DEFINICJE

POMOLOGIA

-

dział sadownictwa, oznacza naukę o owocach (pomum-owoc logos-nauka) ODMIANOZNASTWO

-

nie tylko owoce ale cała roślina

ROŚLINY SADOWNICZE

-

trwałe o jadalnych owocach

OWOC

-

część jadalna rośliny sadowniczej, powstająca z kwiatu

MUTANTY

-

obecnie uznawane jako odmiany

SPORTY

-

mutanty pąkowe-też teraz traktowane jako odmiany

ODMIANY BOTANICZNE

-

varietas (var.)- powstały w naturze

ODMIANY SADOWNICZE

-

cultivar- powstałe w wyniku udomowienia lub celowej hodowli

-

rozmnażane wegetatywnie

OCHRONA ODMIAN

-

do 1988 roku właścicielem odmian było państwo-COBORU i okresowe dobory odmian sadowniczych ustalane przez ISK Skierniewice

-

ustawa z 10.10.1987 roku o nasiennictwie-przystapiliśmy do UPOV (Międzynarodowej Konwencji Praw do Odmian) i teraz właścicielem odmiany jest hodowca 2 WYKAZY ODMIAN SPORZĄDZONE PRZEZ COBORU

♦ rejestr odmian

♦ księga ochrony wyłącznego prawa

-

rejestr jest jednocześnie doborem odmian dopuszczonych do

obrotu handlowego

-

księga ochrony zapewnia właścicielowi odmian wyłączne prawo do zarobkowania

-

chroniona może być odmiana nowa oraz oryginalna, krajowa i zagraniczna

-

właściciel odmiany chronionej (hodowca) może ją sprzedać lub zbyć część praw do niej (licencja), ochrona odmiany max 30lat

-

za badanie przed wpisaniem do księgi oraz za ochronę odmiany właściciel odmiany ponosi opłaty

WŚRÓD KRAJOWYCH I ZAGRANICZNYCH ODMIAN WYRÓŻNIA SIĘ :

-

ORYGINALNE-odznaczające się odrębnością, wyrównaniem i trwałością (OWT)

-

SELEKCJONOWANE- odznaczające się wyrównaniem i trwałością a także tożsamością właściwości botanicznych z odmianą macierzystą- stare których nie można chronić

-

MIEJSCOWE-wytworzone bez udziału autora w wyniku długotrwałego działania miejscowych czynników przyrodniczych i rolniczych oraz odznaczające się OWT

ODMIANA MOŻE UZYSKAĆ OCHRONĘ WYŁĄCZNEGO PRAWA JEŚLI:

-

spełnia kryteria nowości- tj przed zgłoszeniem o przyznanie prawa wyłącznego jej hodowca nie sprzedał, ani w inny sposób nie przekonał do wykorzystania w celach zarobkowych materiału siewnego lub materiału z e zbioru

-

w kraju przez okres dłuższy niż rok

-

za granicą-przez okres dłuższy niż 6 lat co do odmian winorośli, drzew lub podkładek, a przez okres dłuższy niż 4 lata co do odmian innych roślin

-

jest odrębna od innych znanych

-

wyrównana

-

trwała

-

hodowca dopełnił koniecznych formalności związanych ze zgłoszeniem i uregulował

należne opłaty

BADANIE I OCENA OWT

-

przed wpisaniem odmiana do RO lub/i KO u odmian oryginalnych sprawdza się OWT

a u odmian selekcjonowanych wpisywanych do RO- trwałość cech

-

odmianę uznaje się za wyrównaną i trwałą gdy zachowuje cechy po kolejnych rozmnożeniach

-

jabłoń śliwa, wiśnia, porzeczka czarna, truskawka- u nich konieczna informacja hodowcy o wartości gospodarczej jodmiany zgłaszanej do RO

WARUNEK WPISANIA DO RO

-

odpowiednia dla gospodarki narodowej wartość gospodarcza odmiany

-

prowadzenie hodowli zachowawczej odmiany oryginalnej lub selekcjonowanej

-

posiadanie przez hodowcę odpowiednich ilości materiału siewnego do badań i rozmnażanie odmiany

-

nadanie nazwy odmianie

ODMIANA WYHODOWANA W KRAJU I WE WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ

-

badania i doświadczenia hodowlane wstępne-w kraju

-

drzewa owocowe- 4 lata pełnego owocowania

-

jagodowe- 3 lata pełnego owocowania

-

byliny-2 lata

-

lustracja doświadczenia krajowego

-

wniosek o wpisanie do RO

-

ocena wniosku

-

opinia komisji ds. RO

-

decyzja COBORU

ODMIANA WYHODOWANA ZA GRANICĄ

-

doświadczenia i badania hodowlane- za granicą, rozpoznawcze i kolekcja w kraju

-

pozostałe kroki jw.

