„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Renata Kacperska
Analizowanie ekonomicznych uwarunkowań produkcji
827[01].Z3.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inż. Małgorzata Pucek
mgr inż. Marek Rudziński
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Renata Kacperska
Konsultacja:
mgr Radosław Kacperczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 827[01].Z3.02
„Analizowanie ekonomicznych uwarunkowań produkcji”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
6
3. Cele kształcenia
7
4. Przykładowe scenariusze zajęć
8
5. Ćwiczenia
12
5.1. Organizacja pracy w przedsiębiorstwie
12
5.1.1. Ćwiczenia
12
5.2. Gospodarowanie środkami trwałymi i obrotowymi w procesie produkcji
16
5.2.1. Ćwiczenia
16
5.3. Rachunek ekonomiczny w przedsiębiorstwie. Dokumentacja księgowa
19
5.3.1. Ćwiczenia
19
5.4. Formy opodatkowania podatkiem dochodowym
25
5.4.1. Ćwiczenia
25
5.5. Działalność marketingowa w przedsiębiorstwie
27
5.5.1. Ćwiczenia
27
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
31
7. Literatura
46
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy
Państwu
Poradnik
dla
nauczyciela,
który
będzie
pomocny
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn
i urządzeń przemysłu spożywczego.
W Poradniku zamieszczono:
−
wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z Poradnika,
−
cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z Poradnikiem,
−
przykładowe scenariusze zajęć,
−
przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
−
ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
−
literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z Poradnika
do nich adresowanego.
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które
zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:
−
materiał nauczania w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować samodzielnie.
Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej umiejętności, jaką
uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu technicznego ze
zrozumieniem,
−
pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
−
dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,
−
sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
−
testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:
−
pokaz,
−
ćwiczenie (laboratoryjne lub inne),
−
projektów,
−
przewodniego tekstu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
Schemat układu jednostek modułowych
827[01].Z3
Organizacja przedsiębiorstwa przetwórstwa spożywczego
827[01].Z3.02
Analizowanie ekonomicznych
uwarunkowań produkcji
827[01].Z3.01
Określanie zasad funkcjonowania
przedsiębiorstwa przetwórstwa
spożywczego
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć.
−
posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,
−
definiować pojęcie kosztów i rozróżniać rodzaje kosztów,
−
definiować pojęcie podatku i rozróżniać rodzaje podatków,
−
identyfikować podmioty gospodarki rynkowej,
−
współpracować w grupie,
−
korzystać z różnych źródeł informacji,
−
korzystać z technologii informacyjnej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć.
−
scharakteryzować cele i funkcje przedsiębiorstwa,
−
przeanalizować strukturę organizacyjną wybranego zakładu przetwórczego np. mięsnego,
mleczarskiego, młynarskiego, owocowo-warzywnego, piekarskiego i ciastkarskiego,
−
zaplanować organizację pracy i podział zadań w przedsiębiorstwie,
−
opracować strategie rozwoju przedsiębiorstwa,
−
rozróżnić środki trwałe i obrotowe przedsiębiorstwa,
−
rozróżnić typy i formy organizacji produkcji,
−
określić znaczenie logistyki w procesie produkcji,
−
zaplanować proces produkcji w przedsiębiorstwie,
−
wyjaśnić pojęcie surowców, materiałów, zapasów,
−
gospodarować surowcami, materiałami i zapasami w przedsiębiorstwie,
−
gospodarować środkami trwałymi w przedsiębiorstwie,
−
obliczyć amortyzację środków trwałych,
−
określić cele, zadania i zasady rachunkowości,
−
określić źródła pochodzenia majątku przedsiębiorstwa,
−
rozróżnić rodzaje dokumentacji księgowej,
−
objaśnić zasady wypełniania dokumentów księgowych,
−
dokonać ewidencji zakupów i sprzedaży w odpowiednich rejestrach,
−
dokonać ewidencji przychodów i rozchodów w książce przychodów i rozchodów,
−
obliczyć dochód osiągany z działalności gospodarczej na podstawie ewidencji
rachunkowej,
−
wypełnić dokumenty podatkowe w zależności od formy opodatkowania,
−
obliczyć koszty i nadwyżki bezpośrednie prowadzonych działalności produkcyjnych,
−
zdefiniować podstawowe pojęcia związane z marketingiem,
−
wyjaśnić koncepcje organizacji działań strategii marketingowych,
−
określić różne źródła informacji marketingowej,
−
zaprezentować i sprzedać produkt lub usługę na rynku.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca
…………………………………….………………..
Modułowy program nauczania:
Operator
maszyn
i
urządzeń
przemysłu
spożywczego 827[01]
Moduł:
Organizacja
przedsiębiorstwa
przetwórstwa
spożywczego 827[01].Z3
Jednostka modułowa:
Analizowanie
ekonomicznych
uwarunkowań
produkcji 827[01].Z3.02
Temat: Pojęcie i rodzaje kanałów dystrybucji.
Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności rozpoznawania i planowania kanałów dystrybucji
dla poszczególnych produktów.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
−
objaśnić pojęcie dystrybucji,
−
objaśnić pojęcie kanału dystrybucji,
−
rozróżnić rodzaje kanałów dystrybucji,
−
zaplanować kanał dystrybucji dla poszczególnych produktów,
−
wymienić zalety korzystania z bezpośredniego i pośredniego kanału dystrybucji.
Metody nauczania–uczenia się:
−
wykład,
−
pogadanka,
−
ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
−
praca w zespołach 3–4 osobowych.
Środki dydaktyczne:
−
foliogramy ze schematami kanałów dystrybucji,
−
schematy przykładowych kanałów dystrybucji artykułów rolno-spożywczych.
Czas trwania:
−
1 godzina zajęć dydaktycznych.
