Warszawa 2010-10-10

Mgr inż. Jan Bielański

Podstawy rolnictwa

Nieruchomość – część powierzchni ziemi stanowiąca odrębny przedmiot własności.

Budynki trwale z gruntami związane, a nawet części takich budynków mogą być

również nieruchomościami, jeżeli na podstawie przepisów szczególnych

stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Nieruchomości dzielą się więc na gruntowe, (w tym rolne i nierolne), budynkowe

i lokalowe.

Nieruchomość rolna – jest to taka nieruchomość, która jest lub może być

wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie

w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając ogrodniczej,

sadowniczej i rybnej.

Części składowe nieruchomości – wszystko to co nie może być odłączone od

nieruchomości bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez

uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (np. budynki, drzewa,

zasiewy). Część składowa nieruchomości dzieli los prawny nieruchomości.

Przynależności gruntowe – są to rzeczy ruchome (ruchomości) służące do

racjonalnego korzystania z rzeczy głównej (nieruchomości). Z rzeczą główną

łączy je tylko osoba właściciela. Będą to więc narzędzia, maszyny, inwentarz.

Pożytkami naturalnymi rzeczy – są jej płody, a więc owoce, zboża, mleko, wełna,

ryby ze stawu, drzewo z lasu, piasek lub żwir pobrany z nieruchomości itp.

Pożytki cywilne rzeczy – są to dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku

prawnego, a więc są to np. czynsze z najmu lub dzierżawy.

Gospodarstwo rolne – są to grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich

częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić

zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi

z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Gospodarstwo rolne składa się z jednej lub z wielu nieruchomości.

Do fizycznego zidentyfikowania nieruchomości służy pojęcie działki

ewidencyjnej.

Działka ewidencyjna – jest to ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego

obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia liniami

granicznym

Obręb – jest to część jednostki ewidencyjnej / gminy / obejmująca na terenach

wiejskich obszar wsi /sołectwa./, a w miastach obszar ograniczony granicami

wybranych ulic o powierzchni około 25 – 100 ha.

Jednostka ewidencyjna – jest to obszar gruntów położonych w granicach

administracyjnych gminy , a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi

miejscowość o statusie miasta, również w granicach administracyjnych tego

miasta.

W miastach, w których wydzielono dzielnice, jako jednostki pomocnicze gminy

jednostką ewidencyjną może być obszar dzielnicy lub kilku sąsiadujących ze

sobą dzielnic.

Jednostka ewidencyjna dzieli się na obręby ewidencyjne, natomiast obręb dzieli

się na działki ewidencyjne.

Działka ewidencyjna jest pojęciem technicznym, natomiast nieruchomość –

. pojęciem prawnym.

Nieruchomość może składać się z jednej lub z wielu działek, położonych w

różnych obrębach. Gospodarstwo rolne może składać się z jednej lub wielu

nieruchomości rolnych.

Powierzchnię działki podaje się w hektarach, z dokładnością do 4-go miejsca po

przecinku.

W działce wykazuje się powierzchnie poszczególnych użytków gruntowych, a

na terenach rolnych również powierzchnie poszczególnych konturów

klasyfikacyjnych w granicach danego użytku gruntowego

2

Rolnictwo należy do najstarszych dziedzin działalności człowieka. W

największym stopniu zależy ono od uwarunkowań środowiskowych, ale również

samo środowisko zmienia się pod wpływem rolniczej działalności człowieka.

Podatność różnych elementów środowiska na działalność człowieka jest różna.

Najmniej zmienne są takie czynniki przyrodnicze jak rzeźba terenu i klimat. Nieco

bardziej zmienne są stosunki hydrologiczne i pokrywa glebowa. Jeszcze bardziej

podatne na wpływ człowieka są stosunki mikroklimatyczne, szata roślinna i świat

zwierzęcy oraz stosunki demograficzne i społeczne. Mniej lub więcej zmienne są

warunki ekonomiczne np. warunki komunikacyjne, rynki zbytu, stosunki

własnościowe, wielkość gospodarstw i wiele innych

.

