Zasady kształtowania profilu podłu\
nego
Zasady projektowania niwelety
Niweleta to linia, jaką wyznaczają rzędne projektowanej drogi (rys. 1). Mogą to być
rzędne krawędzi jezdni przy pasie dzielącym na drodze dwujezdniowej lub rzędne osi jezdni
na drodze dwu- lub jednojezdniowej.
niweleta
rzędne terenu
50
47,5
WARIANT 1
45
42,5
40
37,5
35
32,5
30
27,5
25
22,5
20
17,5
15
12,5
poziom porównawczy10 m.n.p.m.
rzędne niwelety drogi
rzędne terenu
" i=1,08 R=6000m " i= 7,73 R=2500m
t=32,4m f=0,087m t=96,6m f=1,87m
pochylenia i łuki pionowe
" i= 4,19 R=8000m
t=167,6m f=1,75m
długość ą=50
odc inka L=148,64m ą=73
prostego L=72,72m R=250m K=145,44m L=72,72m długość odcinka prostego L=609,18m L=148,64m długość odcinka prostego L=2227,29m
A=228,09m R=350m K=297,28m
proste i łuki poziome L=45,22m To=153,32m A=134,84m A=228,09m
A=134,84m To=335,14m zo=88,67m
zo=26,82m
odległości
hektometry i kilometry
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7
0 1 2 3
1 : 5000
Rys. 1. Przykładowy profil podłu\
ny drogi klasy G
Projektowanie niwelety drogi wymaga:
 dostosowania jej przebiegu do ukształtowania terenu i warunków gruntowo-
wodnych przy równoczesnym zachowaniu parametrów geometrycznych, określonych ele-
mentów drogi w planie i w profilu,
 przy jej dostosowywaniu do ukształtowania terenu, dą\
enia do ograniczania:
du\
ego udziału maksymalnych wartości pochyleń podłu\
nych,
stosowania spadków straconych,
 zapewnienia optymalnej wielkości robót ziemnych na drogach klasy A, S, GP i G, a
na drogach ni\
szych klas nale\
y dą\
yć do takiego jej zaprojektowania, aby roboty ziemne
były jak najmniejsze, a ich bilans zbli\
ony do zera,
 zapewnienia widoczności pionowej (poprzez dobór odpowiednich promieni łuków wy-
pukłych i wklęsłych),
Wg Rozporządzenia MTiGM (D.U. nr 43 z 1999 r. ż 168.1)
Na ka\
dym pasie ruchu drogi klasy G i dróg wy\
szych klas powinna być zapewniona co najmniej odle-
głość widoczności pozwalająca kierowcy pojazdu poruszającego się z prędkością miarodajną, a w wypadku
pozostałych klas dróg z prędkością o 10 km/h większą ni\
prędkość projektowa, na zatrzymanie pojazdu
przed przeszkodą na jezdni.
 unikania projektowania łuków wklęsłych (między odwrotnymi pochyleniami) w
wykopach, jeśli to uniemo\
liwia prawidłowe odprowadzenie wody,
teren
mo\
liwy łuk
pionowy wklęsły
niedopuszczalne mo\
liwy łuk
projektowanie pionowy wklęsły
łuku pionowego wodociek
niweleta
wklęsłego
Rys. 2. Zasady stosowania łuków wklęsłych w wykopach
Na podstawie WT, WPD1, WPD-2 i WPD-3 opracowała dr in\
. A. Sołowczuk
3+254,89
ciek wodny
1 : 250
2+702,25
1+083,5
droga gruntowa
2+510,56
3+229,88
linia energetyczna
droga główna
droga gruntowa
2+988,7
droga gruntowa
3+577,63
2+809,55
droga gruntowa
droga gruntowa
1+775,28
1+574,38
1+852,05
2+481,57
0+113,31
droga lokalna
0+939,25
1+046,56
droga gruntowa
droga gruntowa
droga gruntowa
droga gruntowa
koniec projektowanego odcinka 3+767,13
74,45
74,47
18,75 20,98
63,6
63,53
33,13
28,81
59, 85
60, 31
65, 00
62,40
68, 75
69, 21
20,96
21,41
20,19
20,92
24,78
23,62
24,84
23,88
24,76
24,23
20,12
20,78
22,50
22,30
23,75
23,37
23,75
24,40
21,46
23,66
21,25
21,25
21,25
20,85
21,25
21,31
19,37
20,54
21,55
21,42
22,02
21,86
24,06
22,74
24,42
23,18
25,00
24,06
25,00
24,24
18,75