Uczestnicy:
−
uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Definicja dystrybucji i kanału dystrybucji
—
nauczyciel wraz z uczniami określa definicję dystrybucji i kanału dystrybucji.
B. Rodzaje kanałów dystrybucji
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
—
nauczyciel charakteryzuje rodzaje kanałów dystrybucji przedstawiając schematy
kanałów dystrybucji na foliogramach oraz przykładowe schematy kanałów
dystrybucji,
—
uczniowie określają zalety korzystania przez producentów z bezpośrednich
i pośrednich kanałów dystrybucji,
—
uczniowie podzieleni na trzy grupy, planują kanały dystrybucji dla różnych
artykułów rolno-spożywczych (owocowo-warzywnych, mięsnych, zbożowych),
—
liderzy grup prezentują na forum klasy propozycje kanałów dystrybucji.
3. Podsumowanie zajęć:
—
uczniowie wyjaśniają definicję kanału dystrybucji,
—
uczniowie wymieniają rodzaje kanałów dystrybucji.
4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów. Ocena aktywności podczas zajęć dydaktycznych
poprzez obserwację udziału w dyskusji i pogadance oraz pracy uczniów w grupach.
Praca domowa
Zapoznaj się z materiałem nauczania, który będzie realizowany na następnych zajęciach.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
—
Ewaluacja poprzez uzyskanie informacji zwrotnej podczas dyskusji podsumowującej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca
…………………………………….………….
Modułowy program nauczania:
Operator
maszyn
i
urządzeń
przemysłu
spożywczego827[01]
Moduł:
Organizacja
przedsiębiorstwa
przetwórstwa
spożywczego 827[01].Z3
Jednostka modułowa:
Analizowanie
ekonomicznych
uwarunkowań
produkcji 827[01].Z3.02
Temat: Wypełnianie dokumentów księgowych – faktura VAT
Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności wypełniania dokumentów księgowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
—
określić i zastosować zasady wypełniania dokumentów księgowych,
—
wyjaśnić cel wystawiania faktury VAT,
—
wypełnić fakturę VAT.
Metody nauczania-uczenia się:
—
wykład,
—
ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
−
praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
—
druk faktury VAT,
—
dane z ćwiczenia 2 podrozdział 4.3.3 poradnika dla ucznia,
—
foliogram z fakturą VAT.
Czas trwania:
—
2 godziny dydaktyczne.
Uczestnicy:
—
uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Wstęp:
—
nauczyciel objaśnia zasady wypełniania dokumentów księgowych.
B. Etap realizacji zadania:
—
uczniowie analizują dane z ćwiczenia 2 podrozdział 4.3.3 poradnika dla ucznia,
—
uczniowie wypełniają kolejne pola faktury VAT równocześnie z nauczycielem,
który wypełnia fakturę VAT na foliogramie.
C. Etap końcowy:
—
nauczyciel zbiera od uczniów wypełnione faktury (podpisane imieniem
i nazwiskiem) i rozdaje losowo uczniom w celu sprawdzenia poprawności,
dokładności i czytelności wypełnionej faktury.
3. Ocena poziomu osiągnięć uczniów.
4. Ocena poprawności dokładności i czytelności wypełnionych dokumentów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Praca domowa
Zapoznaj się z materiałem nauczania, który będzie realizowany na następnych zajęciach.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
−
Ewaluacja poprzez uzyskanie informacji zwrotnej podczas dyskusji podsumowującej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
5. ĆWICZENIA
5.1.
Organizacja pracy w przedsiębiorstwie
5.1.1.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Jakie funkcje podstawowe i wspomagające będą występowały w przedsiębiorstwie
przetwórstwa mięsnego? Swoje propozycje zanotuj na poniższym rysunku.
Rys. 1 do ćwiczenia 1 [11, s. 16]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować
funkcjonowanie
przykładowego
przedsiębiorstwa
przetwórstwa
mięsnego,
3) zanotować funkcje podstawowe w przedsiębiorstwie przetwórstwa mięsnego,
4) zanotować funkcje wspomagające w przedsiębiorstwie przetwórstwa mięsnego.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie,
−
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
−
wzór rysunku,
−
materiały piśmiennicze.
……………………………………………………………
……………………………………………………………
FUNKCJE
PODSTAWOWE
FUNKCJE
WSPOMAGAJĄCE
……………………………………………………………
……………………………………………………………
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Ćwiczenie 2
W myśl definicji komórki i struktury organizacyjnej, na poniższym schemacie zakreśl
komórki organizacyjne i strukturę organizacyjną.
Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat struktury organizacyjnej [20]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować definicję komórki organizacyjnej,
2) przeanalizować definicję struktury organizacyjnej,
3) zakreślić na schemacie komórki organizacyjne,
4) zakreślić na schemacie strukturę organizacyjną.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie,
−
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
−
schemat struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa,
−
materiały piśmiennicze.
Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy
Rada Nadzorcza
Zarząd
Pełnomocnik Zarządu
Pełnomocnik Zarządu
Dyrektor
Finansow
Dyrektor
Administracj
i
Dyrektor
Handlowy
Dyrektor
Transportu
Dyrektor
Techniczny
Biuro
Prawne
Główny
Księgowy
Dział
Księgowo
ści
Kasa
Kadry
BHP
Ochrona
Środowiska
Dział Jakości
Dział
Handlowy
Biuro
Eksportu
Dział
Produkcji
Dział
Skupu
Dział
Transportu
Dział
Logistyki
Dział
Techniczny
Dział
Inwestycji
Dział
Dozoru
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
Ćwiczenie 3
Na podstawie schematu oceń, jaki rodzaj struktury organizacyjnej został zastosowany
w danym przedsiębiorstwie.