Środowisko ekologiczne

Ekologia – nauka o wzajemnych stosunkach między organizmami roślinnymi lub

zwierzęcymi a środowiskiem, w którym żyją. Nauka ekologii bada wpływ środowiska

naturalnego na organizmy żywe (łącznie z człowiekiem) oraz zajmuje się badaniem

roli tych organizmów w przekształcaniu środowiska i wzajemnych związków między

nimi.

Czynniki ekologiczne:

1. naturalne:

1) klimatyczne (światło temperatura, opady, nasłonecznienie, wiatr)

2) topograficzne: wysokość nad poziomem morza, skłon, wystawa,

podatność gleby na erozję

3) biologiczne: flora, fauna, mikroflora, mikrofauna

4) gleba

2. antropogeniczne (sztuczne):

1) techniczne: urządzenia przemysłowe, komunikacyjne

2) techniczno – melioracyjne: urządzenia melioracyjne, deszczownie,

inspekty, cieplarnie

3) agrotechniczne: narzędzia, płodozmiany, nawozy mineralne, herbicydy

Wszystkie te czynniki działają kompleksowo, zmiana jednego z nich pociąga za

sobą zmianę innych czynników.

Rośliny wykazują znacznie większą zależność od czynników ekologicznych niż

zwierzęta, gdyż są pozbawione ruchu.

3

Czynniki klimatyczne i topograficzne:

1) światło, temperatura, opady najsilniej wpływają na produkcję roślinną

2) opady i parowanie - suma rocznych opadów w Polsce waha się od 450

do 700 mm, a w górach od 700 do 1200 mm. Tereny o mniejszej

lesistości mają mniejsze opady. Optymalna wielkość opadów w Polsce to

600 mm rocznie.

3) mikroklimat – ma na niego wpływ lokalne położenie terenu (wzniesienie

czy dolina, skłon mały czy wielki, wystawa w stosunku do słońca).

Najwięcej ciepła otrzymują zbocza południowe, mniej wschodnie i

zachodnie, a najmniej północne.

4) gleba – jest to wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej przekształcona w

procesie

glebotwórczym

w

wyniku

oddziaływania

czynników

klimatycznych (słońce, opady, temperatura), biologicznych oraz

działalności człowieka.

Gleba różni się od martwej skały macierzystej głownie tym, że ma

zdolność produkcyjną, mogącą zapewnić roślinom wodę, pokarm i

powietrze, które oprócz światła i ciepła są niezbędne do życia roślin.

Wartość gleb zależy przeważnie od zawartości w nich cząstek

spławialnych (mniejszych od 0,02 mm).

Z rolniczego i ekonomicznego punktu widzenia szczególnie ważną cechą

gleb jest ich wartość użytkowo – rolnicza wyrażona zaliczeniem do

odpowiedniej klasy bonitacyjnej. O zaliczeniu do odpowiedniej klasy

decyduje przede wszystkim skład mechaniczny gleby, skała macierzysta

i miąższość warstwy uprawnej.

Z reguły gleby zwięzłe należą do najzasobniejszych w składniki

pokarmowe. Gleby średnio zwięzłe zaliczamy do średnio dobrych, a

gleby lekkie (piaszczyste) do najsłabszych. Należy jednak pamiętać, że o

produkcyjności gleby decydują nie tylko właściwości fizyczne, lecz także i

to w dużym stopniu stosunki wodne.

O jakości gleby i jej przydatności pod uprawę określonych roślin decyduje

także odczyn gleby, to jest jej kwasowość wyrażona wskaźnikiem pH.

