Sztuka wojenna - teoria i praktyka zbrojnych działań wojennych

Strategia - nauka i sztuka wykorzystania politycznego, ekonomicznego, psychologicznego i militarnego potencjału danego kraju lub grupy krajów w celu wypracowania maksymalnego poparcia dla przyjętej polityki podczas pokoju lub wojny

Taktyka - metoda postępowania, umiejętność używania sił i środków pozostających w dyspozycji dla osiągnięcia zamierzonych celów

Strategia:

➢

wypracowanie reguł i zasad przygotowania oraz skutecznego rozstrzygnięcia wojny; zmuszenia przeciwnika środkami militarnymi do spełnienia naszej woli.

➢

„teoria i praktyka (nauka i sztuka) kierowania sprawami bezpieczeństwa danego podmiotu przez

najwyższego (naczelnego) decydenta (indywidualnego lub zbiorowego), z uwzględnieniem zwłaszcza ustalania celów bezpieczeństwa oraz sposobów ich osiągania.” (S. Koziej)

➢

“nauka i sztuka wykorzystania politycznego, ekonomicznego, psychologicznego i militarnego potencjału danego kraju lub grupy krajów w celu wypracowania maksymalnego poparcia dla przyjętej polityki podczas pokoju lub wojny” (Webster's Third New International Dictionary)

➢

„pasmo przemyślanych decyzji sensownie wiążących cele, sposoby i środki ich osiągania w praktycznym działaniu. Strategia wyrasta z systematycznego myślenia kierowanego zamiarem praktycznym; jej motywem najogólniejszym jest dążenie do organizowania działań celowych jednego lub wielu aktorów” (W.

Lamentowicz)

Strategia to sztuka wykorzystania siły dla osiągnięcia celów nakreślonych przez politykę (Beaufre) Strategia to całokształt planów wykorzystania potencjału przymusu zbrojnego – w połączeniu z instrumentami gospodarczymi, dyplomatycznymi i psychologicznymi – w celu wsparcia polityki zagranicznej państwa (Osgood).

Strategia - według Skibińskiego - jest najwyższym działem teorii i praktyki sztuki wojennej. Strategią można nazwać konkretny sposób postępowania w przygotowaniu i przeprowadzeniu danej wojny, kampani lub bitwy, obrany i zastosowany przez najwyższe ogniwa władzy państwowej, naczelne dowództwo sił zbrojnych lub naczelne dowództwo danego teatru działań wojennych.

Strategia w dwóch rozumieniach:

1) węższe, ograniczone do kwesti wojskowych

2) szersze, jako uniwersalna wizja długofalowych działań państwa; określana jako wielka strategia (Liddel Hart, Luttwak), strategia narodowa (USA), strategia ogólna (Ruge), polistrategia (Kukułka), strategia totalna (Beaufre), strategia państwowa (Kuźniar)

Wyznaczniki strategii:

➢

Wg koncepcji: zapobiegania, reagowania

➢

Wg roli: deklaratywna, rzeczywista (realna), idealna (teoretyczna)

➢

Wg procedur konfrontacji: działań kolejnych (sekwencyjnych), działań jednoczesnych

➢

Wg metod prowadzących do zwycięstwa: pokonania (rozbicia w walce, bitwie), wyczerpania (pozasiłowego, pośredniego, długotrwałego), zniszczenia (zwycięstwa totalnego, zlikwidowania przeciwnika)

➢

Wg obiektu oddziaływania i metod podejścia: odstraszania (powstrzymywania - przeciwnik), wymuszania (zaniechania złych zamiarów – potencjalny przeciwnik), ubezpieczenia (gwarantowania, zapewniania –

sojusznik, koalicjant, partner)

➢

Wg sfer aktywności i środków strategicznych: dyplomatyczna, ekonomiczna, informacyjna, militarna itp.

➢

Wg zasięgu: wielka (całościowa, totalna), na obszarze konkretnego konfliktu (na TDW)

➢

Wg treści: operacyjna (strategia działania), przygotowawcza (strategia przygotowania i transformacji systemu bezpieczeństwa)

➢

Wg zakresu oddziaływania: „uzewnętrzniona” (deklaracja zamiarów ograniczająca lub ukierunkowująca dalsze przedsięwzięcia); „uwewnętrzniona” (działanie o dużym wpływie ograniczające lub ukierunkowujące dalsze przedsięwzięcia); zracjonalizowana (konstrukcja społeczna nadająca znaczenie dotychczasowym działaniom)

Podział strategii:

1) totalna - podporządkowana bezpośrednio polityce, mająca za zadanie opracowanie zasad prowadzenia wojny totalnej; określenie właściwego zadania i łączenie różnych strategi ogólnych - politycznej, ekonomicznej, dyplomatycznej i wojskowej.

2) ogólna (polityczna, ekonomiczna, dyplomatyczna, wojskowa) ma za zadanie rozdzielać i łączyć zadania dotyczące przedsięwzięć podejmowanych na różnych odcinkach działalności rozważanej dziedziny

3) szczegółowa (np. operacyjna, logistyczna, genetyczna) - nie tylko uzgadnianie celów wybranych przez strategię ogólną z możliwościami określonymi przez taktykę i technikę, ale także nadawanie kierunku rozwojowi taktyki i techniki w celu przystosowania ich do potrzeb.

Relacje między poszczególnymi zakresami pojęciowymi strategi (wg Słownika terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego):

strategia - teoria i praktyka działań w celu osiągnięcia założonych celów w danej dziedzinie ujmowanych w skali ogólnej i mających charakter długofalowy

strategia narodowa - dotyczy celów państwa o charakterze ogólnym

strategia bezpieczeństwa narodowego - cele państwa w dziedzinie bezpieczeństwa

strategia obronna - cele państwa (ew. sojuszu, koalicji) w dziedzinie obronności, tj. przeciwdziałania zagrożeniom militarnym

strategia wojenna - dziedzinia strategi obronnej, funkcjonowanie państwa w warunkach wojny strategia wojskowa - podmiotem siły zbrojne, ich przygotowanie, rozwój i wykorzystanie do osiągnięcia celów we wszystkich warunkach i dziedzinach funkcjonowania państwa.