Rys. 1 do ćwiczenia 3. Schemat struktury organizacyjnej [20]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować schemat struktury organizacyjnej,
3) określić rodzaj struktury organizacyjnej,
4) zaproponować rozwiązania organizacji pracy i podziału zadań w tym przedsiębiorstwie,
5) uzasadnić swoje propozycje.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie,
−
dyskusja.
Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy
Rada Nadzorcza
Zarząd
Pełnomocnik Zarządu
Pełnomocnik Zarządu
Dyrekto
r
Dyrektor
Administrac
ji
Dyrektor
Handlow
y
Dyrektor
Transport
u
Dyrektor
Techniczn
y
Biuro
Prawne
Główny
Księgowy
Dział
Księgowo
ści
Kasa
Kadry
BHP
Ochrona
Środowiska
Dział Jakości
Dział
Handlowy
Biuro
Eksportu
Dział
Produkcji
Dział
Skupu
Dział
Transportu
Dział
Logistyki
Dział
Techniczny
Dział
Inwestycji
Dział
Dozoru
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Środki dydaktyczne:
−
schemat struktury organizacyjnej,
−
materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 4
Przedsiębiorstwo „Zakłady Mięsne” zajmuje się ubojem i rozbiorem mięsa wieprzowego,
składowaniem towarów spożywczych w chłodniach oraz transportem żywca i towarów
spożywczych. Zorganizuj pracę i podziel zadania zgodnie z zasadą podziału pracy
w przedsiębiorstwie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować zadania, jakimi zajmuje się przedsiębiorstwo „Zakłady Mięsne”,
3) dokonać podziału zadań na czynności proste,
4) zaplanować organizacje pracy przedsiębiorstwa.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie,
−
dyskusja.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
arkusze papieru,
−
materiały piśmiennicze.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
5.2. Gospodarowanie
środkami trwałymi i obrotowymi
w procesie produkcji
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zakwalifikuj dobra materialne i zasoby finansowe odpowiednio do środków trwałych
i obrotowych przedsiębiorstwa przetwórstwa owocowo-warzywnego.
−
budynki,
−
chłodnia,
−
części zamienne do maszyn i urządzeń,
−
hale produkcyjne,
−
maszyny ogólnego zastosowania,
−
owoce,
−
samochody dostawcze,
−
słoiki,
−
specjalistyczne maszyny i urządzenia,
−
środki konserwujące,
−
środki pieniężne,
−
warzywa,
−
zapasy wyrobów gotowych,
−
zgrzewarki do folii.
Tabela 1 do ćwiczenia 1
Środki trwałe
Środki obrotowe
−
….
−
….
−
….
−
….
−
….
−
….
−
….
−
….
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować podane dobra materialne i zasoby finansowe,
3) zakwalifikować podane dobra materialne i zasoby finansowe do środków trwałych lub
obrotowych,
4) wpisać rozwiązanie ćwiczenia do odpowiednich kolumn w tabeli 1.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
Środki dydaktyczne:
−
wzór tabeli,
−
materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
Przedsiębiorca zakładający działalność gospodarczą chce przeznaczyć 10 letni budynek
na chłodnię. Przewidywany okres użytkowania tego budynku wynosi 40 lat, natomiast
wartość początkowa wynosi 300 tys. Oblicz wielkość zużycia środka trwałego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia ,nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) obliczyć wielkość zużycia środka trwałego korzystając z odpowiedniego wzoru.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
kalkulator,
−
materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj przebieg procesu produkcji marynat warzywnych od momentu pobrania
surowca z magazynu do przekazania wyrobu gotowego do magazynu, uwzględniając
działania pomocnicze podczas procesu produkcji. Ponadto określ typ produkcji, formę
organizacji procesu produkcyjnego oraz rodzaj produkcji ze względu na czas trwania cyklu
produkcyjnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być w zespołach dwuosobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) zaplanować czynności podczas procesu produkcji marynat warzywnych,
3) określić działania pomocnicze podczas procesu produkcji,
4) określić typ produkcji,
5) określić formę organizacji procesu produkcyjnego,
6) narysować na plakacie schemat organizacji procesu produkcji,
7) określić rodzaj produkcji ze względu na czas trwania cyklu produkcyjnego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
arkusze papieru,
−
materiały piśmiennicze.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
5.3. Rachunek
ekonomiczny
w
przedsiębiorstwie.
Dokumentacja księgowa
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządź bilans przedsiębiorstwa mając dane: zobowiązania wobec dostawców 10000 zł,
środki pieniężne w kasie 2000 zł, środki trwałe 50000 zł, kapitał własny 55000 zł, wyroby
gotowe 5000 zł, środki pieniężne w banku 12000 zł, kredyty bankowe 5000 zł, należności od
odbiorców 1000 zł.
Tabela 1 do ćwiczenia 1.
AKTYWA
PASYWA
Składniki aktywów
Wartość w zł
Składniki pasywów
Wartość w zł
………
………
………
………
……..
……..
……..
……..
Suma AKTYWÓW
Suma PASYWÓW
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) zakwalifikować poszczególne składniki do aktywów i pasywów,
3) obliczyć wartość aktywów i pasywów.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
wzór tabeli,
−
kalkulator,
−
materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
Wypełnij fakturę VAT. Przedsiębiorstwo Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego
„Przetworek” z siedzibą w miejscowości Owocki 4, 02-000 Owocki, NIP 123456789,
zakupiło warzywa (Symbol PKWiU 01.12) od Przedsiębiorstwa „Chłodnia Owoców
i Warzyw”, z siedzibą w miejscowości Kwiatki 11, 00-001 Kwiatki, NIP 987654321, w ilości
1500 kg, po 2 zł netto/kg. Stawka podatku VAT wynosi 7%. Transakcja została dokonana
w dniu 25.09.2007r., tego samego dnia została wystawiona faktura. Płatność ma być
dokonana przelewem na konto sprzedającego w ciągu 14 dni od dnia wystawienia faktury.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk faktury VAT,
3) dokładnie i starannie wypełnij druk.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
druk faktury.