I tak:

gleby bardzo kwaśne – pH poniżej 4,5

gleby kwaśne – pH powyżej 4,6 do 5,5

4

gleby lekko kwaśne – pH powyżej 5,6 do 6,5

gleby o odczynie obojętnym – pH powyżej 6,6 do 7,2

gleby o odczynie zasadowym – pH powyżej 7,2

Gleby kwaśne są przeważnie glebami ubogimi, a gleby o odczynie

obojętnym należą do zasobnych w składniki pokarmowe.

Zasobność gleby jest to zawartość w niej próchnicy, azotu, fosforu i

potasu. Im więcej gleba zawiera składników pokarmowych w formie

przyswajalnej dla roślin, tym bardziej jest produktywna (daje większe

plony). Zawartość składników pokarmowych zwiększa się z reguły wraz

ze wzrostem zawartości części spławianych i mineralnych

Czynniki biologiczne środowiska, a więc świat roślin – flora oraz świat zwierząt

– fauna. Sfera występowania organizmów żywych na ziemi zwana jest biosferą.

Biosfera obejmuje wierzchnie warstwy skorupy ziemskiej i prawie całą głębokość

oceanów oraz warstwę atmosfery do wysokości 8-10 km. Decydująca większość

organizmów żywych mieści się jednak w przyziemnej warstwie atmosfery i

powierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej, zwanej glebą. Szczególnie zasobna w

organizmy żywe jest wierzchnia warstwa gleby uprawnej, czyli rola. Z rolniczego

punktu widzenia szczególne znaczenie ma świat żywych organizmów oddziałujących

na warunki rozwoju roślin uprawnych, mikroflora glebowa (glony, grzyby, bakterie) i

mikrofauna glebowa (np. pierwotniaki).

Rośliny dzielą się na jednoroczne – owocujące raz w życiu najpóźniej w rok po

wysiewie, rośliny dwuletnie – owocujące raz w życiu najpóźniej w dwa lata po

wysiewie oraz rośliny wieloletnie – zdolne do wegetacji dłużej niż przez dwa lata i

mogące owocować wielokrotnie, przy czym niektóre owocują po raz pierwszy nawet

w roku wysiewu.

Wśród roślin jednorocznych można wyróżnić grupę gatunków jarych,

wysiewanych na wiosnę, ich okres wegetacji może być krótki np. rzepik jary – do 90

dni lub długi, np. konopie do 160 dni.

Drugą grupę stanowią gatunki ozime, wysiewane w lecie lub w jesieni, a

schodzące z pola latem następnego roku np. żyto ozime ma okres wegetacji 290 –

300 dni.

5

Zmianowanie – polega na stosowaniu określonego następstwa roślin po sobie w celu

utrzymania odpowiedniej żyzności gleby. Co jakiś czas ten sam gatunek rośliny

powraca na dawne pole, jest to tak zwany cykl zmianowania albo rotacji.

Płodozmian – jest to zaplanowane zmianowanie , czyli następstwo roślin

.Zaplanowanie płodozmianu wymaga podziału gospodarstwa na pola płodozmianowe

i ustalenie na nich następstwa roślin oraz zabiegów agrotechnicznych i nawożenia.

Rola

Jest to wierzchnia warstwa gleby poddawana zabiegom agrotechnicznym (orka,

bronowanie, nawożenie itp.). Grubość warstwy roli odpowiada głębokości zasięgu

narzędzi uprawowych, a więc zasięgowi pługa i wynosi średnio 20-30 cm. Rola może

więc wystąpić tylko na gruntach ornych i ogrodów, nie występuje na użytkach

zielonych.

Gleby posiadające zdolności rozpadania się i ponownego skupiania się w

agregaty o rozmaitej wielkości nazywamy glebami strukturalnymi. Takie są np.

czarnoziemy. Natomiast gleby sypkie (np. piaski), rozpylone lub pękające na duże

bryły (np. iły) nazywamy glebami niestrukturalnymi.

Największa strukturalność gleby występuje przy dużej różnorodności cząstek

mechanicznych i koloidalnego lepiszcza oraz przy odpowiednim stosunku części

piaszczystych, gliniastych, ilastych oraz próchnicy.