Strategia państwowa:

➢

„zorganizowane działania celowe wymagające koordynacji na najwyższym szczeblu struktury władzy i zorientowane na osiąganie celów najważniejszych dla istnienia tych państw, ich niepodległości, stanu posiadania, ustrojowej i kulturowej tożsamości oraz szans rozwoju cywilizacyjnego.” (W. Lamentowicz)

➢

„sztuka i nauka rozwijania i wykorzystywania zasobów dyplomatycznych, ekonomicznych, militarnych i międzynarodowych państwa w okresie pokoju i wojny w celu zagwarantowania żywotnych interesów

państwa” (S. Irine)

➢

„sposób realizacji pełnego spektrum interesów i celów związanych z polityką suwerennego państwa dzięki wykorzystaniu wszystkich rozporządzalnych zasobów państwa” (B. Balcerowicz)

Strategia bezpieczeństwa państwa – Strategia obronności państwa – Strategia wojskowa

P oziomy strategi wg Andre Beaufre ’a:

➢

pokój całkowity, który istnieje już tylko między sojusznikami i między państwami neutralnymi

➢

zimna wojna, forma niemilitarnej walki między przeciwstawnymi państwami, która stała się bardziej gwałtowna wskutek odstraszania jądrowego i napięcia ideologicznego

➢

poziom klasyczny, będący dawną formą walki zbrojnej, bardziej wyjątkowy i bardziej ograniczony niż poprzednio

➢

poziom jądrowy, nowy i dominujący czynnik równowagi międzynarodowej i forma walki zbrojnej, możliwej, lecz równocześnie nie do przyjęcia z moralnego punktu widzenia

Poziomy strategi wg Edwarda Luttwaka:

➔ poziom techniczny - poszczególne rodzaje broni, typy uzbrojenia; zaplecze techniczno-konstrukcyjne

➔ poziom taktyczny - umiejętności i morale żołnierzy; jakość dowództwa, zwartość jednostek bojowych; także szczęście, korzystny zbieg okoliczności

➔ poziom operacyjny - sztuka operacyjna, "styl wojny„

➔ poziom teatru wojny - związek między siłą militarną a terytorium (aspekt przestrzenny strategi ); odnosi się także do wojny partyzanckiej

➔ poziom wielkiej strategii - dążenie do przewagi, rywalizacja, walka o panowanie, realizacja narodowych interesów; kontrola zbrojeń; geopolityka

Strategia ery informatycznej: Rozbudowana strategia wojenna, oparta na wiedzy wspartej elektroniką, uwzględniająca cztery kluczowe funkcje: pozyskiwanie, przetwarzanie, dystrybucja, ochrona.

Warianty strategi zewnętrznych państw

Zadania strategi

Analiza strategiczna:

➢

regularna analiza otoczenia międzynarodowego, wykrywanie i diagnozowanie trendów, zmian, które mogą stanowić szanse lub zagrożenia dla polityki państwa i jego podstawowych interesów

➢

analiza silnych i słabych stron państwa z punktu widzenia długofalowych celów polityki. Powinna ujawnić rzeczywisty potencjał państwa

➢

zbiór działań, które diagnozują państwo i jego otoczenie w sposób powodujący sformułowanie odpowiedniej strategi oraz przygotowanie i realizację określonego planu strategicznego przez instytucje państwa oraz przez obywateli.

Zadania strategii:

➢

opracowanie i realizacja planu działań strategicznych

➢

konkretyzacja celów strategicznych polityki

➢

określenie priorytetów

➢

indywidualny charakter planu

➢

uwzględnienie uwarunkowań i ograniczeń

➢

świadomość ścisłej zależności między wewnętrznymi i zewnętrznymi aspektami strategi państwowej

➢

określenie etapów (celów) pośrednich

➢

ciągłość realizacji planu działania

Proces strategiczny

Modelowy proces formułowania strategi narodowej

Modelowy proces strategicznego przeglądu obronnego

Uczestnicy procesu strategicznego przeglądu obronnego

Etapy i fazy strategicznego przeglądu obronnego RP

Korelacja problematyki strategicznego przeglądu obronnego RP w wymiarze instytucjonalnym

Cykl strategiczny

St

rategie bezpieczeństwa R

zeczypospolitej Polskiej

S

trategia bezpieczeństwa RP, 2

000 r.

Członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim w sposób istotny zmieniło geopolityczną i geostrategiczną pozycję Polski. Stała się ona częścią skutecznego sojuszniczego systemu obronnego, gwarantującego bezpieczeństwo i stwarzającego warunki stabilnego rozwoju. (...)

Bezpieczeństwo Rzeczypospolitej po raz pierwszy od kilku stuleci nie jest zagrożone, Polska jest dzisiaj bardziej bezpieczna niż kiedykolwiek w swojej nowożytnej i nowoczesnej historii. Jednak tempo przemian we współczesnym świecie, a szczególnie na naszym kontynencie, nie pozwalają na samozadowolenie.

Członkostwo w Uni Europejskiej, które jest środkiem do stworzenia warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i gospodarczego kraju, silniej zwiąże Polskę z europejskimi interesami i strukturami bezpieczeństwa.

Polska jest zdecydowana rozwijać zdolności do stosownego reagowania - zarówno indywidualnie, jak i w ramach Sojuszu oraz instytucji współpracy międzynarodowej - na pojawiające się nowe wyzwania i zagrożenia.

W dającej się przewidzieć przyszłości niepodległy byt Polski nie jest zagrożony, kraj nasz nie jest narażony na bezpośrednią agresję militarną. Członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim zmniejszyło groźbę agresji wobec naszego kraju przede wszystkim poprzez zwielokrotnienie czynnika odstraszania.