DALEJ-jak przyjmą do badań

-

badania OWT 2-4 lata

-

doświadczenia podstawowe-(drzewa owocowe 4 lata, jagodowe 3 lata, byliny 2 lata pełnego owocowania) doświadczenia produkcyjno-nawożeniowe, różne uzupełniające w miarę potrzeb

-

badania jakości surowca 2-4 lata

-

ocena OWT

-

lustracja hodowli i doświadczenia podstawowe

-

ocena wartości gospodarczej odmiany

-

opinia komisji ds. RO

-

opis i charakterystyka odmiany

-

decyzja COBORU

-

wpisanie odmiany do RO

HODOWCY

-

ISK Skierniewice

-

AR Poznań

-

AR Lublin

-

SGGW

-

Gospodarstwo Szkółkarskie Bogusław Dudek

OPŁATY

-

za zgłoszenie odmiany do RO lub o przyznanie prawa wyłącznego 400/800zł

-

za utrzymanie w RO przez pierwsze 5 lat jedna stawka, a od 6 roku- 2 razy wyższa stawka

POMOLOGIA

Podrodzina: Pomoideae

-

obejmuje 13 rodzin naturalnych w tym 10 użytkowanych przez człowieka i około 7

sztucznych

-

naturalne: Amelanchier (Świdośliwa), Aronia, Chaenomeles, Crateagus POCHODZENIE ODMIAN JABŁONI

-

odmiany uprawne pochodzą od umownego gatunku Malus x domestica

-

gatunki biorące udział w powstawaniu odmian:

-

Malus siewersii

-

Malus pumila

-

Malus silvestris

-

Malus baccata i inne

-

NAJWAŻNIEJSZE GATUNKI W HODOWLI ODPORNOŚCIOWEJ ODMIAN

JABŁONI

-

odporność na parcha- Malus floribunda 821 (gen Vf)

-

odporność na mączniaka- Malus robusta (PI2), Malus zumi (PI2) ŹRÓDŁA ODPORNOŚCI NA PARCHA

-

główne źródło zostało zidentyfikowane przez Hough’a

-

w sezonie 1943 w USA wystąpiła epidemia parcha w stanie Ilinois

-

główne źródło pochodzi od Malus floribunda 821

-

występuje 6 ras parcha

GENY ODPORNOŚCI

Vf Malus floribunda

VfVf odporna

Vf821 Malus floribunda

Vm Malus micromalus

Vr Malus pumila R12740-7A

Vbj Malus baccata jechii

Vb Hansen’s baccata #2

Va Antonówka PI 172623

PIERWSZE ODMIANY ODPORNE NA PARCHA

-

‘Prima’ 1970 , ‘Priscila’ 1971, ‘Sir Priza’ 1975, ‘Priam’ 1974, ‘Macfree’ 1977

-

‘Ariwa’, ‘Rajka’, ‘Topaz’, ‘Sawa’, ‘Rubinola’, ‘Witos’, ‘Waleria’, ‘Freedom’

MĄCZNIAK JABŁONI (Podospora leucotricha)

Pl 1 Malus robusta

Pl 2 Malus zumii

HODOWLA ODPORNOŚCIOWA

genotyp o wysokiej jakości

genotyp odporny

i produktywności

krzyżowanie

siewki w tunelu foliowym

wstępna selekcja siewek

w tunelu foliowym (parch)

wrażliwe

odporne

selekcja w szkółce

(mączniak i inne cechy)

stopień 1

1 drzewo M9 4-6 lat

bez fungicydów

stopień 2

12 drzew M9 6-8 lat

(4 powtórzenia)

wnioski do COBORU

o wpisanie odmiany

do rejestru odmian

WPROWADZENIE DO UPRAWY!!