Z punku widzenia wymagań roślin uprawnych najbardziej pożądany jest tzw.

układ gruzełkowo-koronkowy struktury gleby. Zapewnia on roślinom najlepsze

zaopatrzenie w wodę, tlen i składniki pokarmowe.

Sprawność roli

Jest to taki stan roli, który zapewnia optymalne warunki dla wzrostu i rozwoju

roślin. Rola sprawna jest pulchna, zgruźlona, umiarkowanie uwilgotniona, ciemno

zabarwiona, osiada pod ciężarem człowieka na grubość obcasa, lekko zwilża i

oblepia wetkniętą w nią laskę, daje się formować rękami w bryły oraz rozpada się

lekko na gruzełki, ma zapach rozłożonego kompostu. Nie jest natomiast sprawną rola

mokra, przesuszona, zaskorupiona, nadmiernie zleżała lub zbytnio pulchna.

6

Kultura roli

W wyniku wieloletniej racjonalnej gospodarki rolnej gleby uprawne osiągają

sprawność przy mniejszym nakładzie pracy i w krótszym czasie. Zachowują one

przez dłuższy czas zdolność do łatwego nabywania i długiego zachowania stanu

sprawności nazywanego kulturą roli A więc zdolność roli do szybkiego uzyskiwania

stanu sprawności jest oznaką jej kultury .

Pojęcie kultury roli jest wiec pojęciem szerszym od pojęcia sprawności roli.

Doprowadzenie gruntów rolnych do wyższej kultury wymaga kilku, a nawet kilkunastu

lat właściwej gospodarki. Sprzyja temu staranna uprawa roli, intensywne nawożenie

organiczne i mineralne, systematyczne wapnowanie, staranna walka z chwastami

odpowiedni dobór roślin (większy udział motylkowych i okopowych) itp.

.

Degradacja gleb – proces zachodzący w niektórych glebach, a szczególnie w

czarnoziemach, polegający na zmniejszaniu się zawartości próchnicy w górnych

warstwach tych gleb, wyługowaniu węglanu wapnia do warstw głębszych, a w

związku z tym zmianie odczynu z obojętnego na słabo kwaśny, a nawet kwaśny.

Barwa zdegradowanych czarnoziemów nie jest już charakterystycznie czarna, a w

miarę zmniejszania się ilości próchnicy staje się szara lub szarobrązowa.

Degradacja zmniejsza żyzność gleb. Degradacji zapobiega naważenie organiczne

Produkcja rolnicza

Jest to suma wytworzonych w rolnictwie dóbr materialnych czyli określonych

wartości użytkowych. Mierzy się ją przy pomocy miar naturalnych (sztuki, kilogramy,

kalorie itp.) albo przy pomocy jednostek przeliczeniowych lub wartościowo w złotych.

Na przykład wielkość produkcji zwierzęcej można wyrazić pryz pomocy tzw.sztuk

dużych(sztuka duża = 1 krowa o wadze 500 kg ,a np. 1 świnia = 0.18 sztuki dużej) .

Rośliny uprawne:

1) zboża: pszenica ozima, pszenica jara, żyto, jęczmień ozimy, jęczmień jary,

owies, kukurydza, gryka, proso,

2) okopowe: ziemniaki, buraki cukrowe, buraki pastewne, brukiew, marchew

pastewna, rzepa ścierniskowa,

7

3) motylkowe wieloletnie: koniczyna czerwona, koniczyna biała, lucerna,

esparceta, nostrzyk,

4) strączkowe (motylkowe jednoroczne): groch, peluszka, wyka, bobik,

5) oleiste, włókniste i specjalne: rzepak ozimy, rzepak jary, rzepik ozimy, rzepik

jary, konopie, mak, słonecznik, len, dynia oleista, tytoń, chmiel.