Doświadczenia ostatnich lat wykazały, że utrzymywanie tradycyjnego rozumienia suwerenności państwa nie jest już możliwe. Tolerowanie przez społeczność międzynarodową czystek etnicznych lub ludobójstwa w imię bezwzględnego poszanowania suwerenności stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa regionalnego i

międzynarodowego.

Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego wymaga dywersyfikacji i ochrony źródeł i kanałów zaopatrzenia kraju w najważniejsze importowane nośniki energi , takie jak ropa naftowa i gaz ziemny. Niezbędne jest zarówno zapewnienie gwarantowanych, wieloletnich dostaw surowców energetycznych dla naszego kraju, jak i poszukiwanie ich zarówno w państwach sojuszniczych oraz równolegle u innych partnerów.

Niepodzielność bezpieczeństwa oznacza, iż starania o bezpieczeństwo Polski muszą się rozpoczynać daleko od granic Rzeczypospolitej Polskiej. Zdecydowanie dążymy do tego, aby i w nadchodzącym XXI wieku być nie tylko konsumentem ale i twórcą bezpieczeństwa

Polska będzie dążyć do współkształtowania i wzmacniania europejskiego i światowego bezpieczeństwa, opartego na współpracy oraz wzajemnie uzupełniającym i wzmacniającym się udziale globalnych, euroatlantyckich i europejskich organizacji bezpieczeństwa, bez tworzenia hierarchicznych układów między nimi.

Polska będzie rozwijać wszechstronną i praktyczną współpracę, w tym w dziedzinie bezpieczeństwa, ze wszystkimi państwami zainteresowanymi umacnianiem bezpieczeństwa i stabilności na kontynencie europejskim.

S

trategia bezpieczeństwa narodowego R

P, 2003 r.

„Sytuacja międzynarodowa ulega dynamicznym zmianom. Pojawiają się nowe wyzwania i zagrożenia, których skalę uświadomiły tragiczne wydarzenia w USA z września 2001 roku”.

Pojawiły się nowe wyzwania globalne. Są związane przede wszystkim z napięciami i niestabilnością wywoływanymi przez terroryzm międzynarodowy i proliferację broni masowego rażenia, a także nieprzewidywalną politykę reżimów autorytarnych i zjawisko „państw w stanie rozkładu", które w dużej mierze zaostrza groźbę terroryzmu międzynarodowego i rozprzestrzeniania broni masowego rażenia.

Działania zagrażające bezpieczeństwu RP wiążą się z użyciem nowoczesnych technik komunikacyjnych, wykorzystując łatwość przemieszczania się i prowadzenia operacji finansowych.

Polska jako członek wspólnoty euroatlantyckiej jest wystawiona bezpośrednio na wynikające z tego zagrożenia.

Nasze bezpieczeństwo w coraz większym stopniu zależy bowiem od skutków procesów globalizacji i fragmentacji postępujących we współczesnym świecie. Istota zmian w naszym środowisku bezpieczeństwa polega zatem na przesuwaniu się punktu ciężkości z zagrożeń klasycznych (inwazja zbrojna), których znaczenie się zmniejsza, na zagrożenia nietypowe, których źródłem stają się także trudne do zidentyfikowania podmioty pozapaństwowe.

Jako członek NATO Polska wiernym sojusznikiem USA. Jednocześnie zwolennikiem transformacji Sojuszu, kontynuacji dialogu politycznego na temat przyszłości Sojuszu i jego celów strategicznych, rozbudowy zdolności w dziedzinie sił

szybkiego reagowania oraz kontynuowania polityki "otwartych drzwi".

S

trategia bezpieczeństwa narodowego R

P, 2007 r.

W pierwszej dekadzie nowego stulecia Rzeczpospolita Polska jest krajem bezpiecznym.

Przystąpienie Polski do Uni Europejskiej spowodowało korzystną zmianę międzynarodowych uwarunkowań jej bezpieczeństwa. Polska stała się podmiotem współkształtującym proces integracji europejskiej.

Członkostwo w NATO i UE oraz sojusz ze Stanami Zjednoczonymi zapewniły Polsce wysoki poziom bezpieczeństwa i stały się jednym z podstawowych gwarantów jej rozwoju wewnętrznego i pozycji międzynarodowej.

Rozwój sytuacji międzynarodowej, choć współcześnie korzystny, niesie ze sobą nowe wyzwania. Trzeba je umieć trafnie odczytywać i skutecznie stawiać im czoła. Ich zmienność i dynamika zmusza państwa i narody do stałego wysiłku. Podstawowym zadaniem i główną troską każdego państwa i jego obywateli jest zapewnienie sobie bezpieczeństwa w warunkach zrównoważonego rozwoju.

S

trategia bezpieczeństwa narodowego R

P, 2007 r. – interesy narodowe:

Podstawowe interesy narodowe są niezmienne i oparte na całościowej koncepcji bezpieczeństwa państwa, uwzględniającej aspekty polityczno-militarne, ekonomiczne, społeczne i ekologiczne. Interesy narodowe wynikają z fundamentalnych i niezmiennych wartości Polski, a ich realizacja stanowi dla państwa i jego mieszkańców potrzebę nadrzędną.

Interesy narodowe można podzielić na trzy grupy: żywotne, ważne oraz inne istotne. Żywotne interesy narodowe Rzeczypospolitej Polskiej wiążą się z zapewnieniem przetrwania państwa i jego obywateli. Obejmują potrzebę zachowania niepodległości i suwerenności państwa, jego integralności terytorialnej i nienaruszalności granic; zapewnienia bezpieczeństwa obywateli, praw człowieka i podstawowych wolności, a także umacniania demokratycznego porządku politycznego. Ich realizacja to bezwzględny priorytet polskiej polityki bezpieczeństwa.

Realizacja interesów narodowych oraz wynikających z nich celów odbywa się w ramach działań wewnętrznych państwa oraz w jego relacjach z otoczeniem zewnętrznym. Zdolność Polski do skutecznego działania na zewnątrz jest uwarunkowana jakością wewnętrznego ładu politycznego, gospodarczego i społecznego.

