na pow. 0,10 ha rośnie minimum 60 drzew
lub minimum 200 krzewów owocowych.
Grunty pod stawami – grunty pod zbiornikami wodnymi wyposażonymi w urządzenia
hydrotechniczne, nadające się do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb,
obejmujące powierzchnię ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny
przyległe do stawów i z nimi związane.
Las – zwarty obszar gruntu pokryty roślinnością leśną (drzewa, krzewy, runo leśne)
większy od 0,10 ha i przeznaczony do produkcji leśnej.
Zadrzewienia i zakrzewienia - grunty pokryte drzewami lub krzewami, nie stanowiące
lasów, a więc skupiska drzew mniejsze od 0,10 ha, jary i wąwozy pokryte
drzewami i krzewami, nieczynne zarośnięte cmentarze, zarośla przyrzeczne itp.
Zadrzewienia lub zakrzewienia z reguły występują na użytkach rolnych i wówczas
mają oznaczenie podwójne np. Lz/Ps ,ale mogą również występować samoistnie
– Lz (np. zadrzewiony wąwóz).
10
Użytki ekologiczne – prawnie chronione pozostałości dawnych ekosystemów np.
śródpolne lub śródleśne „oczka wodne”, niektóre bagna, torfowiska, wydmy itp.
ustalone na podstawie rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy na
podstawie ustawy o ochronie przyrody..
Tereny różne – grunty nie zaliczone do żadnej z wyżej wymienionych grup, a więc
takie jak nieczynne hałdy, wysypiska, tereny poprzemysłowe, po poligonach
wojskowych – jeżeli przewidziane są do rekultywacji oraz grunty pod wałami
przeciwpowodziowymi.
Nieużytki – nie zaliczone do użytków ekologicznych bagna, trzęsawiska, moczary,
ruchome piaski, plaże nieurządzone, wydmy, urwiska, skały, rumowiska, a także
nie przeznaczone do rekultywacji nieczynne wyrobiska po wydobywaniu kopalin.
Grunty pod wodami płynącymi – grunty pod wodami w rzekach, potokach górskich,
kanałach i innych ciekach o przepływach stałych lub okresowych, a także grunty
pod wodami znajdującymi się w jeziorach i zbiornikach, z których cieki wpływają
lub do których wpływają.
Grunty pod wodami stojącymi – grunty pod wodami w jeziorach i zbiornikach innych
niż określone wyżej, a więc pod akwenami do których wody nie dopływają i z
których nie wypływają.
Klasyfikacja gruntów
Użytki rolne, lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa oraz grunty pod
wodami stojącymi o powierzchni mniejszej niż 10 ha podlegają gleboznawczej
klasyfikacji. I tak:
1) w gruntach ornych wyodrębnia się 8 klas: I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI,
2) w pozostałych gruntach podlegających klasyfikacji wyodrębnia się
6 klas : I,II,III,IV,V,VI.
Zmiana klasy gruntu jest możliwa:
- po zmeliorowaniu gruntów,
- po klęsce żywiołowej np. powodzi,
- po trwałej zmianie użytku gruntowego,
11
- po stwierdzeniu grubego błędu w klasyfikacji.
Decyzje w tej sprawie podejmuje starosta.
Klasyfikacja gruntów jest wykorzystywana:
- do naliczania podatku rolnego,
- w planowaniu przestrzennym,
- w szacowaniu nieruchomości rolnych.
Gleboznawczą klasyfikację gruntów przeprowadzono w Polsce w latach 1956-70 na
podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 czerwca 1956 r. w sprawie
klasyfikacji gruntów /Dz.U. Nr 19, poz,97 /. Na podstawie map klasyfikacyjnych
sporządzonych w toku klasyfikacji, wykonano następnie mapy kompleksów rolniczej
przydatności gleb, zwane mapami glebowo-rolniczymi, które określają granice
wyodrębnionych obszarów najbardziej przydatnych pod uprawę określonych roślin.
Przestrzeń rolniczą podzielono wówczas na 14 kompleksów rolniczej przydatności
gleb, np., kompleks pszenny bardzo dobry, kompleks żytni dobry itp.
Mapy glebowo- rolnicze wykorzystywane były wtedy przez gminną służbę rolną do
rejonizacji kontraktacji zbóż , ziemniaków, buraków cukrowych itp. .Obecnie są one
przydatne do szacowania nieruchomości rolnych oraz w procesie ochrony gruntów
rolnych.
Podatek rolny – coroczne świadczenie na rzecz budżetu gminy z tytułu posiadania
użytków rolnych o powierzchni fizycznej przekraczającej 1 ha lub powierzchni
przeliczeniowej przekraczającej 1 ha przeliczeniowy. Podatek rolny wynosi
równowartość 2,5 kwintala żyta za każdy hektar przeliczeniowy użytków
rolnych. Cenę 1 kwintala żyta publikuje co kwartał Prezes GUS-u. Do naliczenia
podatku przyjmuje się cenę ziarna żyta średnią z trzech pierwszych kwartałów
ubiegłego roku. Rada gminy może cenę tę obniżyć, nie więcej jednak niż o
połowę.