Ćwiczenie 3
Wypełnij druk polecenia przelewu dla Przedsiębiorstwa „Chłodnia Owoców i Warzyw”,
z siedzibą w miejscowości Kwiatki 11, 00-001 Kwiatki w kwocie 3210 zł, na konto bankowe
21 0000 1111 2222 3333 4444 5555 za zakup warzyw zgodnie z fakturą z dnia 01.10.2007r nr
156/2007. Zakupu dokonało Przedsiębiorstwo Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego
„Przetworek” z siedzibą w miejscowości Owocki 4, 02-000 Owocki. Nr konta bankowego
przedsiębiorstwa 11 9999 8888 7777 6666 5555 4444. Wypełniając druk, pamiętaj o zasadach
wypełniania dokumentów księgowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk polecenia przelewu,
3) dokładnie i starannie wypełnić druk.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
druk polecenia przelewu,
−
materiały piśmiennicze.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Ćwiczenie 4
Na podstawie danych z ćwiczenia 2 wypełnij rejestr zakupów.
Rejestr zakupów – VAT
Miesiąc …………………………
Zakupy opodatkowane służące sprzedaży
opodatkowanej
inwestycyjne
pozostałe
Zakupy
opodatkowane
służące sprzedaży
opodatkowanej
i
zwolnionej
lp
N
r
fa
k
tu
ry
D
at
a
w
y
st
awi
en
ia
fa
k
tu
ry
N
r
id
en
ty
fi
k
ac
y
jny
n
aby
w
cy
W
ar
to
ść
sp
rze
da
ży
b
ru
tto
Wartość
netto
VAT
Wartość
netto
VAT
Wartość
netto
VAT
Z
aku
p
y
za
k
tó
re
n
ie
p
rz
ys
łu
gu
je
o
d
li
cze
n
ie
pod
at
ku
Z
aku
p
y
n
ie
op
o
d
at
ko
w
ane
Z
aku
p
y
obj
ęt
e
st
awk
ą
0%
VA
T
pod
le
g
aj
ąc
y
od
li
cze
n
iu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Suma strony
Przeniesienie strony
Razem
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować dane z ćwiczenia 2,
3) przeanalizować wypełniony druk faktury VAT z ćwiczenia 2,
4) wypełnić rejestr zakupów.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
wypełniona faktura VAT z ćwiczenia 2,
−
druk rejestru zakupów.
Ćwiczenie 5
Na podstawie danych z ćwiczenia 2 wypełnij rejestr sprzedaży.
Rejestr sprzedaży – VAT
Miesiąc …………………………
Sprzedaż opodatkowana
Stawką 22%
Stawką 7%
Stawką 0%
l
p
Nr
faktury
Data
wystawienia
faktury
Nr
identyfikacyjny
nabywcy
Wartość
sprzedaży
brutto
Wartość
netto
VAT
Wartość
netto
VAT
eksport
Sprzedaż
krajowa
Sprzedaż
wolna od
podatku
Podatek
należny
od
sprzeda
ży
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Suma strony
Przeniesienie strony
Razem
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować dane z ćwiczenia 2,
3) przeanalizować wypełniony druk faktury VAT z ćwiczenia 2,
4) wypełnić rejestr sprzedaży.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
wypełniona faktura VAT z ćwiczenia 2,
−
druk rejestru sprzedaży.
Ćwiczenie 6
Oblicz wynik finansowy netto mając następujące dane:
−
Przychody operacyjne 6500zł
−
Przychody finansowe 500 zł
−
Zyski nadzwyczajne 10 zł
−
Koszty działalności operacyjnej 4100 zł
−
Koszty finansowe 450 zł
−
Obowiązkowe obciążenia finansowe 155 zł
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) obliczyć wartość przychodów,
3) obliczyć wartość kosztów,
4) obliczyć wynik finansowy brutto,
5) obliczyć wynik finansowy netto.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
kalkulator,
−
materiały piśmiennicze.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
Ćwiczenie 7
Oblicz nadwyżkę bezpośrednią z przechowywania truskawek w chłodni owoców
i warzyw:
−
koszty chłodzenia truskawek 2500 zł,
−
koszty energii chłodni owoców i warzyw 2500 zł,
−
przychód ze sprzedaży truskawek 9500 zł,
−
płace bezpośrednie 2000zł,
−
koszty zakupu truskawek 3000zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) obliczyć wartość przychodów,
3) obliczyć wartość kosztów bezpośrednich,
4) obliczyć nadwyżkę bezpośrednią.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
kalkulator,
−
materiały piśmiennicze.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
5.4.
Formy opodatkowania podatkiem dochodowym
5.4.1.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypełnij deklarację w sprawie opodatkowania w formie karty podatkowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 2 osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk deklaracji,
3) wypełnić druk deklaracji.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie,
−
instruktaż.
