10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Prowadzenie ksiąg rachunkowych
przez stowarzyszenie
Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach nieza- Typowe operacje dotyczące przychodów mogą przebiegać zapisami:
robkowych. Samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne 1. Wpływ składek członkowskich  na podstawie dowodu KP lub WB:
oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Wynika to z art. 2 ust. 1 i 2  Wn konto 10  Kasa lub konto 13-0  Rachunek bieżący ,
Prawa o stowarzyszeniach.  Ma konto 70  Przychody działalności statutowej (w analityce: Składki człon-
Majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapi- kowskie).
sów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności 2. Darowizna środków pieniężnych  na podstawie dowodu KP lub WB:
publicznej. Stowarzyszenie może przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzystać  Wn konto 10  Kasa lub konto 13-0  Rachunek bieżący ,
z ofiarności publicznej. Może także prowadzić działalność gospodarczą. W takim jednak  Ma konto 70  Przychody działalności statutowej (w analityce: Darowizny pie-
przypadku dochód z tej działalności służy realizacji celów statutowych i nie może być prze- niężne).
znaczony do podziału między jego członków. Tak stanowi art. 34 wymienionej ustawy. 3. WB  wpływ dotacji na finansowanie działalności statutowej:
 Wn konto 13-0  Rachunek bieżący ,
Księgi w stowarzyszeniu realizującym tylko cele statutowe
 Ma konto 70  Przychody działalności statutowej (w analityce: Darowizny pie-
Stowarzyszenie, które realizuje wyłącznie cele statutowe, prowadzi księgi rachunkowe niężne).
według uproszczonych zasad. Zasady te określone zostały przez Ministra Finansów Dotacje otrzymane na zakup lub budowę środków trwałych ujmuje się w księgach ra-
w rozporządzeniu w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek chunkowych i rozlicza uwzględniając art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Z tego
niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej, zwanego przepisu wynika, że środki otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków
dalej rozporządzeniem. trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, zalicza się do rozliczeń międzyokre-
Definicję działalności statutowej zawiera ż 1 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia. W świetle sowych przychodów. Towarzyszy temu następujący zapis:
tego przepisu przez działalność statutową rozumie się działalność niemającą charakteru  Wn konto 13-0  Rachunek bieżący ,
działalności gospodarczej, określoną przepisami prawa i jej statutem.  Ma konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów .
Uproszczony sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych polega m.in. na tym, że stowa- Kwoty zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów zwiększają stopniowo
rzyszenie obowiązane jest wyodrębnić przychody działalności statutowej, koszty realizacji pozostałe przychody operacyjne równolegle do odpisów amortyzacyjnych od środków
zadań statutowych oraz koszty administracyjne. Różnica między przychodami a kosztami trwałych sfinansowanych z tych z
ródeł, zapisem:
określonymi w ż 2 ust. 2 i 3 rozporządzenia, ustalona w rachunku wyników, zwiększa  Wn konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów ,
 po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego  odpowiednio przychody lub  Ma konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne .
koszty w następnym roku obrotowym. Różnicę dodatnią można zaliczyć na zwiększenie Koszty działalności statutowej i koszty administracyjne można prowadzić na kontach
funduszu statutowego. zespołu 4 lub 5 ze szczegółowością umożliwiającą prawidłowe sporządzenie rachunku
Każde stowarzyszenie powinno posiadać dokumentację opisującą przyjęte zasady (po- wyników. Odrębnie należy więc ewidencjonować koszty działalności statutowej i koszty
litykę) rachunkowości (art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Dokumentacja ta zawiera administracyjne. Wynika to z ż 2 ust. 3 rozporządzenia.
uregulowania dotyczące w szczególności: Gdy stowarzyszenie prowadzi ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 4, koszty
1) określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdaw- realizacji zadań statutowych ujmuje się na koncie 40-0  Koszty działalności statuto-
czych, wej . Natomiast ewidencję kosztów administracyjnych można prowadzić na koncie 40-1
2) metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,  Koszty administracyjne , wyodrębniając w ewidencji analitycznej następujące koszty
3) sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej: rodzajowe:
a) zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady  amortyzacja (konto 40-1-1),
klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich po-  zużycie materiałów i energii (konto 40-1-2),
wiązania z kontami księgi głównej,  usługi obce (konto 40-1-3),
b) wykazu ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy  podatki i opłaty (konto 40-1-4),
użyciu komputera  wykazu zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na  wynagrodzenia (konto 40-1-5),
komputerowych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych po-  ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia (konto 40-1-6),
wiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach  pozostałe koszty (konto 40-1-7).
przetwarzania danych, W sytuacji gdy stowarzyszenie prowadzi ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 5,
c) opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych koszty realizacji zadań statutowych ujmuje na koncie 50-0  Koszty działalności statuto-
przy użyciu komputera  opisu systemu informatycznego, zawierającego wykaz wej . Natomiast do ewidencji kosztów administracyjnych służyć może konto 50-1  Koszty
programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, administracyjne . W ewidencji analitycznej prowadzonej do tego konta należy wyodrębnić
wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony da- koszty rodzajowe wymienione w ż 2 ust. 3 rozporządzenia.
nych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu Ewidencję innych kosztów należy prowadzić zgodnie z ustawą o rachunkowości
ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia ujmując je  w zależności od tego jakich operacji dotyczą  na następujących kontach
jego eksploatacji, w zespole 7:
4) systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg  na koncie 75-1  Koszty finansowe ,
rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich  na koncie 76-1  Pozostałe koszty operacyjne ,
zapisów.  na koncie 77-1  Straty nadzwyczajne .
