Co trzeba wiedzieć przekraczajac granice Polski poradnik wakacyjny

Prawo i Życie

T Y G O D N I K P R A W N Y D L A K A Ż D E G O

■

Jak przekraczamy granice UE

■

Lepszy dowód osobisty
czy paszport

■

Jakie prawa ma funkcjonariusz
na granicy

■

Wyjazdy dzieci i młodzieży

■

Przekraczanie granicy
samochodem, autobusem,
samolotem, jachtem

■

Co wolno mieć w bagażu
podręcznym

■

Dokąd bez wiz

■

Kiedy nie płacimy cła:
ile czego na osobę

■

Problemy za granicą:
kiedy i jak pomoże konsul

■

Jak skorzystać z pomocy
medycznej w UE

■

Telefony ratunkowe

str.

Gazeta Prawna

Nr 84 (1449)

PIĄTEK

–

NIEDZIELA

29 kwietnia – 1 maja 2005

Co trzeba wiedzieć

przekraczając granice Polski

– poradnik wakacyjny

d początku marca, w każdy piątek, na łamach tego dodatku prezentujemy odpowiedzi na
pytania czytelników Prawa i Życia. W ten sposób staramy się jeszcze bardziej pomagać

w rozwiązywaniu problemów prawnych życia codziennego: podatków, finansów, prawa go-
spodarczego, prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Do tej pory odpowiedzieliśmy już
na 208 pytań. Należy je nadsyłać na specjalnych kuponach. Odpowiedzi będą drukowane
w kolejności nadsyłania pytań.

Formularz na pytanie – str. II

Już 208 odpowiedzi na pytania czytelników

Wkrótce mija rok od przystąpienia Polski do
Unii Europejskiej. Szybciej i bez zbędnych
formalności przebiegają odprawy na grani-
cach. Często wystarczy okazać dowód oso-
bisty. Z drugiej jednak strony, zaostrzono
ochronę zewnętrzną granic, wyposażono
Służbę Graniczną w dodatkowe uprawnie-
nia kontrolne niezbędne do walki z prze-
stępczością gospodarczą, przemytem nar-
kotyków i towarów akcyzowych oraz niele-
galną migracją. Europa stała się bardziej
otwarta, co nie oznacza, że bezpieczniej po-
dróżować po jej terytorium. W niniejszym
poradniku przypominamy najważniejsze
porady i zalecenia służb paszportowych,
granicznych, celnych i konsularnych. Zebra-
ne wskazówki i przypomnienia dotyczące
wakacyjnych wyjazdów prezentujemy z wy-
przedzeniem, aby osoby planujące podróż
zdążyły jeszcze wymienić dowód na nowy,
w przypadku gdy stary dokument jest znisz-
czony, ponadto złożyć wniosek o wydanie
paszportu, dokładnie zapoznać się z oferta-
mi biur podróży, propozycjami firm ubez-
pieczeniowych i – ewentualnie – przygoto-
wać samochód.

www.gazetaprawna.pl

oradnik w

kacyjn

godnie z Komunikatem Straży Granicznej, od 1 maja
2004 r., na granicach zewnętrznych Polski (z Ukrainą,
Białorusią i Federacją Rosyjską) kontrola graniczna

wobec cudzoziemców (obywateli państw niebędących człon-
kami Unii Europejskiej) odbywa się bez większych zmian.
Zmieniły się jedynie zasady przeprowadzania odpraw granicz-
nych wobec obywateli państw Unii Europejskiej, Europejskie-
go Obszaru Gospodarczego (Norwegia, Islandia, Liechten-
stein) oraz Szwajcarii.

◗

Obywatele państw członkowskich UE, Norwegii, Islandii,
Liechtensteinu i Szwajcarii
do przekroczenia granic pomiędzy tymi państwami potrzeb-
ne są: ważny paszport lub inne dokumenty podróży (np.
książeczka żeglarska, licencja pilota) lub dokument potwier-
dzający tożsamość i obywatelstwo (dowód osobisty). Dzieci

wpisane do paszportów swoich rodziców lub opiekunów
prawnych mogą przekraczać granicę tylko z osobami, do któ-
rych paszportu lub dowodu osobistego zostały wpisane.