GRUSZKI

-

grusze zachodnie związane z cywilizacją europejską:

-

Pyrus communis

-

Pyrus nivalis

-

‘Bonkreta Williamsa’ 1796, ‘Konferencja’ 1884, ‘Concorda’

(KomisówkaxKonferencja)

-

Nowoczesne odmiany wykazują cechy co najmniej 3 gatunków

GRUSZE AZJATYCKIE

-

Pyrus pyrifolia (Pyrus serotica)

-

cele hodowli

-

odporność na zarazę ogniową

-

odporność na parcha gruszy

ODMIANY ODPORNE

-

‘Old Home’, ‘Maxine’, ‘Moonglow’

ODMIANY GRUSZ UPRAWIANE W JAPONII

-

‘NASHI’ – Pyrus pyrifolia

-

Pear apple, Sond pear, Apple pear, Water pear, Asien pear, Japanese pear CECHY OWOCÓW

-

dojrzewają na drzewie

-

nie wymagają dojrzewania po zbiorze

-

kształt kulisty, skórka gładka

-

jędrne, miąższ kruchy, bardzo soczysty o pękającej strukturze 2 GRUPY ODMIAN

-

odmiany chińskie

-

‘TSULI’ Pyrus ussuviensis, Pyrus bretschreideri

-

odmiany europejskie

-

‘Faworytka’ Pyrus communis

Wytrzymałość na mróz zróżnicowana w zależności od rodowodu odmian

-

Nijisseiki, Shinsui, Kosui, Shinseiki, Hosui, Chojuro

PODKŁADKI

-

Pyrus betulifolia (większe owoce)

-

Pyrus pyrifolia

-

Pyrus communis (na starszych drzewach owoce mogą drobnieć, osłabia wzrost)

-

Pyrus calleryana

-

OH x F333

-

Pigwa-słabe owocowanie

CHOROBY i SZKODNIKI W JAPONII

-

Black Spot (Alternaria alternata), Asien pear scob (Venturia nastricola), Pear rust (Gymnosporangium hareanum)

-

Grapholita molesta oriental fruit moth

-

Monema flavescens oriental pear moth

-

Ochrona chemiczn-1 zabieg w tygodniu

CHOROBY I SZKODNIKI W USA

-

zaraza ogniowa , rak bakteryjny drzew owocowych, zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia

-

owocówka jabłkóweczka, miodówka gruszowa plamista, przędziorek gruszowiec W POLSCE

-

Shinseiki, Hosui, Chojuro

-

Termin zbioru kVIII i pocz IX

-

Skłonność do przemiennego owocowania

-

Trzeba przerzedzać

-

15t/ha w 3 roku

-

najbardziej regularnie owocuje Chojuro

-

owoce wrażliwe na transport

-

bardziej odporna na rdzę niż Konferencja

-

ochrona przed szkodnikami 2-3 zabiegi/sezon

ŚLIWY

-

zajmuje 3 miejsce po jabłoniach i wiśniach

-

drzewa pestkowe: migdał, morela, brzoskwinia, śliwa, wiśnia, czereśnia-należą do rodzaju Prunus

-

przodek rodzaju Prunus pochodzi z górskich dolin i lasów Azji Środkowej

-

wymagają mroźnych zim i słonecznych lat aby dobrze owocować TAKSONOMIA

Rząd:

Rosales – różowce

Rodzina:

Rosaceae-różowate

Podrodzina: Prunoideae- śliwowe

Rodzaj:

Prunus-śliwa

GATUNKI

-

w rodzaju prunus jest 32 gatunki i występują tylko na półkuli północnej PODZIAŁ GATUNKÓW RODZAJU PRUNUS

1. divaricata 2n=16 (Europa wsch, Azja mniejsza)

2. triflora 2n=16 (Azja wsch)

3. americana 2n=16 (Ameryka Północna)

4. spinosa 4n=32 (Europa, Azja Mniejsza, Ameryka Płn)

5. domestica 6n=48 (w stanie dzikim nie wystepują)

POCHODZENIE PRUNUS X DOMESTICA

Prunus cerasifera (ałycza 2n=16) x Prunus spinosa (4n=32)--- Prunus domestica (6n=48) HISTORIA

-

pestki śliwek znaleziono na terenie osad z czasów neolitu i epoki brązu (5000-1500l.p.n.e.) w Szwajcarii, Włoszech, Niemczech i Austrii

