operator urzadzen przemyslu spozywczego 827[01] z3 01 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Renata Kacperska

Określanie

zasad

funkcjonowania

przedsiębiorstwa

przetwórstwa spożywczego 827[01].Z3.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Tomasz Jagiełło
dr. Kazimierz Witosław

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Renata Kacperska

Konsultacja:
mgr Radosław Kacperczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 827[01].Z3.01
„Określanie zasad funkcjonowania przedsiębiorstwa przetwórstwa spożywczego”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń przemysłu
spożywczego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Podstawy funkcjonowania rynku rolno-spożywczego

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Instytucje i organizacje działające na rzecz sektora rolno-spożywczego

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Zakładanie i prowadzenie działalności przedsiębiorstwa przetwórstwa

spożywczego

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Jakość handlowa artykułów rolno-spożywczych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o funkcjonowaniu przedsiębiorstwa

przetwórstwa spożywczego.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania, „pigułkę” wiadomości teoretycznych niezbędnych do opanowania
treści jednostki modułowej,

−

zestaw pytań przydatnych do sprawdzenia, czy już opanowałeś podane treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów, który pozwoli Ci określić zakres poznanej wiedzy. Pozytywny
wynik sprawdzianu potwierdzi Twoją wiedzę i umiejętności z tej jednostki modułowej.
Wynik negatywny będzie wskazaniem, że powinieneś powtórzyć wiadomości i poprawić
umiejętności z pomocą nauczyciela,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw pytań testowych, który pozwoli Ci sprawdzić,
czy opanowałeś materiał w stopniu umożliwiającym zaliczenie całej jednostki modułowej,

−

wykaz literatury uzupełniającej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

827[01].Z3

Organizacja przedsiębiorstwa przetwórstwa spożywczego

827[01].Z3.02

Analizowanie ekonomicznych

uwarunkowań produkcji

827[01].Z3.01

Określanie zasad funkcjonowania

przedsiębiorstwa przetwórstwa

spożywczego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć.

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,

−

identyfikować podmioty gospodarki rynkowej,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

korzystać z technologii informacyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć.

−

objaśnić podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne oraz prawne z uwzględnieniem
przepisów dotyczących przetwórstwa spożywczego,

−

wyjaśnić zasady funkcjonowania rynku rolno-spożywczego,

−

scharakteryzować specyficzne cechy rynku rolno-spożywczego,

−

wskazać ogniwa i funkcje agrobiznesu,

−

wyjaśnić rolę i znaczenie usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi
i rolnictwa,

−

określić znaczenie przedsiębiorstw przetwórstwa spożywczego w systemie agrobiznesu,

−

określić korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego wynikające z integracji
z UE,

−

przygotować dokumentację związaną z rozpoczęciem działalności przedsiębiorstwa
przetwórstwa spożywczego,

−

określić możliwości i bariery rozwoju przedsiębiorstw przetwórstwa spożywczego,

−

określić źródła pozyskania środków finansowych na prowadzenie działalności
gospodarczej,

−

sklasyfikować kredyty,

−

wyjaśnić różnice pomiędzy leasingiem a kredytem,

−

rozróżnić ubezpieczenia i przeanalizować oferty ubezpieczeniowe różnych firm,

−

zastosować przepisy prawa dotyczące przetwórstwa spożywczego,

−

określić jakość handlową artykułów rolno-spożywczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawy funkcjonowania rynku rolno-spożywczego

4.1.1. Materiał nauczania

Rynek jest to zjawisko obejmujące całokształt stosunków wymiennych zachodzących

między sprzedającymi i kupującymi [11, s. 70].

Rys. 1.

Rodzaje rynków według przedmiotu wymiany [11, s. 70]

W ramach rynku dóbr i usług funkcjonuje rynek rolny. Rynek rolny jest to ogół stosunków

wymiennych towarowo pieniężnych między producentami rolnymi sprzedającymi produkty
rolne oraz nabywającymi środki do produkcji rolnej i dobra inwestycyjne, a przedsiębiorstwami
realizującymi skup produktów rolnych i zaopatrzenie w środki do produkcji rolnej.

przedsiębiorca
zaopatrujący
w środki
do produkcji
rolnej

środki do produkcji

pieniądz

producent
rolny

produkty rolne

pieniądz

przedsiębiorstwa
/konsumenci
nabywający
produkty rolne/

Rys. 2.

Wymiana towarowo-pieniężna na rynku rolnym [opracowanie własne]

Elementami rynku są: cena, popyt, podaż

Cena jest to wyrażona w jednostce pieniężnej wartość dóbr i usług.
Popyt jest to ilość dóbr i usług, jakie nabywcy gotowi są nabyć po danej cenie,

w określonym miejscu i czasie, przy założeniu, że inne czynniki pozostają stałe. Graficzną
zależność popytu od ceny przedstawia rys. 3.

Ponadto prezentuje on prawo popytu, które stanowi, że przy spadku ceny na określone

dobro, ilość zakupionego dobra wzrasta, natomiast przy wzroście ceny na dane dobro ilość
zakupionego dobra będzie spadać.

Rynek

Rynek dóbr i usług

Rynek pracy

Rynek finansowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

D – popyt na dane dobro
P – cena danego dobra
Q – ilość zakupionego dobra

Rys. 3.

Zależność popytu od ceny [opracowanie własne]

Na kształtowanie się wielkości popytu ma wpływ szereg czynników (rys. 4).

Rys. 4.

Czynniki wpływające na popyt produktów rolnych [opracowanie własne]

Podaż jest to ilość dóbr i usług, jakie producenci są gotowi sprzedać po danej cenie

w określonym miejscu i czasie, przy założeniu, że inne czynniki pozostają stałe.

S – podaż,
P – cena,
Q – ilość oferowanego dobra

Rys. 5.

Zależność podaży od ceny [opracowanie własne]

Graficzna zależność podaży od ceny prezentuje prawo podaży, które mówi, że przy

spadku ceny na dane dobro, ilość zaoferowanego dobra do sprzedaży spada, natomiast przy

cena danego

produktu

dochody

konsumentów

cena dóbr

substytucyjnych

liczba

konsumentów

gusty i
preferencje,
tradycje

działania

promocyjne

Wielkość

popytu na

produkty

rolnicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wzroście ceny na dane dobro ilość zaoferowanego do sprzedaży dobra będzie wzrastać
(Rys. 5).

Na kształtowanie się wielkości podaży wpływ mają czynniki przedstawione na rys.6.

Rys. 6.

Czynniki wpływające na podaż produktów rolniczych [opracowanie własne]

Elementy rynku (popyt, podaż, cena) ulegają ciągłym zmianom pod wpływem decyzji

i działań podmiotów rynku. W momencie, gdy ilość dóbr i usług, która kupujący zamierzają
nabyć po danej cenie, odpowiada ilości dóbr i usług, którą producenci zamierzają dostarczyć
i sprzedać po danej cenie na rynku, mamy do czynienia z równowagą rynkową. Cena, po której
ta transakcja dojdzie do skutku, nazywa się ceną równowagi [52, s. 80]

Rys. 7.

Mechanizm rynkowy na rynku rolnym [5, s. 27]

W przypadku podaży większej od popytu występuje zjawisko nadwyżki rynkowej.

Nadmiar podaży uruchamia konkurencję między sprzedającymi, w wyniku, czego cena będzie
obniżana, aby znaleźć nabywców na dane dobro. Niższa cena zachęci kupujących do nabycia

ceny danego

produktu

ceny

środków do

produkcji

warunki

klimatyczno-

glebowe

technologia

produkcji

możliwości

pozyskania

kapitału

sytuacja

gospodarcza

kraju, polityka

zagraniczna

Wielkość

podaży

produktów

rolniczych

Cena

Podaż produktów rolnych

Podaż środków do

produkcji rolnej

Popyt na produkty rolne

Popyt na środki do

produkcji rolnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

danego dobra, w wyniku, czego nastąpi wzrost popytu i zmniejszy się wielkość podaży do
momentu osiągnięcia ceny równowagi.

Natomiast, gdy popyt będzie większy od podaży, wystąpi zjawisko niedoboru rynkowego.

Niska cena zachęca wielu kupujących do nabycia danego dobra, występuje konkurencja między
kupującymi, w wyniku, czego cena dobra będzie wzrastać. Wyższy poziom cen ograniczy
zainteresowanie wśród kupujących, a zwiększy skłonność do zwiększenia wielkości podaży.

Rynek rolny charakteryzuje się określonymi cechami [8, s. 106]:

1. Duża liczba uczestników rynku, do których zalicza się przedstawicieli gospodarstw

domowych (konsumentów), producentów rolnych, jednostki skupujące płody rolne,
instytucje działające na rzecz wsi i rolnictwa (wymienione w rozdziale 4.2),
przedsiębiorstwa dostarczające środki do produkcji rolnej.

2. Specyfika produktów rolnych, która wynika z takich czynników jak:

−

sezonowość produkcji, tzn., że w sezonie występuje duża podaż produktów rolnych
i niskie ceny, natomiast poza sezonem mała podaż i wysokie ceny,

−

cykliczność produkcji po wzroście cen spowodowanym niską podażą produktów
rolnych następuje zwiększenie produkcji, a co za tym idzie ponowny spadek cen
i produkcji,

−

wpływ warunków atmosferycznych (susze, gradobicia, powodzie, wymarznięcia) na
jakość i wielkość produkcji,

−

trwałość produktów obok produktów trwałych występują produkty nietrwałe, szybko
psujące się, wymagające szybkiego przerobu lub magazynowania w określonych
warunkach.

3. Specyfika producentów rolnych, jako uczestników rynku rolnego. Na rynku rolnym

występuje duże zróżnicowanie producentów rolnych pod względem wielkości
gospodarstw rolnych oraz wielkości produkcji. Obok dużych wyspecjalizowanych
gospodarstw rolnych występuje duża liczba drobnych producentów rolnych, którzy
produkują na własne potrzeby, a nadwyżki przeznaczają na sprzedaż.

4. Specyficzne cechy produkcji rolniczej:

−

produkcja rolnicza ma względnie długi cykl produkcji,

−

poziom produkcji rolnej uzależniony jest od warunków glebowych, klimatycznych
i pogodowych,

−

w rolnictwie prace muszą być wykonywane w ściśle ustalonej kolejności w określonej
porze roku, zależnie od biologicznego cyklu rozwojowego. Powoduje to sezonowe
spiętrzenie prac, którego pomimo postępu technicznego, nie zawsze można
ograniczyć, szczególnie przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych,

−

w gospodarstwie rolnym produkcja roślinna dostarcza głównie pasze dla zwierząt,
natomiast z produkcji zwierzęcej wykorzystywane są nawozy organiczne (obornik,
gnojownica , gnojówka) do nawożenie roślin. Na skutek wymiany produktów między
produkcją roślinną i zwierzęcą tworzy się tzw. obrót wewnętrzny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Specyfika rynku rolnego [opracowanie własne]

Wraz z rozwojem gospodarki żywnościowej pojawiło się wiele terminów związanych z jej

ciągłymi zmianami. Jednym z nich jest pojęcie agrobiznesu.
Agrobiznes obejmuje sferę podstawowej wytwórczości rolniczej, zaopatrzenia i zbytu,
przechowalnictwa i przetwórstwa, handlu produktami rolniczymi oraz zaopatrzenia rolnictwa
w środki do produkcji [11, s. 5].

W ramach agrobiznesu funkcjonują następujące ogniwa [11, s.24]:

1) przemysł środków do produkcji dla rolnictwa oraz związane z nimi usługi,
2) przemysł środków do produkcji dla przemysłu spożywczego oraz związane z nimi usługi,
3) rolnictwo rozumiane jako wytwarzanie surowców żywnościowych i gotowej żywności,
4) rybołówstwo i rybactwo śródlądowe oraz leśnictwo w zakresie dostaw produktów

żywnościowych,

5) przetwórstwo pierwotne surowców rolniczych i przemysł spożywczy,
6) obrót surowcami rolnymi (skup surowców, ich przechowalnictwo i transport) oraz

hurtowy i detaliczny handel żywnością,

7) usługi materialne związane z działalnością całego agrobiznesu (np. usługi transportowe,

łączności, budownictwa, nauki, oświaty).

Specyfika

produktów

rolnych

Duża liczba

uczestników

rynku

Specyfika

producentów

rolnych jako
uczestników

rynku rolnego

Specyficzne cechy

produkcji

rolniczej

RYNEK
ROLNY

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 9.

Ogniwa agrobiznesu [opracowanie własne]

Ogniwa agrobiznesu spełniają następujące funkcje:

1) zaopatrzenie rolnictwa w środki do produkcji przez:

−

przemysł paliwowo-energetyczny,

−

przemysł elektromaszynowy,

−

przemysł chemiczny,

−

przemysł mineralny,

−

przemysł drzewno papierniczy,

−

przemysł lekki.

2) zaopatrzenie przemysłu spożywczego w środki do produkcji przez przedsiębiorstwa

przemysłu:

−

elektromaszynowego,

−

paliwowo-energetycznego,

−

chemicznego,

−

metalurgicznego,

−

mineralnego,

−

drzewno-papierniczego,

−

lekkiego.