Środki dydaktyczne:
−
druk deklaracji w sprawie opodatkowania w formie karty podatkowej,
−
materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
Wypełnij deklarację w sprawie opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów
ewidencjonowanych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 2 osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk deklaracji,
3) wypełnić druk deklaracji.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie,
−
instruktaż.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
Środki dydaktyczne:
−
druk deklaracji w sprawie opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów
ewidencjonowanych,
−
materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 3
Wypełnij podatkową książkę przychodów i rozchodów mając następujące dane:
1. Sprzedano marynaty warzywne przedsiębiorstwu BONA z Leśnej o wartości 10000zł
w dniu 02.09.2007r. na podstawie faktury VAT nr141/2007
2. Zakupiono surowce do produkcji marynat od przedsiębiorstwa „Warzywny” z Orłowa
o wartości 15000 zł w dniu 05.09.2007r. na podstawie faktury VAT nr188/ml/2007
3. Dokonano wypłaty za pracę świadczoną na podstawie umowy zlecenie osobom wg
zestawienia nr 1/2007 w dniu 10.09.2007r. w kwocie 3000 zł
4. Sprzedano marynaty warzywne przedsiębiorstwu BRATEK z Podkowy o wartości
15000zł w dniu 15.09.2007r. na podstawie faktury VAT nr142/2007.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania,
ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk podatkowej książki przychodów i rozchodów,
3) wypełnić poszczególne kolumny podatkowej książki przychodów i rozchodów.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie,
−
instruktaż.
Środki dydaktyczne:
−
druk podatkowej książki przychodów i rozchodów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
5.5.
Działalność marketingowa w przedsiębiorstwie
5.5.1.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Planujesz otworzyć małą firmę produkującą sałatki i surówki. Potrzebujesz informacji,
które pomogą Ci ocenić szansę powodzenia tego przedsięwzięcia. Do poniższej tabeli wpisz,
jakie informacje musisz uzyskać i w jaki sposób tego dokonasz.
Rodzaj informacji
Sposób uzyskania informacji
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3-4 osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać podrozdział poradnik dla ucznia,
2) w kolumnie „Rodzaj informacji” wypisać, jakie informacje są Ci potrzebne, abyś miał
zbyt sałatek i surówek,
3) w kolumnie „Sposób uzyskania informacji” zapisać, w jaki sposób zamierzasz powyższe
informacji zdobyć.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie
Środki dydaktyczne:
−
wzór tabeli,
−
papier,
−
kolorowe pisaki.
Ćwiczenie 2
Uwzględniając trzy poziomy produktu, dopisz do rdzenia produktu występujące
przykłady produktu rzeczywistego i poszerzonego.
Rdzeń produktu
Produkt rzeczywisty
Produkt poszerzony
Sok owocowy
Samochód dostawczy
Wózek widłowy
Agregaty chłodnicze
Konserwanty
Szatkownice
Przecier pomidorowy
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia,nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować elementy trzech poziomów produktu,
2) do wymienionych rodzajów produktu dopisać występujące potencjalnie elementy
produktu rzeczywistego,
3) do wymienionych rodzajów produktu dopisać występujące potencjalnie elementy
produktu poszerzonego.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
wzór tabeli
−
papier,
−
pisaki.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wybranego przedsiębiorstwa przetwórstwa mięsnego określ jego słabe
mocne strony, szanse i zagrożenia rozwoju.
Silne strony
Słabe strony
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Szanse
Zagrożenia
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować działalność wybranego przedsiębiorstwa oraz jego otoczenie,
3) wpisać do tabeli, jakie są szanse i zagrożenia rozwoju przedsiębiorstwa oraz jego mocne
i słabe strony.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
wzór tabeli,
−
materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 4
Dla wybranego przedsiębiorstwa przetwórstwa mięsnego określ strategie rozwoju na
rynku, biorąc pod uwagę metody ustalania cen, zależność jakości produktu i ceny, kanały
dystrybucji, rodzaj produktu oraz jego cykl życia na rynku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w dwuosobowych zespołach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować działalność wybranego przedsiębiorstwa oraz jego otoczenie,
3) narysować schemat strategii na plakacie,
4) zaproponować strategię rozwoju przedsiębiorstwa na rynku.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
arkusze papieru,
−
materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 5
Dla przedsiębiorstwa przetwórstwa spożywczego z ćwiczenia 3, zaproponuj sposób
prezentacji i sprzedaży produktów wytwarzanych przez to przedsiębiorstwo. Podczas
opracowywania strategii należy uwzględnić takie elementy promocja, jak: reklama, sprzedaż
osobista, promocja sprzedaży, public relations, sponsoring.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać określony
fragment rozdziału poradnika dla ucznia, nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować działalność wybranego przedsiębiorstwa oraz jego otoczenie,
3) narysować schemat strategii na plakacie,
4) zaproponować sposób prezentacji i sprzedaży produktów wytwarzanych przez to
przedsiębiorstwo.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
arkusze papieru,
−
materiały piśmiennicze.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Analizowanie ekonomicznych
uwarunkowań produkcji”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
—
zadania są 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 16, 17, 18, 20 poziomu podstawowego,
—
zadania są 11, 13, 14, 15, 19 poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
—
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
—
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
—
dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
—
bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. a, 4.b, 5. c, 6. a, 7. d, 8. a, 9. b, 10. c, 11. a,
12. c, 13. d, 14. a, 15. d, 16. a, 17. b, 18. b, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr
zad.
Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)
Kategoria
celu
Poziom
wymagań
Poprawna
odpowiedź
1
Wyjaśnić definicję struktury organizacyjnej
B
P
a
2
Określić
funkcje
podstawowe
w przedsiębiorstwie
B
P
d
3
Rozpoznać rodzaje struktury organizacyjnej
A
P
a
4
Scharakteryzować zasadę podziału pracy
C
P
b
5
Rozpoznać środki trwałe przedsiębiorstwa
A
P
c
6
Wyjaśnić definicję amortyzacji
B
P
a
7
Określić metodę ustalania normy zapasów
B
P
d
8
Wskazać zastosowanie produkcji niepotokowej
B
P
a
9
Wyjaśnić pojęcie logistyki
B
P
b
10
Scharakteryzować zasady rachunkowości
C
P
c
11
Zakwalifikować składniki do majątku jednostki
gospodarczej
C
PP
a
12
Wyjaśnić zasadę równowagi bilansowej
B
P
c
13
Dobrać dokumenty księgowe do określonego
zdarzenia gospodarczego
D
PP
d
14
Dobrać dokumenty księgowe do określonego
zdarzenia gospodarczego
D
PP
a
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
15
Obliczyć wartość podatku VAT wpłacanego do
urzędu skarbowego
D
PP
d
16
Określić wymagania przy różnych formach
opodatkowania
B
P
a
17
Określić wymagania przy różnych formach
opodatkowania
B
P
b
18
Wyjaśnić, co określa analiza SWOT
B
P
b
19
Przeanalizować rodzaje kanałów dystrybucji
C
PP
d
20
Rozróżnić źródła informacji marketingowej
A
P
c
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
—
instrukcja,
—
zestaw zadań testowych,
—
karta odpowiedzi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Układ komórek organizacyjnych w przedsiębiorstwie i system ich powiązań między
sobą, to
a) struktura organizacyjna.
b) komórka organizacyjna.
c) podstawowe funkcje przedsiębiorstwa.
d) pomocnicze funkcje przedsiębiorstwa.
2. Funkcje podstawowe w przedsiębiorstwie
a) są takie same we wszystkich przedsiębiorstwach.
b) nie są uzależnione od charakteru przedsiębiorstwa.
c) to zarządzanie zasobami ludzkimi, logistyka.
d) stanowią główny przedmiot działalności firmy.
3. Schemat przedstawia
a) strukturę organizacyjną liniową.
b) strukturę organizacyjną liniowo-sztabową.
c) strukturę organizacyjną funkcjonalną.
d) schemat komórki organizacyjnej.
4. Zasada podziału pracy polega na
a) zwiększaniu nakładów w pewnym punkcie osiąga się wynik optymalny, a powyżej
którego następuje jego pogorszenie.
b) podzieleniu zadania, które ma być wykonane na czynności proste.
c) połączeniu wyspecjalizowanych wykonawców w jedną grupę działającą razem, która
będzie zwiększała wyniki pracy.
d) ciągłości pracy.
5. Środki, które są użytkowane przez czas dłuższy od czasu trwania jednego cyklu
produkcyjnego, i które przekazują w każdym cyklu produkcyjnym cząstkę swej wartości,
to
a) środki obrotowe.
b) produkty niezakończone.
c) środki trwałe.
d) wyroby gotowe.
6. Amortyzacja to
a) stopniowe zużycie środków trwałych i przenoszenie ich wartości na produkty
wytwarzane za ich pomocą.
b) wielkość zużycia środka trwałego w ciągu roku, wyrażona w pieniądzu.
c) procentowe zużycie się środka trwałego w ciągu roku.
d) wartość środka trwałego w momencie oddania go użytku.
Kierownik
Pracownik I
Pracownik II
Pracownik II
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
7. Za pomocą przeciętnego zużycia materiałów ustalana jest
a) norma wyrobów gotowych.
b) norma produkcji niezakończonej.
c) norma zakupów towarów.
d) norma zapasów materiałów.
8. Produkcja niepotokowa stosowana jest najczęściej w produkcji
a) małoseryjnej.
b) masowej.
c) jednorodnych wyrobów.
d) w której wykorzystywane są maszyny dostosowane do wytwarzania określonego
wyrobu.
9. Proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego
ekonomicznie przepływu surowców, materiałów, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej
informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań
klienta, to
a) produkcja potokowa.
b) logistyka.
c) produkcja niepotokowa.
d) produkcja szeregowa.
10. Zasada wiernego obrazu w rachunkowości polega na
a) przypisaniu wszystkich poniesionych kosztów i osiągniętych przychodów do tych
okresów sprawozdawczych (miesięcy), w których wystąpiły, niezależnie od zapłaty
lub wpływu środków pieniężnych.
b) założeniu, że działalność jednostki gospodarczej będzie kontynuowana w dającej się
przewidzieć przyszłości w niezmienionym istotnie zakresie.
c) odzwierciedlaniu prawidłowego i wiernego obrazu działalności jednostki
gospodarczej.
d) ewidencji operacji gospodarczych z podziałem na okresy sprawozdawcze (miesiące),
których one dotyczą.
11. Rzeczowy majątek trwały należy do
a) środków gospodarczych przedsiębiorstwa.
b) majątku obrotowego.
c) kapitału własnego.
d) kapitału obcego.
12. W bilansie majątkowym suma aktywów powinna być
a) większa od sumy pasywów.
b) mniejsza od sumy pasywów.
c) równa sumie pasywów.
d) mniejsza lub równa sumie pasywów.
13. Dokumentem potwierdzającym dokonanie sprzedaży towaru jest
a) raport kasowy.
b) dowód wypłaty.
c) polecenie przelewu.
d) faktura VAT.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
14. Do zestawienia danych wynikających z dokumentów sprzedaży służy
a) rejestr sprzedaży.
b) rejestr zakupów.
c) raport kasowy.
d) faktura VAT.
15. Przy rozliczeniu podatku VAT do urzędu skarbowego należy wpłacić
a) wartość podatku należnego.
b) 22% wartości towarów.
c) 7 % wartości towarów.
d) różnicę między podatkiem VAT naliczonym a należnym
16. Zwolnienie z obowiązku prowadzenia księgi rachunkowej są
a) podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej.
b) podatnicy rozliczający się na zasadach ogólnych.
c) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
d) osoby prawne.
17. Wartość miesięcznego ryczałtu wpłacana jest do urzędu skarbowego przez
a) podatników opodatkowanych w formie karty podatkowej.
b) podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
c) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
d) osoby prawne.