S

trategia bezpieczeństwa narodowego R

P , 2007 r. – cele strategiczne:

Cele strategiczne wynikają z interesów bezpieczeństwa i rozwoju RP, będącej członkiem NATO i Uni Europejskiej, a także z rosnących współzależności między państwami i gospodarkami, jak również coraz intensywniejszymi kontaktami między jednostkami i społeczeństwami.

Nadrzędnym celem strategicznym jest zapewnienie korzystnych i bezpiecznych warunków realizacji interesów narodowych poprzez eliminację zewnętrznych i wewnętrznych zagrożeń, redukowanie ryzyka oraz odpowiednie oszacowanie podejmowanych wyzwań i umiejętne wykorzystywanie pojawiających się szans.

Główne cele strategiczne:

zapewnienie niepodległości i nienaruszalności terytorialnej RP oraz suwerenności wewnętrznej

stworzenie warunków rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego, decydujących o możliwościach działania narodu i państwa;

zapewnienie możliwości korzystania przez obywateli z konstytucyjnych wolności, praw człowieka i obywatela oraz stworzenie bezpiecznych warunków do godziwego życia obywateli i rozwoju całego narodu, w wymiarze materialnym i duchowym;

zapewnienie możliwości aktywnego kształtowania stosunków w otoczeniu międzynarodowym i zdolności skutecznego działania poprzez obronę interesów narodowych i promowanie wizerunku wiarygodnego uczestnika stosunków międzynarodowych, a także realizacji zobowiązań sojuszniczych;

zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony i opieki nad obywatelami polskimi przebywającymi poza granicami kraju; promocja polskiej gospodarki i wspieranie polskich przedsiębiorców oraz budowa prestiżu Polski w otoczeniu międzynarodowym;

zapewnienie poczucia bezpieczeństwa prawnego obywateli RP;

ochrona duchowego i materialnego dziedzictwa narodowego oraz zapewnienie możliwości jego bezpiecznego rozwoju;

ochrona środowiska naturalnego i ochrona przed skutkami klęsk żywiołowych, a także katastrof spowodowanych poprzez działalność człowieka;

zapewnienie szerokiego dostępu do informacji, podniesienie poziomu edukacji narodowej oraz stworzenie silnego zaplecza naukowo-badawczego, połączonego z potencjałem wytwórczym, poprawiającym konkurencyjność gospodarki.

S

trategia bezpieczeństwa narodowego R

P, 2007 r. – uwarunkowania:

W wymiarze globalnym kluczową rolę odgrywają Stany Zjednoczone, które są gwarantem bezpieczeństwa międzynarodowego. Ich pozycja uległa jednak pewnemu osłabieniu na skutek trudności związanych z operacją w Iraku i wojną z terroryzmem.

Federacja Rosyjska intensywnie zabiega o umocnienie swojej pozycji w wymiarze ponadregionalnym, czemu towarzyszy wprowadzanie selektywnych ograniczeń i dyskryminowanie niektórych członków NATO i UE

Niekorzystnym zjawiskiem jest pogarszanie się bezpieczeństwa na Bliskim i Środkowym Wschodzie na skutek umacniania się wpływów sił fundamentalistycznych, zagrożeń aktami terrorystycznymi, destabilizacji Iraku i Afganistanu oraz nuklearnych ambicji Iranu.

Wzrasta znaczenie ekonomicznego wymiaru bezpieczeństwa, zwłaszcza bezpieczeństwa energetycznego.

Siły militarne wielu państw w coraz większym stopniu biorą udział w zwalczaniu zagrożeń o charakterze asymetrycznym, w misjach pokojowych oraz operacjach stabilizacyjnych.

S

trategia bezpieczeństwa narodowego R

P, 2007 r. – wyzwania i zagrożenia:

wyzwania wykraczające poza tradycyjnie rozumiane zagrożenia bezpieczeństwa, będące konsekwencją sprzężonych ze sobą procesów politycznych, ekonomiczno – społecznych, demograficznych i ekologicznych o zasięgu często wykraczającym daleko poza granice kraju;

zmiany demograficzne w Polsce, a szczególnie charakter i skala migracji z Polski do innych państw w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków życia, a także malejący przyrost naturalny i w konsekwencji starzenie się społeczeństwa; konieczność dokończenia transformacji polskiego systemu prawnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa własności ;

poprawa stanu infrastruktury, w szczególności stworzenie nowoczesnej sieci transportowej, telekomunikacyjnej i sieci służącej do przesyłu i magazynowania nośników energi ;

uzależnienie polskiej gospodarki od dostaw surowców energetycznych z jednego źródła;

załamanie procesu integracji europejskiej na skutek powrotu państw do podejmowania działań wyłącznie przez pryzmat interesów narodowych oraz ambicji traktowania UE jako przeciwwagi dla Stanów Zjednoczonych, a także

niezdolności UE do kreowania wspólnej polityki ;

umocnienie porządków autorytarnych na kontynencie oraz nasilenie się postaw konfrontacyjnych;

zorganizowany terroryzm międzynarodowy, szczególnie na obszarze odpowiedzialności Polskich Kontyngentów Wojskowych;

zorganizowana przestępczość międzynarodowa;

oddziaływanie w cyberprzestrzeni, skierowane w systemy i sieci teleinformatyczne infrastruktury krytycznej; zagrożenia o charakterze ekologicznym, będące następstwem niewłaściwego wykorzystania postępu technicznego i technologicznego oraz naruszenia równowagi pomiędzy człowiekiem a przyrodą.