23,09
20, 00
20,39
21,25
2,25
38,75
35,61
3,72
18,75
21,00
15,79
90, 66
20,00
20,35
9,96
20,00
23,64
6,5
21,25
23,62
56,8
27,5
25,74
87,7
31,25
27,52
2,45
46, 25
42,62
9,55
46,38
43,16
4,50
57,5
55,55
9,96
1,35
9,69
71,25
72,44
6,08
20, 00
20,75
droga lokalna
67,5
28, 75
26,31
95,5
32,5
28,04
13,31
20, 00
20,72
2, 92
17,94
20, 00
20,70
38,1
23,75
24,07
48,00
26,25
25,31
76,96
30, 00
26,86
22,66
33, 75
29,96
33, 68
35, 00
30,75
49,42
36, 25
31,88
68,20
37,5
33,22
80,60
38,75
34,11
36,90
45,88
45,30
82,00
48,75
48,41
90,70
50,00
48,97
98,77
51, 25
49,49
22,54
53, 75
50,97
39,72
55,00
52,00
68,27
56,25
53,63
27, 58
62,5
60,95
39,25
63, 75
61,36
56,06
65, 00
62,38
78,66
65, 00
62, 60
94,02
63, 75
63,06
35,64
63, 75
67,26
45,14
65, 00
67,54
71,40
66, 25
68,32
79,45
67,5
68,56
81,32
72, 5
99, 36
23,70
9,96
25,00
23,93
53,2
22,5
24,15
82,7
22,5
24,30
91,9
25,00
24,28
67,7
22,5
23,84
25,5
20,00
23,51
42,7
18,75
23,42
92,8
20,00
22,56
6,62
40,00
35,75
74, 72
47,5
48,00
14,93
52,5
50,51
68, 27
58,75
58,64
77, 63
72,33
61,8
32,9
23,75
23,54
34,9
23,75
24,03
57,5
21,25
22,58
27,8
22,5
24,41
93,81
77,5
77,82
62,00
21,25
21,60
71,76
25,00
23,89
84,66
23,75
23,84
95,56
22,5
23, 77
34,46
20,00
23,50
47,36
21,25
23,43
83,50
23,75
22,29
47,00
43, 75
38,64
36,13
75, 00
76,10
55,86
76, 25
76,69
28,11
78, 75
78,84
45,22
21,25
21,04
53,88
21,25
20,64
25,44
20,00
20,80
44,67
18,75
20,70
46,56
22,25
22,06
90,61
22,46
22,26
70,00
25,00
24,40
54,95
18,75
22,78
17,95
21,25
22,42
40,00
25,00
24,93
57,94
45, 00
39,43
29,88
63,41
64,12
27,61
62,5
67,02
14,62
73, 75
75,46
63,38
21,25
20,68
36,10
21,25
21,02
89,29
18,75
20,49
10,74
20,00
20,59
36,74
20,00
20,70
57,95
18,75
20,79
37,96
21,25
21,15
39,25
21,73
21,59
11,76
23,75
22,35
91,20
24,75
23,58
62,35
25,00
23,89
39,84
25,00
24,24
74,38
25,00
24,38
53,46
22,5
23,40
75,28
23,25
23,25
52,05
24,01
23,64
37,59
25,00
24,50
81,57
21,25
22,98
droga gruntowa
90,00
21,25
23,18
10,56
21,91
23,77
30,20
42,5
37,44
54,89
63,11
64, 86
91,87
70,00
71,90
99,64
72,5
75, 01
67,13
80,00
80,00
96,00
20,00
20,37
8,06
20,0021, 02
18,00
61,25 60,00
60,53
8,55
41,25 35,89
0
0
0
,
%
,
,
0
4
5
5
4
%
,
%
4
6
7
%
4
9
,
6
6
0
%
,
1
7
7
4
%
%
7
9
,
%
1
,
0
5
2
%
,
0
1
2
4
9
9
4
2
2
7
4
3
,
0
,
5
0
,
7
5
0
1
2
3
1
8
3
4
,
6
,
7
,
8
0
,
,
9
2
6
2
2
2
3
4
,
6
6
6
9
9
2
7
7
Zasady kształtowania profilu podłu\
nego
 zachowania płynności trasy przez odpowiednie zaprojektowanie poszczególnych ele-
mentów drogi w planie i w profilu podłu\
nym,
Wg Rozporządzenia MTiGM (D.U. nr 43 z 1999 r. ż 26.1)
Je\
eli na to pozwalają warunki miejscowe, powinna być zapewniona kompozycja przestrzenna elementów
geometrycznych drogi w planie i w przekroju podłu\
nym, spełniająca w szczególności następujące wyma-
gania:
1) zapewniona jest ciągłość pola widzenia jezdni oraz płynność i brak wzrokowych złudzeń deformacji jej
krawędzi na odległość nie mniejszą ni\
300 m przy prędkości projektowej 120 km/h oraz nie mniejszą
ni\
250 m i 200 m przy prędkości projektowej odpowiednio 100 km/h i 80 km/h,
2) nie stosuje się długich prostych w planie oraz elementów krzywoliniowych wymagających pochylenia
poprzecznego jezdni większego ni\
4% w przypadku drogi na terenie zabudowy i większego ni\
5% poza
terenem zabudowy.