3) zaspokojenie popytu na żywność,
4) wytwarzanie produktów żywnościowych z surowców pochodzenia rolniczego

i morskiego,

5) skup produktów rolnych i dalszy ich obrót, przechowalnictwo oraz dostarczanie środków

do produkcji,

6) świadczenie usług wspomagających działalność całego systemu agrobiznesu (np. usługi

transportowe, łączności, budownictwa, nauki, oświaty).

Przemysł

środków

produkcji dla

rolnictwa

Przemysł

środków

produkcji dla

przemysłu

spożywczego

Usługi

Przetwórstwo,

przemysł

spożywczy

Rybołówstwo,

rybactwo

śródlądowe,

leśnictwo

Rolnictwo

Obrót

surowcami,

hurtowy i

detaliczny

handel

AGROBIZNES

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przedsiębiorstwa przemysłu i przetwórstwa spożywczego odgrywają istotną rolę w całym

systemie agrobiznesu (rys. 10) [2, s. 16].

Rys. 10. Zadania przemysłu spożywczego [opracowanie własne]

Zadaniem przetwórstwa rolno-spożywczego jest zmiana postaci i właściwości użytkowych

produktów rolnych, ułatwiająca lub przyspieszająca przyrządzanie posiłków w gospodarstwie
domowym. W ramach przetwórstwa rolno-spożywczego wyodrębnia się następujące branże
(rodzaje przemysłów) zajmujące się przetwarzaniem produktów rolno-spożywczych [11, s.
49]:
1. Przemysł cukierniczy obejmuje przedsiębiorstwa wytwarzające wieloskładnikowe słodkie

wyroby spożywcze, których głównym składnikiem jest cukier. W tej branży
wykorzystywane są również produkty wytworzone w innych branżach przemysłu
spożywczego (np. mączka i syrop ziemniaczany, oleje i tłuszcze cukiernicze, orzechy,
owoce suszone, aromaty).

2. Przemysł cukrowniczy zajmuje się przetwarzaniem buraków cukrowych na cukier

i produkty pochodne (cukier biały, cukier w płynie, melasa, wysłodki suszone
i prasowane).

3. Przemysł jajczarsko-drobiarski obejmuje przedsiębiorstwa zajmujące się skupem i ubojem

drobiu rzeźnego oraz produkcją przetworów z mięsa drobiowego.

4. Przemysł mięsny obejmuje przedsiębiorstwa przetwarzające surowce mięsne, tj. ubój

zwierząt rzeźnych, obróbkę ubocznych produktów uboju, rozbiór tusz na elementy
i wykrawanie mięsa drobiowego oraz produkcję przetworów mięsnych, podrobów
i konserw mięsnych, tłuszczów, wyrobów garmażeryjnych, półfabrykatów i gotowych dań
mięsnych, łącznie z porcjowaniem, plasterkowaniem i paczkowaniem.

5. Przemysł mleczarski obejmuje przedsiębiorstwa, które zajmują się skupem i przerobem

mleka na produkty mleczarskie, takie jak: mleko spożywcze, masło, śmietana, sery
dojrzewające, topione i twarogowe, napoje mleczne, mleko w proszku, kazeina i lody.

6. Przemysł młynarski i makaronowy – obejmuje przedsiębiorstwa prowadzące skup

i magazynowanie zbóż, przemiał zbóż na cele spożywcze i paszowe oraz produkcję
trwałych przetworów zbożowych (np. makarony).

7. Przemysł olejarski zajmuje się przetwórstwem roślin oleistych i wytwarzaniem produktów

pochodnych.

8. Przemysł owocowo-warzywny zajmuje się przerobem owoców i warzyw na następujące

przetwory: mrożonki owocowo-warzywne, koncentraty soków owocowo-warzywnych,
soki i napoje owocowe i warzywne, wyroby skrzepłe (dżemy, konfitury, marmolady),
marynaty owocowe i warzywne, kompoty, susze, wina owocowe i miody pitne.

9. Przemysł piwowarski obejmuje browary, słodownie, wytwórnie bezalkoholowych

napojów gazowanych i ekstraktu słodowego, siarkownie chmielu i wytwórnie ekstraktu
chmielowego.

Przyjęcie

produkcji

towarowej od

producentów

surowców

spożywczych

Przetwórstwo

surowców

spożywczych

Utrwalanie

i przechowy-

wanie

żywności

Uszlachetnianie

produktów

spożywczych

Wytwarzanie

produktów

spożywczych lub

składników

odżywczych

z surowców

niespożywczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Przemysł rybny zajmuje się przetwarzaniem połowów morskich i śródlądowych na ryby

mrożone, porcjowane i filetowane oraz marynaty rybne, ryby wędzone i konserwy rybne.

11. Przemysł spirytusowy i drożdżowy – zajmuje się produkcją wyrobów spirytusowych

i drozdży.

12. Przemysł ziemniaczany zajmuje się przetwórstwem ziemniaków na wyroby, które można

podzielić na następujące grupy:

−

krochmal produkty uboczne (mączka ziemniaczana, syrop, glukoza, kleje i inne
preparaty techniczne dla hutnictwa, przemysłu włókienniczego i papierniczego),

−

spożywcze susz ziemniaczane (płatki, grysy, puree w proszku, granulaty
i agromeraty),

−

smażone przetwory ziemniaczane (frytki, chipsy i inna galanteria ziemniaczana).

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak rozumiesz pojęcie rynku rolnego?
2. O czym mówi prawo popytu i podaży?
3. Jakie czynniki wpływają na wielkość popytu i podaży?
4. Na czym polega specyfika rynku rolnego?
5. Jakie są ogniwa i funkcje agrobiznesu?
6. Jakie znaczenie odgrywają przedsiębiorstwa przetwórstwa spożywczego w systemie

agrobiznesu?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Mając dane, wyznacz graficznie krzywą popytu na poniższym wykresie. Na podstawie

krzywej wyjaśnij prawo popytu.

Tabela do ćwiczenia 1

Cena schabu

w zł/kg

Ilość schabu, jaką

konsumenci zakupią

miesięcznie po danej cenie

(w kg)

16,00

2,5

18,00

2,0

20,00

1,5

22,00

1,0

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rysunek do ćwiczenia 1

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) nanieść dane z tabeli na wykres,
3) wyznaczyć punkty przecięcia cen z ilością zakupionego schabu,
4) narysować linię przechodząca przez wyznaczone punkty,
5) na podstawie otrzymanego wykresu objaśnić prawo popytu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

tabela z danymi,

−

foliogram z układem współrzędnych,

−

pisak do folii.

Ćwiczenie 2

Mając dane, wyznacz graficznie krzywą podaży na poniższym wykresie. Na podstawie

krzywej wyjaśnij prawo podaży.

Tabela do ćwiczenia 2

Cena schabu

w zł/kg

Ilość schabu, jaką

sprzedawca jest w stanie

zaoferować miesięcznie

po danej cenie (w kg)

16,00

18,00

20,00

22,00

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. do ćwiczenia 2

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) nanieść dane z tabeli na wykres,
3) wyznaczyć punkty przecięcia cen z ilością sprzedanego schabu,
4) narysować linię przechodząca przez wyznaczone punkty,
5) na podstawie otrzymanego wykresu objaśnić prawo podaży.

—

Wyposażenie stanowiska pracy:

—

tabela z danymi,

—

foliogram z układem współrzędnych,

—

pisak do folii.

Ćwiczenie 3

Pan Nowak prowadzi sklep mięsny, w którym sprzedaje przysmak firmowy za 12 zł/kg.

Wskaż, które z poniższych sytuacji i dlaczego będą miały wpływ na wielkość popytu na
przysmak firmowy:
a) na tej samej ulicy powstał nowy sklep mięsny,
b) Pan Nowak podwyższył cenę przysmaku o 2zł,
c) Pan Nowak przygotował degustację wyrobów podczas festynu,
d) Pan Nowak zatrudnił do pomocy jednego pracownika,
e) w miasteczku zlikwidowano przedsiębiorstwo, które dawało zatrudnienie znacznej części

mieszkańców,

f) Pan Nowak poszerzył asortyment sprzedawanych wyrobów wędliniarskich,
g) nowozatrudniony pracownik wykonuje unikatowe dekoracje z wędlin i dostarcza je na

zamówienie do domu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeczytać uważnie zapisane sytuacje,
3) przeanalizować powyższe sytuacje (każdą sytuację potraktuj odrębnie) i określić ich

wpływ na kształtowanie się popytu na przysmak firmowy,

4) uwagi do poszczególnych sytuacji wpisać do zeszytu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

kartki papieru i pisaki.

Ćwiczenie 4

W puste pola diagramu wpisz specyficzne cechy rynku rolnego i scharakteryzuj je.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) wpisać w puste miejsca diagramu specyficzne cechy rynku rolnego,
3) scharakteryzować poszczególne cechy rynku rolnego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

diagram,

–

pisaki.

Ćwiczenie 5

Jakie zadania spełniają poszczególne branże przetwórstwa rolno-spożywczego?

1. Przemysł cukierniczy.
2. Przemysł cukrowniczy.
3. Przemysł jajczarsko drobiarski.
4. Przemysł mięsny.
5. Przemysł mleczarski.
6. Przemysł młynarski i makaronowy.
7. Przemysł olejarski.
8. Przemysł owocowo-warzywny.
9. Przemysł piwowarski.
10. Przemysł rybny.
11. Przemysł spirytusowy i drożdżowy.
12. Przemysł ziemniaczany.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z poradnika dla ucznia,
2) zapisać zadania, jakie spełniają wymienione branże przetwórstwa rolno-spożywczego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

folia i pisaki do folii.

Rynek

rolny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zdefiniować pojęcie rynku rolnego?



zdefiniować prawo popytu i podaży?



określić czynniki wpływające na wielkość popytu i podaży?



scharakteryzować specyficzne cechy rynku rolnego?



wymienić ogniwa i funkcje agrobiznesu?



określić znaczenie przedsiębiorstw przetwórstwa spożywczego
w systemie agrobiznesu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2

Instytucje i organizacje działające na rzecz sektora rolno-
spożywczego

4.2.1. Materiał nauczania

Instytucji i organizacje działające na rzecz sektora rolno-żywnościowego.

1. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa(ARiMR) jest instytucją rządową,
której celem jest wspieranie działań służących rozwojowi rolnictwa i obszarów wiejskich.
Agencja zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii
Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków krajowych.

Agencja zajmuje się obsługą płatności obszarowych, wdraża oraz dokonuje płatności dla

większości działań w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i Funduszy Strukturalnych tj.
Sektorowego

Programu

Operacyjnego

„Restrukturyzacja

modernizacja

sektora

żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006” oraz „Rybołówstwo
i przetwórstwo ryb 2004-2006” a także Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013.
W ramach pomocy krajowej, ARiMR:
—

dopłaca do oprocentowania kredytów inwestycyjnych i obrotowych w rolnictwie,

przetwórstwie rolno- spożywczym i usługach dla rolnictwa,

—

dopłaca do oprocentowania kredytów klęskowych,

—

daje gwarancje i poręczenia spłaty kredytów inwestycyjnych w rolnictwie i przetwórstwie

rolno spożywczym,

—

poręcza spłaty kredytów studenckich.

Głównymi beneficjentami działań realizowanych przez ARiMR są rolnicy i przedsiębiorcy

sektora rolnego oraz grupy producentów [42].
2. Agencja

Rynku

Rolnego(ARR)

jako

agencja

płatnicza

–

uzyskaniu

kredytacji-administruje w Polsce wybranymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej
(WPR) Unii Europejskiej. Bezpośrednie stosowanie Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce
oznacza, że programy interwencyjne uruchamiane są w przypadkach określonych
w prawodawstwie

bądź

decyzją Komisji Europejskiej podejmowaną po

przeanalizowaniu sytuacji na rynkach rolnych.
Agencja Rynku Rolnego jako agencja płatnicza:

—

wydaje decyzje administracyjne umożliwiające producentom rolnym, przedsiębiorcom

z branży rolno-spożywczej, w tym podmiotom skupującym i przetwórczym oraz
importerom i eksporterom uczestniczenie w mechanizmach WPR, za które
odpowiedzialna jest ARR,

—

kontroluje prawidłowość wykorzystania środków finansowych, wypłacanych uczestnikom

poszczególnych mechanizmów WPR,

—

wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR,

—

przekazuje Komisji Europejskiej informacje dotyczące mechanizmów WPR realizowanych

przez ARR,

—

informuje uczestników mechanizmów o decyzjach podjętych na szczeblu Wspólnoty

w odniesieniu do realizowanych przez ARR mechanizmów WPR.
Do mechanizmów administrowanych przez ARR, w tym mechanizmów Wspólnej

Do Polityki Rolnej zalicza się m.in.:
—

dopłaty do przetwórstwa masła, masła skoncentrowanego i śmietanki,

—

przetwarzanie cukru przemysłowego,

—

wydawanie zezwoleń na wykorzystanie kazeiny i kazeinianów do produkcji serów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Agencja Rynku Rolnego swoją działalnością obejmuje między innymi:

—

interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów,

—

dopłaty do prywatnego przechowywania produktów,

—

administrowanie regulacjami handlowymi, w tym wydawanie pozwoleń na przywóz

i wywóz oraz wypłacanie refundacji wywozowych,

—

administrowanie systemami kwotowania produkcji wybranych produktów: mleka, skrobi

ziemniaczanej oraz tytoniu,

—

wsparcie popytu wewnętrznego poprzez stosowanie dopłat, w tym dopłat do

przetwórstwa, spożycia oraz sprzedaży po obniżonych cenach produktów organizacjom
o charakterze niedochodowym [43].

3. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) jest agencją rządową podlegającą

Ministrowi właściwemu ds. gospodarki. Zadaniem Agencji jest zarządzanie funduszami
pochodzącymi z budżetu państwa i Unii Europejskiej, przeznaczonymi na wspieranie
przedsiębiorczości i rozwoju zasobów ludzkich, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb
małych i średnich przedsiębiorstw.
Celem działania Agencji jest realizacja programów rozwoju gospodarki, zwłaszcza

w zakresie wspierania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, eksportu, rozwoju
regionalnego, wykorzystania nowych technik i technologii, tworzenia nowych miejsc pracy,
rozwoju zasobów ludzkich oraz przeciwdziałania bezrobociu [49].

Agencja jest odpowiedzialna za prowadzenie działań mających na celu wzrost

innowacyjności i konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Fundusze unijne, którymi PARP
będzie dysponowała w okresie 2007-2013, będą przeznaczone na unowocześnianie technologii
stosowanych w przedsiębiorstwach, wspieranie tworzenia związków kooperacyjnych
i klastrów małych i średnich firm, inicjowanie działalności innowacyjnej, stymulowanie
działalności badawczo – rozwojowej i rozwój przedsiębiorstw. PARP pomagając tworzyć
przyjazne środowisko dla funkcjonowania biznesu, współpracuje z instytucjami otoczenia
biznesu, organizacjami przedsiębiorców, urzędami i jednostkami samorządu terytorialnego.
4. Fundacje są dobrowolnymi organizacjami powołanymi przez osoby fizyczne lub prawne

w celu popierania i doskonalenia różnego typu działań ułatwiających życie ludności,
dostosowanie działań wspierających do potrzeb oraz rozwoju nauki, oświaty, kultury,
wykorzystując zasoby finansowe i majątek znajdujący się w jej posiadaniu. Do
największych funkcjonujących fundacji należą: Fundacja Programów Pomocy dla
Rolnictwa (FAPA), Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA).
Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa wspiera działania mające na celu rozwój
obszarów wiejskich, rolnictwa, rynków rolnych oraz sektorów związanych z rolnictwem.
Pełni funkcję wdrożeniowo-doradczą, a także prowadzi szeroko zakrojoną działalność
analityczno-badawczą, popularyzatorską oraz informacyjną. Wdraża oraz wspiera resort
rolnictwa we wdrażaniu programów na rzecz rozwoju rolnictwa, obszarów wiejskich,
rynków rolnych. Opracowuje analizy ekonomiczne z zakresu obszarów wiejskich, polityki
rolnej, funkcjonowania i monitorowania rynków rolnych, a także upowszechnia informacje
na temat wsi i sektora rolno-żywnościowego [45].
Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa wspiera zrównoważony rozwój
obszarów wiejskich, a w szczególności drobną przedsiębiorczość i tworzenie nowych
miejsc pracy oraz zapewnienie równych szans kobietom, osobom bezrobotnym
i młodzieży.
Fundacja wspiera mikro, małych i średnich przedsiębiorców, zarówno tych, którzy
prowadzą działalność od dłuższego czasu, jak i bez doświadczenia w tym zakresie.
Wspiera także osoby, które dopiero planują założenie własnej firmy. Oferuje szkolenia,
doradztwo oraz wsparcie finansowe [46].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) – zajmuje się

realizacją polityki żywnościowej kraju oraz ochroną interesów konsumentów
i producentów żywności. Działania IJHARS obejmują przede wszystkim ochronę
konsumentów i walkę z fałszowaniem na rynku produktów żywnościowych, eliminację
nieuczciwej konkurencji producenckiej oraz promocję jakości polskiej żywności poprzez
propagowanie znaków i certyfikatów jakości. System kontroli żywności IJHARS
zapewnia konsumentom dostęp do rzetelnych informacji na temat artykułów rolno-
spożywczych oraz zapobiega nieuczciwym praktykom rynkowym. Ułatwia on również
wymianę handlową zarówno z państwami trzecimi, jak i na obszarze jednolitego rynku
wewnętrznego UE.
Zadania IJHARS:

—

nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych,

—

kontrola warunków składowania i transportu artykułów rolno-spożywczych,

—

gromadzenie i przetwarzanie informacji o sytuacji na rynkach rolnych,

—

współpraca z właściwymi organami administracji rządowej w województwie, organami

innych inspekcji, urzędami celnymi, Policją, jednostkami samorządu terytorialnego oraz
państwowymi jednostkami organizacyjnymi realizującymi politykę rolną państwa,

—

współpraca lub uczestnictwo w międzynarodowych organizacjach zajmujących się jakością

handlową artykułów rolno-spożywczych oraz międzynarodowym obrotem artykułami
rolno-spożywczymi,

—

prowadzenie szkoleń w zakresie przepisów i wymagań dotyczących jakości handlowej lub

ustalania klas jakości handlowej oraz metod i badań artykułów rolno-spożywczych,

—

współpraca z urzędowymi jednostkami kontrolnymi w innych państwach w zakresie

kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, w tym wymienianie informacji
lub próbek artykułów rolno-spożywczych.

Ponadto Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych dokonuje kontroli
jakości handlowej, która jest warunkiem dopuszczenia do obrotu artykułów rolno-spożywcze
przywożonych z zagranicy [47].
6. Rynki hurtowe, giełdy towarowe pośredniczące w obrocie produktami rolno-

żywnościowymi na rynku rolnym.

Rynki hurtowe to zorganizowane miejsca spotkań kupujących ze sprzedającymi, wyposażone

w miejsca prezentacji próbek lub całości partii towaru. Cechą rynków hurtowych jest to,
że występuje duża skala transakcji, obecność towaru, sprzedaż w określonych porach
dnia, obecność instytucji wspomagających i towarzyszących (banki, urzędy celne,
instytucje kontroli jakości). Do głównych celów rynków hurtowych zalicza się [7, s. 18]:

—

koncentrację dużych partii różnorodnego towaru w określonym miejscu i czasie,

—

określenie ceny równowagi rynkowej danego dnia na określone produkty,

—

sprzedaż towarów szybko i sprawnie wielu detalistom jednocześnie,

—

oferowanie produktów o odpowiedniej jakości,

—

generowanie i rozpowszechnianie informacji rynkowej.

—

Giełda towarowa jest miejscem, na którym odbywa się handel[1, s. 9]:

—

w ściśle określonym czasie,

—

towarami ujednoliconymi, (co do jakości i ilości towarów),

—

według precyzyjnie określonych zasad,

—

poprzez spełniające określone kryteria podmioty dopuszczone do handlu,

—

poprzez publiczne ogłaszanie ustalonych cen na towary,

—

gdzie uczestnicy są obecni fizycznie lub kontaktują się za pośrednictwem komputerów.

Przedmiotem transakcji giełdowych są m.in. zboża, mięso, cukier, warzywa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Bank Gospodarki Żywnościowej i banki spółdzielcze. BGŻ S.A. prowadzi działalność

bankową, ze szczególnym uwzględnieniem finansowania rolnictwa i gospodarki
żywnościowej oraz infrastruktury regionalnej [47].

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie instytucje i organizacje funkcjonują w otoczeniu obszarów wiejskich?
2. Jaką rolę i zadania spełnia Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa?
3. Jaką rolę i zadania spełnia Agencja Rynku Rolnego?
4. Jaką rolę i zadania spełnia Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości?
5. Jaką rolę i zadania spełnia Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych?
6. Jaką rolę i zadania spełnia Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa?
7. Jaką rolę i zadania spełnia Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa?
8. Jaką rolę i zadania spełniają rynki hurtowe?
9. Jaką rolę i zadania spełniają giełdy towarowe

10. Jaką rolę i zadania spełnia Bank Gospodarki Żywnościowej i banki spółdzielcze?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypełnij krzyżówkę.

1
2
3
4
5
6
7
8

1. Fundacja ta wspiera działania mające na celu rozwój obszarów wiejskich, rolnictwa,

rynków rolnych oraz sektorów związanych z rolnictwem.

2. Zorganizowane miejsca spotkań kupujących ze sprzedającymi, wyposażone w miejsca

prezentacji próbek lub całości partii towaru.

3. Instytucja zarządzająca funduszami pochodzącymi z budżetu państwa i Unii Europejskiej,

przeznaczonymi na wspieranie przedsiębiorczości i rozwoju zasobów ludzkich,
ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw.

4. Do zadań tej instytucji należy m.in. interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych

i ich przetworów, wsparcie popytu wewnętrznego poprzez stosowanie dopłat, w tym
dopłat do przetwórstwa

5. Do zadań tej agencji należy m.in. dopłacanie do oprocentowania kredytów inwestycyjnych

i obrotowych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa,
dopłacanie do oprocentowania kredytów klęskowych, dawanie gwarancje i poręczeń
spłaty

kredytów

inwestycyjnych

rolnictwie

przetwórstwie

rolno-spożywczym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Prowadzi działalność bankową, ze szczególnym uwzględnieniem finansowania rolnictwa i

gospodarki żywnościowej oraz infrastruktury regionalnej.

7. Fundacja wspierająca zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, a w szczególności

drobną przedsiębiorczość i tworzenie nowych miejsc pracy oraz zapewnienie równych
szans kobietom, osobom bezrobotnym i młodzieży.

8. Miejsce, na którym odbywa się handel w ściśle określonym czasie, ujednoliconymi

towarami, według precyzyjnie określonych zasad, gdzie uczestnicy są obecni fizycznie lub
kontaktują się za pośrednictwem komputerów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeczytać uważnie podpowiedzi do haseł,
3) wpisać hasła do krzyżówki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

krzyżówka,

−

ołówek.

Ćwiczenie 2

Wpisz pełne nazwy podanych skrótów instytucji i organizacji działających na rzecz sektora

rolno-spożywczego, a następnie omów rolę i zadania tych instytucji i organizacji.
1. FDPA – …
2. ARIMR – …
3. IJHARS – …
4. ARR – …
5. BGŻ – …
6. PARP – …

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) wpisać pełne nazwy instytucji i organizacji działających na rzecz sektora rolno-

spożywczego,

3) wyjaśnić rolę i zadania tych instytucji i organizacji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw skrótów instytucji i organizacji działających na rzecz sektora rolno-spożywczego,

−

materiały piśmiennicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić instytucje i organizacje funkcjonujące w otoczeniu
obszarów wiejskich?



określić rolę i zadania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa?



określić rolę i zadania Agencji Rynku Rolnego?



określić rolę i zadania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości?



określić rolę i zadania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych?



określić rolę i zadania Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa?



określić rolę i zadania Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiego
Rolnictwa?



określić rolę i zadania rynków hurtowych?



określić rolę i zadania giełd towarowych?



10) określić rolę i zadania Banku Gospodarki Żywnościowej i banków

spółdzielczych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Zakładanie i prowadzenie działalności przedsiębiorstwa

przetwórstwa spożywczego

4.3.1. Materiał nauczania

Działalność gospodarcza to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa,

usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także
działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Definicja ta nie
dotyczy działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli
zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także
wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia
w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów [38].

Rodzaje działalności gospodarczej zamieszczone są w Polskiej Klasyfikacji Działalności,

która jest uporządkowanym zbiorem wszystkich rodzajów działalności wykonywanej
w gospodarce przez przedsiębiorstwa i inne jednostki organizacyjne [4, s. 72]. Fragment
Polskiej Klasyfikacji Działalności przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Fragment Polskiej Klasyfikacji Działalności [33]

SEKCJA D

PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE

PODSEKCJA

PRODUKCJA ARTYKUŁÓW SPOŻYWCZYCH;
NAPOJÓW I WYROBÓW TYTONIOWYCH

PRODUKCJA ARTYKUŁÓW SPOŻYWCZYCH I
NAPOJÓW

15.1

Produkcja, przetwórstwo i konserwowanie
mięsa i wyrobów z mięsa

15.11

15.11.Z

Produkcja mięsa, z wyłączeniem mięsa z drobiu
i królików

15.12

15.12.Z

Produkcja mięsa z drobiu i królików

15.13

Produkcja wyrobów z mięsa, włączając wyroby
z drobiu i królików

15.13.A

Produkcja

konserw,

przetworów

mięsa,

podrobów mięsnych i krwi

15.13.B

Działalność usługowa związana z wytwarzaniem
wyrobów z mięsa

15.2.

