10 Rachunkowość dla każdego www.gazetapodatkowa.pl
Prowadzenie ksiąg rachunkowych przez małą firmę handlową
ałe firmy handlowe prowadzące wyłącznie sprzedaż detaliczną  jeżeli są zobowiązane Konto 73-1 może wykazywać wyłącznie saldo debetowe. Pod datą zamknięcia ksiąg
Mdo prowadzenia ksiąg rachunkowych  zazwyczaj prowadzą te księgi korzystając rachunkowych (na dzień kończący rok obrotowy) wartość towarów przenosi się na konto 86
z możliwości stosowania uproszczeń przewidzianych w ustawie z dnia 29 września 1994 r.  Wynik finansowy .
o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Decydując się na zastosowanie
Ewidencja przychodów ze sprzedaży
uproszczeń należy jednak pamiętać, że nie powinny one wywierać istotnie ujemnego
wpływu na rzetelne i jasne przedstawianie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku Ewidencja sprzedaży towarów na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności
finansowego jednostki. gospodarczej oraz rolników ryczałtowych powinna być prowadzona obowiązkowo za po-
Przyjęte przez jednostkę uproszczenia, dopuszczone przez ustawę o rachunkowości, po- mocą kas rejestrujących z pamięcią fiskalną (art. 111 ust. 1 ustawy o VAT  Dz. U. z 2004 r.
winny być zapisane w jej dokumentacji (polityce) rachunkowości, o której mowa w art. 10 nr 54, poz. 535 ze zm.).
ust. 1 ustawy o rachunkowości. Dokumentację tę ustala i aktualizuje kierownik jednostki. Jeżeli placówka handlu detalicznego nie prowadzi kasy rejestrującej  co jest możliwe
Polityka rachunkowości powinna w szczególności określać: w początkowej fazie jej działalności  wówczas podstawę księgowania przychodów ze
- przyjęty przez jednostkę rok obrotowy i wchodzące w jego skład okresy sprawozdawcze, sprzedaży stanowią raporty sklepowe.
- metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, Do ewidencji przychodów ze sprzedaży towarów w placówkach handlu detalicznego
- sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej: zakładowy plan kont, służy konto 73-0  Sprzedaż towarów .
wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe, opis systemu przetwarzania Na podstawie danych wynikających z dobowych raportów fiskalnych i sporządzonych na
danych, a także opis systemu informatycznego  jeżeli księgi prowadzone są przy ich podstawie raportów obrotu, ujęcie w księgach rachunkowych przychodów ze sprzedaży
użyciu komputera, detalicznej może przebiegać zapisami:
- system służący ochronie danych i ich zbiorów oraz innych dokumentów. 1. Okresowy raport fiskalny (np. dobowy):
a) wartość w cenie sprzedaży netto
Zakładowy plan kont
- Ma konto 73-0  Sprzedaż towarów ,
Podstawowym elementem dokumentacji polityki rachunkowości wszystkich jednostek b) VAT należny
jest zakładowy plan kont. Rozwiązania przyjęte w zakładowym planie kont powinny - Ma konto 22-2  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego ,
uwzględniać rozmiary i specyfikę (rodzaj) prowadzonej działalności gospodarczej. c) razem utarg (a + b)
W szczególności zakładowy plan kont powinien jednoznacznie określać: - Wn konto 10  Kasa .
- wykaz kont księgi głównej (tzw. syntetyka), 2. Przychód wynikający z raportu fiskalnego, w sytuacji gdy jednostka nie stosuje konta
- zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi  Kasa :
głównej (tzw. analityka). a) wartość sprzedaży brutto (zainkasowany utarg)
Konta księgi głównej tworzone są z kont syntetycznych w zależności od potrzeb jed- - Wn konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce: Konto właściciela),
nostki. Wykaz podstawowych kont księgi głównej (kont syntetycznych) w małej jednostce b) VAT należny
handlowej, prowadzącej przykładowo sprzedaż detaliczną, przedstawia tabela. - Ma konto 22  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego ,
c) wartość w cenach sprzedaży netto
Numer Numer
Nazwa konta syntetycznego Nazwa konta syntetycznego
- Ma konto 73-0  Sprzedaż towarów .