Warzywa:

1) warzywa kapustne i liściowe:

- warzywa kapustne: kapusta biała, kapusta czerwona, kapusta brukselska,

kapusta chińska, kalafior, brokuł, jarmuż, kalarepa

- warzywa liściowe: sałata, boćwina, szpinak.

2) warzywa korzeniowe i rzepowate:

- warzywa korzeniowe: marchew, pietruszka, burak ćwikłowy, seler, cykoria,

pasternak, skorzonera,

- warzywo rzepowate: rzepa, rzodkiew, rzodkiewka

3) warzywa psiankowate i dyniowate:

- warzywa psiankowate: ziemniak wczesny, pomidor, papryka,

- warzywa dyniowate: ogórek, dynia, melon, kawon,

4) warzywa cebulowe: cebula, czosnek, por,

5) warzywa strączkowe: fasola, groch, bób

6) warzywa wieloletnie: rabarbar, szparag,

chrzan.

Rośliny sadownicze

Wszystkie rośliny sadownicze można podzielić na następujące podstawowe

grupy:

1/drzewa owocowe ziarnkowe /jabłoń, grusza/ i pestkowe /śliwa, wiśnia,

czereśnia, brzoskwinia, morela/

2/ krzewy owocowe /agrest, porzeczka, malina, jeżyna/

3/ byliny jagodowe /truskawka, poziomka/.

Do zasadniczych czynności związanych z zakładaniem i prowadzeniem sadów

należy:

1/ obfite naważenie organiczne,

2/ głęboka orka.

3/ wapnowanie gleby,

4/ sadzenie osłon wiatrochronnych,

5/ właściwy dobór gatunków i odmian,

6/ właściwe rozmieszczenie i zasadzenie drzew,

7/ właściwa uprawa między rzędami drzew,

8/ bieżące nawożenie i odchwaszczanie.

8

Wyróżnia się sady działkowe o powierzchni kilku arów, sady drobnogospodarskie

o powierzchni kilku hektarów oraz sady wielkotowarowe o powierzchni

kilkadziesiąt lub kilkaset hektarów..Drzewa owocowe odróżnieniu od

roślinkrótkotrwałych mają bardzo silnie

rozwinięty system korzeniowy, który zależnie od położenia zwierciadła wody

gruntowej może sięgać od 2 do 6 metrów głębokości.. Główna masa korzeni

mieści się jednak w warstwie gleby 15 do 80 cm od powierzchni .Promień

bocznego zasięgu korzeni jest niekiedy 3-krotnie większy od promienia korony

drzewa.

Drzewa pobierają wodę tylko przez najmłodsze wierzchołkowe części korzeni

okryte włośnikami.

Do najlepszych gleb pod sady zalicza się lessy i czarnoziemy, zaś do

najgorszych suche piaski oraz gleby bagienne i torfowe.

Wymagania glebowe i klimatyczne krzewów owocowych są przeważnie

znacznie mniejsze niż drzew owocowych. W stosunku do gleby największe

wymagania ma jabłoń, a najmniejsze wiśnia.

Systematyka użytków gruntowych

1.Tereny rolne – obszary, na których rolnictwo stanowi podstawową sferę

działalności produkcyjnej człowieka.

2.Użytek gruntowy – część powierzchni ziemi użytkowana w sposób jednolity (np.

. użytki rolne, lasy itp.).

3.Grupy i rodzaje użytków gruntowych i ich oznaczenia:

1)

użytki rolne:

- grunty orne (w tym ugory i odłogi) - R,

- sady - S,

- łąki - Ł

- pastwiska - PS

- grunty rolne zabudowane (zagrody) – B,

- grunty pod stawami – Wsr

- grunty pod rowami – W.

