ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE Z INTERWENCJI KRYZYSOWEJ
1. Rodzaje dyskursów w interwencji i terapii.
Dyskurs
Øð w znaczeniu potocznym: rozmowa, dyskusja, wymiana zdaÅ„ na jakiÅ› temat
Øð akademicki: ma miejsce wtedy gdy ktoÅ› mówi coÅ› do kogoÅ›
Øð relacja spoÅ‚eczna poprzedzajÄ…ca akt mówienia
Dyskurs jest stały (rozmawiam z kimś tak samo jak z innymi)
Ujawnia się to w jakim jestem dyskursie, gdy zaczynam mówić
Ujawnia siÄ™, gdy osoba zawiera, jakÄ…Å› relacjÄ™ interpersonalnÄ… (gdy ktoÅ› jest np. w d.
historycznym to jest w nim przez cały czas)
Trzeba nauczyć się wchodzić w dyskurs np.:
RODZAJE dyskursu
1. Dyskurs mistrza  wszechwiedzÄ…ca. Wypowiada komunikaty jednoznaczne,
dyrektywne ( masz zrobić tak i tak.. ) Często wykorzystywany jest przez nauczycieli.
Wykorzystujemy go gdy osoba jest w ciężkim stanie kryzysowym.
2. Dyskurs rozmówcy  prawie nic nie mówimy, słuchamy tej osoby, która jest w lekkim
stanie kryzysu, osoba ta wie czego chce, jest zorientowana ale chce się upewnić,
wymaga upewnienia. Wykorzystujemy minimalne komunikaty werbalna ( aha.. )
3. Dyskurs słuchacza - (stratega) mottem jest: tak pracować z pacjentem, aby w
analogicznej sytuacji trudnej był w stanie wygeneralizować rozwiązanie sytuacji.
Poddajemy tutaj rozwiązanie, ale słuchacz sam wykreuje rozwiązanie. Podpowiadamy
kategorie aby podtrzymać poczucie sprawczości danej osobie.
1)dyskurs mistrza  osoby wiedzÄ…cej, wypowiada komunikaty dyrektywne, proste, zakazy,
nakazy, wykorzystywany przez nauczycieli;
2) dyskurs rozmówcy  przeciwny dyskursu mistrza, my prawie nic nie mówimy, słuchamy
drugiej osoby, wykorzystujemy minimalne reakcje werbalne
3) dyskurs słuchacza  stratega   tak pracować w toku interwencji z drugim
człowiekiem, aby w analogicznej sytuacji kryzysowej sam znalazł rozwiązanie i sam
sobie z nią poradził . Uczy pokory, wsparcie zewnętrzne jest potrzebne, uczucie
sprawczości jest potrzebne.
2. Różnice pomiędzy interwencją kryzysową a psychoterapią.
Interwencja kiedy: Psychoterapia, kiedy:
" Klient reaguje nieadekwatnie do sytuacji, " Klient wykazuje minimum prawidłowych
ma zaburzonÄ… reakcjÄ™ emocjonalnÄ…; reakcji emocjonalnych, minimum
" klient nie posiada umiejętności wiązania równowagi emocjonalnej;
emocji z sytuacją " działania i zachowania klienta są
" klient ma mocno zaburzoną umiejętność kontrolowane
logicznego myślenia " klient nie stracił możliwości logicznego
" działania i zachowania klienta są myślenia
przypadkowe
" Diagnoza selekcyjna  ukierunkowana na " Diagnoza całościowa
konkretny problem i usunięcie
symptomów. Ocena problemu w aspekcie
działania i funkcjonowania człowieka.
Krótko-terminowość analizy.
" Działamy na problem i jego efekty, nie na " Działamy na osobowość. Zajmuje się też
zmianę osobowości. IK działa w obrębie kryzysami chronicznymi w obrębie
emocji. psychopatologii.
" Głównym celem jest utrzymanie człowieka " Praca nad sobą, na celu mamy  naprawę
przy życiu, aby w minimalny sposób mógł człowieka w aspekcie całościowy, ze
funkcjonować zmianą/ poprawą jego cech.
" Rezultatem prawidłowo przeprowadzonej " Rezultat psychoterapii widoczny jest w
interwencji jest powrót klienta do stanu zmienionych, poprawionych zachowaniach
równowagi sprzed kryzysu, bez i działaniach klienta. Aby ktoś lepiej
dodatkowych wartości radził sobie w życiu.
" Konkretne w miarę szybkie zaspokojenie " Aby przeprowadzić psychoterapię klient
potrzeb klienta. musi mieć
3. Pojęcia PTSD i ASD
PTSD  zespół stresu pourazowego  ( weterani wojenni, ofiary przemocy) występuje z
opóz
nieniem od zdarzenia traumatycznego, objawy bardziej pogłębione.
PTSD  zespół stresu pourazowego
A. występuje u ofiar przemocy z odroczeniem, nie ma tej ciągłości, jest to ciężkie zaburzenie.
Blokada powoduje zepchnięcie przeżyć do podświadomości ale wraca to z podwojoną siłą)
(*został zbadany na podstawie klinicznych diagnoz weteranów wojennych, było to silne zaplecze badawcze)
OBJAWY PTSD:
B. przeżywanie od nowa, w obojętnie jakiej sytuacji
Øð obsesyjne myÅ›li
Øð zaburzenia koncentracji
Øð nieadekwatne reagowanie emocjonalne
Øð agresja
Øð koszmary senne
Øð niepamięć
Øð unikanie rzeczy, osób, miejsc zwiÄ…zanych z sytuacjÄ… traumatycznÄ…
Øð zaburzenia fizjologiczne
Øð brak panowania nad wÅ‚asnym ciaÅ‚em
Øð smutek
Øð symptomy: bóle gÅ‚owy, arytmie, mdÅ‚oÅ›ci
Øð zaburzenia logicznego myÅ›lenia w kategorii nastÄ™pstw
Øð myÅ›lenie magiczne (przeżywanie rocznic itd.)
ASD  zespół ostrego stresu  to zaburzenie powstające bezpośrednio po doznanej traumie
(wypadek, gwałt, napaść, kataklizm) objawy utrzymują się nie dłużej niż dwa miesiące.
ATSD  zespół ostrego stresu pourazowego
żð wystÄ™pujÄ… silne symptomy (np. nagÅ‚e  rozklejanie siÄ™ )
w okresie nie dłuższym niż 2 miesiące po zdarzeniu
4. Stres ( Selye  t. biologiczna i Lazarus  t. transakcyjna).
STRES
Wg Selye'a  każdy czynnik który zakłóca homeostazę (równowagę). Ciało człowieka korzysta
z określonych zasobów, które posiada po to by uporać się z działaniami stresującymi:
" faza denerwowania siÄ™
" faza odporności  organizm  się pozbierał i jest w stanie poradzić sobie z nagłym
atakiem stresu. Kiedy stres jest zbyt duży, a organizm nie ma na tyle zasobów by
sobie z nim poradzić i uodpornić na niego, wtedy następuje kryzys.