-

w I wieku n.e. śliwy były uprawiane w osadach rzymskich-uprawa upadła wraz z cesarstwem

-

w średniowieczu w Europie udomowiona śliwa przetrwała w zaroślach i żywopłotach

-

w Ameryce Płn była spożywana przez Indian jeszcze przed dotarciem pierwszych osadników w XVIw

PODZIAŁ POMOLOGICZNY GATUNKU PRUNUS X DOMESTICA

1) ssp. Insititia

a) var.pomariorum –damaszki

b) var.carea- mirabelki

2) ssp.italica

a) var.claudiana-renklody

b) var.subrotunda- śliwki okrągłe

3) ssp.intermedia

a) var.ovoidea- śliwki jajowe

b) var.oxycarpa- śliwki owalne

c) var.mamillaris-daktylowe

d) var.semiprumeauliana- półwęgierki

4) ssp.oeconomica

a) var.pruneuliana-węgierki

GATUNKI W UPRAWIE

-

2 grupy odmian

-

1) wywodzące się od Prunusxdomestica-odmiany europejskie

-

2) wywodzące się od Prunus salicina (P.triflora)-śliwa japońska

-

śliwa domowa (P.x domestica) węgierka-1961 rozpowszechnienie uprawy na Węgrzech

-

śliwa japońska (P.salicina)

-

pochodzi z Chin

-

ok. XVI w wprowadzona do uprawy w japonii

-

1870 w uprawie w USA

-

do Europy sprowadzona w XXw

-

owoce są trwałe i wytrzymałe na transport, elastyczna skórka zapobiega obijaniu

-

liście wydłużone i ostro zakończone

-

wszystkie odmiany są obcopłodne

-

bardzo wrażliwa na szarkę, raka bakteryjnego i zgniliznę drzew pestkowych

-

pestka nie odchodzi od miąższu

-

producenci w Europie: Turcja, Włochy, Hiszpania, Francja

ODMIANY:

‘Santa Rosa’

-

USA

-

Silnie rosnąca

-

Dojrzewają w I poł VIII

-

Owoce około 60g, kuliste, lekko asymetryczne

-

Skórka różowo-fioletowa

-

Miąższ czerwony, galaretowaty, bardzo aromatyczny

‘Shiro’

-

USA 1890r

-

Rośnie silnie

-

Wcześnie owocują, obficie, regularnie

-

Warto przerzedzać zawiązki

-

Dojrzewa na przełomie VII i VIII

-

Owoce ok. 35g

-

Skórka żółta i cienka

-

Miąższ żółty

‘Vanier’

-

Can

-

Rośnie umiarkowanie silnie

-

Duża zdrowotność

-

Drzewa odporne na raka i brunatną zgniliznę

-

Owoce dojrzewają w I dekadzie VIII

-

Skórka żółto-pomarańczowa pokryta czerwonym rumieńcem

-

Miąższ miękki, żółty, soczysty, aromatyczny

‘Kometa’

-

Ukr, Wytrzymała na mróz

-

Słaby wzrost, Dość dobra zdrowotność

-

Wschody w drugim roku po posadzeniu

-

Dojrzewa I i II dekada VII

-

Owoce 30g, Skórka żółta z czerwono-bordowym rumieńcem

-

Nie przemarzają pąki

‘Najdiena’

-

Ukr

-

Rośnie silnie, bardzo silne przyrosty jednoroczne

-

Wytrzymała na mróz i choroby

-

Owocuje w 2-3 roku

-

Owoc 35g, kuliste

-

Skórka żółta cała pokryta różowo-bordowym rumieńcem

-

Miąższ żółty

WIŚNIE I CZEREŚNIE

Podrodzaj: Cerasus

Sekcje w nim:

- Eucerasus-z niej wiśnie i czereśnie

- Microcer

- Pseudocer

- Machamed

GATUNKI W SEKCJI EUCERESUS

- Prunus avium 2n=16 czereśnia ptasia

- Prunus cerasus 4n=32 wiśnia pospolita

- Wiśnie- występują dziko w całej Europie i Azji Mniejszej

- w Polsce lokalnie sokówki i szklanki

- Czereśnie- ewentualnie do 53o szerokości geograficznej płn.