konta konta
3. WB  wpływ środków pieniężnych z tytułu sprzedaży:
01 Środki trwałe
- Wn konto 13  Rachunek bieżący ,
02 Wartości niematerialne i prawne 64 Rozliczenie międzyokresowe kosztów
- Ma konto 10  Kasa lub konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce: Konto
07 Umorzenie środków trwałych i wartości 73-0 Sprzedaż towarów
właściciela).
niematerialnych i prawnych 73-1 Wartość sprzedanych towarów
08 Środki trwałe w budowie 4. Sprzedaż towarów opłacona, np. poleceniem przelewu, udokumentowana fakturą
VAT:
10 Kasa 75-0 Przychody finansowe
a) wartość w cenie sprzedaży netto
13 Rachunek bieżący 75-1 Koszty finansowe
- Ma konto 73-0  Sprzedaż towarów ,
20 Rozrachunki z odbiorcami
76-0 Pozostałe przychody operacyjne
b) VAT należny
21 Rozrachunki z dostawcami
76-1 Pozostałe koszty operacyjne
22 Rozrachunki publicznoprawne - Ma konto 22-2  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należne-
77-0 Zyski nadzwyczajne
23 Rozrachunki z pracownikami
go ,
77-1 Straty nadzwyczajne
24 Pozostałe rozrachunki
c) razem należności (a + b)
33 Towary 80 Kapitał zakładowy (właściciela)
- Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami .
40 Koszty według rodzajów 82 Rozliczenie wyniku finansowego W sytuacji gdy klient, który nabył towar za gotówkę i otrzymał paragon, zażąda wystawie-
nia faktury VAT, jednostka jest obowiązana do jej wystawienia. Wówczas do kopii faktury
49 Rozliczenie kosztów 86 Wynik finansowy
podatnik obowiązany jest dołączyć oryginał paragonu, dokumentującego tę sprzedaż, co
Księgi pomocnicze tworzą konta analityczne, które są uszczegółowieniem zapisów na ma na celu wyeliminowanie błędów podwójnego opodatkowania tej samej czynności. Taka
kontach księgi głównej. Księgi pomocnicze można prowadzić w ujęciu systematycznym jako faktura nie podlega odrębnej ewidencji w księgach, gdyż sprzedaż ta została już zaracho-
wyodrębniony system ksiąg, kartotek uzgodnionych zapisami na kontach księgi głównej. wana na podstawie dobowego raportu fiskalnego.
Księgi pomocnicze prowadzi się m.in. w odniesieniu do:
Ewidencja kosztów działalności handlowej na kontach zespołu 4
- środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych,
- zapasów towarów, W przypadku gdy firma prowadzi jedną odmianę działalności handlowej, możliwe są
- rozrachunków z odbiorcami i dostawcami, dwa rozwiązania upraszczające ewidencję kosztów:
- rozrachunków publicznoprawnych, - wyłącznie w układzie rodzajowym na kontach 40 i 49  rachunek zysków i strat
- pozostałych rozrachunków. sporządzany jest w takim przypadku w wersji porównawczej,
- tylko w układzie funkcjonalnym  na kontach zespołu 5  rachunek zysków i strat
Towary nieobjęte ewidencją podczas składowania
sporządzany jest w takim przypadku w wersji kalkulacyjnej.