Selye
Stres biologiczny  nie jest kryzysem
Wszelki wpływ otoczenia na organizm, który zmusza go do zmiany zachowania, celem
przystosowania się do nowej sytuacji. Wszystko co działa na organizm zaburza jego
równowagę.
3 RODZAJE stresorów:
żð dystres  zÅ‚y stres, negatywny wpÅ‚yw
żð neustres  neutralny
żð eustres  pozytywny, przyjemne przeżycia
Zaburzenia równowagi:
1. Faza alarmowa  mózg dostaje informację o tym, że jest z
le
2. Faza mobilizacji  korzystanie z mechanizmów obronnych = mobilizacja organizmu,
reakcja
3. Faza odporności  organizm zareagował właściwie, zachował równowagę, homeostaza
wróciła do normy
4. Faza wyczerpania  organizm nie poradził sobie ze stresem, może wystąpić sytuacja
kryzysowa
Pamiętaj: ten sam stresor może wywołać zupełną inną reakcję u różnych ludzi np. egzamin.
Mają rożny wpływ na reakcję.
Lazarus Folkman  teoria stresu transakcyjnego, zwraca uwagę na to, że ten sam czynnik
może inaczej reagować na innych ludzi
1. Ocena pierwotna  ocena sytuacji: 3 kategorie:
- strata
- zagrożenie
- wyzwanie
Przez to mogą być 3 sposoby reagowania:
2. Ocena wtórna  ocena możliwości radzenia sobie w danej sytuacji
- ucieczka
- szukanie wsparcia i informacji
- działanie ?
Wg Lazarusa  sytuacja w której uczestniczę może mieć dla mnie różny przebieg. Zależy on
od tego w jaki sposób ocenię daną sytuację czy jest ona dla mnie zagrożeniem czy
wyzwaniem.
Ocena pierwotna  sytuacja
ocena wtórna  moje możliwości
To rozróżnienie osadza się w fundamentach naszego życia. Generalnie stresem jest również
stan, który ma dla mnie pozytywne znaczenie. W odróżnieniu od kryzysu, którego znaczenie
jest zawsze negatywne.
Stres  wszelki wpływ otoczenia na organizm, który zmusza go do zmiany zachowania celem
przystosowania go do nowej sytuacji.
5. Kryzys (definicja, rodzaje, objawy kryzysu, kryzysy rozwojowe wg E.
Eriksona).
Definicja kryzysu  (wg Caplana) to pewien stan psychiczny, powstały na skutek
nieprzezwyciężonych przeszkód w osiąganiu celów życiowych. Jest to stan przemijający,
występuje w różnych sytuacjach naszego życia []
Sytuacja -> symptomy -> analiza -> działanie = (reakcja liniowa, ciągła w czasie) kryzys
RODZAJE KRYZYSU
1. Kryzysy sytuacyjne  zależy od danej sytuacji traumatycznej (kryzysy wywołane
cudzą agresją i przemocą, zw. z uzależnieniami, z gwałtem itd.)
2. Kryzysy rozwojowe  wpisane w naturalny sposób w życie człowieka, wywołane
określonymi warunkami, które zmieniają się w ciągu życia człowieka
Najlepiej opisane przez Ericson a
3. Kryzysy egzystencjonalne  związane z przeżyciami emocjonalnymi
4. Kryzysy środowiskowe  gdy sytuacja dotyczy zagrożenia społeczności lokalnej
OBJAWY Kryzysu: + [] z kartki
Øð zaburzenia koncentracji
Øð zaburzenie codziennej rutyny
Øð natrÄ™tne powtarzajÄ…ce siÄ™ wspomnienia
Øð sny o doÅ›wiadczeniu traumatycznym
Øð flesz-back  przeżywanie danej sytuacji traumatyczne jod nowa, niezależnie od nas,
bez kontroli  główny symptom PTSD
Øð dyskomfortowe odczucia
Øð unikanie miejsc, dat, osób które sÄ… zwiÄ…zane z sytuacjÄ… traumatycznÄ…
Øð izolacja
Øð zawężenie emocjonalne (uczucia pustki, odrÄ™twienie)
Øð poczucie braku przyszÅ‚oÅ›ci
Øð trudnoÅ›ci z zasypianiem
Øð zaburzenia fizjologiczne (np. brak apetytu)
Øð drażliwość, agresja, gniew
KRYZYSY ROZWOJOWE WG. ERICSONA
1. Okres niemowlęctwa  konflikt pomiędzy zaufaniem a jego brakiem
w 1 roku życia dziecko funkcjonuje i sygnalizuje potrzeby, na które rodzina reaguje.
Zaspokaja potrzebÄ™ i nabiera zaufania do otoczenia
2. Wczesne dzieciństwo  konflikt między możliwością autonomii albo wstyd przed
umiejętnościami (których nie ma) Dziecko uczy się samodzielności, autonomia.
3. Okres zabawy  konflikt między inicjatywą dziecka (np. na zabawę) a poczuciem winy,
ponieważ wtedy dziecko zamiast wsparcia otoczenia dziecko otrzymuje&
4. Okres szkolny  konflikt między produktywnością, a poczuciem niższości;
zainteresowanie otoczeniem; związane z wejściem w grupę, gdzie pojawia się
samoocena. Rywalizacja w tych latach jest krzywdzÄ…ca, dlatego zrezygnowano z
pomiarów testowych, jest ocenianie indywidualne.
5. Adolescencja  konflikt pomiędzy tożsamością jednostki w grupie i dyfuzji
(rozproszenie w grupie, rozproszenie ról, nie wie o co chodzi jej w życiu, jaka jest, co
chce robić)
Po adolescencji jestem spójna
Filtruje to co mi odpowiada = TOŻSAMOŚĆ DOJRZAA
A wiem czego chcę, jaka chce być, na
czym mi zależy, z czego mogę zrezygnować itd.
TOŻSAMOŚĆ MORATORYJNA  bunt wobec zastanych zasad i porządku
Adolescenci są jakby bez skorupy, dlatego mają tendencję do zachowań ryzykownych. Ok. 20
roku życia finalizujemy ewolucję zabawy z tożsamością i wchodzimy w młodość.
6. Intymność, a izolacja - konflikt, 20-30 lat, gdy mam ustaloną tożsamość to jestem
w stanie być w związku intymnym z drugą osobą.
7. Dorosłość  31-50 r.ż konflikt między kreatywnością, a stagnacją
dochodzi do głosu rutyna, można popaść w stagnację -> KRYZYS = frustrację i
niezadowolenie.
Po 50 r.ż stajemy się osobami dojrzałymi pod warunkiem, że pozytywnie rozwiązaliśmy
konflikty wcześniejsze. Zaczynamy dokonywać bilansu, że więcej mamy już za sobą. Może
pojawić się rozpacz, frustracja..
Ocena życia ma znaczące znaczenie. Gdy oceniam pozytywnie to daje to poczucie
integralności swojego życia
6. Modele interwencji kryzysowej (równowagi, poznawczy, przemiany
psychospołecznej).
MODELE INTERWENCJI KRYZYSOWEJ 3
Model równowagi  interwencja polega na w miarę szybkim zaspokojeniu potrzeb pacjenta.