2)

grunty leśne oraz zadrzewione lub zakrzewione

- lasy – Ls,

- zadrzewienia lub zakrzewienia – Lz,

9

3)

grunty zabudowane i zurbanizowane:

- tereny mieszkaniowe – B,

- tereny przemysłowe – Ba,

- inne tereny zabudowane (np. szpital, szkoła) – Bi,

- zurbanizowane tereny niezabudowane – Bp,

- tereny rekreacyjno – wypoczynkowe – Bz,

- użytki kopalne – K,

- tereny komunikacyjne: drogi – dr,

koleje – Tk,

inne (np. lotnisko, port) – Ti

4)

użytki ekologiczne – E

5)

grunty pod wodami – płynącymi Wp

– stojącymi Ws

6)

tereny różne – Tr,

7)

nieużytki – N.

Sad – jest to grunt o powierzchni co najmniej 0,10 ha o zwartym nasadzeniu drzew

lub krzewów owocowych, to znaczy na pow. 0,10 ha rośnie minimum 60 drzew

lub minimum 200 krzewów owocowych.

Grunty pod stawami – grunty pod zbiornikami wodnymi wyposażonymi w urządzenia

hydrotechniczne, nadające się do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb,

obejmujące powierzchnię ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny

przyległe do stawów i z nimi związane.

Las – zwarty obszar gruntu pokryty roślinnością leśną (drzewa, krzewy, runo leśne)

większy od 0,10 ha i przeznaczony do produkcji leśnej.

Zadrzewienia i zakrzewienia - grunty pokryte drzewami lub krzewami, nie stanowiące

lasów, a więc skupiska drzew mniejsze od 0,10 ha, jary i wąwozy pokryte

drzewami i krzewami, nieczynne zarośnięte cmentarze, zarośla przyrzeczne itp.

Zadrzewienia lub zakrzewienia z reguły występują na użytkach rolnych i wówczas

mają oznaczenie podwójne np. Lz/Ps ,ale mogą również występować samoistnie

– Lz (np. zadrzewiony wąwóz).

10

Użytki ekologiczne – prawnie chronione pozostałości dawnych ekosystemów np.

śródpolne lub śródleśne „oczka wodne”, niektóre bagna, torfowiska, wydmy itp.

ustalone na podstawie rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy na

podstawie ustawy o ochronie przyrody..

Tereny różne – grunty nie zaliczone do żadnej z wyżej wymienionych grup, a więc

takie jak nieczynne hałdy, wysypiska, tereny poprzemysłowe, po poligonach

wojskowych – jeżeli przewidziane są do rekultywacji oraz grunty pod wałami

przeciwpowodziowymi.

Nieużytki – nie zaliczone do użytków ekologicznych bagna, trzęsawiska, moczary,

ruchome piaski, plaże nieurządzone, wydmy, urwiska, skały, rumowiska, a także

nie przeznaczone do rekultywacji nieczynne wyrobiska po wydobywaniu kopalin.

Grunty pod wodami płynącymi – grunty pod wodami w rzekach, potokach górskich,

kanałach i innych ciekach o przepływach stałych lub okresowych, a także grunty

pod wodami znajdującymi się w jeziorach i zbiornikach, z których cieki wpływają

lub do których wpływają.

Grunty pod wodami stojącymi – grunty pod wodami w jeziorach i zbiornikach innych

niż określone wyżej, a więc pod akwenami do których wody nie dopływają i z

których nie wypływają.

Klasyfikacja gruntów

Użytki rolne, lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa oraz grunty pod

wodami stojącymi o powierzchni mniejszej niż 10 ha podlegają gleboznawczej

klasyfikacji. I tak:

1) w gruntach ornych wyodrębnia się 8 klas: I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI,

2) w pozostałych gruntach podlegających klasyfikacji wyodrębnia się

6 klas : I,II,III,IV,V,VI.

Zmiana klasy gruntu jest możliwa:

- po zmeliorowaniu gruntów,

- po klęsce żywiołowej np. powodzi,

- po trwałej zmianie użytku gruntowego,

11

- po stwierdzeniu grubego błędu w klasyfikacji.