 odpowiedniego wyniesienia korony drogi nad terenem, w miejscach nara\
onych
na zaśnie\
anie (powstawanie zasp śnie\
nych):
na drogach klasy A i S przynajmniej 0,5 m ponad grubość pokrywy śnie\
nej, charakte-
rystycznej dla danego regionu kraju,
na drogach klasy GP przynajmniej 0,5 m i na drogach klasy G 0,3 m ponad grubość po-
krywy śnie\
nej, charakterystycznej dla danego regionu kraju,
na drogach klasy Z, D i L przynajmniej 0,5 m ponad poziom terenu,
Rys. 3. Przykłady złego projektowania niwelety
 odpowiedniego wyniesienia korony drogi nad poziomem wód gruntowych i po-
wierzchniowych,
Rys. 4. Przykłady bardzo złego projektowania niwelety
a) na drogach klasy A i S przy dostosowywaniu drogi do warunków gruntowo-wodnych za-
leca się wyniesienie drogi:
w gruntach wysadzinowych ponad poziom zwierciadła wody gruntowej na wysokość,
która będzie większa od głębokości przemarzania,
w gruntach wątpliwych i wysadzinowych ponad teren na taką wysokość, aby spód
konstrukcji jezdni znajdował się co najmniej 1,0 m nad poziomem wody gruntowej,
b) na drogach klasy GP i G najmniejsze wyniesienie krawędzi korony drogi nad poziomem
wód gruntowych, wód powierzchniowych, których wysoki stan utrzymuje się w okresie
mrozów, zale\
y od rodzaju gruntu i powinno wynosić:
 przy gruntach o du\
ej przepuszczalności  0,70 m,
 przy gruntach niewysadzinowych  0,9 m,
Na podstawie WT, WPD1, WPD-2 i WPD-3 opracowała dr in\
. A. Sołowczuk
Zasady kształtowania profilu podłu\
nego
 przy gruntach wątpliwych  1,20 m,
 przy gruntach wysadzinowych  1,50 m,
c) na drogach klasy Z, D i L najmniejsze wyniesienie krawędzi korony drogi nad pozio-
mem wód gruntowych powinno wynosić przynajmniej 1 m, a zaleca się co najmniej
1,5 m,
 odpowiedniego wyniesienia korony drogi nad poziomem wód zalewowych,
Wyniesienie krawędzi korony drogi nad poziomem wód na terenach zalewowych za-
le\
y od rodzaju gruntu, z którego jest wykonany nasyp drogowy. Przy zalewach krótkotrwa-
łych wyniesienie krawędzi korony drogi ponad poziom wysokiej wody powinno wynosić:
 0,70 m, jeśli nasyp drogi wykonany będzie z gruntu niewysadzinowego,
 1,00 m, jeśli nasyp drogi wykonany będzie z gruntu wątpliwego.
Przy zalewach długotrwałych wyniesienie krawędzi korony drogi ponad poziom wy-
sokiej wody powinno wynosić 1,50 m.
Natomiast, gdy skarpa nasypu drogi nara\
ona jest stale na działanie wód stojących
(np. jeziora, stawy), wyniesienie krawędzi korony drogi nad maksymalnym poziomem wo-
dy nale\
y przyjmować, co najmniej 1,00 m.