S

trategia bezpieczeństwa narodowego R

P, 2007 r. – cele i zadania sektorowe:

Bezpieczeństwo zewnętrzne:

tworzenie i rozwijanie zdolności do osiągania narodowych celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa w bezpośrednim sąsiedztwie, przestrzeni europejskiej, euroatlantyckiej i globalnej, a także tworzenie warunków dla umacniania skutecznych powiązań i mechanizmów wspólnotowych i sojuszniczych.

zwiększanie zdolności NATO do pełnienia funkcji zbiorowej obrony oraz tworzenia płaszczyzny konsultacji międzysojuszniczych w razie zagrożenia;

umacnianie pozycji UE w świecie oraz aktywne uczestnictwo w rozwoju Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, w szczególności rozwój wojskowych i cywilnych zdolności UE w zakresie reagowania kryzysowego;

wspieranie procesów transformacyjnych w Europie Wschodniej i Południowej;

w wymiarze globalnym, rozwój przyjaznych stosunków z partnerami i przeciwdziałanie negatywnym skutkom konfliktów, dysproporcji rozwojowych i naruszeń międzynarodowego porządku prawnego;

działania na rzecz powstrzymania proliferacji broni masowego rażenia oraz kontroli międzynarodowego handlu bronią i materiałami podwójnego zastosowania.

Bezpieczeństwo militarne:

gotowość do obrony terytorium i niepodległości Polski oraz sojuszników, eliminacja zagrożeń o charakterze zbrojnym, a także przeciwdziałanie ewentualnym, niekorzystnym zmianom równowagi wojskowej w regionie.

gotowość przyjścia z pomocą każdemu członkowi NATO oraz wzmocnienie potencjału odstraszania, zapewniającego bezpieczeństwo państw członkowskich NATO ;

Gotowość reagowania na kryzysy, które mogą wywołać konflikty wymagające realizacji zadań obronnych w świetle artykułu V Traktatu Waszyngtońskiego;

udział Polski w obronie kolektywnej zgodnie z artykułem V Traktatu Waszyngtońskiego oraz wspieranie polityki ONZ, NATO, UE w dziedzinie reagowania kryzysowego i w działaniach stabilizacyjnych

Bezpieczeństwo wewnętrzne:

utrzymanie zdolności do reagowania w przypadku wystąpienia zagrożeń bezpieczeństwa publicznego oraz bezpieczeństwa powszechnego, związanych z ochrona porządku prawnego, życia i zdrowia obywateli oraz majątku narodowego przed bezprawnymi działaniami oraz skutkami klęsk żywiołowych, katastrof naturalnych i awarii technicznych;

zwiększenie efektywności działania administracji publicznej oraz systematyczne podnoszenie poziomu profesjonalizmu funkcjonariuszy i pracowników instytucji państwowych,

upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach bezpieczeństwa wewnętrznego państwa;

budowa nowoczesnego zintegrowanego systemu zarządzania kryzysowego, zintegrowanego i skonsolidowanego z działaniami NATO i UE oraz innych właściwych organizacji międzynarodowych;

prawidłowe współdziałanie służb i organów odpowiedzialnych za przeciwdziałanie zagrożeniom terrorystycznym oraz profesjonalizm w wykonywaniu zadań ustawowych

Bezpieczeństwo ekonomiczne i infrastrukturalne:

Zapewnienie stabilnych i nieprzerwanych dostaw nośników energi na podstawie długoterminowych kontraktów przy pomocy niezależnej infrastruktury przemysłowej;

wypracowanie wspólnego stanowiska w zakresie solidarności energetycznej UE;

utrzymanie równowagi budżetowej oraz zadłużenia wewnętrznego i zagranicznego na odpowiednim, bezpiecznym poziomie;

rozwój przemysłu obronnego zgodnego z potrzebami obronnymi, określonymi w programach modernizacji sił

zbrojnych, a także z przyjętymi zobowiązaniami sojuszniczymi w NATO;

ukształtowanie i rozwój krajowego sektora transportu, w oparciu o nowoczesne sieci zapewniające efektywną, terytorialną i gałęziową integrację działalności transportowej;

rozwój nowoczesnej, zintegrowanej struktury łączności elektronicznej, która byłaby odporna na awarie i potencjalne ataki przestępczości cybernetycznej;

budowa sieci łączności specjalnej niezbędnej dla skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i reagowania kryzysowego, a także Zintegrowanego Systemu Ratowniczego

S

trategia bezpieczeństwa narodowego R

P, 2007 r. – kierunki transformacji:

wypracowanie mechanizmów kompleksowego i długofalowego planowania rozwoju systemu bezpieczeństwa opierającego się na celach i potrzebach wspólnych dla wszystkich jego składników oraz wynikających z całościowo ujmowanych interesów narodowych;

System bezpieczeństwa narodowego musi być zorganizowany i wyposażony w sposób gwarantujący jego szybkie i sprawne działanie w każdych warunkach oraz w reakcji na wszelkiego typu zagrożenia i kryzysy;

System ten będzie podlegał cyklicznym przeglądom służącym ocenie jego skuteczności i gotowości do działania; wyjątkowe znaczenie dla sprawności działania systemu bezpieczeństwa mają kompetencje, umiejętności i wiedza specjalistyczna osób uczestniczących w poszczególnych jego podsystemach;

dążenie do stworzenia w pełni zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego wymaga ciągłego usprawniania komunikacji między wszystkimi elementami systemu. Istotne znaczenie ma dalsza informatyzacja i unowocześnianie sieci telekomunikacyjnych administracji państwowej oraz instytucji odpowiedzialnych za porządek publiczny.

S

trategia obronności RP, 2009 r. – p

odstawowe założenia:

Dbałość o bezpieczeństwo jest elementarną powinnością państwa. Bezpieczeństwo ma charakter niepodzielny – jego wymiar wewnętrzny jest współzależny z zewnętrznym, a narodowy z sojuszniczym.

Niezależnie od przyjmowanych prognoz rozwoju środowiska międzynarodowego i związanych z tym ocen realności wystąpienia konfliktów zbrojnych, ochrona niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz wspólna obrona przeciwko agresji, pozostają powinnością konstytucyjną i zobowiązaniem wynikającym Paktu Północnoatlantyckiego.

Państwo polskie utrzymuje ciągłą zdolność do obrony, wykorzystując do tego wszystkie dostępne środki i podporządkowując jej działania polityczne, gospodarcze, dyplomatyczne i wojskowe.