Rezultat tego działania określany jest jako powrót do stanu równowagi sprzed kryzysu, bez
dodatkowych wartości. ( zakłada on że prlblem wypływa z człowieka, oddziaływanie jeden na
jeden)
Model poznawczy  zmiana sposobu myślenia, interwent pracuje nad tym by klient zmienił
negatywne myślenie, jednostronne, postrzeganie świata ma myślenie pozytywne. (osoby
popadają w sytuacje kryzysową ponieważ z
le pojmują rzeczywistość wszystko jest
przeciwko mnie)
Model przemiany psychospołecznej  praca ukierunkowana na zmianę działań jednostki w
stosunku do systemu i systemu w stosunku do jednostki, analiza rozkładu czynników
(wewnętrznych i zewnętrznych) i dostosowanie do niej naszej pracy, może być potrzebna
współpraca z otoczeniem lub jego zmiana. (jeśli dana osoba ma problem, to nie musi on
wynikać z niej lecz ze środowiska)
7. Zasady interwencji kryzysowej.
1. Natychmiastowej pomocy (*pogotowie ratunkowe: ratowanie, rozstrzygnięcie, szybka
diagnoza)
2. Zrozumienie znaczenia wydarzeń, które spowodowały kryzys
(*takie rozumienie, które jest opowiadane przez pacjenta, jakie ma to dla niego znaczenie; w
aspekcie życia klienta)
3. Aktywne uczestnictwo interwenta w ocenie sytuacji pacjenta i stosowanie odpowiednich
strategii interwencyjnych (aktywne słuchanie, skuteczna komunikacja, działania mające na
celu uniknięcie możliwej katastrofy
4. Zwiększenie kompetencji klienta w radzeniu sobie z trudnościami. Prawo wyjaśnienia
zdarzeń  bardzo pomocny okazuje się czas, co konkretnie się wydarzyło i co działo się z
klientem. ZAPEWNIENIE BEZPECZEC
STWA
5. Powrót do równowagi ( strategia prowadząca do stanu sprzed traumy)
(*interwencja nie wpływa na zmianę tożsamości  ta cecha wpisuje się w działanie
psychoterapeutyczne Dodawanie nadziei.
6. Ujawnienie troski  interwent musi być zaangażowany w życie klienta.
7. Koncentracja na rozwiÄ…zaniu problemu
Efekty działania : lepsze zrozumienie siebie i emocji; lepsza aktywność komunikacyjna.
Interwencja nie wpływa na zmianę osobowości.
8. Cechy charakterystyczne osób prowadzących interwencję.
1. Doświadczenie zawodowe życiowe (bogate i różnorodne doświadczenia, dobra integracja
i konsekwencja w działaniach, jednak nie może mieć to negatywnego wpływu na pracę z
innymi. Ważne jest uwolnienie się osoby od stereotypu i uzyskanie własnej równowagi, czyli
doświadczenie życiowe. Osoba z brakiem tego doświadczenia to osoba z wyidealizowanym
światem może być sfrustrowana a jej brak dystansu do życia może spowodować wtopienie się
w problem klienta i zagubienie)
2. Umiejętności zawodowe
" czujność
" zgodność myślenia, odczuwania i działania terapeutycznego
" zdolność syntetyzowania, analizowania i diagnozowania
" umiejętność uważnego słuchania i reagowania
" umiejętność dodawania otuchy i podtrzymywania na duchu
" podstawowe umiejętności oceny i kwalifikowania
" umiejętności wyszukiwania różnych możliwości rozwiązania problemów
3. Opanowania zachowanie spokoju i równowagi, wiara w to że klient da się
wyciągnąć z kryzysu
4. Kreatywność i elastyczność. Umiejętność wczucia się w sytuacje klienta
5. Energia
6. Refleks w myśleniu
7. Nieustępliwość
8. Zdolność do odroczenia
9. odwaga
10. optymizm
11. Poczucie rzeczywistości
12. spokój w obliczy zagrożenia
13. obiektywizm
14. Jasny i pozytywny obraz siebie oraz wiara w to, że ludzie są silni i zdolni do
pokonywania wydawałoby się nieprzezwyciężalnych przeciwności.
9. Narzędzia badawcze w interwencji kryzysowej.
10. Sześcioetapowy model interwencji kryzysowej (charakterystyka
poszczególnych sześciu etapów, charakterystyka oceniania, wysłuchiwania,
działania).
1. WYSA
UCHIWANIE
ª% etap I  zdefiniowanie problemu, należy zrozumieć problem klienta z jego
perspektywy. (Poznanie klienta)
ª% etap II  zapewnienie bezpieczeÅ„stwa (zaufanie, izolowanie od
niebezpieczeństwa)
ª% etap III  wspieranie za pomocÄ… różnych komunikatów. (zapewnienie o pomocy,
trzeba być przekonanym o tym, że problem da się rozwiązać)
2. DZIAA
ANIE
ª% etap IV  rozważanie możliwoÅ›ci  nie można zostawić klienta samego,
nakłanianie go do pozytywnego myślenia i do inicjatywy.
ª% Etap V  ukÅ‚adanie planów.
" klient powinien mieć wpływ przy tworzeniu danego planu działaniach
" wyznacznik ułożenia planu: zdefiniowanie problemu, bezpieczeństwo,
wsparcie, badamy problem z różnych perspektyw i analizujemy możliwości
(małymi krokami do przodu  plan krótkoterminowy)
" organizacja osób z otoczenia klienta, do których można się skierować po
natychmiastowÄ… pomoc
" układanie palu  wymyślamy różne rozwiązania w zależności od stopnia
kryzysu, generalizujemy plan, by nasz klient miał poczucie sprawstwa
(współudział), nie narzucamy mu wszystkiego, klient musi mieć w tym swój
udział. Po zaplanowaniu konkretnego działania i zaakceptowaniu go klient
wie co ma robić. (przywrócenie poczucia kontroli nad własnym życiem)
Etap VI  uzyskanie zobowiązania klienta  klient angażuje się do działania
(nakłaniamy go) kontrolowanie.
OCENIANIE
11. Kryzys suicydalny (przyczyny, dynamika, cechy osób w kryzysie suicydalnym,
rodzaje samobójstw, prewencja i postwencja).
Dynamizm samobójstwa
- psychodynamiczne Freuda zgodnie z którym zachowanie samobójcze wyzwala się pod
wpływem wewnętrznych konfliktów, które powstają gdy człowiek doznaje silnego
stresu psychicznego.
- socjologiczne Durkheima, zgodnie z którym głównymi czynnikami determinującymi
zachowania samobójcze są: społeczna presja i relacje ze społeczeństwem.
Rodzaje samobójstw
Egoistyczne  zwiÄ…zane jest z brakiem integracji bÄ…dz
identyfikacji jednostki z grupÄ….
Samobójstwo to jest uważane za negatywny produkt współczesnych społeczeństw
konsumpcyjnych, w którym wysokim wskaz
nikiem rozwoju cywilizacyjnego towarzyszy często
poczucie środowiskowego wyobcowania, dramat ludzi  samotnych w tłumie  ta alienacja
bywa niekiedy przesłanką podjęcia decyzji samobójczej.