Decyzje w tej sprawie podejmuje starosta.

Klasyfikacja gruntów jest wykorzystywana:

- do naliczania podatku rolnego,

- w planowaniu przestrzennym,

- w szacowaniu nieruchomości rolnych.

Gleboznawczą klasyfikację gruntów przeprowadzono w Polsce w latach 1956-70 na

podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 czerwca 1956 r. w sprawie

klasyfikacji gruntów /Dz.U. Nr 19, poz,97 /. Na podstawie map klasyfikacyjnych

sporządzonych w toku klasyfikacji, wykonano następnie mapy kompleksów rolniczej

przydatności gleb, zwane mapami glebowo-rolniczymi, które określają granice

wyodrębnionych obszarów najbardziej przydatnych pod uprawę określonych roślin.

Przestrzeń rolniczą podzielono wówczas na 14 kompleksów rolniczej przydatności

gleb, np., kompleks pszenny bardzo dobry, kompleks żytni dobry itp.

Mapy glebowo- rolnicze wykorzystywane były wtedy przez gminną służbę rolną do

rejonizacji kontraktacji zbóż , ziemniaków, buraków cukrowych itp. .Obecnie są one

przydatne do szacowania nieruchomości rolnych oraz w procesie ochrony gruntów

rolnych.

Podatek rolny – coroczne świadczenie na rzecz budżetu gminy z tytułu posiadania

użytków rolnych o powierzchni fizycznej przekraczającej 1 ha lub powierzchni

przeliczeniowej przekraczającej 1 ha przeliczeniowy. Podatek rolny wynosi

równowartość 2,5 kwintala żyta za każdy hektar przeliczeniowy użytków

rolnych. Cenę 1 kwintala żyta publikuje co kwartał Prezes GUS-u. Do naliczenia

podatku przyjmuje się cenę ziarna żyta średnią z trzech pierwszych kwartałów

ubiegłego roku. Rada gminy może cenę tę obniżyć, nie więcej jednak niż o

połowę.

Hektar przeliczeniowy – umowna jednostka powierzchni 1 ha powstała z

przemnożenia powierzchni poszczególnych klas użytków rolnych przez

współczynniki (wagi) nadane tym klasom ustawą z dnia 15.11.1984 r. o podatku

rolnym, zależne od położenia użytków rolnych w odpowiednim okręgu

podatkowym. Do obliczenia hektarów przeliczeniowych przyjmuje się klasy

użytków rolnych z ewidencji gruntów i budynków, a okręgi podatkowe przyjmuje

12

się z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10.12.2001r. w sprawie

zaliczenia gmin oraz miast do jednego z czterech okręgów podatkowych (Dz. U.

Nr 143, poz. 1614).

Wskaźniki szacunkowe gruntu – wartość 1 ha gruntu rolnego wyrażona w kwintalach

żyta, zależna od klasy gruntu i położenia w odpowiednim okręgu podatkowym

W przypadku gruntów leśnych wskaźniki szacunkowe gruntów wyrażone są w

liczbie m3 drewna za 1 ha gruntu leśnego zależnie od typy siedliskowego lasu..

Wskaźniki szacunkowe gruntów podane są w rozporządzeniu Rady Ministrów z

dnia 21 września 2004r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania

operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 207, poz. 2109)

Wskaźnik bonitacji gleb – stosunek powierzchni przeliczeniowej wyrażonej w

hektarach przeliczeniowych do powierzchni faktycznej/. Wskażnik ten

charakteryzuje przeciętną jakość gleb na danej powierzchni i jest powszechnie

wykorzystywany w procesie szacowania nieruchomości rolnych podejściu

porównawczym.

Agrotechnika – całokształt zabiegów stosowanych w produkcji roślinnej, a więc

przygotowanie nasion do siewu i siew, pielęgnowanie, sprzęt plonów,

przechowywanie, omłot i czyszczenie.