18. Analiza SWOT, to analiza
a) sytuacji rynków docelowych.
b) szans i zagrożeń przedsiębiorstwa oraz słabych i mocnych stron.
c) strategii marketingowych.
d) pięciu sił napędowych do konkurowania na rynku.
19. Producent rolny sprzedaje mleko do miejscowej spółdzielni mleczarskiej, ta z kolei
przetworzone produkty mleczne sprzedaje do hurtowni. Hurtownia zaopatruje w
produkty mleczne okoliczne sklepy detaliczne. Podany przykład obrazuje kanał
dystrybucji
a) bezpośredni.
b) pośredni krótki.
c) bezpośredni długi.
d) pośredni długi.
20. Dane z publikacji rządowych, publikacji GUS i raportów agencji badań marketingowych,
to źródła informacji
a) pierwotnych.
b) wewnętrznych.
c) wtórnych zewnętrznych.
d) wtórnych wewnętrznych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Analizowanie ekonomicznych uwarunkowań produkcji
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej Analizowanie ekonomicznych
uwarunkowań produkcji
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
—
zadania są 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 16, 17, 18, 20 poziomu podstawowego,
—
zadania są 11, 13, 14, 15, 19 poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
—
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
—
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
—
dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
—
bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. a, 4.c, 5. a, 6. b, 7. d, 8. d, 9. b, 10. b, 11. a,
12. c, 13. d, 14. b, 15. d, 16. d, 17. b, 18. b, 19. c, 20. c.
Plan testu
Nr
zad.
Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)
Kategoria
celu
Poziom
wymagań
Poprawna
odpowiedź
1
Wyjaśnić definicję komórki organizacyjnej
B
P
a
2
Określić
funkcje
wspomagające
w przedsiębiorstwie
B
P
d
3
Rozpoznać rodzaj struktury organizacyjnej
A
P
a
4
Scharakteryzować zasadę koncentracji pracy
C
P
c
5
Rozpoznać środki obrotowe przedsiębiorstwa
A
P
a
6
Wyjaśnić definicję raty amortyzacji
B
P
b
7
Określić metodę ustalania normy zapasów
B
P
d
8
Określić zastosowanie produkcji potokowej
B
P
d
9
Wyjaśnić pojęcie logistyki
B
P
b
10 Scharakteryzować zasady rachunkowości
C
P
b
11
Zakwalifikować
składniki
do
majątku
jednostki gospodarczej
C
PP
a
12 Wyjaśnić zasadę równowagi bilansowej
B
P
c
13
Dobrać dokumenty księgowe do określonego
zdarzenia gospodarczego
D
PP
d
14
Dobrać dokumenty księgowe do określonego
zdarzenia gospodarczego
D
PP
b
15
Obliczyć wartość podatku VAT wpłacanego
do urzędu skarbowego
D
PP
d
16 Określić wymagania przy różnych formach
B
P
b
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
opodatkowania
17
Określić wymagania przy różnych formach
opodatkowania
B
P
b
18 Wyjaśnić, co określa analiza SWOT
B
P
b
19 Przeanalizować rodzaje kanałów dystrybucji
C
PP
c
20 Rozróżnić źródła informacji marketingowej
A
P
c
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
—
instrukcja,
—
zestaw zadań testowych,
—
karta odpowiedzi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Zespół ludzi i środków kierowany przez przełożonego i wykonujący określone zadania,
to
a) komórka organizacyjna.
b) struktura organizacyjna.
c) podstawowe funkcje przedsiębiorstwa.
d) pomocnicze funkcje przedsiębiorstwa.
2. Funkcje wspomagające w przedsiębiorstwie
a) są uzależnione jest od charakteru przedsiębiorstwa.
b) to produkcja i sprzedaż wyrobów.
c) to gospodarka materiałami i zaopatrzenie
d) zapewniają możliwości realizacji funkcji podstawowych.
3. Schemat przedstawia
a) strukturę organizacyjną liniowo-sztabową.
b) strukturę organizacyjną liniową.
c) strukturę organizacyjną funkcjonalną.
d) schemat komórki organizacyjnej.
4. Zasada koncentracji pracy polega na
a) zwiększaniu nakładów w pewnym punkcie osiąga się wynik optymalny, a powyżej
którego następuje jego pogorszenie.
b) podzieleniu zadania, które ma być wykonane na czynności proste.
c) połączeniu wyspecjalizowanych wykonawców w jedną grupę działającą razem, która
będzie zwiększała wyniki pracy.
d) ciągłości pracy.
5. Środki produkcji w całości zużywane w jednym procesie produkcyjnym i które po
jednorazowym użyciu zmieniają swą formę, to
a) środki obrotowe.
b) produkty niezakończone.
c) środki trwałe.
d) wyroby gotowe.
Dyrektor
Kierownik I
Kierownik
II
Pracownik
I
Pracownik II
Pracownik III
Pracownik
IV
S
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
6. Rata amortyzacyjna, to
a) stopniowe zużycie środków trwałych i przenoszenie ich wartości na produkty
wytwarzane za ich pomocą.
b) wielkość zużycia środka trwałego w ciągu roku, wyrażona w pieniądzu.
c) procentowe zużycie się środka trwałego w ciągu roku.
d) wartość środka trwałego w momencie oddania go użytku.
7. Za pomocą średniego cyklu dostaw ustalana jest norma
a) wyrobów gotowych.
b) produkcji niezakończonej.
c) zakupów towarów.
d) zapasów materiałów.
8. Produkcja potokowa stosowana jest najczęściej w produkcji
a) małoseryjnej.
b) jednostkowej.
c) seryjnej.
d) masowej.
9. Proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego
ekonomicznie przepływu surowców, materiałów, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej
informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań
klienta, to
a) produkcja
b) logistyka.
c) cykl produkcyjny.
d) proces produkcyjny.