Anomiczne  ma z
ródło w poczuciu odosobnienia i utraty kontaktu z normami i wartościami
społecznymi. Będące przejawem zakłócenia ładu społecznego, wskaz
nikiem jego
rozregulowania, sytuacji w której zachowania jednostki są w za małym stopniu kontrolowane i
stymulowane przez społeczeństwo (sytuacja dezintegracji społecznej, której efektem
(wskaz
nikiem) jest narastanie samobójstw)
Altruistyczne  związane jest z solidarnością społeczną, będące skutkiem zbyt silnej
integracji ze środowiskiem, zbyt daleko posuniętej socjalizacji. Samobójstwo to klasycy
zagadnienia egzemplifikowali najczęściej dobrowolną śmierć starców w społeczeństwach
pierwotnych, czy obyczajem  sati (samospalenie wdów ze zwłokami męża). Oba te rytuały 
jakkolwiek sporadycznie są jeszcze gdzieniegdzie praktykowane  odeszły już w przeszłość.
Nie znaczy to jednak, że kodeksami honorowymi prowadzącymi do samozniszczenia
kierowano się tylko we wspólnotach pierwotnych. Przeciwnie. Jeśli pominiemy tu masowe
samobójstwa sekt religijnych, to w tej kategorii mieszczą się najpewniej samobójstwa na
wieść o przegranej wojnie, protestacyjne samospalenie (praktykowane przez mnichów
buddyjskich, a także samobójcze loty  kamikadze bądz
majÄ…ce na celu zniszczenie wroga,
albo polegające na samozniszczeniu, zamachy bombowe terrorystów. Podłożem samobójstwa
altruistycznego jest nadmierna identyfikacja ludzi z obowiązującymi normami społeczno 
obyczajowymi.
Fujimura oraz jego współpracownicy wyodrębniają również czwarty typ samobójstwa jakim
jest umieranie z godnością  (decyzja o śmierci w obliczu bolesnej nieuleczalnej choroby)
Cechy osób w kryzysie suicydalnym:
1) Cechy sytuacyjne  wspólnym bodz
cem do popełnienia samobójstwa jest niedający się
znieść ból psychiczny oraz frustracja wynikająca z niezaspokojenia potrzeb psychicznych
2) Cechy wolicjonalne  wspólnym celem samobójstw jest znalezienie rozwiązania oraz
likwidacja świadomości
3) Cechy afektywne  wspólną emocją w samobójstwach jest poczucie beznadziejności i
bezradności
4) Cechy poznawcze  wspólnym stanem poznawczym jest zawężenie ( wzorce myślenia są
tak zawężone, że uniemożliwia to wyjście poza schemat, niezdolność zastosowania
alternatywnych wzorców myślenia
5) Cechy relacyjne  wspólnym działaniem w samobójstwie jest prawo do autonomicznej
decyzji o sposobie wyzwolenia się od bólu, do podjęcia decyzji według własnej woli, a także
komunikowanie intencji, tzn. informowanie innych, dlaczego samobójstwo jest działaniem
sensownym
6)Cechy seryjne  decyzja o popełnieniu samobójstwa harmonizuje się ze stylem życia i
stosowanymi dotychczas strategiami radzenia sobie z przeciwnościami
PREWENCJA
Głównym celem prewencji jest uświadamianie społeczeństwu dynamiki zjawiska, zagrożeń,
sygnałów i mitów o samobójstwie oraz zaznajamianie z elementarnymi technikami
poradnictwa i interwencji. Jest ona najlepszym sposobem reagowania na problem osób o
skłonnościach samobójczych
Schneidman i jego współpracownicy zdefiniowali 4 metody prewencji :
1)Doskonalenie umiejętności rozpoznawania potencjalnego zagrożenia samobójstwem przez
wszystkich ludzi, którzy mogą temu zapobiec.
2) Uświadomienie każdemu człowiekowi, który może się znalez
ć w roli potencjalnego
samobójcy, że ważne jest, aby wyartykułował  wołanie o pomoc .
3) Zapewnienie środków reagowania na kryzysy o charakterze samobójczym.
4) Rozpowszechnianie wiedzy na temat samobójstw
Prewencja polega więc na :
-nawiązaniu kontaktu emocjonalnego z terapeutą, co stanowi przełamanie zawężonych relacji
z innymi ludz
mi
-odreagowaniu agresji  niebezpieczeństwo popełnienia samobójstwa obniża się dzięki
możliwości mówienia o agresywnych uczuciach, co rozładowuje nagromadzoną agresję
-przezwyciężeniu bierności poprzez wyodrębnienie problemów możliwych do rozwiązania i
wspomaganie w ich rozwiązaniu, uczy to nowych sposobów zachowań
-pobudzeniu fantazji, rozmyślań, planów na dalsze życie
POSTWENCJA
Pomoc rodzinie osoby po próbie samobójczej - postwencja
Postwencja jako jedna z form prewencji. Określa edukację, i grupy wsparcia służące
zapewnieniu tym, których dotknęło samobójstwo bliskiej osoby, możliwości zaleczenia ran
emocjonalnych i uzyskania wglądu w różne aspekty tej tragedii. Dzięki temu oni sami w
przyszłości mogą być pomocni w zapobieganiu samobójstwom.
Cele postwencji :
- szybkie zmobilizowanie rodziny do udzielenia bliskiemu wsparcia i zapewnienia mu pewnego
bezpieczeństwa
- udzielenie bliskim pomocy potrzebnej do poradzenia sobie z sytuacjÄ… kryzysowÄ… rodzinie
prewencja suicydalna w rodzinie  oznacza wzmocnienie więzi rodzinnych, akceptacji, a także
uwzględnieniu faktu, że każdy członek rodziny, a nie tylko osoba po próbie samobójczej ma
prawo otrzymać pomoc
Interwencja jest tym skuteczniejsza, im szybciej zostanie rozpoczęta. Pierwszy kontakt
rodziny z osobą po próbie samobójczej jest momentem szczególnie krytycznym stąd też
ważna jest obecność terapeuty podczas tego spotkania. Przy pierwszym spotkaniu ważne
jest zapobieganie takim zachowaniom jak wzajemne obwinianie siÄ™, bagatelizowanie i
agresywne odrzucanie, dlatego też należy zająć się każdym członkiem rodziny. Terapeuta
daje każdemu czas na rozmowę o jego aktualnych uczuciach i konfliktach, przyjmuje je ze
zrozumieniem i akceptacjÄ…
12. Napaść seksualna ( definicje, mechanizmy, skutki napaści wobec dzieci, fazy
nadużyć, strategie interwencyjne).
Bemedict określa gwałt jako  każdy akt seksualny, do którego zostaje się przymuszonym ;
Prawna definicja gwałtu:  wymuszony siłą akt stosunku seksualnego na ciele kobiety, która nie
jest żoną sprawcy ;
Brownmiller definiuje gwałt  wymuszona siłą inwazja cielesna, wtargnięcie w prywatną,
osobistą przestrzeń wewnętrzną bez uzyskania zgody  krótko mówiąc wtargnięcie w
przestrzeń wewnętrzną przez jedną z kilku dróg i jedną z kilku metod, stanowiące celowe
pogwałcenie emocjonalnej, fizycznej i racjonalnej integralności i będące wrogim,
degradujÄ…cym aktem przemocy .