Obrót nieruchomościami rolnymi.

Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu stroju rolnego

– Dz. U. nr 64, poz. 592.

1/ Obrót nieruchomościami w tym również rolnymi jest w Polsce nieograniczony.

Jedynie cudzoziemcy przy nabywaniu nieruchomości mają pewne ograniczenia,

gdyż na nabycie nieruchomości muszą uzyskać zezwolenie Ministra Spraw

Wewnętrznych i Administracji, które jest wydawane jeżeli sprzeciwu nie

zgłosi Minister Obrony Narodowej , a w przypadku nabywania nieruchomości

rolnej również gdy nie sprzeciwi się Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

13

Przy obrocie nieruchomościami rolnymi prawo pierwokupu przysługuje dwom

podmiotom, a mianowicie : w pierwszej kolejności dzierżawcy, dzierżawiącemu

nieruchomość rolną od co najmniej 3-ch lat oraz w drugiej kolejności

Państwu , reprezentowanemu przez Agencję Nieruchomości Rolnych..

Pierwokup przysługuje zarówno w stosunku do osób prawnych jak i

fizycznych z wyłączeniem transakcji dokonywanych między osobami bliskimi

.oraz transakcji dotyczących gruntów rolnych o powierzchni mniejszej niż 5 ha.

Agencji prawo pierwokupu nie przysługuje także wtedy, gdy nabywcą jest rolnik

indywidualny. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną posiadającą

kwalifikacje rolnicze, będącą już właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości

rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczajacej 300 ha,

prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne o powierzchni min. 1 ha zamieszkałą

w gminie na obszarze której położona jest chociaż jedna z nieruchomości

wchodzących w skład tego gospodarstwa, a nabywane grunty położone są w

gminie, w której zamieszkuje lub w gminie sąsiedniej

.

2/ .Uważa się, że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze jeżeli:

- uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zawodowe

- lub wykształcenie średnie albo wyższe

- albo prowadziła gospodarstwo lub pracowała w gospodarstwie rolnym co

najmniej 5 lat

.

3/. Pierwsza umowa notarialna przeniesienia własności nieruchomości rolnej jest

warunkowa. Jeżeli dzierżawca lub Agencja w ciągu miesiąca nie skorzysta z

prawa pierwokupu, zbywca z nabywcą zawierają umowę właściwą przenoszącą

własność.

4/ Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości podana w umowie warunkowej rażąco

odbiega od wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu (dzierżawca lub

Agencja) może w terminie 14 dni od złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa

pierwokupu wystąpić do sądu o ustalenie ceny nieruchomości

5/. Jeżeli przeniesienie własności następuje w wyniku zawarcia umowy innej niż

umowa sprzedaży (np. darowizny) Agencja może złożyć oświadczenie o wykupie

tej nieruchomości za zapłatę równowartości pieniężnej. Wartość nieruchomości

14

określa wtedy rzeczoznawca, chyba że wynika ona z treści umowy. Jeżeli

wartość wynikająca z umowy rażąco odbiega od wartości rynkowej Agencja może

wystąpić do Sądu o ustalenie ceny nieruchomości.

6/. Prawo wykupu nie dotyczy przypadków, gdy przenoszenie własności następuje

między osobami bliskimi, a także przypadków, gdy nabywca powiększa

gospodarstwo rodzinne do powierzchni nie większej niż 300 ha.

7/. Gospodarstwo rodzinne – ma powierzchnię nie mniejszą niż 1 ha i nie większą niż

300 ha użytków rolnych i prowadzone jest przez rolnika indywidualnego

8/. Czynność prawna dokonana niezgodnie z przepisami ustawy o kształtowaniu

ustroju rolnego lub bez powiadomienia uprawnionego do pierwokupu lub bez

zawiadomienia Agencji o transakcji niepieniężnej jest nieważna.

9/. Rygorom ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego podlegają również cudzoziemcy.

15