W przypadku gdy firma handlowa prowadzona jest przez właściciela i jego najbliższych W niniejszym artykule omówiona zostanie ewidencja kosztów prowadzona wyłącznie
członków rodziny, bardzo rozpowszechnione jest stosowanie uproszczenia w zakresie ewi- na kontach zespołu 4.
dencji zakupionych towarów, które polega na odpisywaniu w koszty wartości towarów na Ewidencja kosztów tylko według rodzajów  na kontach zespołu 4 polega na tym, że
dzień ich zakupu połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny wszystkie poniesione koszty proste wynikające z dowodów z
ródłowych ujmuje się na koncie
oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie póz
niej niż na dzień bilansowy. Możliwość 40  Koszty według rodzajów , wyodrębniając w analityce co najmniej rodzaje kosztów
ta została zapisana w art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości. wymagane w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości (rachunek zysków i strat  wariant
Jednostka nie powinna stosować tego rozwiązania w sytuacji, gdy powierza prowadzenie porównawczy  wiersze od B.I do B.VII), tj.:
sklepów osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. - 40-0  Amortyzacja ,
Stosując to uproszczenie trzeba pamiętać, iż dla celów podatkowych należy ustalać stan - 40-1  Zużycie materiałów i energii ,
zapasów towarów na koniec okresu sprawozdawczego, za który regulowany jest podatek - 40-2  Usługi obce ,
dochodowy (zaliczka na ten podatek). - 40-3  Podatki i opłaty ,
Do ewidencji i ustalenia wartości sprzedanych towarów według cen zakupu w placówkach - 40-4  Wynagrodzenia ,
handlu detalicznego służy konto 73-1  Wartość sprzedanych towarów według cen zakupu . - 40-5  Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia ,
Księgowanie operacji związanych z zakupem towarów nieobjętych ewidencją bilansową - 40-6  Pozostałe koszty rodzajowe .
podczas składowania w jednostce  niestosującej konta 30  Rozliczenie zakupu  może Ujęte na wskazanych kontach koszty, jeśli dotyczą przyszłych okresów sprawozdawczych,
przebiegać zapisami: ujmuje się na koncie 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów , zapisem:
1. Faktura VAT dokumentująca zakup towarów: - Wn konto 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów ,
a) przyjęcie towarów z zakupu w cenach zakupu netto (bez VAT)  odpis w kosz- - Ma konto 49  Rozliczenie kosztów .
ty: Koszty przypadające na bieżący okres sprawozdawczy ujmuje się zapisem:
- Wn konto 73-1  Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia) , - Wn konto 49  Rozliczenie kosztów ,
b) podatek VAT podlegający odliczeniu: - Ma konto 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów .
- Wn konto 22-1  VAT naliczony podlegający odliczeniu Na dzień bilansowy koszty zgromadzone w ciągu roku obrotowego na kontach zespołu 4,
c) wartość brutto: przenosi się na wynik finansowy, zapisem:
- Ma konto 10  Kasa , konto 13  Rachunek bieżący lub konto 24  Pozostałe - Wn konto 86  Wynik finansowy ,
rozrachunki (w analityce: Konto właściciela)  jeżeli zakupu dokonał właści- - Ma konto 40  Koszty według rodzajów .
ciel z własnych środków lub z zaliczki pobranej na ten cel z kasy lub rachunku Przeksięgowaniu na wynik finansowy na dzień bilansowy podlega także saldo konta 49,
bankowego. zapisem:
2. Stan zapasów towarów ustalony na dzień bilansowy lub na dzień kończący inny okres 1. Saldo kredytowe:
sprawozdawczy (np. miesiąc przyjęty do zapłaty zaliczki na podatek dochodowy), - Wn konto 49  Rozliczenie kosztów ,
ustalony w cenach zakupu: - Ma konto 86  Wynik finansowy .
- Wn konto 33  Towary (obciążenie sklepu), 2. Saldo debetowe:
- Ma konto 73-1  Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia) . - Wn konto 86  Wynik finansowy ,
Na koniec następnego okresu sprawozdawczego zapas ten przenosi się ponownie w ciężar - Ma konto 49  Rozliczenie kosztów .
konta 73-1.
Ewa Gruchot
Gazeta Podatkowa nr 73 " 10.09.2007 r.