PODZIAŁ GATUNKÓW PRUNUS CERASUS NA GRUPY

1. Czerechy- mieszańce wiśni z czereśnią, b.smaczne, duże owoce, sodkie 2. Szklanki- Prunus cerasus caproniana

3. wiśnie czarne Prunus cerasus austerie

4. wiśnie dzikie i półdzikie- Prunus Marasa

POMOLOGICZNY PODZIAŁ ODMIAN WIŚNI POD WZGLĘDEM PORY

DOJRZEWANIA OWOCÓW

1. Odmiany wczesne 20.06-5.07

2. Średniowczesne 5.07-20.07

3. Późne 20.07-początek 08

POMOLOGICZNY PODZIAŁ ODMIAN CZEREŚNI POD WZGLĘDEM PORY

DOJRZEWANIA

1.Wczesne 5.06-20.06

2. Średniowczesne 20.06-5.07

3. Późne 5.07-20.07

PODZIAŁ NA TYGODNIE DOJRZEWANIA

I tydz-najwcześniejsze np.Rivan

VIII tydz- najpóźniejsze np.Bianca

WIŚNIE

‘Northstar’

- Can

- wytrzymała na mróz

- dojrzewa na początku VII

- drobna plamistość drzew pestkowych-bardzo mało podatna

‘Sabina’

- Pol

- wytrzymała na mróz

- dojrzewa na początku VII

- też mało podatna na DPDP

‘Kelleris16’

- Dun

- średnio wytrzymała na mróz

- dojrzewa 1 dekada VII

- średnio podatna na DPDP

‘Groniasta’

- Hun, plenna, Wytrzymała na mróz, dojrzewa w połowie VII

- Mało podatna na DPDP

‘Kerezer’

- średnio wytrzymała na mróz,dojrzewa 10-20 VII

- mało podatna na DPDP

‘Łutówka’

- samopylna, jedna ze starszych, nie wiadomo skąd pochodzi

- ogałaca się z liści, więc wymaga specjalnego intensywnego cięcia

‘Agat’

- Pol,dojrzewa w połowie VII, mało podatna na DPDP

‘Diament’

- Pol, dojrzewa w połowie VII, średnio podatna na DPDP

‘Dradem’

- Pol, dojrzewa w połowie VII, średnio podatna na DPDP

‘Nana’

- Rum, VII1/2, mało podatna na DPDP

CZEREŚNIE

I tydzień V/VII

‘Rivan’-Swe, wytrzymała na mróz, mało podatna na RB, bardzo wrażliwa na PO

II tydzień

‘Burlat’-Fra, wytrzymała na mróz, mało podatna na RB, bardzo podatna na PO

‘Karesowa’-Cze, mało podatna na RB i PO

III/IV tydzień

‘M..Premier’-eng, średnio wytrzymała na mróz, uważa się że jest odporna na RB, mało podatna na PO

IV/V tydzień

‘Vanda’-Cze, wytrzymała na mróz, mało podatna na PO

‘Vega’- Can, wytrzymała na mróz, mało podatna na RB, średnio podatna na PO

V tydzień

‘Techlovan’-Cze, stosunkowo nowa, podatna na PO, jedna ze smaczniejszych V/VI tydzień

‘Van’-Can, bardzo smaczne owoce, średnio wytrzymała na mróz, bardzo wrażliwa na RB i PO

‘Ulster’- USA, wytrzymała na mróz, mało podatna na RB i PO, mało smaczna

VI tydzień –tych u nas najwięcej

‘Sam’-Can, wytrzymała na mróz, mało podatna na RB i PO

‘Buttnera Czerwona’- Ger, wytrzymała na mróz, mało podatna na RB, bardzo podatna na PO

‘Hedelfińska’- Ger, mało odporna na mróz, bardzo podatna na RB i PO, jedne z najsmaczniejszych

‘Schneidera Późna’- Ger, średnio wytrzymała na mróz, mało podatna na RB, średnio podatna na PO

