Szczepienie drzew i krzewów (okulizacja)

Niezbędne narzędzia i materiał

y

Dwuręczny sekator do obcinania gał

ęzi, sekator zwykł

y, okulizak, nożyk ogrodniczy, pił

a, mł

otek

drewniany, kątownik drewniany, maśćogrodnicza, rafia.

Szczepienie

Szczepienie jest jednym ze sposobów rozmnażania wegetatywnego roślin - gł

ównie

drzew i krzewów owocowych, polegającym na przeniesieniu odciętego z odmiany szlachetnej
odcinka pędu z kilkoma pączkami tzw. zrazu, na podkł

adkę- opowiednio przycięty pęd innej,

zakorzenionej rośliny, często formy "dzikiej". Po ich zrośnięciu powstaje nowa roślina, której
podkł

adka daje odpornośćna choroby, szkodniki i mróz, a zraz przekazuje cenne cechy użytkowe

(np. ozdobne kwiaty, liście, ciekawy pokrój rośliny, smaczne owoce). Możemy rozróżnićkilka
sposobów szczepienia:
- okulizacja (oczkowanie)
- szczepienie w szczelinę
- szczepienie w wieniec
- szczepienie przez stosowanie

Powody okulizacji

Gł

ównym powodem szczepienia jest brak możliwości uzyskania szczepu w inny sposób.

Przykł

adowo: sadząc pestkęzł

otej renety uzyskamy jabł

oń, lecz jej owoce nie będąmiał

y nic

wspólnego z odmianąmatczyną. Analogiczna sytuacja występuje w przypadku róż. Szczepienie
pozwala na hodowlęwrażliwych odmian roślin na niesprzyjających glebach (np.
grusze na glebach zasadowych). Rozsądny wybór podkł

adki powiększa lub zmniejsza sił

ęwitalną

rośliny, uł

atwiając jej formowanie (przede wszystkim w przypadku drzew owocowych, lecz

równieżróżpiennych i drzew „pł

aczących"). Tabela obok uł

atwi nam wybór. Szczepienie

pozostaje równieżjedynąmożliwątechnikąrozmnażania dawnych odmian, dziśjuż
wymierających. Szybszy wzrost i lepszy "wigor" sądowodem korzyści pł

ynących ze szczepienia

roślin. Wybór podkł

adki Podkł

adka mł

oda, zdrowa, dobrze ukształ

towana, z dużąsił

ąwitalną,

dobrze przystosowana do warunków glebowych i klimatycznych, musi byćprzede wszystkim
zgodna
ze szczepem. Zwykle szczepi sięrośliny należące do tej samej rodziny, a najczęściej
do tego samego rodzaju.

Wybór podkł

adki

Podkł

adkąmogąbyćtzw. "dziczki", czyli mł

ode rośliny pobrane ze stanu naturalnego np. dzikie

róże do szczepienia krzewów róż. Użycie ich pozwala zaoszczędzićczas, ponieważmożna je
szczepićnatychmiast. Jednak sąmniej odporne na choroby, a ich rozwój nie jest równomierny.
Siewki to rośliny uzyskane po planowym siewie (zwł

aszcza w przypadku

drzew owocowych). Peł

ne wigoru, mocne sąnajlepszym materiał

em na podkł

adkę. Wybór

okulanta Okulant jest najbardziej wrażliwączęściąszczepionej rośliny. Nie posiada korzeni i jest
bardzo delikatny, zwł

aszcza zanim spojenie sięzabliśni. Jest pobierany gł

ównie z mł

odego,

prostego pędu (gał

ąśszczytowa), który nie wykazuje żadnych zmian chorobowych.

Termin

okulizacji

Okulizacjęnajczęściej rozpoczyna sięw III dekadzie lipca (czereśnie, jabł

onie, grusze), a kończy

w poł

owie sierpnia okulizacjąśliw. Termin okulizacji zależny jest od dojrzał

ości podkł

adek oraz

dobrego wykształ

cenia siępąków liściowych na tegorocznych przyrostach drzew odmian, z

których pobiera sięzrazy do zdejmowania oczek. Oznakąprzydatności podkł

adek do okulizacji

jest ł

atwe odchodzenie kory od drewna, nazywane "pokazaniem się" miazgi, co świadczy o

intensywnych procesach wzrostu. Najczęściej w dobrych warunkach proces ten następuje
wcześniej niżdojrzał

ośćpąków liściowych do okulizacji. Nie zaleca sięjednak stosowania oczek

ze sł

abo wykształ

conymi pąkami, gdyżuzyskuje sięniski procent przyjęć.