SKUTKI NAPAÅšCI WOBEC DZIECI
Nadużycie seksualne dokonywane wobec dzieci powoduje trwałe szkody w jego życiu. Ofiary
nadużyć seksualnych w dzieciństwie doświadczają często w dorosłym życiu poważnych
problemów, takich jak:
" Zespół stresu pourazowego  problemy w dorosłym życiu;
" Zaburzenia natury psychologicznej: depresja alienacja, zahamowanie, introwersja
społeczna, nadwrażliwość interpersonalna;
" Występowanie długotrwałych problemów ze zdrowiem fizycznym (częściej
hospitalizowane z powodu różnych chorób);
" Nękające uczucie wstydu,
MECHANIZMY GWAA
TU
1. Mechanizmy psychospołeczne i kulturowe.
2. Czynniki społeczne.
3. Czynniki kulturowe.
4. Czynniki osobiste i psychologiczne.
Mechanizmy skutków nadużyć seksualnych doznanych w dzieciństwie
*trudności z koncentracją
*zachowania agresywne
*wycofanie społeczne
*dolegliwości somatyczne
*nadmierne podporzÄ…dkowanie
*depresja
*tendencja antyspołeczna
*regresja behawioralna
*złe wyobrażenie na temat własnego ciała
*niska samoocena
*nadaktywność
*myśli samobójcze
*skrajne, uogólnione stany
Rodzinne mechanizmy nadużyć seksualnych (rodziny kazirodcze)
Komunikaty w stosunku do dzieci:
1)Nie okazuj żadnych uczuć, a w szczególności gniewu.
2)Kontroluj się przez cały czas; nie proś o pomoc.
3)Zaprzeczaj temu, co się dzieje, nie ufaj własnym zmysłom i postrzeganiu.
4)Nikt nie jest godny zaufania.
5)Zachowaj tajemnice, bo i tak nikt w nic nie uwierzy.
6Wstydz
siÄ™ ,to wszystko twoja wina
FAZY NADUŻYĆ
1. Faza wciągania  celem sprawcy jest nakłonienie dziecka do podjęcia wspólnie czynności
seksualnych. Dwa różne typy sprawców:
lMolestujący  posługuje się zazwyczaj zachęceniem i wciągnięciem dziecka w pułapkę, by je
nakłonić do aktywności seksualnej. Zachęcanie to zwodzenie dziecka, uciekanie się do
sztuczek i nagród czy wykorzystanie autorytetu dorosłego do wyłożenia dziecku w sposób
niby oczywisty w czym powinno wziąć udział. Wciąganie w pułapkę stosuje się do
manipulowania dzieckiem tak aby poczuło się zmuszone przez szantaż, stwarzanie sytuacji
bez wyjścia do narzuconego zachowania. Molestujący mogą robić pornograficzne zdjęcia lub
filmy czy przekonywać dzieci, że nie ma innego wyjścia.
lGwałciciele  używają gróz
b (np. zabijÄ™ lub okaleczy dziecko czy bliskÄ… mu osobÄ™) lub
wykorzystują swoją siłę fizyczna (np. związanie dziecka, podanie mu narkotyków czy alkoholu,
brutalne zmuszenie), aby zmusić dziecko do aktu nadużycia.
2. Faza interakcji seksualnych  sprawca podejmuje czynności seksualne (dotykanie,
penetracje oralną lub analną, stosunek płciowy, zmuszanie dziecka do dotykania sprawcy,
pornografii czy prostytucji.
3. Faza zapewniania skrytości  chodzi w niej o utrzymanie tajemnicy. Postępowanie
sprawcy skupia się na tym aby dziecko stało się milczącym wspólnikiem zdarzeń.
4. Faza ujawnienia  sprawca może zostać zdemaskowany przypadkowo, fakt ten może
ujawnić dziecko lub osoby trzecie. Ujawnienie przemocy seksualnej często powoduje
negatywne reakcje otoczenia: złość na dziecko, brak wiary w jego słowa, karanie.
Przypadkowe ujawnienie nastąpić może na skutek konsekwencji napaści (ciąża, choroba
weneryczna, zachowania o charakterze seksualnym).
5. Faza wytłumiania  próby wyciszenia mogą być podejmowane przez sprawcę, dziecko
rodziców i innych. Powodami ku temu są: rozgłos, zemsta, reputacja rodziny, uniknięcie
postępowania karnego, chronienie dziecka, uniknięcie kłopotliwej sytuacji.
6. Faza powrotu do normalnego życia  wdrażanie strategii pomagania dziecku i rodzinie,
aby zareagowali na zaistniałą sytuację, zapewnienie dziecku pomocy medycznej i
psychologicznej oraz pomoc osobom z otoczenia dziecka w pokonywaniu urazu, lęku, gniewu.
Ochrona dziecka przed dalszymi nadużyciami, oraz wdrożenie postępowania karnego i terapii
dla sprawcy.
STRATEGIE INTERWENCJI
" Terapia indywidualna dzieci:
- potrzeba afirmacji i bezpieczeństwa,
- terapia przez zabawÄ™,
- odzyskiwanie poczucia kontroli nad własnym życiem.
" Edukacja dzieci jako ofiar nadużyć seksualnych.
" Profilaktyka (Kids on the Block)
13. Przemoc ze strony partnera (mechanizmy zjawiska przemocy, teorie -
wybrane dwie, cykl przemocy, strategie).
MECHANIZMY ZJAWISKA PRZEMOCY - psychospołeczne i kulturowe
1. Teoria związków emocjonalnych  zaburzenia i zerwania związków emocjonalnych we
wczesnym okresie życia wywołują u dziecka silny gniew, żal , smutek i lęk, zmniejszając
jego zdolność do nawiązywania, opartych na zaufaniu, stosunków z innymi ludz
mi w życiu
dorosłym.
Mężczyz
ni dla których rodzice nie stanowili oparcia, byli napastliwi, cierpieli biedę lub w
inny sposób nie mogli sprostać zadaniu wychowania dziecka, mogą być bardzo podatni na
lęk przed porzuceniem lub omotaniem. W rezultacie mogą uciekać się do słownych lub
fizycznych napaści.
2. Kontrola przez wymuszenie  Morgan użył terminu terroryzm małżeński do opisania
taktyk pokrewnych praniu mózgu i terroryzmowi politycznemu, w których przemoc lub
groz
ba jej użycia stosowana jest do złamania oporu ofiary i podporządkowania jej woli
terrorysty (sprawcy maltretowania). Typowe narzędzia stosowane w praniu mózgu:
społeczna i fizyczna izolacja, tortury, pozbawienie snu, głodzenie, dyktowanie ofierze
sposobu spędzania czasu, krepowanie, przyznanie się do niepopełnionej winy oraz
oskarżanie i poniżanie wobec jej bliskich osób  to standardowe procedury służące
sprawcom do pogłębiania uzależnienia ofiar od siebie.
3. Wzmocnienie kulturowe  twórcy tych stanowisk umiejscawiają korzenie przemocy
wszędzie, począwszy od całego dziedzictwa kulturowego po rodzinę.