‘Newstar’- Can, nowa, niewiele wiadomo, średnio podatna na PO

‘Summit’- Can, bardzo plenna i ładna, odporna na mróz

‘Lapins’- Can

VII/VIII tydzień

’Kordzio’- Cze, mało wytrzymała na mróz, mało podatna na RB, średnio na PO

‘Regina’- Ger, średnio wytrzymała na mróz, mało podatna na RB i PO

VIII tydzień

‘Bianca’- Ger, wytrzymała na mróz, mało podatna na PO

ROŚLINY JAGODOWE

-porzeczka czarna, czerwona biała

- malina i jeżyna

- truskawka i poziomka

- winorośl

-borówka wysoka

-żurawina, aronia

PORZECZKI

Rząd: Rosales

Rodzina: Saxifragaceae

Rodzaj: Ribes

- około 250 gatunków występujących w chłodniejszych rejonach Europy, Azji, Ameryki Płn oraz w płd.amerykańskich Andach i Patagonii

- w klimacie umiarkowanym, chłodnym

- czerwone i czarne uprawiane prawdopodobnie od 400-500lat

PORZECZKA CZARNA

- pochodzi od Ribes nigrum 2n=16

-w stanie dzikim występuje od płn Europy po płn Azję do Himalajów

- owoce zawierają więcej witaminy C niż warzywa (warzywa 45-50mg/100g, porzeczka czarna do 140 mg/100g)

- zawartość Wit C uzależniona od odmiany

- także antocyjany-antyoksydanty

- generalnie dojrzewają w VII

- Polska zaliczana do największych producentów-1/3 produkcji światowej ODMIANY

‘Bona’-Pl, jedna z najwcześniejszych VIIp-1/2, dość podatna na opadlinę liści

‘Ojebyn’-Swe, dojrzewa VII1/2, od bardzo dawna u nas uprawiana, duża podatność na OL, sadzona w towarowych, zbiór mechaniczny

‘Ceres’-też VII1/2, średnio podatna na OL

‘Ben Lomond’-szkocja, VII1/2, średnio podatna na OL, zbiór maszynowy

‘Titania’-Swe, VII1/2, średnio podatna na OL, też typowo towarowa, zbiór maszynowy

‘Tiben’-Pl, VII1/2, średnio podatna na OL

‘Tisel’- Pl, VII1/2, średnio podatna na OL

PORZECZKA CZERWONA I BIAŁA

- pochodzenie gatunków od 2n=16

- Ribes petreanum-porzeczka skalna

- Ribes rubrum- czerwona

- Ribes vulgare-pospolita

ODMIANY

‘Ravada’- Hol, bardzo ładne owoce, 1-10 VIII, odporna na OL!!

‘Holenderska czerwona’- VIIk. Odporna na OL

‘Janklew van tets’-VI/VII, średnio podatna na OL, bardzo plenna

‘Biała z Juteberg’-Hol, mutant ‘Hol Czerw’, odporna na OL

‘Blanka’-słowacka, VII/VIII, plenna, bardzo ciekawa

AGREST

Rząd: Rosales

Rodzina: Saxifragaceae

Rodzaj:Grossularia

Gatunek: Grossularia vulgare-agrest pospolity 2n=16

- udomowiony w średniowieczu prawdopodobnie w Europie

- powszechnie występuje w Anglii w lasach, w pewnym sensie ich owoc narodowy, oni mają najwięcej sukcesów w hodowli

- Polska zaliczana do czołówki pod względem produkcji, mamy duże możliwości exportowe

ODMIANY UPRAWNE

‘Najwcześniejszy Houinga’-Ger

‘Hinnounaki Rot’- Ger

‘Czerwony Triumf’- Eng

‘Biały Triumf’-Eng

‘Invicta’-Eng

‘Lady Delamore’-Eng

‘Zielony Butelkowy’-Eng

ODMIANY PERSPEKTYWICZNE

‘Greenfinch’-Eng, z East Malling, 1-10 VIII, nadaje się do zbioru mechanicznego, nie porażana przez AMA

‘Harlet’- Eng, East Sussex, czerwonoowocowa, VII1/2, nie porażana przez AMA

‘Niesłuchowski’-Ukr, czerwonoowocowa, 1-10 VIII, nie porażana przez AMA

‘Pax’-Eng, East Malling, czerwonoowocowa, nie ma kolców, 1-10 VII, średnio podatna na AMA