Dokumentację tę ustala i aktualizuje kierownik jednostki, do czego zobowiązuje go ż 2 Na dzień bilansowy wszystkie przychody i koszty przenosi się na konto 86  Wynik fi-
ust. 6 rozporządzenia. nansowy . Jeżeli wystąpi nadwyżka przychodów nad kosztami, wówczas saldo Ma konta 86,
Prowadząc księgi rachunkowe w sposób uproszczony jednostki sporządzają sprawoz- należy przeksięgować na konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów , zapisem:
danie finansowe w uproszczonej formie. Sprawozdanie to obejmuje:  Wn konto 86  Wynik finansowy ,
 bilans, który powinien zawierać informacje określone w załączniku nr 1 do rozpo-  Ma konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów .
rządzenia, W księgach następnego roku, po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego, nadwyżkę
 rachunek wyników, który powinien zawierać informacje w zakresie ustalonym w za- przychodów nad kosztami zalicza się do przychodów działalności statutowej zapisem:
łączniku nr 2 do rozporządzenia,  Wn konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów ,
 informacji dodatkowej, w której prezentuje się nieobjęte bilansem oraz rachunkiem  Ma konto 70  Przychody działalności statutowej (w analityce: Inne przychody).
wyników informacje i wyjaśnienia niezbędne do oceny gospodarki finansowej jed- Nadwyżka przychodów nad kosztami może także zostać przeznaczona na zwiększenie
nostki, w tym w szczególności informacje i dane wymienione w ż 3 ust. 6 rozporzą- funduszu statutowego, którego ewidencję prowadzi się zazwyczaj na koncie 80  Fundusz
dzenia. statutowy . Wynika to z ż 2 ust. 4 rozporządzenia.
Do stowarzyszeń nieprowadzących działalności gospodarczej nie stosuje się przepisów Jeżeli natomiast wynik finansowy będzie ujemny, wówczas nadwyżkę kosztów nad
rozdziału 6 (dotyczącego sprawozdań finansowych jednostek powiązanych) oraz rozdziału 7 przychodami przenosi się na dzień bilansowy na konto 65  Pozostałe rozliczenia mię-
(dotyczącego badania i ogłaszania sprawozdań finansowych). Wynika to z art. 80 ust. 3 dzyokresowe kosztów , zapisem:
ustawy o rachunkowości.  Wn konto 65  Pozostałe rozliczenia międzyokresowe kosztów ,
Jeżeli jednak stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego, wówczas  Ma konto 86  Wynik finansowy .
sprawozdanie finansowe takiego stowarzyszenia podlega badaniu przez biegłego rewidenta, W takim przypadku w kolejnym roku obrotowym, po zatwierdzeniu rocznego spra-
gdy spełnione zostaną łącznie kryteria określone w ż 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra wozdania finansowego, nadwyżkę kosztów nad przychodami zaliczyć należy do kosztów
Finansów w sprawie obowiązku badania sprawozdań finansowych organizacji pożytku działalności statutowej, zapisem:
publicznego (Dz. U. z 2004 r. nr 285, poz. 2852). Z przepisu tego wynika, że sprawozdania  Wn konto 40-0 lub 50-0  Koszty działalności statutowej ,
finansowe organizacji pożytku publicznego podlegają badaniu, jeśli organizacje te:  Ma konto 65  Pozostałe rozliczenia międzyokresowe kosztów .
1) realizują zadania publiczne zlecone, jako powierzone do wykonania lub do wspierania
Księgi w stowarzyszeniu prowadzącym działalność gospodarczą
zadania publicznego oraz
2) otrzymały w roku obrotowym łączną kwotę dotacji na realizację zadań określonych Jeżeli stowarzyszenie podejmie działalność gospodarczą w ciągu roku obrotowego,
w pkt 1 w wysokości co najmniej 50.000 zł, oraz wówczas z dniem podjęcia tej działalności stosuje ono przepisy ustawy o rachunkowości
3) osiągnęły w roku obrotowym przychody w wysokości co najmniej 3.000.000 zł. odnoszące się do jednostek prowadzących działalność gospodarczą. Wynika to z ż 4 roz-
Obowiązek badania dotyczy rocznych sprawozdań finansowych organizacji pożytku porządzenia. Obowiązane jest więc stosować przepisy ustawy o rachunkowości w pełnym
publicznego sporządzanych za rok obrotowy następujący po roku, w którym organizacje zakresie.
te spełniły łącznie wymienione wyżej warunki. Badanie odbywa się z zastosowaniem Stowarzyszenie prowadzące, obok działalności statutowej, także działalność gospo-
przepisów o rachunkowości. darczą, wyodrębnia w księgach rachunkowych konta służące do ewidencji przychodów
Przychody działalności statutowej obejmują w szczególności: składki brutto określone i kosztów w sposób umożliwiający prawidłowe ustalenie wyniku finansowego z każdego
statutem, dotacje i subwencje, nieodpłatnie otrzymane składniki majątku, a także kwoty rodzaju działalności. Stosowne uregulowania tej kwestii kierownik jednostki powinien
należne ze sprzedaży składników majątku. Do ewidencji tych przychodów służy konto 70 zamieścić w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości.
 Przychody działalności statutowej . W ewidencji analitycznej prowadzonej do tego konta
Podstawa prawna:
 ustawa z dnia 7.04.1989 r.  Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 855 ze zm.),
odrębnie ujmuje się poszczególne rodzaje przychodów.
 ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.),
Do ewidencji innych przychodów finansowych służyć mogą następujące konta:
 rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15.11.2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla
 konto 75-0  Przychody finansowe ,
niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej
 konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne ,
(Dz. U. nr 137, poz. 1539 ze zm.).
 konto 77-0  Zyski nadzwyczajne .
Ewa Kowalska
Gazeta Podatkowa nr 64 " 12.08.2010 r.