4. Teoria wymiany  w teorii tej sugeruje się, że sprawcy biją ludzi, ponieważ mogą to robić.
Tak długo, jak koszty stosowania przemocy nie będą przekraczać czerpanych z tego
korzyści, przemoc będzie nieuchronnie stosowana jako metoda zapewnienia sobie kontroli.
Nierówność płci pod względem rozmiarów zasobów finansowych i statusu społecznego
pozwala sprawcom stosować przemoc bez obawy poniesienia konsekwencji. Chociaż w
społeczeństwie reputacja znęcającego się nad zoną lub dzieckiem Mozę wiązać się z
utrata statusu, to wciąż istnieją subkultury,
w których agresja i przemoc są dowodem bycia  prawdziwym mężczyzną .
5. Teoria feministyczna  twórcy i zwolennicy tej teorii uważają, że zjawiska społeczne
determinowane są seksistowską, patriarchalna strukturą społeczeństwa, a maltretowanie
jest tylko jednym z rezultatów struktury, która przyzwala na gwałt, kazirodztwo,
prostytucję itp. Feministki uważają, ze kobiety nie osiągnęły politycznej, ekonomicznej i
społecznej niezależności umożliwiającej im opuszczenie związków, w których są
maltretowane
6. Teoria wewnątrzosobnicza  zaburzenia osobowości, zaburzenia koncentracji uwagi,
psychozy, urazy wewnątrzczaszkowe i nadużywanie substancji psychoaktywnych mogą
przyczynić się do wybuchów agresji i wściekłości.
7. Teoria uczenia siÄ™  stosowanie i akceptowanie przemocy fizycznej i psychicznej sÄ…
zachowaniami warunkowanymi i wyuczonymi.
8. Masochizm  teoria psychoanalityczna, w myśl której podstawowym czynnikiem
motywacyjnym w związku o charakterze maltretującym miał być masochizm ( dziś uważana
za przestarzałą) . Nie ma żadnych dowodów empirycznych na to, że czerpanie erotycznej
przyjemności z bólu jest cechą stwierdzaną u maltretowanych kobiet.
9. Teoria gniazd ekologicznych - w ekosystemie funkcjonujÄ… 4 warstwy zmiennych :
żð rdzeÅ„ doÅ›wiadczeÅ„ indywidualnych, zÅ‚ożonych z wewnÄ…trzosobniczych czynników
psychologicznych, takich jak wstyd, zaprzeczanie i wrogość .
żð warstwa systemu rodzinnego, jednostka może doÅ›wiadczyć takich zjawisk jak: porzucenie,
zaniedbanie, znęcanie się.
żð warstwa spoÅ‚ecznoÅ›ciowo  rówieÅ›nicza  wpaja fundamentalne wartoÅ›ci religijne,
używanie alkoholu i narkotyków oraz przeświadczenie o sztywnym podziale ról społecznych
obu płci.
żð w szerszym kontekÅ›cie spoÅ‚ecznym jednostka styka siÄ™ z socjopolitycznÄ… nierównoÅ›ciÄ…
płci, prezentowanym w mediach obrazem podporządkowywania i stosowania przemocy
wobec kobiet oraz uprzedzeniami etniczno-rasowymi.
10. Socjobiologia  adaptacja ewaluacyjna wymaga agresji dla przetrwania. Istnieje więc
dziedziczna tendencja do agresji wobec każdego, kto zagraża szansom przetrwania, a co
za tym idzie  szansom rozmnażania się gatunku.
11. Teoria systemów  przemoc jest nieadaptacyjnym, ale skutecznym sposobem
utrzymywania systemu w homeostazie. Poprzez uczenie siÄ™ i sztywno spolaryzowane role
dla obu stron system jest w stanie podtrzymywać soje istnienie.
CYKL PRZEMOCY
Stadium I- Panuje spokój  związek można scharakteryzować jako aż do tego momentu
spokojny, bez uprzednich incydentów przemocy lub też znajdujący się w okresie spokoju po
poprzednim, gwałtownym epizodzie
Stadium II - Zaczyna narastać napięcie  Rozmaite stresy zaczynają oddziaływać na
związek, Mogą to być pojedyncze lub występujące w powiązaniu ze sobą czynniki z grupy
opisane powyżej. Ich nacisk nie ustaje i sytuacja staje się coraz bardziej napięta
Stadium III - Dochodzi do epizodu przemocy  Może on przybrać różną postać  od napaści
słownej, aż po ciężkie pobicie. W tym stadium załamuje się komunikacja i sytuacja wymyka
siÄ™ spod kontroli
Stadium IV - ZwiÄ…zek nabiera charakteru kryzysowego. W tej sytuacji jest kilka
możliwych opcji:
C. Sprawca ma wyrzuty sumienia i prosi o wybaczenie. Prędzej czy póz
niej ofiara
wybacza i powraca spokój.
D. Sprawca nie ma wyrzutów sumienia i czuje, że ustanowił własną kontrolę nad sytuacją.
Ofiara poddaje się, oddaje kontrolę nad sytuacją i spokój powraca.
E. Ofiara podejmuje nowe działanie. Ta opcja obejmuje dwie możliwości:
żð Sprawca zaczyna negocjować sytuacjÄ™ i, jeżeli negocjacje przebiegnÄ… w sposób
możliwy do zakceptowania przez ofiarę, powraca spokój ;
żð albo sprawca odrzuca nowe dziaÅ‚anie ofiary i stan kryzysowy trwa.
To w tej sytuacji, w której nie ma żadnych możliwości rozwiązania, ofiara najczęściej szuka
pomocy, zgłaszając się do ośrodka dla maltretowanych kobiet. Jeżeli z chwilą pojawienia się
przemocy (stadium II) nie zostanie przeprowadzona skuteczna ocena i interwencja, to
prawdopodobieństwo, że do przemocy dojdzie ponownie i to w większym nasileniu,
dramatycznie wzrasta.
STRATEGIE INTERWENCJI
I. Ocena  proces oceny w przypadku maltretowania i przemocy domowej jest
złożony i może być przedmiotem kontrowersji, pozostawiając bez odpowiedzi
wiele pytań odnośnie do przyczyn, początku i skutków tych zjawisk zarówno dla
ofiar jak i sprawców. Problemem jest też trans kryzysowy charakter
maltretowania. obie strony konfliktu nie znajdują się w  stanie równowagi
umożliwiającym stabilne i spójne pomiary.
żð pomiary osobowoÅ›ci
żð wywiad kliniczny  przypuszczalnie najlepsze narzÄ™dzie oceny w przypadku
przemocy ze strony partnera.
żð scenerie zakÅ‚adów sÅ‚użby zdrowia
żð linie kryzysowe
Elementy interwencji:
1. Wysłuchiwanie  Wysłuchiwanie i reagowanie mają podstawowe znaczenie
ułatwiające wypowiedzi. Ofiara musi wiedzieć, że prowadzący interwencję
rozumie i akceptuje jej obecną sytuacje w sposób nieosądzający, tylko wtedy
maltretowana kobieta będzie w stanie się otworzyć i podzielić odczuciami
związanymi ze swym nieszczęściem. Prowadzący interwencję natychmiast też
daje do zrozumienia, że pojmuje jak trudna i pilna jest to sprawa, pozytywnie
wzmacniajÄ…c maltretowanÄ… kobietÄ™ za nawiÄ…zanie kontaktu telefonicznego i
postawienie pierwszego kroku w stronÄ™ rozwiÄ…zania problemu.