15.20

15.20.Z

Przetwarzanie

konserwowanie

ryb

i pozostałych produktów rybactwa

15.3

Przetwórstwo owoców i warzyw

15.31

15.31.Z

Przetwórstwo i konserwowanie ziemniaków

15.32

15.32.Z

Produkcja soków z owoców i warzyw

15.33

Przetwórstwo

konserwowanie

owoców

i warzyw, gdzie indziej niesklasyfikowane

15.33.A

Przetwórstwo

konserwowanie

owoców

i warzyw, gdzie indziej niesklasyfikowane,
z wyłączeniem działalności usługowej

15.33.B

Działalność usługowa związana z przetwórstwem i
konserwowaniem warzyw i owoców

15.4

Produkcja olejów i tłuszczów pochodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

roślinnego i zwierzęcego

15.41

15.41.Z

Produkcja nieoczyszczonych olejów i tłuszczów

15.42

15.42.Z

Produkcja rafinowanych olejów i tłuszczów

15.43

15.43.Z

Produkcja margaryny i podobnych tłuszczów
jadalnych

15.5

Wytwarzanie wyrobów mleczarskich

15.51

15.51.Z

Przetwórstwo mleka i wyrób serów

15.52

15.52.Z

Produkcja lodów

15.6

Wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi
i wyrobów skrobiowych

15.61

15.61.Z

Wytwarzanie produktów przemiału zbóż

15.62

15.62.Z

Wytwarzanie skrobi i produktów skrobiowych

15.7

Produkcja gotowych pasz dla zwierząt

15.71

15.71.Z

Produkcja pasz dla zwierząt gospodarskich i ryb

15.72

15.72.Z

Produkcja karmy dla zwierząt domowych

15.8

Produkcja pozostałych artykułów spożywczych

15.81

Produkcja pieczywa i wyrobów ciastkarskich
świeżych

15.81.A

Produkcja pieczywa

15.81.B

Produkcja wyrobów ciastkarskich świeżych

15.82

15.82.Z

Produkcja wyrobów piekarskich i ciastkarskich o
przedłużonej trwałości

15.83

15.83.Z

Produkcja cukru

15.84

15.84.Z

Produkcja

kakao,

czekolady

wyrobów

cukierniczych

15.85

15.85.Z

Produkcja makaronów, klusek i podobnych
wyrobów mącznych

15.86

15.86.Z

Przetwórstwo herbaty i kawy

15.87

15.87.Z

Produkcja przypraw

15.88

15.88.Z

Produkcja odżywek oraz żywności dietetycznej

15.89

15.89.Z

Produkcja pozostałych artykułów spożywczych,
gdzie indziej niesklasyfikowana

15.9

Produkcja napojów

15.91

15.91.Z

Produkcja napojów alkoholowych destylowanych

15.92

15.92.Z

Produkcja alkoholu etylowego

15.93

15.93.Z

Produkcja win gronowych

15.94

15.94.Z

Produkcja jabłecznika i win owocowych

15.95

15.95.Z

Produkcja

napojów

fermentowanych

niedestylowanych

pozostałych,

gdzie

indziej

niesklasyfikowana

15.96

15.96.Z

Produkcja piwa

15.97

15.97.Z

Produkcja słodów

15.98

15.98.Z

Produkcja

wód

mineralnych

napojów

bezalkoholowych

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca

osobą prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą [38].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 11.

Definicja przedsiębiorcy [opracowanie własne]

Osoba fizyczna to człowiek występujący jako podmiot prawa cywilnego, czyli jako osoba

posiadająca zdolność prawną [10, s. 89]. Zdolność prawna to możliwość posiadania praw
i obowiązków wynikających z prawa cywilnego. Osoba fizyczna posiada zdolność prawną od
urodzenia aż do śmierci [10, s. 178].

Osoba prawna jest to wyodrębniona jednostka organizacyjna, która na mocy

odpowiednich przepisów jest wyposażona w zdolność prawną i zdolność do czynności
prawnych, co pozwala jej na zawieranie umów, występowanie przed sądem jako strona oraz na
inne działania niezbędne podczas prowadzenia działalności [10, s. 90].

Zdolność do czynności prawnych jest zdolność do samodzielnego zaciągania zobowiązań i

nabywania praw wynikających z prawa cywilnego [10, s. 178].

Przedsiębiorca może prowadzić działalność [3, s. 16]:

−

zaopatrzeniową,

−

produkcyjną,

−

usługową,

−

handlową.

Ze względu na rozmiary prowadzonej działalności i wielkości przedsiębiorstwa wyróżnia

się następujące rodzaje przedsiębiorstw [38]:

−

mikroprzedsiębiorstwo, to takie przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji
finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy
aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły
równowartości w złotych 2 milionów euro,

−

małe przedsiębiorstwo, to takie przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz

Przedsiębiorca

osoba fizyczna

osoba prawna

jednostka organizacyjna

nie będąca osobą prawną

czyli każda
osoba
posiadająca
zdolność do
czynności
prawnych

np.:

−

spółka akcyjna,

−

spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością

np.:

−

spółka jawna,

−

spółka
komandytowa

wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji
finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy
aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły
równowartości w złotych 10 milionów euro,

−

średnie przedsiębiorstwo, to takie przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji
finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy
aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły
równowartości w złotych 43 milionów euro.
Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej wiąże się z szeregiem decyzji oraz

formalności związanych z legalizacją przedsięwzięcia.

Przedsiębiorca, podejmując działalność gospodarczą, w zależności od posiadanych

środków, rodzaju i rozmiarów podejmowanej działalności, wybiera formę organizacyjno-
prawną swojego przedsiębiorstwa (rys. 12).

Rys. 12.

Formy organizacyjno prawne przedsiębiorstw [opracowanie własne]

1. Przedsiębiorstwo osoby fizycznej [3, s. 26]

−

za wszystkie zobowiązania odpowiada właściciel całym majątkiem przedsiębiorstwa
i osobistym,

−

relatywnie niskie nakłady niezbędne do rozpoczęcia działalności,

−

zyski należą do właściciela.

2. Spółka cywilna [39]

−

jest spółką osobową,

−

nie posiada osobowości prawnej,

−

nazwa spółki powinna zawierać nazwiska wspólników oraz dodatkowe oznaczenie
„spółka cywilna” lub skrót „sp. c.”,

−

funkcjonuje na podstawie przepisów prawa cywilnego (kodeks cywilny),

−

umowa spółki sporządzana jest na piśmie,

−

zakładana jest dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego,

Wybór formy
organizacyjno –
prawnej
przedsiębiorstwa

przedsiębiorstwo osoby fizycznej

spółka cywilna

KROK

spółka jawna

spółka komandytowa

spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

spółka akcyjna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niematerialne lub materialne (niepieniężne np.
świadczenie usługi, nieruchomość, ruchomość, prawa autorskie, licencje), tzw.
aporty,

−

za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie majątkiem spółki
i własnym,

−

każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach bez względu na
rodzaj i wartość wkładu,

−

każdy wspólnik jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki.

3. Spółka jawna [37]

−

jest spółką osobową,

−

nie posiada osobowości prawnej,

−

funkcjonuje na podstawie przepisów prawa handlowego,

−

nazwa spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich
wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz
dodatkowe oznaczenie „spółka jawna” lub skrót „sp. j.”,

−

umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności,

−

spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru sądowego,

−

wspólnicy prowadzą we własnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym
rozmiarze,

−

wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niematerialne lub materialne,

−

za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie majątkiem spółki
i własnym,

−

każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach bez względu na
rodzaj i wartość wkładu,

−

każdy wspólnik jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki.

4. Spółka komandytowa [37]

−

jest spółką osobową,

−

nie posiada osobowości prawnej,

−

funkcjonuje na podstawie przepisów prawa handlowego,

−

wspólnicy prowadzą we własnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym
rozmiarze,

−

nazwa

spółki

komandytowej

powinna

zawierać

nazwisko

jednego

z komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa” lub skrót
„sp.k.”,

−

umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego,

−

spółka komandytowa powinna być wpisana do rejestru sądowego,

−

w spółce występują dwa rodzaje wspólników: komplementariusz i komandytariusz,

−

za zobowiązania spółki wobec wierzycieli całym swoim majątkiem osobistym
odpowiada komplementariusz,

−

za zobowiązania spółki wobec wierzycieli tylko do wysokości wniesionej,
zadeklarowanej w umowie tzw. sumy komandytowej odpowiada komandytariusz,

−

sprawy spółki prowadzą komplementariusze,

−

udział w zyskach spółki komandytariusza jest proporcjonalny do wysokości
wniesionych wkładów.

5. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością [37]

−

jest spółką kapitałową,

−

posiada osobowość prawną,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

funkcjonuje na podstawie przepisów prawa handlowego,

−

firma (nazwa) spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać
dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” lub skrót „spółka
z o.o.” lub „sp. z o.o.”,

−

może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie
dopuszczalnym,

−

spółka powinna być wpisana do rejestru sądowego,

−

umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego,

−

kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości
nominalnej,

−

kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych,

−

wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych,

−

za zobowiązania spółki wobec wierzycieli wspólnicy odpowiadają tylko do wysokości
wniesionych udziałów,

−

udział wspólników w zyskach jest proporcjonalny do wniesionych udziałów,

−

sprawy spółki prowadzi zarząd,

−

stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności
sprawuje rada nadzorcza,

−

uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników.

6. Spółka akcyjna [37]

−

jest spółką kapitałową,

−

posiada osobowość prawną,

−

funkcjonuje na podstawie przepisów prawa handlowego,

−

firma (nazwa) spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać
dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna” lub skrót „S.A.”,

−

statut spółki powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego,

−

spółka powinna być wpisana do rejestru sądowego,

−

kapitał zakładowy spółki dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej,

−

kapitał zakładowy spółki powinien wynosić, co najmniej 500 000 złotych,

−

wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz,

−

za zobowiązania spółki wobec wierzycieli wspólnicy odpowiadają tylko do wysokości
wniesionych wkładów,

−

udział wspólników w zyskach jest proporcjonalny do wniesionych wkładów
(dywidenda),

−

sprawy spółki prowadzi zarząd,

−

stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności
sprawuje rada nadzorcza,

−

uchwały wspólników są podejmowane na walnym zgromadzeniu.

Spółki

cywilne

Spółki handlowe

Cywilna

Jawna

Partnerska

Komandytowa

Komandytowo

– akcyjna

Z ograniczoną

odpowiedzialnością

Akcyjna

Spółki osobowe

Spółki kapitałowe

Rys. 13. Klasyfikacja spółek [10, s. 133]

W zależności od rodzaju formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa, etapy legalizacji

działalności gospodarczej przedstawiają rys. 14, 16, 18, 20, 23.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14.

Działania na etapie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub rejestru
przedsiębiorców [opracowanie własne]

Rys. 15. Niezbędne dokumenty podczas załatwiania formalności na etapie wpisu do ewidencji

działalności gospodarczej lub rejestru przedsiębiorców [opracowanie własne]

wpis do
ewidencji
działalności
gospodarczej

wpis do rejestru
przedsiębiorców
w Krajowym
Rejestrze
Sądowym Sądu
Rejonowego

w
Urzędzie
Gminy lub
Urzędzie
Miasta

w Krajowym
Rejestrze
Sądowym
Sądu
Rejonowego

“Wniosek o wpis do
ewidencji działalności
gospodarczej”

Na formularzu
“Wniosek o
rejestracje
podmiotu w
rejestrze
przedsiębiorstw”

Osoby
fizyczne
lub
spółki
cywilne

Spółki
handlowe

formularzu

KROK

Zaświadczenie o wpisie do
rejestru przedsiębiorców

Zaświadczenie o wpisie
do ewidencji działalności
gospodarczej

Osoby fizyczne
lub spółki
cywilne

Spółki handlowe

Dowód osobisty
Dowód uiszczenia opłaty

Umowa lub statut spółki
Dowód uiszczenia opłaty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Działania na etapie rejestracji w systemie REGON [opracowanie własne]

Rys. 17. Niezbędne dokumenty podczas rejestracji w systemie REGON [opracowanie własne]

Ważną czynnością w trakcie legalizacji działalności gospodarczej jest wykonanie pieczątki

firmowej oraz założenie konta bankowego.

Rys. 18. Działania na etapie rejestracji działalności gospodarczej w Urzędzie Skarbowym

[opracowanie własne]

Rejestracja działalności
gospodarczej w
Urzędzie Skarbowym

Zgłoszenie
identyfikacyjne/
zgłoszenie
aktualizacyjne (NIP-1
osoby fizyczne),
NIP-2 osoby prawne,
jednostki
organizacyjne
niemające osobowości
prawnej)

w celu:

−

uzyskania NIP

−

wyboru formy

opodatkowania

−

wyboru sposobu

prowadzenia
ewidencji
podatkowej

−

rejestracji w

zakresie podatku od
towarów i usług
oraz podatku
akcyzowego

formularzu

Zgłoszenie
rejestracyjne w
zakresie podatku
od towarów i usług

formularzu

Rejestracja
w systemie
REGON
(Rejestr
Gospodarki
Narodowej)

w
Wojewódzkim
Urzędzie
Statystycznym

formularzu

„Wniosek o wpis do
krajowego rejestru
urzędowego podmiotów
gospodarki narodowej lub
o zmianę cech objętych
wpisem”RG – 1

KROK

Spółki handlowe

Zaświadczenie o wpisie do rejestru
przedsiębiorców

Osoby fizyczne
lub spółki
cywilne

Zaświadczenie o wpisie do ewidencji
działalności gospodarczej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19.