Rys. 5. Przykłady dobrego projektowania niwelety
 zachowania normatywnych pochyleń, tj. stosowania pochylenia podłu\
nego nie więk-
szego od dopuszczalnego
Niweleta drogi mo\
e składać się z odcinków o stałym pochyleniu, krzywych wypu-
kłych lub krzywych wklęsłych.
Wg Rozporządzenia MTiGM (D.U. nr 43 z 1999 r. ż 24.2)
2. Pochylenie niwelety jezdni nie powinno być większe ni\
określone w tabeli:
Prędkość projektowa, [km/h] 120 100 80 70 60 50 40 30
Pochylenie niwelety jezdni, [%] 4 5 6 7 8 9 10 12
Wg Rozporządzenia MTiGM (D.U. nr 43 z 1999 r. ż 24)
3. W wypadku przebudowy albo remontu drogi o prędkości projektowej 100 km/h i mniejszej dopuszcza się
zwiększenie pochylenia, o którym mowa w ust. 2, nie więcej ni\
o 1%.
4. Pochylenie ukośne jezdni nie powinno być mniejsze ni\
0,7% i nie większe ni\
12%. W wypadku trudne-
go ukształtowania terenu dopuszcza się na drogach klasy L i D pochylenie ukośne większe ni\
12%.
5. Pochylenie niwelety jezdni powinno wynosić nie mniej ni\
0,3%, z zastrze\
eniem ż 17 ust. 3 pkt 1.
6. Dopuszcza się mniejsze pochylenie niwelety jezdni ni\
określone w ust. 5, gdy droga:
1) znajduje się na terenie zabudowy,
2) przebiega po terenie bagiennym, zalesionym, płaskim lub o du\
ej przepuszczalności gruntu,
pod warunkiem nale\
ytego odwodnienia jezdni i korpusu drogi.
Odcinki o poziomej niwelecie dopuszcza się w nasypach, gdy droga jest zlokalizowa-
na na terenach wybitnie płaskich i na krótkich groblach wykonywanych na terenach bagni-
stych lub zalewowych, pod warunkiem zapewnienia odwodnienia poprzecznego samej
jezdni, jak równie\
drogowej budowli ziemnej.
Na podstawie WT, WPD1, WPD-2 i WPD-3 opracowała dr in\
. A. Sołowczuk
Zasady kształtowania profilu podłu\
nego
Załamania niwelety nale\
y łagodzić łukiem w profilu podłu\
nym, jeśli ró\
nica pochy-
leń jest większa od:
 1% przy prędkości projektowej e"50 km/h,
 1,5 % przy ni\
szej prędkości projektowej.
Wg Rozporządzenia MTiGM (D.U. nr 43 z 1999 r. ż 24.7)
Promienie krzywych wypukłych i wklęsłych niwelety jezdni, z zachowaniem warunków, o których mowa w
ż 168, nie powinny być mniejsze ni\
określone w tabeli:
Prędkość projektowa, [km/h] 120 100 80 70 60 50 40 30
droga dwujezdniowa 12000 7000*) 3500 2500 2000   
Promień krzywej
wypukłej, [m]
droga jednojezdniowa  8000 4500 3000 2500 1500 600 300
Promień krzywej wklęsłej, [m] 4500 3000 2000 1800 1500 1000 600 300
*)
Dopuszcza się 6 000 m przy przebudowie albo remoncie drogi.
W celu zapewniania prawidłowości zaprojektowanej drogi z wytycznymi WT nale\
y
pamiętać i sprawdzić zgodność zaprojektowanej trasy z ż 20.
Wg Rozporządzenia MTiGM (D.U. nr 43 z 1999 r. ż 20.1.)
Je\
eli pozwalają na to warunki miejscowe, długość odcinka prostego na drodze poza terenem zabudowy o
wypukłych załomach niwelety nieograniczających widoczności nie powinna przekraczać wartości określo-
nych w tabeli:
Prędkość projektowa, [km/h] 120 100 80 70 60
Największa długość odcinka prostego, [m] 2000 2000 1500 1200 1000
Najmniejsza długość odcinka prostego między odcinkami
500 400 350 300 250
krzywoliniowymi o zgodnym kierunku zwrotu, [m]
 unikanie prowadzenia niwelety o pochyleniu mniejszym ni\
0,5 % na odcinkach
szczególnie zacienionych na drogach klasy A i S (np. intensywnie występujące grupy
drzew, przestrzennie pod wiaduktami, murami oporowymi itp.) ze względu na lepszy spływ
wody,
 unikanie na terenach spodziewanych oblodzeń jezdni na drodze klasy A i S (np. na
obiektach i w pobli\
u du\
ych zbiorników wodnych) pochylenia niwelety większego ni\

3 %,
 stosowania pochylenia podłu\
nego na długości obiektu in\
ynierskiego nie mniejszego
ni\
0,5 % i nie większego ni\
4 %, a tak\
e pochylenia podłu\
nego nie większego ni\
4% na
wysokich nasypach, stanowiących dojazdy do tych obiektów,
 powiązania z tzw. punktami stałymi, tj. z krzy\
ującymi się drogami, liniami kolejowy-
mi, istniejącymi i przyszłymi urządzeniami podziemnymi i nadziemnymi (m.in. przepusta-
mi, mostami, rurociągami) oraz z terenami zabudowanymi poło\
onymi w pobli\
u drogi.