2. Wspieranie  rozmówczyni dostaje zarówno bezpośrednie jak i pośrednie
przyzwolenie na wypowiedzenie swoich uczuć. Swobodne wyzwalanie gniewu, bólu,
lęku poczucia winy i innych emocji wyniszczających ofiarę może trwać od kilku do
dwóch godzin, a nawet całymi miesiącami. Wspieranie oznacza wyrażanie empatii,
ale nie współczucia dla ofiary. Poczucie braku wsparcia społecznego jest jednym z
głownych czynników ciążących maltretowanym kobietom, a brak tego może być
szczególnie dotkliwy dla imigrantek o innej kulturze. Wiele ofiar ma tylko
częściową zdolność do podejmowania działań i od zdarzenia do podjęcia przez
ofiarę jakichkolwiek kroków mogą upłynąć miesiące. Wspieranie ofiary nie oznacza
więc jednorazowej interwencji. Prowadzący interwencję kryzysową może być
zmuszony do wykazania się nadzwyczajną cierpliwością przez bardzo długi czas, w
którym ofiara powoli zbliża się do decyzji o podjęciu działania. Niezależnie od
tego jak fatalnie przedstawia siÄ™ sytuacja ofiary w oczach pracownika, to ona i
tylko ona może zdecydować czy jest już gotowa zacząć działania mające wydostać
jÄ… z traumatycznej sytuacji.
Pracownik nie może prowadzić ofiary szybciej niż ona sama chce się poruszać
Prowadzący interwencję powinien stale mieć się na baczności przed
wmanipulowaniem go we współczucie dla ofiary i próby rozwiązania za nią spraw.
Prowadzący interwencje nie powinien w żadnych okolicznościach próbować
ratowania ofiary na drodze rozmów z jej mężem  odziera tą osobę maltretowaną
z samodzielności i odpowiedzialności za swoje życie.
Prowadzący interwencję kryzysową powinien mieć świadomość, że kiedy ofiara
wątpi w jego możliwości, wątpi też w swoje.
3. Ułatwianie - Ułatwianie ofierze podjęcia decyzji o działaniu wymaga wielkiego
uporu i cierpliwości. Z reguły prowadzący musi radzić sobie z poczuciem
zależności, ambiwalencją i depresją klientki, a wszystkie te objawy jasno
sygnalizują jej niezdolność do podejmowania działań. Te paraliżujące odczucia
wieńczy wyuczona bezradność. Aby pobudzić ofiarę do działania prowadzący
interwencję silnie wzmacnia jej wysiłki do podejmowania racjonalnych decyzji,
samokontrolę i deklaracje siły osobistej.
4. Zapewnienie bezpieczeństwa - Pierwszym zadaniem prowadzącego interwencję
jest określenie, jak groz
nie przedstawia siÄ™ sytuacja. Pracownik spokojnie i
ostrożnie dokonuje oceny, jak bardzo zła jest sytuacja. Czy ofiara potrzebuje i
chce opieki medycznej, umieszczenia w schronisku, bezpiecznego miejsca dla
dzieci, sposobu wydostania siÄ™ z domu itp. Wszystkie te pytania stawiane sÄ… w
wyważony sposób by uniknąć wzmagania lęku, którym ofiara i tak jest już
ogarnięta. Wprawdzie sytuacja może mieć charakter krytyczny i najbardziej
wskazane dla ofiary byłoby udanie się do schroniska, ale pracownik musi pamiętać,
że nie wolno zmuszać kobiety do dokonywania takiego wyboru. Nie oznacza to
oczywiście, że nie może on tego zalecać.
5. Pomoc prawna  Ponieważ maltretowane kobiety większą część swojego życia
spędzają w izolacji, więc z reguły niewiele wiedzą o dostępnych im możliwościach.
Jest to szczególnie prawdziwe w odniesieniu do ich praw, zarówno w systemie
prawnym, jak i systemie opieki społecznej. Zrozumienie obowiązujących praw i
sposobów przebijania się przez biurokratyczne przeszkody oraz skracania drogi
przez gąszcz przepisów, jakie często stają na drodze tych, którzy szukają
pomocy, jest niezwykle ważne. Bardzo dobry pracownik ma znakomitą siatkę
systemu wsparcia, do której może odwołać się i uzyskać pomoc w najrozmaitszych
sprawach.
6. Perspektywa stanów transkryzysowych  żadnej z podanych wyżej procedur
interwencyjnych nie da się zamknąć w 20 min rozmowie Tel.
Transkryzysowy stan maltretowanej kobiety nie kończy się z chwilą, w której
odłoży słuchawkę i zdecyduje się udać do schroniska czy do ośrodka. Wstępny
wywiad lub rozmowa przez  gorącą linię telefoniczna to tylko pierwsza część
rozwiązywania kryzysu. Inne kryzysy nadal będą nękać ofiarę.
14. Kryzys po stracie (mechanizmy żałoby, etapy, rodzaje strat, zniekształcenie
procesu żałoby, zakończenie procesu, strategie interwencji).
RODZAJE STRAT:
" śmierć współmałżonka
" śmierć dziecka
" żałoba po samobójcy
" utrata bliskiej osoby w dzieciństwie
" utrata bliskiej osoby w wieku dojrzewania
" separacja i rozwód
" śmierć ulubionego zwierzęcia domowego
" żałoba u ludzi starszych
" AIDS
Strategie interwencji po stracie bliskiej osoby.