Niezbędne dokumenty podczas rejestracji działalności gospodarczej w Urzędzie Skarbowym
[opracowanie własne]

Rys. 20. Działania na etapie zgłoszenia w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych

[opracowanie własne]

Rys. 21. Niezbędne dokumenty na etapie zgłoszenia w zakresie ubezpieczeń społecznych

i zdrowotnych [opracowanie własne]

Zgłoszenie
w zakresie
ubezpieczeń
społecznych
i zdrowotnych

w Zakładzie
Ubezpieczeń
Społecznych

Zgłoszenie/zmiana danych
płatnika składek – osoby
fizycznej

Zgłoszenie/zmiana danych
płatnika składek – osoby
prawnej, jednostki
organizacyjne mniemające
osobowości prawnej

KROK

formularzu

Osoby fizyczne
lub spółki
cywilne

Spółki handlowe

Zaświadczenie o wpisie
do ewidencji
działalności
gospodarczej

Zaświadczenie o wpisie
do rejestru
przedsiębiorców

Umowa lub
statut spółki
prawa
handlowego
lub cywilnej

Umowa z
bankiem dot.
otwarcia
rachunku
bankowego

Osoby fizyczne
lub spółki
cywilne

Spółki handlowe

Zaświadczenie o wpisie
do ewidencji
działalności
gospodarczej

Zaświadczenie o wpisie
do rejestru
przedsiębiorców

Zaświadczenie
o nadaniu
REGON

Zaświadczenie
o nadaniu NIP

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ubezpieczenie jest to forma łagodzenia ujemnych, materialnych następstw nieszczęśliwych

wypadków (zdarzeń losowych) przez koncentrację środków pieniężnych pochodzących ze
składek ubezpieczeniowych, a następnie wypłatę części tych środków pieniężnych
ubezpieczającym, których dotknęły nieszczęśliwe wypadki [9, s. 153].

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Rys. 22. Rodzaje ubezpieczeń [9, s. 153]

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obejmują [9, s. 154]:

−

świadczenia lecznicze (porady lekarskie, leczenie szpitalne),

−

świadczenia pieniężne, jakie otrzymuje ubezpieczony w przypadku choroby, inwalidztwa,
wieku, macierzyństwa (świadczenia pieniężne mają charakter jednorazowych lub
wielokrotnych zasiłków, rent, emerytur, odszkodowań).
Ubezpieczenia majątkowe obejmują ubezpieczenia [9, s. 154]:

−

budynków i ruchomości od ognia i powodzi,

−

mienia od kradzieży,

−

samochodów,

−

maszyn i urządzeń.
Ubezpieczenia osobowe obejmują ubezpieczenia [9, s. 154]:

−

od następstw nieszczęśliwych wypadków,

−

rentowe,

−

na wypadek choroby czy śmierci.
Do ubezpieczeń obowiązkowych zalicza się [35, s. 465]:

−

ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody
powstałe w związku z ruchem tych pojazdów,

−

ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych
ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty
obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia.
Ubezpieczenia dobrowolne dotyczą skutków chorób, nieszczęśliwych wypadków, ognia,

huraganu i oddziaływania innych żywiołów [13, s. 95].

Ubezpieczenia

Cel i zakres ubezpieczenia

Zakres decyzji ubezpieczającego

Społeczne

i zdrowotne

Gospodarcze

Obowiązkowe

Dobrowolne

Majątkowe

Osobowe

eri

aje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 23. Instytucje powiadamiane o uruchomieniu działalności gospodarczej [opracowanie własne]

Działalność przedsiębiorstwa może być finansowana z dwóch źródeł: ze środków

własnych lub obcych. Często z braku środków własnych na realizację inwestycji,
przedsiębiorca korzysta ze źródeł obcych finansowania.

W przypadku źródeł obcych finansowania, najczęstszą formą, z jakiej korzystają

przedsiębiorcy są kredyty. Kredyt jest to stosunek ekonomiczny wynikający z odstąpienia
przez jedną ze stron (wierzyciela) drugiej stronie (dłużnikowi) określonej wartości wyrażonej
w pieniądzu, na warunkach zwrotu równowartości w ustalonym terminie wraz z należnymi
odsetkami [9, s. 156].

Warunkiem udzielenia kredytu jest posiadanie przez kredytobiorcę (dłużnika) zdolności

kredytowej, czyli zdolności do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z ustalonymi odsetkami
w określonym terminie.

Ponadto, kredytodawca (wierzyciel) w celu zapewnienia sobie spłaty pożyczonej kwoty

kredytu wraz z odsetkami, może żądać zabezpieczenia spłaty tego kredytu, w formie [6, s. 75]:
– hipoteki, która polega na obciążeniu nieruchomości dłużnika prawem, na mocy którego

bank będzie mógł dysponować tą nieruchomością w celu odzyskania wartości pożyczonej
kwoty wraz z odsetkami,

– poręczenia, która polega na wyrażeniu zgody przez osobę trzecią (poręczyciela)

na spłacenie należności wobec banku, na wypadek, gdy kredytobiorca nie wywiąże się ze
zobowiązania wobec tego banku,

– zastawu, polega na obciążeniu ruchomości dłużnika prawem, na mocy którego bank

będzie mógł dysponować tą ruchomością w celu odzyskania wartości pożyczonej kwoty
wraz z odsetkami,

– cesja należności, która polega na przeniesieniu na rzecz banku swoich wierzytelności

wobec osób trzecich,

– ubezpieczenie kredytu,
– blokada środków pieniężnych przez bank na rachunku bankowym dłużnika.

W zależności od różnych kryteriów, przedsiębiorca może skorzystać z różnych rodzajów

kredytów:

Powiadomienie o uruchomieniu działalności

Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej

Komendy Straży Pożarnej

Państwowej Inspekcji Pracy

KROK

Inspektoratu Ochrony Środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 24. Klasyfikacja kredytów [opracowanie własne]

Kredyty mogą mieć charakter komercyjny (przyznawane na ogólnych zasadach) oraz

charakter preferencyjny. Kredyty preferencyjne są stosowane w celu wyrównywania,
rekompensaty trudnych warunków funkcjonowania przedsiębiorstw lub gospodarstw rolnych
w warunkach gospodarki rynkowej. Rekompensata polega na dopłacaniu przez Agencję
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do oprocentowania kredytów, przez co
przedsiębiorca ma dostępny kredyt o niższym oprocentowaniu. W ramach kredytów
preferencyjnych, z których może skorzystać przedsiębiorca funkcjonują m. in. linie kredytowe
[42]:
– na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-

spożywczym i usługach dla rolnictwa,

– na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-

spożywczym i usługach dla rolnictwa przez grupy producentów rolnych powstałe na mocy
ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o
zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 983).
Inną metodą kredytowania jest leasing (z ang. to lease wypożyczyć lub wydzierżawić)

polega on na użytkowaniu rzeczy za umówioną odpłatnością i na określonych warunkach.
Korzystający z tej formy kredytowania otrzymuje do dyspozycji środki produkcji lub inne
dobra trwałe [6, s. 74]. W zależności od rodzaju leasingu, leasingobiorca ma prawo wykupić
przedmiot leasingu po zakończeniu okresu umowy leasingu (leasing operacyjny) lub staje się
on właścicielem przedmiotu wraz z zapłaceniem ostatniej raty leasingowej (leasing finansowy).

Istnieje możliwość dofinansowania podejmowanych przedsięwzięć w zakresie

przetwórstwa rolno-spożywczego ze środków finansowych Unii Europejskiej. W ramach
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich dostępne są środki na [12]:
1. zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej. Celem tego działania

jest poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw w sektorze przetwórstwa i wprowadzania
do obrotu produktów rolnych, uwarunkowana wzrostem wartości dodanej, jakości

1. ze względu na okres

kredytowania

kredyty krótkoterminowe, udzielane na okres
do 1 roku

kredyty średnioterminowe, z terminem spłaty
od 1 roku do 3 lat

kredyty długoterminowe, z terminem spłaty
powyżej 3 lat

2. ze względu na

przedmiot kredytu

obrotowe, najczęściej krótkoterminowe,
przeznaczone na bieżące potrzeby związane
z prowadzeniem działalności gospodarczej

inwestycyjne, udzielane na dłuższy okres,
przeznaczone na stworzenie lub powiększenie
majątku przedsiębiorstwa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

produkcji, obniżeniem kosztów oraz rozwojem nowych produktów, procesów
i technologii produkcji, jak również poprawa warunków produkcji w odniesieniu do
obowiązujących lub nowowprowadzanych standardów. Pomoc finansowa może być
przyznana na projekty dotyczące przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów
rolnych. Pomoc udzielana jest na realizację projektów związanych z modernizacją lub
budową zakładów przetwórstwa produktów rolnych lub infrastruktury handlu hurtowego
produktami rolnymi. Wsparcie dotyczy inwestycji, których celem jest poprawa ogólnych
wyników

przedsiębiorstw,

warunków

ochrony

środowiska,

a w przypadku

mikroprzedsiębiorstw, dostosowanie do nowowprowadzonych norm wspólnotowych.

2. tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. Celem tego działania jest wzrost

konkurencyjności gospodarczej obszarów wiejskich, rozwój przedsiębiorczości i rynku
pracy, a w konsekwencji – wzrost zatrudnienia na obszarach wiejskich. Pomoc udzielana
jest podmiotom z tytułu inwestycji związanych z tworzeniem lub rozwojem
mikroprzedsiębiorstw, działających w zakresie: przetwórstwa produktów rolnych lub
jadalnych produktów leśnych.
Prowadzenie i rozwój przedsiębiorstwa przetwórstwa spożywczego uzależniony jest od

wielu czynników z otoczenia bliższego i dalszego przedsiębiorstwa.

Do szans rozwoju przedsiębiorstwa zaliczyć można:

−

rozszerzenie rynku europejskiego – poprawa konkurencyjności poprzez wdrażanie
nowych technologii,

−

dostęp do środków unijnych,

−

poprawa sytuacji gospodarczej państwa.
Do barier rozwoju przedsiębiorstwa zaliczyć można:

−

brak kapitału,

−

ograniczony dostęp do kredytów,

−

brak wykwalifikowanej kadry,

−

brak rynków zbytu,

−

słabo rozwinięta infrastruktura techniczna,

−

przepisy prawne,

−

system podatkowy.
Do korzyści dla przetwórstwa spożywczego wynikających z integracji z Unią Europejską

zaliczyć można [34]:
1) przenikanie z innych krajów europejskich wzorców wyżywienia, które będą zwiększały

popyt krajowy na nowe produkty, funkcjonalne, wygodne, naturalne, tradycyjne
i regionalne,

2) wprowadzanie przez każdy zakład systemu opartego na zasadach Analizy Zagrożeń

i Krytycznych Punktów Kontrolnych (HACCP) oraz respektowania zasad tzw. Dobrej
Praktyki Produkcyjnej (GMP),

3) zróżnicowanie oferty rynkowej produktów tradycyjnych i regionalnych,
4) adaptację technologii i metod zarządzania z pozostałych państw członkowskich,
5) możliwość skorzystania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, które będą stanowiły

dodatkowe źródło finansowania inwestycji przedsiębiorstw przetwórstwa rolno-
spożywczego,

6) wzrost konkurencyjności przetwórstwa rolno-spożywczego będzie wpływał na rozwój

rolnictwa,

7) możliwości wzrostu eksportu polskiej żywności i poprawa pozycji polskich producentów

żywności w rozszerzonej Unii, w wyniku otwarcia dla polskich producentów dużego
i dobrze rozwiniętego rynku europejskiego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) łatwiejszy dostęp do rynku europejskiego,
9) przyspieszony proces uprzemysłowienia przetwórstwa produktów rolnictwa, wywołany

głównie przez procesy dostosowawcze tego sektora do integracji z UE.
Jednakże pomimo występujących dobrych stron wynikających z integracji z Unią

Europejską, wymienić należy kilka negatywnych stron, a mianowicie [36]:
1) otwarcie polskiego rynku żywnościowego dla producentów z innych krajów UE rodzi nie

tylko szanse eksportowe, lecz także zagrożenie zwiększonym importem dóbr
żywnościowych z tych krajów,

2) konieczność poniesienia wysokich kosztów dostosowań w krótkim czasie,
3) utrzymywanie przez Unię kwotowania produkcji i sprzedaży mleka, cukru i izoglukozy

ogranicza możliwości rozwojowe tych sektorów.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są kolejne etapy legalizacji działalności gospodarczej?
2. Jakie dokumenty należy przygotować w celu legalizacji działalności gospodarczej?
3. Jakie znasz źródła pozyskiwania środków finansowych?
4. Jaka jest różnica między leasingiem a kredytem?
5. Jakie znasz rodzaje ubezpieczeń?
6. Jakie są możliwości i bariery rozwoju przedsiębiorstw przetwórstwa spożywczego?
7. Jakie są korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego wynikające z integracji

z Unią Europejską?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podejmujesz działalność gospodarczą w zakresie produkcji pieczywa, jako osoba fizyczna.