‘Rokula’- Ger, czerwona, VIIp, odporna na AMA

‘Rolonda’- Ger, odporna na AMA, VII1/2, czerwona

MALINY

Rząd:Rosales

Rodzina: Rosaceae

Rodzaj: Rubus

Podrodzaj: Ideadeatus- maliny właściwe

Eubeatus- jeżyny

- Rubus obejmuje ok. 400 gatunków

ODMIANY UPRAWNE POCHODZĄ OD

- Rubus idaeus –malina właściwa, cała płn Europa i Azja

- Rubus stigosus-malina omszona, Ameryka Płn

- Rubus occidentalis- malina zachodnia, maliny czarne-o czarnych owocach, Ameryka Płn

ODMIANY UPRAWNE OWOCUJĄCE 1 RAZ W ROKU

‘Malling Promise’, ‘Malling Seedling’, ‘Narna’, ‘Vetan’, ‘Nowojka’, ‘Beskid’

ODMIANY POWTARZAJĄE

‘Polka’-Pl, VIk/1-10 VII, 1-10 VIII-pierwsze przymrozki

‘Pokusa’ – Pl, VIk, 10-20 VIII

‘Poranna Rosa’ –Pl, owoce żółte, VIk, IXp

JEŻYNY BEZKOLCOWE

- w zasadzie uporczywe chwasty

- około 300 gatunków

- tylko w Europie w tworzeniu odmian uprawnych udział brały:

- Rubus tomentosus 2n=16

- Rubus ulmifolius 2n=16

- powszechne w płn Europie i Azji

- oba te gatunki należą do najsmaczniejszych

- duży przewrót w 1930r kiedy Amerykanie znaleźli bezkońcowego mutanta Rubus lacinatus, odmiany od niego pochodzące wyparły kolcowe

- w uprawie przodują USA (Oregon), Nowa Zelandia

ODMIANY JEŻYN

‘Hranfree’ USA

‘Hronless energreen’ Eng

‘Orkan’-Pl, VII/VIII-do IX1/2

‘Gazda’-Pl, VII/VIII-do IX1/2

TRUSKAWKA

Rząd: Rosales

Rodzina: Rosaceae

Rodzaj: Fragaria-poziomka

Gatunek: Fragaria ananasa –poziomka ananasowa=truskawka 8n=56

POCHODZENIE

Fragaria virginiana (8n=56) x Fragaria chiloensis (8n=56)---Fragaria ananasa (8n=56)

- już za czasów Ludwika XIV sprowadzone do europy ale one są rozdzielnopłciowe a oni sprowadzili tylko żeńskie

KLASYFIKACJA POMOLOGICZNA OPARTA NA BARWIE OWOCÓW I MIĄŻSZU

1. Murzynki-ciemnowiśniowy miąższ np. ‘Senga Sengana’

2. Czerwone-intensywnie czerwony miąższ np. ‘Redgamltet’

3. Różowe- łososiowy miąższ np. ‘Surprise des Halles’=’Ananasowa z Grójca’ – odmiana Fra, najwcześniej dojrzewa u nas

4. Ananasowe-biały miąższ np. ‘Luis Gautier’-u nas nie uprawiane POZIOMKA

Gatunek:Fragaria vesca-poziomka pospolita 2n=14

Odmiany:’Baron’, ‘Rugia’

WINOROŚL

Rząd: Rhamueles

Rodzina: Vitaceae

Rodzaj: Vitis

Podrodzaj: Euvitis 2n=38, jagody zielone lub żółte

Muscadina 2n=40, tych u nas nie ma, Ameryka

GATUNKI EUVITIS

- Vitis vinifera- winorośl właściwa, europejska

- Vitis labrusta- winorośl lisia, lebruska, odporna na mróz i choroby, u nas nic jej nie Bierze, z Ameryki

GATUNKI MUSCADINA

- Vitis rotundifolia-okrągłolistna

- w 1860 winorośl europejska zaczęła gwałtownie zamierać, całe plantacje w Francji-atak przez mszyce, szczepiono więc na amerykańskich:

- Vitis viparia

- Vitis supeshis

- Vitis berlanderi

ODMIANY

‘Alden’, ‘Aiwood’, ‘Bosk’, ‘Blanca’, ‘Prize’, ‘Ribol’

BORÓWKA WYSOKA

Rząd: Bicorners

Rodzina: Ericaceae

Rodzaj: Vaccilium

ODMIANY UPRAWNE POCHODZĄ OD

- Vaccinium corymbosum 4n=48

- Vaccinium australe 4n=48

- Vaccinium angustifolium 4n=48