Na podstawie WT, WPD1, WPD-2 i WPD-3 opracowała dr in\
. A. Sołowczuk
Zasady kształtowania profilu podłu\
nego
 stosowania bezpiecznego pochylenia na skrzy\
owaniu,
Oznacza to, \
e powierzchnia skrzy\
owania powinna być tak ukształtowana, aby woda
bez trudności spływała ze skrzy\
owania. Nie powinno się dopuścić, by woda z wlotu drogi
bocznej przepływała przez jezdnię drogi głównej. W przypadkach wątpliwych, a zwłaszcza
na skrzy\
owaniu dróg o przekroju ulicznym nale\
y sporządzić plan warstwicowy skrzy\
o-
wania.
Wg Rozporządzenia MTiGM (D.U. nr 43 z 1999 r.)
ż 62. 1. Ukształtowanie wysokościowe powierzchni jezdni skrzy\
owania powinno być dostosowane do
pochylenia podłu\
nego i poprzecznego drogi z pierwszeństwem przejazdu przy jednoczesnym za-
pewnieniu sprawnego odprowadzenia wody opadowej ze skrzy\
owania. W wypadku skrzy\
owania
dróg bez pierwszeństwa przejazdu oraz ronda mo\
na wzajemnie dostosować pochylenia podłu\
ne i
poprzeczne dróg w celu zapewnienia sprawnego odprowadzenia wody.
2. Pochylenia podłu\
ne i poprzeczne drogi z pierwszeństwem przejazdu w miejscu występowania
skrzy\
owania nie powinny być większe ni\
: 3% w przypadku dróg klasy S i GP, 3,5%  w przypad-
ku dróg klasy G i Z oraz 4%  w przypadku dróg klasy L i D. Na skrzy\
owaniu poza terenem za-
budowy dopuszcza się pochylenia drogi z pierwszeństwem przejazdu odpowiednio równe 4%, 5% i
6%.
3. Pochylenie podłu\
ne drogi podporządkowanej nie powinno być większe ni\
3% na długości, co naj-
mniej 20 m od krawędzi jezdni drogi z pierwszeństwem przejazdu.
Na wlotach dróg podporządkowanych na długości co najmniej 20 m od krawędzi jezd-
ni lub utwardzonego pobocza drogi z pierwszeństwem przejazdu, pochylenie niwelety nie
powinno przekraczać 3%.
Załomy niwelety na wlotach podporządkowanych o ró\
nicy pochyleń przekraczają-
cych 5% nale\
y wyokrąglać promieniami nie mniejszymi ni\
200 m.
 dostosowania na obszarach zurbanizowanych niwelety ulicy do poziomu wejść do
budynków, bram, urządzeń podziemnych i nadziemnych, np.: głębokiego wodociągu, skraj-
ni pod przewodami elektrycznymi lub telefonicznymi.
W obrębie istniejących urządzeń nadziemnych, (jak linie elektryfikacyjne i telekomu-
nikacyjne, kolejki napowietrzne) oraz w obrębie urządzeń podziemnych, (jak linie teleko-
munikacyjne, rurociągi itp.), niweletę drogi nale\
y projektować:
 przy urządzeniach nadziemnych, z zachowaniem obowiązującej skrajni drogi,
 przy urządzeniach podziemnych, z zachowaniem przepisowego zagłębienia tych
urządzeń pod powierzchnią drogi.
Lokalizację urządzeń podziemnych i ich minimalne zagłębienia podane są w WPU.
Na podstawie WT, WPD1, WPD-2 i WPD-3 opracowała dr in\
. A. Sołowczuk