W związku z tym należy dokonać wpisu do ewidencji działalności gospodarczej na
odpowiednim formularzu. Wypełnij formularz „

Wniosek o wpis do ewidencji działalności

gospodarczej”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk wniosku,
3) przeanalizować fragment Polskiej Klasyfikacji Działalności w zakresie dotyczącym

przetwórstwa przemysłowego,

4) wypełnić druk wniosku.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Polska Klasyfikacja Działalności,

−

druk „Wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Podejmujesz działalność gospodarczą w zakresie produkcji pieczywa, jako osoba fizyczna.

Dokonałeś już wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Kolejnym krokiem jest rejestracja
w systemie REGON na odpowiednim formularzu. Wypełnij formularz „Wniosek o wpis do
krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej lub o zmianę cech objętych
wpisem” RG – 1.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk wniosku,
3) przeczytać objaśnienia zapisane we wniosku,
4) wypełnić druk wniosku.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

druk

„

Wniosku

o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki

narodowej lub o zmianę cech objętych wpisem

”

RG – 1.

Ćwiczenie 3

Podejmujesz działalność gospodarczą w zakresie produkcji pieczywa, jako osoba fizyczna.

Dokonałeś już wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i rejestracji w systemie REGON.
Kolejnym krokiem jest otwarcie rachunku bankowego. Wypełnij umowę rachunku bankowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk umowy,
3) wypełnić druk umowy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

druk umowy rachunku bankowego.

Ćwiczenie 4

Podejmujesz działalność gospodarczą w zakresie produkcji pieczywa, jako osoba fizyczna.

Dokonałeś już wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, rejestracji w systemie REGON,
został otwarty rachunek bankowy. Kolejnym krokiem jest rejestracja działalności gospodarczej
w Urzędzie Skarbowym. Wypełnij zgłoszenie identyfikacyjne aktualizacyjne NIP-1.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk zgłoszenia,
3) wypełnić druk zgłoszenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

druk zgłoszenia identyfikacyjnego NIP-1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Podejmujesz działalność gospodarczą w zakresie produkcji pieczywa, jako osoba fizyczna.

Dokonałeś już wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, rejestracji w systemie REGON
i w Urzędzie Skarbowym, został otwarty rachunek bankowy. Kolejnym krokiem jest
zgłoszenie w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Wypełnij formularz
„Zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek – osoby fizycznej” ZUS ZFA.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować druk zgłoszenia,
3) wypełnić druk zgłoszenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

druk „Z

głoszenie/zmiana danych płatnika składek osoby fizycznej

” ZUS ZFA.

Ćwiczenie 6

Podejmujesz działalność gospodarczą w zakresie produkcji pieczywa, jako osoba fizyczna.

Dokonałeś już wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, rejestracji w systemie REGON
i w Urzędzie Skarbowym, zgłoszenia w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
został otwarty rachunek bankowy. Środki finansowe, które posiadasz są niewystarczające na
rozpoczęcie działalności. Przeanalizuj inne możliwości finansowania, wybierz sposób
najodpowiedniejszy dla Twojego przedsiębiorstwa. Wybór uzasadnij.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować oferty banków,
3) przeanalizować broszury informacyjne o dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej,
4) przeanalizować oferty leasingu,
5) dobrać odpowiedni sposób finansowania swojej działalności,
6) uzasadnić wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

oferty banków,

−

broszury informacyjne o dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej,

−

oferty leasingu.

Ćwiczenie 7

Podejmujesz działalność gospodarczą w zakresie produkcji pieczywa, jako osoba fizyczna.

Dokonałeś już wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, rejestracji w systemie REGON
i w Urzędzie Skarbowym, zgłoszenia w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
został otwarty rachunek bankowy. Ze względu niewystarczającą ilość środków własnych
musisz skorzystać z kredytu bankowego. Przeanalizuj oferty kredytowe różnych banków
i wypełnij wniosek kredytowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować oferty kredytowe różnych banków,
3) dobrać odpowiednią ofertę dla swojego przedsiębiorstwa,
4) uzasadnić wybór oferty,
5) wypełnić wniosek kredytowy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

oferty kredytowe banków,

−

druk wniosku kredytowego.

Ćwiczenie 8

Na podstawie dostępnych ofert ubezpieczeniowych, dobierz najkorzystniejsze dla

Twojego przedsiębiorstwa. Wybór uzasadnij.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować oferty ubezpieczeniowe różnych firm,
3) dobrać odpowiednią ofertę dla swojego przedsiębiorstwa,
4) uzasadnić wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

oferty ubezpieczeniowe różnych firm.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić kolejne etapy legalizacji działalności gospodarczej?



przygotować

odpowiednie

celu

legalizacji

działalności

gospodarczej?



określić źródła pozyskiwania środków finansowych?



określić różnicę między leasingiem a kredytem?



wymienić rodzaje ubezpieczeń?



określić możliwości i bariery rozwoju przedsiębiorstw przetwórstwa
spożywczego?



określić korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego
wynikające z integracji z Unią Europejską?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Jakość handlowa artykułów rolno-spożywczych

4.4.1. Materiał nauczania

Artykuły rolno-spożywcze są to produkty rolne, runo leśne, dziczyzna, organizmy morskie

i słodkowodne w postaci surowców, półproduktów oraz wyrobów gotowych otrzymywanych

z tych

surowców i półproduktów, w tym środki spożywcze [41].

Jakość handlowa, to cechy artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości

organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych w zakresie technologii produkcji,
wielkości lub masy oraz wymagania wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji
i oznakowania, nieobjęte wymaganiami sanitarnymi, weterynaryjnymi lub fitosanitarnymi [41].

Artykuły rolno-spożywcze charakteryzujące się specyficznymi cechami jakości handlowej

lub wymaganiami jakości handlowej, w szczególności w zakresie sposobu produkcji, składu
lub właściwości organoleptycznych, mogą być oznakowane znakiem jakości. Znak jakości
przyznaje minister właściwy do spraw rynków rolnych, w drodze decyzji, po zasięgnięciu
opinii Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. O przyznanie
znaku jakości producent artykułu rolno-spożywczego wniosek składa do ministra właściwego
do spraw rynków rolnych. Znak jakości przyznawany jest na okres 3 lat.

Rys. 25. Znak jakości Poznaj Dobrą Żywność [20]

Programem Poznaj Dobrą Żywność objęte są następujące grupy produktów:

1) mięso i przetwory mięsne
2) jaja i przetwory jajczarskie
3) mleko i przetwory mleczne
4) owoce, warzywa (w tym ziemniaki), grzyby i ich przetwory
5) zboża i ich przetwory, w tym pieczywo
6) ryby, owoce morza i ich przetwory
7) napoje bezalkoholowe
8) napoje alkoholowe
9) wody mineralne
10) miód
11) wyroby cukiernicze i ciastkarskie
12) zioła i przyprawy
13) tłuszcze spożywcze
14) wyroby mieszane i wysoko przetworzone na bazie wymienionych wyżej surowców.

Wewnętrzną kontrolę produktów organizuje i wykonuje producent, a także prowadzi jej

dokumentację. Kontrolę produktów PDŻ sprawują organy urzędowej kontroli żywności lub
akredytowane jednostki kontrolujące. Przedsiębiorca, któremu przyznano znak jest

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

obowiązany na koniec każdego roku kalendarzowego dostarczyć Kolegium Naukowemu
potwierdzenie, przez jednostkę kontrolną, stosowania wymogów Programu.

O jakości produktów rolno-spożywczych świadczy również posiadanie certyfikatów

przyznawanych przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Można uzyskać certyfikację:
1. Znak jakości "Q".

Rys. 26. Znak jakości Q [50]

Certyfikat ten potwierdza, że wyrób charakteryzuje się ponadstandardową: jakością,

walorami użytkowymi, ergonomicznymi, zdrowotnymi, w tym także niższą niż przeciętne
materiało- i energochłonnością. Certyfikat ten przyznawany jest dla poszczególnych grup
wyrobów spożywczych [50]:
—

produkty przemysłu mięsnego,

—

wyroby przemysłu jajczarsko-drobiarskie,

—

produkty połowów i przetwory rybne,

—

produkty mleczarskie,

—

pieczywo i inne produkty przemysłu piekarskiego,

—

produkty przemysłu cukrowniczego,

—

wyroby cukiernicze,

—

wyroby przemysłu koncentratów spożywczych,

—

wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego,

—

wody mineralne i napoje bezalkoholowe,

—

produkty przemysłu piwowarskiego,

—

wyroby winiarskie,

—

produkty zbożowo-młynarskie i makaronowe,

—

przetwory owocowe, warzywne i grzybowe,

—

produkty przemysłu olejarskiego,

—

przetwory ziemniaczane i skrobiowe,

—

wyroby przemysłu spożywczego pozostałe.

2. Zgodności z Polską Normą.

Rys. 27. Znak zgodności z Polska Normą [50]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Certyfikat ten świadczy o spełnianiu wymagań określonych w Polskiej Normie

wymienionej w certyfikacie. Certyfikacja dokonywana jest dla następujących grup wyrobów
[50]:
—

produkty przemysłu mięsnego,

—

wyroby przemysłu jajczarsko-drobiarskie,

—

produkty połowów i przetwory rybne,

—

produkty mleczarskie,

—

pieczywo i inne produkty przemysłu piekarskiego,

—

produkty przemysłu cukrowniczego,

—

wyroby cukiernicze,

—

wyroby przemysłu koncentratów spożywczych,

—

wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego,

—

wody mineralne i napoje bezalkoholowe,

—

produkty przemysłu piwowarskiego,

—

wyroby winiarskie,

—

produkty zbożowo-młynarskie i makaronowe,

—

przetwory owocowe, warzywne i grzybowe,

—

produkty przemysłu olejarskiego,

—

przetwory ziemniaczane i skrobiowe,

—

wyroby przemysłu spożywczego pozostałe,

—

środki do prania i mycia,

—

wyroby kosmetyczne i perfumeryjne,

—

wyroby chemii gospodarczej.

3. Zgodności produktów tradycyjnych i regionalnych. Wśród tych certyfikacji wyróżnia się:

Gwarantowaną Tradycyjną Specjalność, która oznacza tradycyjny produkt rolny lub

środek spożywczy uznany przez Wspólnotę ze względu na specyficzny charakter poprzez jego
rejestrację. Specyficzny charakter oznacza cechę lub zespół cech, które w sposób wyraźny
odróżniają produkt rolny lub środek spożywczy od podobnych im produktów lub środków
spożywczych należących do tej samej kategorii. Na przykład takimi cechami mogą być: smak,
zapach lub szczególne, użyte do produkcji surowce. Do produktów objętych certyfikacją
należą: piwo, czekolada i inne preparaty spożywcze zawierające kakao, wyroby cukiernicze,
chleb, ciasta, ciastka, herbatniki i inne wyroby piekarnicze, makaron gotowany lub nie,
nadziewany lub nie, dania przygotowane, gotowe sosy zawierające przyprawy, zupy lub
buliony, napoje z ekstraktów roślinnych, lody na mleku oraz lody na wodzie[50].

Rys. 28. Znak Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności [50]

Chronioną Nazwę Pochodzenia, która oznacza nazwę regionu, określonego miejsca

lub, w wyjątkowych przypadkach, kraju, która służy do oznaczenia produktu rolnego lub

środka spożywczego. Produkt rolny lub środek spożywczy pochodzi z regionu, określonego
miejsca lub kraju, którego jakość lub cechy charakterystyczne są w istotnej lub wyłącznej
mierze zasługą środowiska geograficznego, na które składają się czynniki naturalne, ludzkie,
oraz którego produkcja, przetwarzanie i przygotowywanie mają miejsce na określonym
obszarze geograficznym[50].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 29. Znak Chronionej Nazwy Pochodzenia [50]

Chronione Oznaczenie Geograficzne, które oznacza nazwę regionu, określonego

miejsca lub, w wyjątkowych przypadkach, kraju, która służy do oznaczenia produktu rolnego
lub środka spożywczego. Produkt rolny lub środek spożywczy pochodzi z regionu,
określonego miejsca lub kraju, oraz, którego określona jakość, renoma lub inna cecha
charakterystyczna może być przypisana temu pochodzeniu geograficznemu, a produkcja lub
przetwarzanie lub przygotowywanie mają miejsce na określonym obszarze geograficznym.
Produkty objęte certyfikacją ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia
produktów: piwo, napoje z ekstraktów roślinnych, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze
i inne wyroby piekarnicze, naturalne żele i żywice, musztarda, makarony[50].

Rys. 30. Znak Chronionego Oznaczenia Geograficznego [50]

Certyfikacją objęte jest również rolnictwo ekologiczne. Obowiązek zgłoszenia działalności

w rolnictwie ekologicznym dotyczy podmiotów, które prowadzą lub zamierzają prowadzić
działalność w rolnictwie ekologicznym w jednej lub więcej spośród następujących kategorii:
produkcja roślinna, produkcja zwierzęca, przetwórstwo artykułów rolno-spożywczych,
przetwórstwo pasz, import, obrót produktami rolnictwa ekologicznego.
Funkcjonowanie systemu kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym jest podstawowym
gwarantem dla konsumenta, że środki spożywcze znajdujące się na rynku wyprodukowane
zostały zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego i są wolne
od zanieczyszczeń, takich jak: pozostałości środków ochrony roślin i hormonów, a podczas ich
produkcji nie stosowano nawozów sztucznych i organizmów zmodyfikowanych genetycznie.

System kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym stanowią:

– minister właściwy do spraw rolnictwa, jako organ upoważniający jednostki certyfikujące

do prowadzenia kontroli i wydawania certyfikatów,

– Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych sprawująca nadzór nad

upoważnionymi jednostkami certyfikującymi rolnictwo ekologiczne,

– upoważnione jednostki certyfikujące akredytowane w zakresie rolnictwa ekologicznego.

Produkt rolnictwa ekologicznego powinien posiadać etykietę, na której powinny się

znajdować informacje:
– nazwa i numer upoważnionej jednostki certyfikującej, której podlega producent,
– napis: Rolnictwo ekologiczne – system kontroli WE,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– nazwa i adres producenta,
– nazwa produktu,
– znak identyfikacyjny partii towaru.

Producent po spełnieniu odpowiednich warunków może zamieścić na produktach

rolnictwa ekologicznego symbol (logo wspólnotowe) oznaczający, że produkt został
wyprodukowany metodami ekologicznymi[47].

Rys. 31. Znak Rolnictwa Ekologicznego [33]

Wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze powinny spełniać wymagania

w zakresie jakości handlowej. Określone są wymagania w zakresie opakowania, oznakowania,
składowania i transportu artykułów rolno-spożywczych wprowadzonych do obrotu.

Opakowania artykułów rolno-spożywczych wprowadzanych do obrotu powinny

zapewniać zachowanie cech istotnych dla danego rodzaju artykułu rolno-spożywczego,
decydujących o jego tożsamości.

Znakowanie artykułów rolno-spożywczych powinno być wykonane w języku polskim,

w sposób czytelny, zrozumiały i widoczny, a w odniesieniu do artykułów rolno-spożywczych
w opakowaniach jednostkowych także w sposób nieusuwalny. Oznakowanie obejmuje
wszelkie informacje w postaci wyrazów, opisu, znaku towarowego, firmy, elementów
graficznych lub symboli odnoszące się do artykułów rolno-spożywczych, umieszczone
na opakowaniu, w dokumencie, na ulotce, etykiecie, obwolucie albo zawieszce, które są
dołączone do danego artykułu rolno-spożywczego, lub też go dotyczą. Oznakowanie artykułu
rolno-spożywczego nie może w szczególności wprowadzać w błąd konsumenta, co do
tożsamości tego artykułu, w tym jego rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości,
pochodzenia oraz sposobu produkcji, lub sugerować, że artykuł ten posiada specjalne
właściwości, jeżeli ich nie posiada lub, jeżeli inne podobne artykuły rolno-spożywcze posiadają
takie właściwości.

W oznakowaniu opakowanych środków spożywczych przeznaczonych bezpośrednio dla

konsumenta finalnego lub do zakładów żywienia zbiorowego powinna być podana:
1) nazwa środka spożywczego,
2) dane identyfikujące producenta albo producentów, w tym firmę lub nazwę ze wskazaniem

formy prawnej i ich adres, a w przypadku osoby fizycznej imię i nazwisko oraz nazwę, pod
którą osoba ta wykonuje działalność, oraz jej adres,

3) inne dane niezbędne do identyfikacji środka spożywczego, istotne z punktu widzenia

konsumenta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 32. Przykład oznakowania opakowania [51

]

Artykuły rolno-spożywcze w opakowaniach jednostkowych i zbiorczych przeznaczonych

bezpośrednio dla konsumenta, znakuje się przez zamieszczenie informacji zawierającej nazwę
artykułu oraz inne istotne z punktu widzenia konsumenta dane niezbędne do identyfikacji tego
artykułu:
– w opakowaniach jednostkowych umieszcza się na opakowaniu albo na etykiecie,

obwolucie lub zawieszce trwale przymocowanej do opakowania,

– nieopakowanych albo w opakowaniach zbiorczych – umieszcza się w dokumentach

przewozowych lub podaje na wywieszkach w miejscu sprzedaży.
Artykuły rolno-spożywcze wprowadzane do obrotu znakuje się ponadto widocznym,

czytelnym i nieusuwalnym kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej, umożliwiającym
identyfikację artykułu rolno-spożywczego z danej partii produkcyjnej.

Artykuły rolno-spożywcze należy składować i transportować w sposób zapewniający

utrzymanie ich właściwej jakości handlowej. Artykuły rolno-spożywcze przywożone
z zagranicy mogą być dopuszczone do obrotu pod warunkiem przeprowadzenia kontroli
jakości handlowej przez organ Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
[41].

Szczegółowe wymagania jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-

spożywczych określają odrębne rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dla
przykładu podane są wymagania jakości handlowej wybranych artykułów rolno-spożywczych.

Zgodnie z minimalnymi wymaganiami jakościowymi dla owoców i warzyw, produkty te

powinny być:
– całe (w zależności od produktu są możliwe uwagi);
– zdrowe; nie dopuszcza się produktów z objawami gnicia lub zepsucia, które czynią

je niezdatnymi do spożycia,

– czyste, praktycznie wolne od jakichkolwiek widocznych zanieczyszczeń obcych

(w zależności od produktu dopuszczalne są odchylenia dotyczące śladów ziemi),

– praktycznie wolne od szkodników,
– praktycznie wolne od uszkodzeń spowodowanych przez szkodniki,
– bez nadmiernego zawilgocenia powierzchniowego,
– bez obcych zapachów i/lub smaków,
– dostatecznie rozwinięte i odpowiednio dojrzałe,
– inne dodatkowe wymagania w zależności od produktu.

Stopień rozwoju i jakość produktów powinny być takie, aby mogły wytrzymać transport

i manipulacje oraz dotrzeć do miejsca przeznaczenia zachowując zadowalającą jakość [51

]

Podział na klasy jakości owoców i warzyw:

– klasa Ekstra, produkty w tej klasie powinny być najwyższej jakości, posiadać cechy

charakterystyczne dla danej odmiany i/lub typu handlowego, być wolne od wad

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z wyjątkiem bardzo niewielkich wad powierzchniowych, pod warunkiem, że nie wpływają
one ujemnie na ogólny wygląd produktów, ich jakość, utrzymanie jakości oraz prezentację
w opakowaniu,

– klasa I, produkty w tej klasie powinny mieć cechy charakterystyczne dla danej odmiany

i/lub typu handlowego, mogą mieć niewielkie wady, pod warunkiem, że nie wpływają one
ujemnie na ogólny wygląd produktów, ich jakość, utrzymanie jakości oraz prezentację w
opakowaniu,

– Klasa II, do tej klasy zalicza się produkty, które nie mogą być zakwalifikowane do

wyższych klas, ale spełniają wyżej określone wymagania minimalne. Dopuszcza się
występowanie wad, pod warunkiem, że produkty zachowają swoje cechy
charakterystyczne, co do jakości, utrzymania jakości oraz prezentacji.

Fot. 1. Marchew nie spełniająca minimalnych

wymagań jakościowych [51]

]

Fot. 2. Marchew w klasie Ekstra[51]

Fot. 3. Marchew w klasie I [51]

Fot. 4. Marchew w klasie II [51]

Tusze wołowe są klasyfikowane przez oszacowanie budowy (stopień rozwoju profilu

tuszy, w szczególności jej istotnych części udziec, grzbiet, łopatka)i okrywy tłuszczowej (ilość
tłuszczu na tuszy oraz w jamie piersiowej) [30

]

Tabela 2. Klasyfikacja tusz wołowych ze względu na ich budowę [30]

Klasa budowy

Wyszczególnienie

doskonała

Wszystkie kształty wypukłe do super wypukłych; doskonale

rozwinięte mięśnie

bardzo dobra

Kształty wypukłe na całej długości; bardzo dobrze wykształcone

mięśnie

dobra

Kształty proste na całej długości; dobrze wykształcone mięśnie

dość dobra

Kształty proste do zapadniętych; przeciętnie wykształcone

mięśnie

słaba

Wszystkie kształty zapadnięte do silnie zapadniętych; słabo

wykształcone mięśnie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 3. Klasyfikacja tusz wołowych ze względu na stopień wykształcenia okrywy tłuszczowej [30]

Klasa pokrycia

tłuszczem

Wyszczególnienie

niska

Od braku pokrycia do słabego pokrycia tłuszczem

mała

Małe pokrycie tłuszczem, mięso widoczne prawie wszędzie

średnia

Mięso, z wyjątkiem udźca i łopatki, prawie wszędzie pokryte

tłuszczem, małe ilości tłuszczu w jamie piersiowej

wysoka

Mięso pokryte tłuszczem, ale na udźcu lub łopatce ciągle

częściowo widoczne, trochę wyraźnych ilości tłuszczu w jamie

piersiowej

bardzo wysoka

Cała tusza pokryta tłuszczem, duże ilości tłuszczu w jamie

piersiowej

Tabela 4. Klasyfikacja tusz wieprzowych ze względu na szacowaną zawartość chudego mięsa [31]

Klasa

Chude mięso wyrażone w procentach wagi tuszy

55 lub więcej

50 lub więcej, ale mniej niż 55

45 lub więcej, ale mniej niż 50

40 lub więcej, ale mniej niż 45

40 poniżej

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak rozumiesz definicję jakości handlowej?
2. Jakie są wymagania w zakresie jakości handlowej, co od oznakowania, opakowania,

składowania i transportu artykułów rolno-spożywczych?

3. Jakie wymagania powinny być spełnione w poszczególnych klasach jakości wybranych

artykułów rolno-spożywczych?

4. Jakie znasz znaki jakości artykułów rolno-spożywczych?
5. Jakie wymagania powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby mogły być oznaczone

znakiem jakości?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jakie wymagania powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby mogły być oznakowane

poniższymi znakami?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować broszury informacyjne,
3) wymienić wymagania, jakie powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby otrzymać

znak „POZNAJ DOBRĄ ŻYWNOŚĆ”,

4) wymienić wymagania, jakie powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby otrzymać

znak jakości „Q”,

5) wymienić wymagania, jakie powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby otrzymać

znak zgodności z Polską Normą,

6) zapisać wymagania przy poszczególnych znakach.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

broszury informacyjne,

−

wzory znaków.

Ćwiczenie 2

Jakie wymagania powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby mogły być oznakowane

znakami zgodności produktów tradycyjnych i regionalnych?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować broszury informacyjne,
3) wymienić wymagania, jakie powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby otrzymać

Znak Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności.

4) wymienić wymagania, jakie powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby otrzymać

Znak Chronionej Nazwy Pochodzenia,

5) wymienić wymagania, jakie powinny spełniać artykuły rolno-spożywcze, aby otrzymać

Znak Chronionego Oznaczenia Geograficznego,

6) zapisać wymagania przy poszczególnych znakach.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

broszury informacyjne,

−

wzory znaków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wymień wymagania jakości handlowej dotyczące opakowania, oznakowania, składowania

i transportu artykułów rolno-spożywczych.

Opakowanie

artykułów rolno-

spożywczych

Oznakowanie

artykułów rolno-

spożywczych

Składowanie

artykułów rolno-

spożywczych

Transport

artykułów rolno-

spożywczych

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

−

…

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować ustawę o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych,
3) wpisać do tabeli wymagania jakości handlowej dotyczące opakowania, oznakowania,

składowania i transportu artykułów rolno-spożywczych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych,

−

wzór tabeli,

−

materiały piśmiennicze.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zdefiniować pojęcie jakości handlowej?



określić wymagania w zakresie jakości handlowej, co od
oznakowania, opakowania, składowania i transportu artykułów
rolno-spożywczych?



scharakteryzować wymagania jakościowe w poszczególnych klasach
jakości wybranych artykułów rolno-spożywczych?



wymienić rodzaje znaków jakości artykułów rolno-spożywczych?



określić wymagania, jakie powinny spełniać artykuły rolno-
spożywcze, aby mogły być oznaczone znakiem jakości?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test pisemny zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości

odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ogół stosunków wymiennych towarowo pieniężnych między producentami rolnymi

sprzedającymi produkty rolne oraz nabywającymi środki do produkcji rolnej i dobra
inwestycyjne a przedsiębiorstwami realizującymi skup produktów rolnych i zaopatrzenie w
środki do produkcji rolnej, to
a) rynek rolny.
b) działalność gospodarcza.
c) popyt.
d) podaż.

2. Na wielkość popytu na wyroby wędliniarskie ma wpływ

a) wielkość zatrudnienia w zakładzie produkcyjnym.
b) dochody konsumentów.
c) możliwość uzyskania kredytu przez zakład produkcyjny.
d) dochody wegetarian.

3. Wykres prezentuje

a) prawo popytu.
b) prawo podaży.
c) pojęcie rynku rolnego.
d) pojęcie rynku.

