1
Prof. dr hab. Ryszard Stachowski Psychologia, I rok, tryb dzienny
Instytut Psychologii
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu
Zagadnienia do egzaminu z przedmiotu
Wprowadzenie do psychologii z elementami historii myśli psychologicznej
Rok akademicki 2011/2012
1. Proces dziejowy w metaforze procesu abrazji i sedymentacji (Krzysztof Pomian).
2. Dlaczego Melanchtona nie można uznać za twórcę nazwy psychologia?
3. Czym dla autorów wydanego w roku 1590 pod redakcją Rodolphusa Gocleniusa
dzieła, w którego tytule pojawia się po raz pierwszy nazwa psychologia, była
psychologia?
4. Pytanie o to, kto jest twórcą nazwy psychologia, jest otwarte. Co to znaczy?
5. Główne różnice między Wilhelma Wundta programem heidelberskim a programem
lipskim.
6. Jaki związek miał udział Wundta w sporze między dziewiętnastowiecznym
materializmem przyrodników niemieckich i zwolennikami spirytualizmu
z wprowadzeniem przez niego do psychologii metody eksperymentalnej?
7. Wundtowska zasada przyczynowości psychicznej jako podstawa wyjaśniania zjawisk
psychicznych.
8. Wprowadzenie eksperymentu laboratoryjnego do psychologii jako jeden z dwóch
elementów dokonanego przez Wilhelma Wundta przełomu w metodzie badania
psychologicznego.
9. Co to znaczy, że wczesny Wundt wprowadził do psychologii zasadę eksperymentu
laboratoryjnego po to, żeby badać naturę procesów nieświadomych, stanowiących
początek życia psychicznego? Miejsce nieświadomości w psychologii świadomościowej
Wilhelma Wundta.
10. Metoda eksperymentu laboratoryjnego jako sposób wspomagania introspekcji.
Introspekcja według Wilhelma Wundta: wewnętrzna obserwacja czy wewnętrzne
spostrzeżenie?
11. Neutralny holizm metodologiczny jako podstawa wypracowania przez Wilhelma
Wundta programu dwóch psychologii.
12. Co według Wilhelma Wundta było zadaniem jego psychologii historyczno
 kulturowej?
13. Spór o nieobrazowość (nienaoczność) myśli między Wilhelmem Wundtem i Karlem
Bühlerem jako spór o naturÄ™ eksperymentu psychologicznego.
14. Kontrowersje wokół powtarzalności faktu psychicznego jako charakterystycznej cechy
eksperymentu psychologicznego (introspekcyjnego).
15. Spór Wilhelma Wundta z würzburczykami sporem o metodÄ™ badania w psychologii,
a nie o jej przedmiot. Zakwestionowanie po raz pierwszy rzetelności i trafności
metody introspekcji.
16. Intencjonalna inegzystencja przedmiotu jako pozytywne kryterium odróżniania
fenomenów psychicznych od fizycznych.
17. Negatywne i pozytywne kryterium psychiczności.
18. Wewnętrzne spostrzeżenie a wewnętrzna obserwacja w psychologii aktów Franza
Brentana.
19. Jak William James charakteryzuje antytezÄ™  strukturalizm funkcjonalizm ?
2
20. Jak Kazimierz Twardowski uzasadnia twierdzenie, że  nie każda nauka empiryczna
jest eksperymentalna ?
21. W jakim sensie psychologia funkcjonalna była sprawdzianem filozoficznej
(pragmatycznej) teorii prawdy?
22. Losy kryterium psychiczności w psychologii (Kartezjusz, Brentano, Romanes, Yerkes,
James).
23. John Watson uważał, że fakty behawioralne można włączyć do zakresu badań
współczesnej mu psychologii introspekcyjnej tylko pod warunkiem, że ta psychologia
zgodzi siÄ™ na pewien kompromis. Jaki?
24. W jakim sensie watsonowski behawioryzm jest, a w jakim nie jest psychologiÄ…?
25. Behawioryzm metafizyczny (logiczny, radykalny) i behawioryzm metodologiczny
(empiryczny).