Nieprzewidywalność współczesnego środowiska bezpieczeństwa wymaga wyprzedzającego planowania w stosunku do hipotetycznych wariantów zagrożeń, elastyczności reagowania odpowiednio do charakteru, skali i miejsca zagrożeń oraz kompleksowego podejścia do spraw bezpieczeństwa i obronności państwa;

Architektura bezpieczeństwa i obronności RP opiera się na filarze atlantyckim i europejskim. Ważnym elementem wzmacniającym bezpieczeństwo i obronność państwa jest strategiczna więź ze Stanami Zjednoczonymi.

Działania na rzecz bezpieczeństwa i obrony są i będą prowadzone przede wszystkim w układzie sojuszniczym, choć nie wyklucza się działań samodzielnych. Udział w operacjach militarnych i niemilitarnych poza granicami kraju jest wyrazem odpowiedzialności za bezpieczeństwo wspólne oraz ma charakter prewencyjny wobec zagrożeń o charakterze asymetrycznym i globalnym.

Główną misją Sił Zbrojnych RP jest obrona państwa i udział w obronie sojuszników. Aby ją wypełnić, realizowany jest proces transformacji Sił Zbrojnych RP, obejmujący ich profesjonalizację i modernizację techniczną. Zmiany te ukierunkowane są na zwiększanie potencjału militarnego i zdolności operacyjnych sił oraz wzmacnianie ich obronno-ekspedycyjnego charakteru.

Skuteczne przeciwstawienie się współczesnym zagrożeniom wymaga integracji reagowania obronnego i zarządzania kryzysowego. Konieczne jest dalsze harmonizowanie procedur i przedsięwzięć planistycznych oraz doskonalenie koordynacji działań organów właściwych w tych obszarach.

Strategia obronności RP, 2009 r. - cele:

nadrzędnym celem strategicznym Rzeczypospolitej Polskiej jest zapewnienie korzystnych i bezpiecznych warunków realizacji interesów narodowych poprzez eliminację zewnętrznych i wewnętrznych zagrożeń, redukowanie ryzyka oraz odpowiednie oszacowanie podejmowanych wyzwań i umiejętne wykorzystanie pojawiających się szans.

główne cele strategiczne w dziedzinie obronności:

zapewnienie niepodległości i suwerenności Rzeczypospolitej Polskiej, jej integralności i nienaruszalności granic; obrona i ochrona obywateli Rzeczypospolitej Polskiej;

tworzenie warunków do zapewnienia ciągłości realizacji zadań przez organy administracji publicznej oraz inne pomioty właściwe w obszarze bezpieczeństwa narodowego;

tworzenie warunków do podwyższania zdolności obronnych państwa, również w układzie narodowym i sojuszniczym;

rozwijanie partnerskiej współpracy wojskowej z innymi państwami, zwłaszcza sąsiednimi; realizacja zobowiązań wynikających z członkostwa Polski w NATO i Uni Europejskiej;

zaangażowanie w międzynarodowe operacje reagowania kryzysowego, prowadzone w pierwszej kolejności przez NATO i UE, a także przez ONZ czy w ramach doraźnych koalicji.

Strategia obronności RP, 2009 r. - zadania w zakresie przygotowań obronnych państwa:

prowadzenie analiz oraz dokonywanie ocen wyzwań i zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego; wykrywanie i neutralizowanie działalności wywiadowczej skierowanej przeciwko obronności i bezpieczeństwu państwa;

wyprzedzające planowanie obronne, obejmujące planowanie operacyjne i programowanie obronne;

doskonalenie wspólnych (narodowych i sojuszniczych) procedur działania w sytuacjach kryzysowych i w czasie wojny;

zwiększanie zdolności Sił Zbrojnych RP do szybkiego reagowania na bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa państwa, w tym zwiększenie ich zdolności do prowadzenia samodzielnych działań;

utrzymywanie i doskonalenie zintegrowanego systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa;

utrzymywanie zdolności do wprowadzania stosownych do skali i charakteru zagrożeń wyższych stanów gotowości obronnej państwa;

zapewnienie warunków do przyjęcia na swoim terytorium Sojuszniczych Sił Wzmocnienia poprzez realizację zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza (HNS);

utrzymanie gotowości do realizacji zadań produkcyjnych i usługowych określonych w Programie Mobilizacji Gospodarki (PMG);

utrzymywanie niezbędnego poziomu rezerw państwowych i osobowych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa;

rozbudowa i utrzymanie infrastruktury obronnej;

edukację w zakresie obronności oraz patriotyczne wychowanie społeczeństwa.

W

ramach kształtowania środowiska międzynarodowego na

rzecz umacniania obronności państwa :

zapewnienie Polsce silnej pozycji międzynarodowej oraz możliwości skutecznego promowania polskich interesów na arenie międzynarodowej poprzez wspieranie usprawniania mechanizmów sojuszniczych, skuteczności instytucji międzynarodowych i prawa międzynarodowego, rozwój przyjaznych stosunków z partnerami i sąsiadami; umacnianie mechanizmów kontrolnych w dziedzinie nieproliferacji broni masowego rażenia, materiałów i technologi podwójnego zastosowania oraz w obszarze kontroli zbrojeń;

udział w działaniach na rzecz promocji demokracji i poszanowania praw człowieka;

wydzielenie i utrzymywanie sił i środków do udziału w sojuszniczych operacjach reagowania kryzysowego, operacjach humanitarnych i poszukiwawczo-ratowniczych, a także w możliwych operacjach koalicyjnych i narodowych;

aktywne oddziaływanie na potencjalne źródła zagrożeń związanych z globalnym terroryzmem, poprzez prewencyjną politykę zagraniczną i społeczno-ekonomiczną, włącznie z gotowością do uczestnictwa w działaniach antyterrorystycznych.