Hektar przeliczeniowy – umowna jednostka powierzchni 1 ha powstała z
przemnożenia powierzchni poszczególnych klas użytków rolnych przez
współczynniki (wagi) nadane tym klasom ustawą z dnia 15.11.1984 r. o podatku
rolnym, zależne od położenia użytków rolnych w odpowiednim okręgu
podatkowym. Do obliczenia hektarów przeliczeniowych przyjmuje się klasy
użytków rolnych z ewidencji gruntów i budynków, a okręgi podatkowe przyjmuje
12
się z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10.12.2001r. w sprawie
zaliczenia gmin oraz miast do jednego z czterech okręgów podatkowych (Dz. U.
Nr 143, poz. 1614).
Wskaźniki szacunkowe gruntu – wartość 1 ha gruntu rolnego wyrażona w kwintalach
żyta, zależna od klasy gruntu i położenia w odpowiednim okręgu podatkowym
W przypadku gruntów leśnych wskaźniki szacunkowe gruntów wyrażone są w
liczbie m3 drewna za 1 ha gruntu leśnego zależnie od typy siedliskowego lasu..
Wskaźniki szacunkowe gruntów podane są w rozporządzeniu Rady Ministrów z
dnia 21 września 2004r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania
operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 207, poz. 2109)
Wskaźnik bonitacji gleb – stosunek powierzchni przeliczeniowej wyrażonej w
hektarach przeliczeniowych do powierzchni faktycznej/. Wskażnik ten
charakteryzuje przeciętną jakość gleb na danej powierzchni i jest powszechnie
wykorzystywany w procesie szacowania nieruchomości rolnych podejściu
porównawczym.
Agrotechnika – całokształt zabiegów stosowanych w produkcji roślinnej, a więc
przygotowanie nasion do siewu i siew, pielęgnowanie, sprzęt plonów,
przechowywanie, omłot i czyszczenie.
Obrót nieruchomościami rolnymi.
Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu stroju rolnego
– Dz. U. nr 64, poz. 592.
1/ Obrót nieruchomościami w tym również rolnymi jest w Polsce nieograniczony.
Jedynie cudzoziemcy przy nabywaniu nieruchomości mają pewne ograniczenia,
gdyż na nabycie nieruchomości muszą uzyskać zezwolenie Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji, które jest wydawane jeżeli sprzeciwu nie
zgłosi Minister Obrony Narodowej , a w przypadku nabywania nieruchomości
rolnej również gdy nie sprzeciwi się Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
13
Przy obrocie nieruchomościami rolnymi prawo pierwokupu przysługuje dwom
podmiotom, a mianowicie : w pierwszej kolejności dzierżawcy, dzierżawiącemu
nieruchomość rolną od co najmniej 3-ch lat oraz w drugiej kolejności
Państwu , reprezentowanemu przez Agencję Nieruchomości Rolnych..
Pierwokup przysługuje zarówno w stosunku do osób prawnych jak i
fizycznych z wyłączeniem transakcji dokonywanych między osobami bliskimi
.oraz transakcji dotyczących gruntów rolnych o powierzchni mniejszej niż 5 ha.
Agencji prawo pierwokupu nie przysługuje także wtedy, gdy nabywcą jest rolnik
indywidualny. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną posiadającą
kwalifikacje rolnicze, będącą już właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości
rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczajacej 300 ha,
prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne o powierzchni min. 1 ha zamieszkałą
w gminie na obszarze której położona jest chociaż jedna z nieruchomości
wchodzących w skład tego gospodarstwa, a nabywane grunty położone są w
gminie, w której zamieszkuje lub w gminie sąsiedniej
.
2/ .Uważa się, że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze jeżeli:
- uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zawodowe
- lub wykształcenie średnie albo wyższe
- albo prowadziła gospodarstwo lub pracowała w gospodarstwie rolnym co
najmniej 5 lat
.
3/. Pierwsza umowa notarialna przeniesienia własności nieruchomości rolnej jest
warunkowa. Jeżeli dzierżawca lub Agencja w ciągu miesiąca nie skorzysta z
prawa pierwokupu, zbywca z nabywcą zawierają umowę właściwą przenoszącą
własność.
4/ Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości podana w umowie warunkowej rażąco
odbiega od wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu (dzierżawca lub
Agencja) może w terminie 14 dni od złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa
pierwokupu wystąpić do sądu o ustalenie ceny nieruchomości
5/. Jeżeli przeniesienie własności następuje w wyniku zawarcia umowy innej niż
umowa sprzedaży (np. darowizny) Agencja może złożyć oświadczenie o wykupie
tej nieruchomości za zapłatę równowartości pieniężnej. Wartość nieruchomości
14
określa wtedy rzeczoznawca, chyba że wynika ona z treści umowy. Jeżeli
wartość wynikająca z umowy rażąco odbiega od wartości rynkowej Agencja może
wystąpić do Sądu o ustalenie ceny nieruchomości.
6/. Prawo wykupu nie dotyczy przypadków, gdy przenoszenie własności następuje
między osobami bliskimi, a także przypadków, gdy nabywca powiększa
gospodarstwo rodzinne do powierzchni nie większej niż 300 ha.
7/. Gospodarstwo rodzinne – ma powierzchnię nie mniejszą niż 1 ha i nie większą niż
300 ha użytków rolnych i prowadzone jest przez rolnika indywidualnego
8/. Czynność prawna dokonana niezgodnie z przepisami ustawy o kształtowaniu
ustroju rolnego lub bez powiadomienia uprawnionego do pierwokupu lub bez
zawiadomienia Agencji o transakcji niepieniężnej jest nieważna.
9/. Rygorom ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego podlegają również cudzoziemcy.
15