Przygotowanie podk

ł

adki

*Grubośćpodkł

adki powinna miećśrednicędo 2-3 cm. Okulizacjęprzeprowadza sięwył

ącznie w

przypadku mł

odych drzew. Przy podkł

adce o większej średnicy,

stosujemy szczepienie w szczelinę
lub w wieniec (patrz Karta Porad 60.12).
*Wybieramy wolne miejsce o gł

adkiej korze i bez sęków. W przypadku drzew okulant

umieszczamy na „gł

owni"

(końcu gał

ęzi), w przypadku krzewów

i roślin o owocach wrzecionowatych
u podnóża (kilka centymetrów nad ziemią).
* Okulizakiem nacinamy korę
w kształ

cie litery T. Dł

ugośćpionowego nacięcia powinna wynosić3 - 4 cm, poziomego okoł

o 1,5

cm.

* Piętkąostrza lub kostkąznajdującąsięna drugim końcu oprawy
odklejamy delikatnie koręuważając, aby jej
nie rozedrzeć. (1)

Okulizacja

Przygotowanie okulanta

* Z drzew wytypowanej odmiany pobieramy mł

ode ale jużzdrewniał

e

pędy.
*Z pędu usuwamy blaszki liściowe, zachowując jednak szypuł

ki. (1)

*Usuwamy zbyt grubąnasadęi zbyt cienkąkońcówkęgał

ęzi, aby

pobraćszczep z części środkowej.
*Okulizakiem zdejmujemy tarczowaty skrawek kory z pąkiem i

ogonkiem liściowym (tarczkęokulizacyjną) rozpoczynając cięcie ok.
0,5 cm nad pąkiem, a kończąc 1,5 cm pod pąkiem. (2)

Okulant powinien mieć2-3 cm dł

ugości.

Poł

ączenie

*Zdjętątarczkęwsuwamy pod rozchylone brzegi kory tak, aby pąk z
ogonkiem znalazłsięw poł

owie pionowego nacięcia. (3)

*Lekko naciskamy na podstawęszypuł

ki piętkąnoża, aby oczko

mogł

o wcisnąćsięw nacięcie na podkł

adce. (4)

*Opuszczamy rozchylone ścianki kory po obu stronach oczka i
odcinamy pasek kory wystający ponad poziome nacięcie.
*Przyciskamy korę, aby starannie przylegał

a do tarczki i miejsce

okulizacji owijamy rafiąogrodniczą.
*Owijanie rozpoczynamy od góry, przyciskając pierwszymi zwojami
rafii jej początek, następnie omijamy pąk, robimy kilka zwoi i

wracamy do góry nad tarczkę, następnie podwójnym zaciągnięciem
kończymy obwiązywanie. Pąk wraz z ogonkiem liściowym powinien
wystawaćnie owinięty rafią. (5)

Przyjęcie sięokulanta
dwa przypadki:

- okulant o oczku rosnącym rozwija siętużpo poł

ączeniu. Mł

ody pęd

wyrasta na poziomie oczka. (6)

- okulant o oczku uśpionym musi przetrwaćzżół

knięcie i opadnięcie

szypuł

ki. Pęd rozwinie siędopiero wiosną. (7)

Pielęgnacja po przyjęciu sięokulanta

*Gdy rafia zaczyna wrzynaćsięw pęd,
zdejmujemy jąi powtórnie zawiązujemy luśniej.
*Krzewy i róże przycinamy o 5 cm. W przypadku drzewa mającego wypuścićpionowe pędy
podkł

adki obcinamy

na ok. 15 cm nad szczepionym miejscem.

Rada: rozsądne jest umieszczenie dwóch okulantów na jednej podkł

adce, jeden na

drugim jednak w odwrotnych kierunkach. Jeżeli przyjmąsięoba zachowujemy lepiej
umiejscowiony

*Przywiązujemy mł

odągał

ązkęobejmą

do pnia, który sł

uży teraz za podpórkę

i pozwala utrzymaćgał

ąśidealnie pionowo. (8)

*Usuwamy wszystkie pędy rozwijające sięrównolegle wokółokulanta.
(9)