4. Na wielkość podaży mięsa drobiowego wpływa

a) działania promocyjne w branży mleczarskiej.
b) cena wyrobów olejarskich.
c) cena mięsa drobiowego.
d) warunki glebowe uprawy buraka cukrowego.

5. Nadwyżka rynkowa występuje, gdy

a) popyt < podaży.
b) popyt > podaży.
c) popyt = podaży.
d) popyt ≥ podaży.

6. Specyfika produktów rolnych polega na

a) dużym zróżnicowaniu producentów rolnych pod względem wielkości gospodarstw.
b) występowaniu dużej liczby uczestników rynku.
c) wykonywaniu prac w ściśle ustalonej kolejności w określonej porze roku, zależnie od

biologicznego cyklu rozwojowego roślin.

d) występowaniu duża podaży produktów rolnych i niskich cen w sezonie, natomiast

poza sezonem występowanie małej podaży i wysokich cen.

7. Przemysł owocowo-warzywny zajmuje się

a) przerobem surowców na mrożonki owocowo-warzywne, koncentraty soków

owocowo-warzywnych, soki i napoje owocowe i warzywne.

b) przemiałem zbóż na cele spożywcze i paszowe.
c) wytwarzaniem wieloskładnikowych słodkich wyrobów spożywczych.
d) przetwarzaniem buraków cukrowych na cukier i produkty pochodne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych zajmuje się

a) dopłatami do oprocentowania kredytów inwestycyjnych i obrotowych w rolnictwie,

przetwórstwie rolno- spożywczym i usługach dla rolnictwa.

b) dopłatami do przetwórstwa masła, masła skoncentrowanego i śmietanki.
c) kontrolą warunków składowania i transportu artykułów rolno-spożywczych.
d) pośrednictwem w obrocie produktami rolno-żywnościowymi na rynku rolnym.

9. Do zadań Agencji Rynku Rolnego należy

a) współpraca z urzędowymi jednostkami kontrolnymi w innych państwach w zakresie

kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

b) nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych.
c) interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów.
d) zarządzanie funduszami przeznaczonymi na wspieranie przedsiębiorczości i rozwoju

zasobów ludzkich.

10. W obrocie wystandaryzowanymi produktami rolno-spożywczymi na rynku rolnym

pośredniczy
a) rynek hurtowy.
b) Bank Gospodarki Żywnościowej.
c) giełda towarowa.
d) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.

11. Rodzaje działalności gospodarczej zawarte są w

a) Wykazie Działalności Gospodarczej.
b) Polskiej Klasyfikacji Działalności.
c) wykazie prowadzonym przez Polska Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości.
d) rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sadowym.

12. Wpisu do ewidencji działalności gospodarczej dokonują

a) tylko osoby fizyczne.
b) osoby fizyczne i spółki cywilne.
c) spółki cywilne i spółki handlowe.
d) spółki handlowe.

13. Zgłoszenie identyfikacyjne NIP-1 składa się w celu

a) uzyskania numeru REGON.
b) ubezpieczenia w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
c) uzyskania numeru identyfikacji podatkowej.
d) wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

14. Rejestracji w systemie REGON dokonuje się w

a) Urzędzie Gminy.
b) Urzędzie Statystycznym.
c) Urzędzie Skarbowym.
d) Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Kredyt preferencyjny polega na

a) dopłacie przez ARiMR do oprocentowania, przez co przedsiębiorca ma dostępny

kredyt o niższym oprocentowaniu.

b) użytkowaniu rzeczy za umówioną odpłatnością i na określonych warunkach.
c) wyrażeniu zgody przez osobę trzecią (poręczyciela) na spłacenie należności wobec

banku.

d) przeniesieniu na rzecz banku swoich wierzytelności wobec osób trzecich.

16. Zabezpieczenie spłaty kredytu w formie poręczenia polega na

a) obciążeniu nieruchomości dłużnika prawem, na mocy którego bank będzie mógł

dysponować tą nieruchomością w celu odzyskania wartości pożyczonej kwoty wraz
z odsetkami.

b) obciążeniu ruchomości dłużnika prawem, na mocy którego bank będzie mógł

dysponować tą ruchomością w celu odzyskania wartości pożyczonej kwoty wraz
z odsetkami.

c) przeniesieniu na rzecz banku swoich wierzytelności wobec osób trzecich.
d) wyrażeniu zgody przez osobę trzecią (poręczyciela) na spłacenie należności wobec

banku, na wypadek, gdy kredytobiorca nie wywiąże się ze zobowiązania wobec tego
banku.

17. Do korzyści dla przetwórstwa spożywczego wynikających z integracji z Unią Europejską

należy
a) wprowadzanie przez każdy zakład systemu opartego na zasadach Analizy Zagrożeń

i Krytycznych Punktów Kontrolnych.

b) zwiększenie importu dóbr żywnościowych z krajów europejskich.
c) konieczność poniesienia wysokich kosztów dostosowań w krótkim czasie.
d) utrzymywanie przez Unię kwotowania produkcji i sprzedaży mleka, cukru

i izoglukozy.

18. Znakiem Poznaj Dobrą Żywność

oznakowane są produkty, które

a) charakteryzują się specyficznymi cechami jakości handlowej lub wymaganiami jakości

handlowej, w szczególności w zakresie sposobu produkcji, składu lub właściwości
organoleptycznych.

b) charakteryzują

się

ponadstandardową

jakością,

walorami

użytkowymi,

ergonomicznymi, zdrowotnymi, w tym także niższą niż przeciętne materiało-
i energochłonnością.

c) charakteryzują się cechami, które w sposób wyraźny odróżniają produkt rolny lub

środek spożywczy od podobnych im produktów lub środków spożywczych
należących do tej samej kategorii.

d) pochodzą z regionu, określonego miejsca lub kraju, oraz, którego określona jakość,

renoma lub inna cecha charakterystyczna może być przypisana temu pochodzeniu
geograficznemu, a produkcja lub przetwarzanie lub przygotowywanie mają miejsce na
określonym obszarze geograficznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. W oznakowaniu opakowanych środków spożywczych przeznaczonych bezpośrednio

do konsumenta finalnego, powinny się znajdować
a) tylko nazwa środka spożywczego.
b) nazwa środka spożywczego, dane identyfikujące producenta, inne dane niezbędne

do identyfikacji środka spożywczego, istotne z punktu widzenia konsumenta.

c) partia produkcyjna z nieusuwalnym kodem identyfikacyjnym.
d) w sposób nieusuwalny dane identyfikujące producenta.

20. Klasyfikacja SEUROP odnosi się do

a) tusz wołowych.
b) owoców i warzyw.
c) mleka.
d) tusz wieprzowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Określanie

zasad

funkcjonowania

przedsiębiorstwa

przetwórstwa

spożywczego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Bliźniak D., Gontarski L.: Giełda towarowa. Fundacja na rzecz Giełdy Zbożowo-

Paszowej, Warszawa 1997

2. Dłużewski M., Chuchlowa J., Krajewski K., Kamiński W. M.: Technologia żywności Cz.

1. WSiP, Warszawa 2000

3. Grontkowska A.: Podstawy ekonomiki agrobiznesu Cz.2. WSiP, Warszawa 2000
4. Guzera K.: Ekonomika przedsiębiorstw Cz.3. Difin, Warszawa 2006
5. Iwan B., Zalewski A., Chabiera J.: Rynek rolny. FAPA, Warszawa 1998
6. Jaska E.: Organizacja gospodarstw rolniczych. WSiP, Warszawa 1997
7. Jerzak M. A.: Giełda towarowa na rynku rolnym. Fundacja na rzecz Giełdy Zbożowo-

Paszowej, Warszawa 1998

8. Kisiel R. (red.): Ekonomika produkcji rolniczej. Wydawnictwo ART, Olsztyn 1999
9. Klepacki B.:Ekonomika i organizacja rolnictwa. WSiP, Warszawa 1999
10. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik, Warszawa 2002
11. Kożuch A., Mirończuk A.: Podstawy ekonomiki agrobiznesu. Cz. I. WSiP, Warszawa

2000

12. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
13. Pruszek P. (red.): Poradnik PROW. CDR, Brwinów 2006
14. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2 czerwca 2004r. w sprawie

szczegółowego sposobu oznaczania klasy jakości handlowej tusz wołowych (Dz.U.
z 2004r. Nr 142, poz. 1507),

15. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 29 czerwca 2004r. w sprawie

ustalania jakości handlowej tusz wieprzowych (Dz.U. z 2004r. Nr 154, poz. 1630),

16. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 7 marca 2003 r. w sprawie

szczegółowych warunków pobierania próbek artykułów rolno-spożywczych (Dz.U.
z 2003r., Nr 59, poz. 426 z późn. zmian.)

17. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 8 lipca 2004r. w sprawie

szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej oraz metod analiz niektórych
rodzajów mleka zagęszczonego i mleka w proszku, przeznaczonego do spożycia przez
ludzi (Dz.U. z 2004r. Nr 164, poz. 1723)

18. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie

szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów
rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej (Dz.U. z 2004r. Nr 83,
poz. 772)

19. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 września 2003 r. w sprawie

szczegółowych wymagań w zakresie składowania i transportu głęboko mrożonych
artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. z 2003r. Nr 177, poz. 1733)

20. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie

wzoru znaku jakości artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. 2004 nr 170. poz. 1794)

21. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie

szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej niektórych półproduktów
i produktów przemysłu cukrowniczego (Dz.U. z 2004r. Nr 5, poz. 36)

22. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie

szczegółowego zakresu i sposobu znakowania opakowań niektórych grup i rodzajów
artykułów rolno-spożywczych nieprzeznaczonych bezpośrednio dla konsumenta (Dz.U.
z 2005r. Nr 4, poz. 23)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie

szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej olejów, tłuszczów i ich mieszanin
przeznaczonych do spożycia oraz środków spożywczych, w których składzie znajdują się
te oleje, tłuszcze lub ich mieszaniny (Dz.U. z 2004r. Nr 97, poz. 974),

24. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie

szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej ekstraktów kawy i ekstraktów
cykorii (Dz.U. z 2003r., Nr 52, poz. 463 ze zm.

25. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2003 r. w sprawie

metod analiz jaj kurzych (Dz.U. z 2003r. Nr 230, poz. 2309),

26. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie

szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej dżemów, konfitur, galaretek,
marmolad, powideł śliwkowych oraz słodzonego przecieru z kasztanów jadalnych (Dz.U.
z 2003r. Nr 143, poz. 1398 z późn. zmian.)

27. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 października 2003 r.

w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej ziemniaków (Dz.U.
z 2003r., Nr 194, poz. 1900)

28. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 r.

w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu (Dz.U. z 2003r.
Nr 181, poz. 1773 z późn. zmian.)

29. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2003 r. w sprawie

szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych
(Dz.U. z 2003r. Nr 177, poz. 1735 z późn. zmian.)

30. Rozporządzenie rady (EWG) nr 1208/81 z dnia 28 kwietnia 1981 r. Ustanawiające

wspólnotową skalę klasyfikacji tusz wołowych

31. Rozporządzenie Rady (EWG) NR 3220/84 z dnia 13 listopada 1984 r. ustanawiające

wspólnotową skalę klasyfikacji tusz wieprzowych

32. Rozporządzenie Rady Ministrów z 20 stycznia 2004r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji

Działalności (Dz. U. nr 33, poz. 289)

33. Rozporządzenie Rady nr 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca 1991 roku w sprawie produkcji

ekologicznej

produktów

rolnych

oraz

znakowania

produktów

rolnych

i środków spożywczych (Dz.U. L 198, 22.7.1991, s. 1)

34. Sektorowy

Program

Operacyjny

„Restrukturyzacja

modernizacja

sektora

żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004–2006” opracowany na podstawie
załącznika do Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 września
2004r. (Dz.U. Nr 197 poz. 2032) w sprawie przyjęcia Sektorowego Programu
Operacyjnego „Restrukturyzacja i

modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój

obszarów wiejskich 2004–2006”

35. Stelmachowski A. (red.): Prawo rolne. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis,

Warszawa 2006

36. Urban R. Polski przemysł spożywczy w Unii Europejskiej– konkurencyjność i szanse

rozwojowe. IERiGŻ – PIB, Warszawa www.wnr.edu.pl

37. Ustawa z 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000, nr 94, poz. 1037

ze zm.)

38. Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004, nr 173,

poz. 1807 ze zm.)

39. Ustawa z 23 kwietnia 1964r Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
40. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia

Dz.U. 2001 Nr 63 poz. 634

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych

Dz.U. 2001 Nr 5 poz. 44

42. www.arimr.gov.pl
43. www.arr.gov.pl
44. www.bgz.pl
45. www.fapa.com.pl
46. www.fdpa.org.pl
47. www.ijhar-s.gov.pl
48. www.minrol.gov.pl
49. www.parp.gov.pl
50. www.pcbc.gov.pl
51. Wymagania handlowe dla świeżych owoców i warzyw wprowadzonych do obrotu.

Broszura interpretacyjna do standardu jakości handlowej. IJHARS, Warszawa 2003

52. Zawojska A., Mossakowska E., Daniłowska A., Krawczyk E.: Podstawy ekonomii.

FAPA, Warszawa 1998