Rodzaj straty Strategie
" System Oceny Selektywnej
" poradnictwo indywidualne i interwencja (zagadnienia samotności i żałoby, wskazówki, c
odzyskania równowagi i powrotu do normalnego życia, wsparcie emocjonalne, przegląd sta
Śmierć
żałoby, praca nad żałobą, identyfikacja i radzenie sobie z obszarami podatności na zranienie)
współmałżonka
" grupy wsparcia dla owdowiałych współmałżonków (ocena implikacji owdowienia, wskaz
dla rodzica samotnie wychowujÄ…cego dziecko, skierowanie do innych grup, organizacji i insty
oferujących pomoc i wsparcie, wypracowanie sposobów radzenia sobie z samotnością)
" interwencja i poradnictwo dla par (rozmowy, płacz, wyrażanie gniewu i winy, wspomn
dziecka, przekierunkowanie energii na rodzinę i twórczą pracę oraz program regularnych ćwi
ocena problemów i możliwości rodziny, ocena stosunków w małżeństwie po śmierci dzi
zapewnienie o byciu najlepszymi rodzicami i, że z czasem zaczną normalnie funkcjonować)
Śmierć dziecka
" grupy wsparcia dla osieroconych rodziców (rozmowy wspierane przez grupę, dzielenie
smutek po stracie, łzy, podtrzymywanie kontaktów z innymi rodzicami np. wspieranie się
telefon)
" pomocne lektury i materiały audiowizualne (biblioterapia  sposób dostarczenia inform
wzmocnienia i wsparcia poprzez czytanie i korzystanie z innych środków przekazu, traktując
specyficznych potrzebach klienta)
" każdy przypadek związany ze śmiercią dziecka jest inny, różne typy doświadczanego o nich
wymaga odmiennych strategii interwencyjnych
" poradnictwo indywidualne i interwencja
" terapia systemów rodzinnych (ułatwienie rodzinie rozładowania emocji, skoncentrowanie s
wartości życia rodzinnego, ocena i zajęcie się gniewem, obwinianiem, odrzuce
niedokończonymi sprawami, pomaganie członkom rodziny w pogodzeniu się z faktem, że
Żałoba po samobójcy
wybrał śmierć)
" strategia odpytywania (kombinacja technik z terapii rzeczywistością, terapii zachowa
racjonalno-emotywnymi oraz terapii Gestalt - nawiązanie kontaktu z własnym św
wewnętrznym)
" korzystanie ze wszystkich modeli terapeutycznych, jakie okażą się stosowne dla klienta
" terapia grupowa (dla pracowników)
Żałoba w wieku
" poradnictwo indywidualne i interwencja
dziecięcym
" terapia systemów rodzinnych
" lalki, prace artystyczne, zabawy w pisaku, psychodramy
" terapie racjonalno-emotywnych zachowań, terapia behawioralna, terapia Gestalt
" indywidualne poradnictwo
Separacja i rozwód
" grupy wsparcia
" z
ródła wsparcia, do których należałoby się skierować
" techniki behawioralne (nagrania)
Śmierć ulubionego
" indywidualne poradnictwo i interwencja
zwierzęcia domowego
" praca w grupie (rozmowa o zwierzaku, śmierci, upamiętnienie zwierzaka)
" indywidualne poradnictwo i interwencja
Żałoba osób starszych
" praca w grupie (działające w domu opieki)
" możliwości kierowania do innych z
ródeł wsparcia (medyczne, religijne, organizacje pomoc
pomoc prawna)
" podstawowa forma interwencji terapia w grupie osób o podobnym statusie (przełamanie uc
izolacji, umożliwienie dzielenie się żałobą i promowanie procesu leczenia ran emocjonalnych
Żałoba klientów
" zapewnie dodatkowej wyczerpującej informacji (rozproszyć obawy związane z proble
zarażonych HIV
zaraz
liwości)
" praca nad żalem (najbardziej efektywna w grupie  uczestnicy na różnym poziomie przystosow
psychologicznego)
Mechanizmy żałoby:
Przeżywanie żałoby zależy od: indywidualnych cech osobowości, pochodzenia społecznego i kulturowego,
realiów epoki w której się żyje
1. Mechanizmy kulturowe
a. 3 ogólne wzorce reakcji na śmierć:
i. Akceptacja
ii. Bunt wobec śmieci (kultura Zachodu)
iii. Zaprzeczenie (lęk i zaprzeczenie stały się w USA fundamentalnymi
czynnikami zachowania w zachowaniach ludzi)
1. To co robi się dla postępu kulturalnego, naukowego, powodowane jest myślą
uniknięcia stawienia czoła śmierci
2. Ludzie mają wrodzony lęk przed śmiercią i próbują sięgnąć ponad nią
tworząc system bohaterów i symboli
2. Obyczaje socjokulturowe
b. W miarę postępu technologicznego przesunęliśmy się od kultury buntującej się przeciw
śmierci do kultury zaprzeczającej
c. Ludzie na wsi mają kontakt ze śmiercią
d. Dawniej długość życia była niewielka, dużo dzieci umierało, głód, epidemie
e. Dziś: proces żałoby ulega standaryzacji (przepisy prawa)
i. Śmierć w szpitalu, domu opieki
ii.Zmarły głównie osoba poza nurtem aktywności społecznej
iii. Obrządki przeniesione do domów pogrzebowych i kaplic szpitalnych
f. Zmiany w częstości rozwodów, przebiegu kariery zawodowej, wzorcach starzenia się, kontroli
urodzeń, sposobach wychowania dzieci, stabilności małżeńskiej, ruchliwości populacji,
epidemia AIDS, postępu w medycynie itd. mają wpływ na życie ludzi (w tym traktowanie
śmierci, stresu, żałoby)
3. Etapy/stadia smutku u osoby umierajÄ…cej (model Kübler-Ross)
Model
" opiera się na bardzo ogólnych założeniach i nie można go stosować do każdego przypadku
" opracowany by dostarczyć umierającym sposobów przekazania swoim opiekunom i rodzinom tego, jak
siÄ™ czujÄ… i czego potrzebujÄ…
" opisuje emocje
1. Zaprzeczenie - typowa reakcja na uświadomienie sobie po raz pierwszy tego, że ma się wkrótce umrzeć
- ,,nie to nie mogę być ja, to musi być jakaś pomyłka! 
i izolacja
- zdrowy mechanizm radzenia sobie z bolesną i trudną wiadomością
- pacjent może odizolować się od osób i informacji mogących potwierdzić jego beznadziejny stan
- ,,dlaczego ja? 
2. Gniew
- osoba już nie jest w stanie zaprzeczyć, więc może pojawić się gniew, wrogość, wściekłość, zazdr
uraza
- normalny mechanizm przystosowawczy
- rozpaczliwa próba zwrócenia na siebie uwagi, zażądania szacunku i zrozumienie oraz ustanowienia
niewielkiej kontroli
- oznaki gniewu typowe próby dopominania się o miłość i akceptacje
3. Targowanie się - z lekarzami/Bogiem o przedłużenie życia, o jeszcze jedną szansę, o czas na zrobienie jeszcze j
rzeczy
- normalne usiłowanie opóz
nienia śmierci
- opiekun powinien starać się wydobyć niepokoje, leżące u podłoża tych zachowań (bo pacjent może
potrzebÄ™ uporania siÄ™ z poczuciem winy lub innÄ…, skrywanÄ… emocjÄ…)
- opinia lekarzy, fizyczne dowody, wygląd ciała i świadectwo zmysłów zmuszają pacjenta, by przyzn
4. Depresja
że jego stan jest beznadziejny Ä…ð poczucie straty (życia, kariery, pieniÄ™dzy, ukochanych osób)
- pojawia siÄ™ depresja:
- reaktywna (reakcja na nieodwracalnÄ… stratÄ™)
- przygotowawcza (przygotowanie emocjonalne do wyrzeczenia siÄ™ wszystkiego)
- pacjentów należy traktować z miłością, troską, empatią
- nie powinno się poprawiać humoru bo to mogło by przeszkodzić w oswojeniu się z sytuacją
- zmęczenie, słabość, uporanie się ze smutkiem i zaakceptowanie sytuacji
5. Akceptacja
- cicha spokojna rezygnacja, zamknięcie się w sobie
- rodzina i opiekunowie powinni okazać swoją miłość i wsparcie przez samą swoją obecność, trzyma
pacjenta za rękę lub spokojne reagowanie na jego potrzeby, życzenia