26. Błąd idem per idem w analizie treści terminów mentalnych w języku zachowania.
27. Historyczne znaczenie eksperymentu Rosalie Rayner i Johna Watsona nad
warunkowaniem reakcji emocjonalnej.
28. Stosunek Johna Watsona do psychoanalizy.
29. Klimat intelektualny wystÄ…pienia Johna Watsona w 1913 roku z  manifestem
behawiorystycznym .
30. Historyczne znaczenie artykułu Williama Jamesa Does consciousness exist? z roku
1904.
31. Przed rokiem 1913 psychologia znajdowała się w okresie przedparadygmatycznym.
Co to znaczy?
32. Determinizm i redukcjonistyczne złudzenie. Jak na trzy pytania Karla Poppera
wiążące się z redukcjonizmem ontologicznym odpowiada behawioryzm Johna
Watsona?
33. Franza Galla pierwszy systematyczny program badań behawioralnych.
34. Przed czym miał chronić kanon Morgana? Przykład błędnej jego interpretacji.
35. Jaką rolę w wyjaśnianiu zachowania człowieka odgrywa według Frederica B.
Skinnera postulowanie stanów psychicznych oraz układu nerwowego?
36. Operacjonizm etapem historycznie koniecznym w rozwoju psychologii jako nauki
empirycznej.
37. Dwojakie znaczenie terminu  nieświadome w psychoanalizie Sigmunda Freuda. Co
to znaczy, że  świadomość jest nieświadoma ?
38. Co dla Sigmunda Freuda jest wystarczającym dowodem istnienia nieświadomych
stanów psychicznych?
39. Na czym polega freudowski zabieg interpolacji aktów świadomych przez akty
nieświadome?
40. Co to znaczy, że freudowska psychiczna nieświadomość istnieje na mocy założenia?
41. Freudowska doktryna nieświadomej świadomości a doktryna neurofizjologicznej
(fizycznej, somatycznej) ontologii nieświadomości.
42. Błąd idem per idem w wyjaśniania przez Sigmunda Freuda roli dziedzictwa
archaicznego w przebiegu życia jednostki.
43. Co to znaczy, że freudowska teoria marzeń sennych nie dysponuje bilingue czyli
dwujęzyczną wersją tego samego tekstu i jakie to ma znaczenie w objaśnianiu marzeń
sennych?
3
44. Podstawowe twierdzenie Sigmunda Freuda uwiedzeniowej teorii histerii (UTH) jako
caput Nili.
45. Związek  afery nosowej (Emma Eckstein) z genezą freudowskiej myśli
psychoanalitycznej.
46. W jakich okolicznościach Sigmund Freud odwołuje swoją UTH i jakie podaje tego
powody?
47. Prawda historyczna i prawda narracyjna w psychoanalizie freudowskiej.
48. Co ważnego w historii myśli psychoanalitycznej wydarzyło się w okresie nazwanym
 Freud przed Freudem ? Mit założycielski psychoanalizy. Przypadek Anny O.
49. Ruch feministyczny w Stanach Zjednoczonych a powstanie Terapii Odzyskanej Pamięci
w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku w Stanach Zjednoczonych.
50. Na czym polega biegunowa odmienność poglądów zwolenników Terapii Odzyskanej
Pamięci i zwolenników Ruchu Fałszywych Wspomnień?
51. WÄ…tek gnostycki w psychologii Carla Gustava Junga.
52. Czy stawiając sobie za cel badanie ludzkiej świadomości psychologia transpersonalna
powraca do wundtowskiej koncepcji psychologii jako nauki o świadomości?
53. Dlaczego do badania historii psychologii w Polsce nie można odnosić tych samych
kryteriów, które odnoszą się do historii psychologii w krajach Europy Zachodniej
i Stanów Zjednoczonych?
54. Co przesądziło o osobliwym charakterze Psychologicznej Szkoły Lwowskiej?
55. Władysława Witwickiego teoria kratyzmu jako jedyna rodzima oryginalna teoria
psychologiczna w okresie zaborów.