St

rategie bezpieczeństwa St

anów Zjednoczonych

National Security Strategy 2002:

➢

USA dysponują bezprecedensową siłą i wpływami w świecie i muszą ją wykorzystać w służbie wolności

➢

Ameryka wyszła zwycięsko z XX-wiecznej konfrontacji z totalitaryzmami

➢

Ameryka jest w stanie wojny z terroryzmem.

➢

zagrożenie pochodzi ze strony państw zbójeckich

➢

groźba użycia BMR, niezbędne działania nieproliferacyjne

➢

USA nie zawahają się przed działaniami indywidualnymi w razie konieczności dla wykonania prawa do samoobrony poprzez działania uprzedzające przeciwko terorrystom

National Security Strategy 2006:

➢

strategia czasu wojny z terroryzmem

➢

zagrożenie ze strony państw bandyckich i państw w stanie rozkładu

➢

obrona ludzkiej godności w warunkach demokracji i poszanowania wolności

➢

wzmocnienie sojuszów w walce z globalnym terroryzmem oraz w celu zapobieżenia ataków na USA i ich przyjaciół, w szczególności przy użyciu WMD

➢

popieranie gospodarki rynkowej oraz globalnego wolnego handlu

➢

rozwój współpracy z innymi ośrodkami władzy światowej

➢

transformacja instytucji bezpieczeństwa narodowego USA w celu stawienia czoła wyzwaniom XXI w.

National Security Strategy 2010:

➢

Strategia musi koncentrować się na odbudowie amerykańskiego przywództwa

➢

USA posiadają atrybuty przywództwa

➢

bezpieczeństwo globalne zależy od silnego i odpowiedzialnego przywództwa amerykańskiego jednak żadne państwo nie może w pojedynkę stawić czoła globalnym wyzwaniom

➢

Przywództwo USA w świecie zależeć będzie od siły gospodarczej, przezwyciężenia największego od czasu wielkiego kryzysu załamania gospodarczego.

➢

Odbudowa bardziej bezpiecznej i pewnej infrastruktury w obliczu zagrożeń terrorystycznych i katastrof naturalnych

➢

Dyplomacja stanowi fundament bezpieczeństwa narodowego i zdolności obronnych USA

➢

konieczność budowy głębszego i bardziej skutecznego partnerstwa z innymi kluczowymi i wpływowymi centrami, w tym Chinami, Indiami i Rosją;

➢

działania na rzecz wzmocnienia instytucji międzynarodowych, w tym ONZ;

➢

użycie siły jest czasami konieczne, ale musi respektować międzynarodowe standardy i zasady;

National Security Strategy 2010:

Bezpieczeństwo:

- wzmocnienie odporności na zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego;

- rozbicie al-Qaidy i innych ekstremistycznych organizacji na świecie;

- przeciwdziałanie atakom na terytorium USA poprzez lepsze działania wywiadowcze;

- zapobieżenie rozprzestrzenianiu BMR;

- promowanie pokoju i bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie;

- wzmacnianie pewnych i silnych partnerów;

- zapewnienie bezpieczeństwa cybernetycznego;

Sustaining U.S. Global Leadership: Priorities for 21st Century Defense (January 2012): USA znajdują się w okresie transformacji w związku z kryzysem ekonomicznym i poziomem zaangażowania w utrzymywanie bezpieczeństwa i stabilności w świecie.

Z uwagi na utrzymujące się liczne zagrożenia i wyzwania, USA utrzymają aktywną postawę wobec tych zagrożeń.

Choć USA będą uczestniczyć w budowaniu pokoju w skali globalnej , przesuną ciężar działań w region Azji-Pacyfiku.

USA będą aktywnie działać na rzecz pokoju na Bliskim Wschodzie, dbać o bezpieczeństwo w rejonie Zatoki Perskiej, przeciwdziałać działaniom Iranu w kierunku broni nuklearnej.

Wskutek zmieniającego się kontekstu strategicznego, USA muszą zmienić swą politykę w Europie: wzmacniając NATO, otwierając pole działania dla europejskich sojuszników, utrzymując współpracę z Rosją

Stosunki z partnerami (np. Azji, Ameryce Lacińskiej) oparte na innowacyjnych, oszczędnych i ograniczonych ilościowo działaniach na rzecz osiągnięcia celów bezpieczeństwa

Główne zadania sił zbrojnych USA:

➢

Counter Terrorism and Irregular Warfare

➢

Deter and Defeat Aggression

➢

Project Power Despite Anti-Access/Area Denial Chal enges (Chiny, Iran

➢

Counter Weapons of Mass Destruction

➢

Operate Effectively in Cyberspace and Space

➢

Maintain a Safe, Secure, and Effective Nuclear Deterrent

➢

Defend the Homeland and Provide Support to Civil Authorities

➢

Provide a Stabilizing Presence

➢

Conduct Stability and Counterinsurgency Operations

➢

Conduct Humanitarian, Disaster Relief, and Other Operations

➢

Strategie bezpieczeństwa wybranych państw i organizacji

St

rategia bezpieczeństwa Wielkiej B

rytanii

The National Security Strategy of the United Kingdom. Security in an interdependent world (marzec 2008 r.)

Żadne państwo nie zagraża Wielkiej Brytani , niemniej międzynarodowe środowisko staje się coraz bardziej złożone a stare zimnowojenne zagrożenia zostały zastąpione przez zróżnicowane lecz wzajemnie powiązane źródła ryzyk i zagrożeń, takich jak: międzynarodowy terroryzm, broń masowego rażenia, konflikty międzynarodowe, państwa upadłe, pandemie oraz przestępczość transnarodowa. Wiążą się one z innymi czynnikami, jak: zmiana klimatu, rywalizacja o źródła energi , bieda i złe rządzenie, zmiany demograficzne i globalizacja.

W ostatnich dekadach obraz bezpieczeństwa narodowego znacznie się poszerzył, obejmując zagrożenia bezpieczeństwa obywateli i ich stylu życia, a także integralności i interesów państwa. Szeroki zakres strategi bezpieczeństwa odzwierciedla konieczność skupienia uwagi na czynnikach warunkujących bezpieczeństwo, a nie na bezpośrednich zagrożeniach i ryzykach.