10. Zasada kontynuacji działania w rachunkowości polega na
a) przypisaniu wszystkich poniesionych kosztów i osiągniętych przychodów do tych
okresów sprawozdawczych (miesięcy), w których wystąpiły, niezależnie od zapłaty
lub wpływu środków pieniężnych.
b) założeniu, że działalność jednostki gospodarczej będzie kontynuowana w dającej się
przewidzieć przyszłości w niezmienionym istotnie zakresie.
c) odzwierciedlaniu prawidłowego i wiernego obrazu działalności jednostki
gospodarczej.
d) ewidencji operacji gospodarczych z podziałem na okresy sprawozdawcze (miesiące),
których one dotyczą.
11. Zapasy należą do
a) majątku obrotowego.
b) majątku trwałego.
c) kapitału własnego.
d) kapitału obcego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
12. Zasada równowagi w bilansie majątkowym, oznacza, że
a) bilans zamknięcia na koniec roku jest bilansem otwarcia na początku następnego
roku.
b) bilans zamknięcia na koniec roku nie jest bilansem otwarcia na początku następnego
roku.
c) suma aktywów równa jest sumie pasywów.
d) składniki aktywów i pasywów muszą być zgodne ze stanem faktycznym.
13. Dokumentem przeznaczonym do prowadzenia ewidencji ilościowej w magazynie jest:
a) raport kasowy.
b) faktura VAT.
c) protokół zdawczo-odbiorczy.
d) kartoteka magzynowa.
14. Do zestawienia danych wynikających z dokumentów zakupów służy:
a) rejestr sprzedaży.
b) rejestr zakupów.
c) raport kasowy.
d) faktura VAT.
15. Przy rozliczaniu podatku VAT do urzędu skarbowego należy wpłacić
a) wartość podatku należnego.
b) wartość podatku naliczonego.
c) sumę podatku należnego i podatku naliczonego.
d) różnicę między podatkiem VAT naliczonym a należnym.
16. Prowadzenie ewidencji przychodów jest obowiązkowe dla
a) podatników opodatkowanych w formie karty podatkowej.
b) podatników rozliczających się na zasadach ogólnych.
c) osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
d) osób prawnych.
17. Opodatkowaniu w formie karty podatkowej podlegają
a) wszyscy przedsiębiorcy, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą.
b) podatnicy, którzy złożyli do urzędu skarbowego deklarację w sprawie
opodatkowania w formie karty podatkowej.
c) podatnicy, którzy osiągnęli przychody z działalności 250000 euro.
d) tylko osoby fizyczne.
18. Analiza SWOT polega na analizie
a) sytuacji rynków docelowych.
b) szans i zagrożeń przedsiębiorstwa oraz słabych i mocnych stron.
c) strategii marketingowych.
d) pięciu sił napędowych do konkurowania na rynku.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
44
19. Producent rolny sprzedaje żywiec wieprzowy do miejscowego zakładu mięsnego, ten
z kolei przetworzone produkty mięsne sprzedaje do hurtowni. Hurtownia zaopatruje
w produkty mięsne okoliczne sklepy detaliczne. Podany przykład obrazuje kanał
dystrybucji
a) bezpośredni.
b) pośredni krótki.
c) bezpośredni długi.
d) pośredni długi.
20. Dane z publikacji rządowych, publikacji GUS i raportów agencji badań marketingowych,
to źródła informacji
a) pierwotnych.
b) wewnętrznych.
c) wtórnych zewnętrznych.
d) wtórnych wewnętrznych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
45
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko...............................................................................
Analizowanie ekonomicznych uwarunkowań produkcji
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
46
7. LITERATURA
1. Cholewicka-Goździk K. (red.): Marketing produktów rolno-żywnościowych. FAPA,
Warszawa 1997
2. Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw cz 1. WSiP, Warszawa 1994
3. Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw cz 2. WSiP, Warszawa 1994
4. Goraj. L., Kruk K., Winter M., Szadkowska-Rucińska M. Elementy Rachunkowości
FAPA, Warszawa 1998
5. Jabłonka K., Kałuża H., Marcysiak A., Nawrocki T., Szarek S.: Ekonomika w rolnictwie
cz.1. Wydawnictwo REA, Warszawa 2006
6. Klepacki B.:Ekonomika i organizacja rolnictwa. WSiP, Warszawa 1999
7. Kożuch A., Mirończuk A.: Podstawy ekonomiki agrobiznesu Cz. I. WSiP, Warszawa
2000
8. Kożuch A.: Ekonomika i organizacja obrotu rolnego. WSiP, Warszawa 1998
9. Krawczyk
S.
Logistyka
w
przedsiębiorstwie
www.wiedzainfo.pl/wyklady/102/logistyka_w_przedsiebiorstwie.html
10. Musiałkiewicz J.: Marketing. Ekonomik, Warszawa 2001
11. Niedzielski E., Łapińska A.: Zarządzanie firmą. WSiP, Warszawa 1999
12. Nowak E.: Rachunkowość – kurs podstawowy. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 1999
13. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003r. w sprawie prowadzenia
podatkowej księgi przychodów i rozchodów Dz. U. nr 152, poz. 1457
14. Sawicki K. (red.) Rachunkowość finansowa. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 1999
15. Sznajder M., Przepióra A., Trębacz A.: Marketing produktów rolno-spożywczych.
Poznań. 1997
16. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług Dz.U. z 2004 nr. Nr 54,
poz. 535
17. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne Dz.U.98.144.930 ze zm.
18. Ustawa z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości, Dz. U. 1994, nr 121, poz. 591
z późn. zm.
19. Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 2001
20. www.zmduda.pl
21. Ziętara W.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa rolniczego. FAPA, Warszawa
1998
Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
3. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. Cz. 1 i 2.
ITeE, Radom 1999