56. W jakim sensie Władysława Heinricha można uznać za prekursora behawioryzmu?
57. Co to znaczy, że psychologia poznawcza jest umiarkowanym behawioryzmem?
58. Paradygmat eksperymentalny psychologii poznawczej a poglÄ…d wczesnego Wundta
na proces psychiczny jako nieświadome wnioskowanie.
59. Pierwszoosobowa ontologia fenomenów świadomości. Ontologiczna subiektywność
versus epistemologiczna obiektywność. Epistemologiczna subiektywność versus
ontologiczna obiektywność.
60. Świadomość historyczna jako założenie przedwstępne współczesnego myślenia (Carl
Becker).
*
1: Stachowski, R. i B. Dobroczyński (2008), s.75 76; 2 4: 1.1.1; 5: 1.5 1.8; 6: 1.2; 7: 1.2.1; 8: 1.5 1.5.1;
9: 1.5.1; 1.7; 6.1; 10: 1.5.1 oraz Schultz, D. P. i S. E. Schultz (2007, s. 92 95); 11 12: 1.8; 13: 2.3.1 2.3.2;
14: 2.3.2.1; 15: 2.3.3; 16 17: 2.4.2; 18: 2.4.1; 19: 3.6.2; 20: 3 3.1.1; 21: 3.9 3.10; 22: 4.2.1;
23: 4.2.2; 24: 4.3; 25 26: 4.8; 27 28: 4.6; 29: 4.4 (s. 165 166); 30: 4.4 (163 164); 31: (s. 185 188);
32: 5.3.1; 33: 4.3.1; 34: 4.3.2; 35: 5.4; 36: s. 208 210; 37 39: 6.2; 40: 6.2.1; 41: 6.3; 42: 6.4;
43: s. 230 231; 44 50: Stachowski, R. i B. Dobroczyński (2008), s. 97 103 i dostępny w internecie na stronie
Instytutu Psychologii UAM tekst  Freud przed Freudem. Dwa oblicza myśli psychoanalitycznej oraz  Mit
założycielski psychoanalizy ; 51: 7.4 7.6; 52: 7.3; 53: 8.4; 54: 8.6; 55 56: 8.8 oraz Rzepa, T. i B.
Dobroczyński (2009, s. 160 162 i 104 107) ; 57 58: 9.4; 59: diagram dostępny w internecie na stronie
Instytutu Psychologii UAM; 60: Stachowski, R. i B. Dobroczyński (2008), s. 76.
U w a g a: Jeśli nie zaznaczono inaczej, wszystkie numery paragrafów i stron odnoszą się do
podręcznika Stachowski, R. (2007).
4
Literatura podstawowa:
Stachowski, R., Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych.
Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR: Warszawa 2007. [Zagadnienia do egzaminu od 2 do 43
oraz od 51 do 58].
Stachowski, R. i B. Dobroczyński, Historia psychologii  od Wundta do czasów najnowszych (s.
73 136). W: Strelau, J. i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne: Gdańsk 2008.
Literatura uzupełniająca:
* Benjamin, L. T., Historia współczesnej psychologii. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa
2008.
* Korab, K. (red.), Pseudonauka. Choroba, magia czy biznes? Wydawnictwo Naukowe
SCHOLAR: Warszawa 2011.
* Lück, H. E., Historia psychologii. Orientacje, szkoÅ‚y, kierunki rozwoju. Wydawnictwo Vizja Press
& IT: Warszawa 2008.
* Rzepa, T. i B. Dobroczyński, Historia polskiej myśli psychologicznej. Wydawnictwo Naukowe
PWN: Warszawa 2009.
* Schultz, D. P. i S. E. Schultz, Historia współczesnej psychologii. Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego: Kraków 2007.
* Stachowski, R., Prawda ma strukturÄ™ fikcji. Breuerowska metoda katartyczna prekursorskÄ…
metodą psychoterapeutyczną? (s. 493 517). W: Brzeziński, J. M. i L. Cierpiałkowska (red.),
Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne: Gdańsk 2008.
* Searle, J., Umysł. Krótkie wprowadzenie. Dom Wydawniczy Rebis: Poznań 2010.