Strategia bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii, zasady wiodące:

➢

Bezpieczeństwo narodowe opiera się na wartościach;

➢

Należy gruntownie ocenić ryzyka, cele i możliwości państwa w zakresie bezpieczeństwa;

➢

Należy stawiać czoło wyzwaniom bezpieczeństwa jak najwcześniej;

➢

Przyjąć wielostronne podejście na arenie międzynarodowej;

➢

W polityce wewnętrznej integrować działania służb i instytucji;

➢

Utrzymać zdolności elastycznego, zdecydowanego i zrównoważonego działania;

➢

Wzmocnić bezpieczeństwo na poziomie inwestycji, wiedzy i monitorowania.

A

Strong Britain in an Age of Uncertainty: T

he National Security Strategy ( październik 2010):

Wielka Brytania jest dziś najbezpieczniejsza, a zarazem najbardziej narażona na zagrożenia w swej długiej historii.

Bezpieczeństwo wynika z braku zagrożenia atakiem konwencjonalnym na jej terytorium przez wrogie siły. Zagrożenia są następstwem wyjątkowej otwartości brytyjskiego społeczeństwa oraz jego bezprecedensowego usieciowienia Katalog zagrożeń: terroryzm, atak cybernetyczny, WMD, proliferacja broni jądrowej, klęski naturalne i żywiołowe, rosnące uzależnienie od zewnętrznych surowców energetycznych zlokalizowanych w niestabilnych częściach świata, skutki zmian klimatu i ich wpływ na dostawy żywności i wody

Szczególne zagrożenia wiążą się z obecnością wojskową w Afganistanie

W celu ochrony interesów wewnątrz kraju, Wielka Brytania musi rozszerzać swej wpływy za granicą. W sytuacji przesunięć globalnej układu sił coraz trudniej tego dokonać.

Interes narodowy wymaga dalszego, pełnego i aktywnego zaangażowania w sprawy światowe. Wymaga zdolności gospodarki do konkurowania z najsilniejszymi. Cały wysiłek rządu musi skupiać się na promocji handlu będącego siłą napędową gospodarki.

Interes narodowy wymaga, by bronić wartości : praworządności, demokracji, wolności słowa, tolerancji i praw człowieka. Wielka Brytania będzie bezpieczniejsza, jeśli jej wartości będą przestrzegane na świecie.

Realizacja interesu narodowego wymaga rozszerzenia wpływów dzięki wykorzystaniu wyjątkowej sieci sojuszów i powiązań, głównie z USA, ale także z UE i NATO, a także pozycji stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ.

Konieczność utrzymania zdolności do działania poza granicami państwa oraz współpracy z sojusznikami, dla utrzymania niezbędnej strategicznej obecności.

Securing Britain in an Age of Uncertainty: The Strategic Defence and Security Review (październik 2010) Rozwija NSS w pięciu obszarach: Obrona, Odstraszanie, Bezpieczeństwo w szerokim ujęciu, Sojusze i partnerstwo, Reforma strukturalna i jej realizacja.

Obrona:

➢

Największym zadaniem i wysiłkiem obronnym jest Afganistan;

➢

Należy zracjonalizować wydatki zmniejszając je w odniesieniu do zdolności wojskowych, które są drugorzędne.

➢

Użycie sił zbrojnych będzie selektywne, tylko na wypadek zagrożenia żywotnych interesów Wielkiej Brytani .

➢

Większy nacisk na działania w sytuacjach kryzysowych.

➢

Utrzymanie sieci baz wojskowych poza granicami Zjednoczonego Królestwa.

➢

Podtrzymanie zdolności działań samodzielnych, nie wykluczając współpracy z partnerami w zakresie korzystania z ich zasobów.

➢

Inwestycje w programy podnoszące zaawansowane zdolności militarne i elastyczność , w tym w zakresie cyberobrony i operacji zdalnych.

➢

Wzmacnianie i doskonalenie sił rezerwy.

➢

Inwestycje w technologie wojskowe, programy badawczo-rozwojowe.

Odstraszanie:

➢

Utrzymanie zdolności odstraszania w obliczu zmiennej sytuacji międzynarodowej i pojawiających się zagrożeń.

➢

Użycie broni nuklearnej w skrajnych sytuacjach samoobrony, oraz w ramach zobowiązań sojuszniczych NATO.

➢

Istotny udział Wielkiej Brytani w potencjale odstraszania NATO.

➢

Zracjonalizowanie wydatków wg zasady value for money.

➢

Zmniejszenie liczby głowic nuklearnych, zwolnienie tempa modernizacji, zwłaszcza łodzi podwodnych.

➢

Bezpieczeństwo w szerokim ujęciu.

➢

Analiza ryzyka: Terroryzm Niestabilność i konflikty międzynarodowe. Cyberbezpieczeństwo Obrona cywilna Bezpieczeństwo energetyczne Przestępczość zorganizowana, Bezpieczeństwo granic, Przeciwdziałanie proliferacji BMR oraz kontrola zbrojeń.

Sojusze i partnerstwo

Priorytetowe obszary: Obrona i bezpieczeństwo UK-USA; Nowe modele praktycznej współpracy dwustronnej w zakresie bezpieczeństwa i obrony z sojusznikami i partnerami; Współpraca ze skuteczną i zreformowaną ONZ; NATO

jest opoką bezpieczeństwa Wielkiej Brytani ; Zorientowana na zewnątrz UE promująca bezpieczeństwo i pomyślność.

Reforma strukturalna i jej realizacja.

➢

Centralna rola Rady Bezpieczeństwa Narodowego.

➢

Współpraca z innymi organami w ramach zintegrowanej struktury:

➢

Crisis Management Capability within the Cabinet Office,

➢

National Crime Agency

➢

Border Police Command supported by a National Border Security Group

➢

Office of Cyber Security

➢

National Space Security Agency