◗

Obywatele RP zamieszkujący na stałe w pasie małego ruchu
granicznego z Republiką Słowacji, Republiką Czeską i Repu-
bliką Federalną Niemiec
do przekroczenia granic wystarcza ważny dowód osobisty
(osoby spoza strefy nadgranicznej mogą przekraczać granicę
państwową na przejściach małego ruchu granicznego, jeżeli
uzyskają poświadczenie tymczasowego zameldowania z wła-
ściwego urzędu gminy lub miasta leżącego w pasie małego
ruchu granicznego, szczegóły: dalej).

◗

Cudzoziemcy (obywatele państw niebędących członkami UE)
konieczny jest ważny paszport i wiza (jeśli jest wymagana).
Cudzoziemcy będący obywatelami dwóch lub więcej państw

podczas wjazdu do Polski będą traktowani jako obywatele te-
go państwa, którego paszport stanowił podstawę wjazdu na
terytorium RP.

Przekraczamy granice

PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

Co warto wiedzieć
przekraczając granice Polski

Od 1 maja 2004 r. w polskich przejściach granicznych na gra-
nicy zewnętrznej UE istnieją wydzielone specjalne pasy od-
praw przeznaczonych wyłącznie dla podróżnych z państw
UE. Przekraczanie granic państw członkowskich przez oby-

wateli RP jest możliwe na podstawie ważnego dowodu oso-
bistego albo paszportu. Jeśli chcemy odwiedzić Norwegię
lub Liechtenstein – wystarczy dowód osobisty, wybierając się
do Islandii lub Szwajcarii – musimy posiadać ważny paszport.

Biuro Reklamy: tel.: (0–22) 530 44 61, 530 40 26–29, fax (0-22) 530 40 25;
Fotoskład: Jacek Obrusiewicz, tel. (0–22) 530 42 50;
Produkcja: Elżbieta Stamler, tel. 530 42 24
Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa

01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72,
tel. (22) 530 40 35, 530 40 40, fax 530 40 39,
w Internecie: www.gazetaprawna.pl, e-mail: gp@infor.pl

Prawo i Życie

Redaktor prowadzący: Zbigniew Biskupski, tel. 530 40 99
Sekretarz redakcji: Ewa Ciechanowska, tel. 530 42 50

TELEFONICZNY DYŻUR EKSPERTA

W czwartek (5 maja)

OPODATKOWANIE DOCHODÓW Z WYNAJMU MIESZKAŃ

Na pytania czytelników będzie odpowiadał ekspert z naszej redakcji

Zbigniew Biskupski

Dzwoń w godz. 10.00 – 12.00 pod numer telefonu

(0-22) 530 40 99

Wszystko o przekraczaniu granic

4 MAJA 2005 R.

w godz. od 12.00 do 14.00

pod nr. telefonu (22) 500 45 01

– na pytania czytelników Gazety Prawnej

odpowiadają specjaliści, funkcjonariusze Komendy

Głównej Straży Granicznej

Co warto wiedzieć o dokumentach podróży

Dowód osobisty jest dokumentem potwierdzającym zarów-

no tożsamość, jak i obywatelstwo polskie jego posiadacza, po-
dobnie jak paszport. Obywatel może więc w oparciu o ten do-
kument załatwić wszystkie sprawy, do załatwienia których po-
trzebny jest paszport. Będą to m.in. sprawy bankowe, zdrowot-
ne, ubezpieczeniowe, celne itd. Tak stanowią przepisy obowią-
zujące od 1 maja 2004 r. Praktyka pierwszych dni po przystą-
pieniu Polski do UE pokazała, że zdarzały się pojedyncze
przypadki, kiedy obywatele Polski mieli kłopoty na europej-
skich granicach i musieli tłumaczyć, że książeczkowy dowód
osobisty jest tak samo ważny jak plastikowy. I że o tym stano-
wią nie tylko polskie, ale także europejskie przepisy. Nie każ-
dy był na tyle przezorny, aby wymienić przed wyjazdem stary
dowód na nowy. Nie dotarły do nas sygnały, aby Polacy byli
„wypraszani” z pasów odpraw przeznaczonych wyłącznie dla
podróżnych z państw UE.

Zgodnie z europejskimi przepisami

Zgodnie z nowelizacją ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r.

o ewidencji ludności i dowodach osobistych: „dowód osobisty
jest dokumentem: stwierdzającym tożsamość osoby, poświad-
czającym obywatelstwo polskie oraz uprawniającym obywateli
polskich do przekraczania granic państw członkowskich Unii
Europejskiej”. Podstawą nowelizacji polskich przepisów jest
Dyrektywa Rady Europy 68/360/EWG z dnia 15 października
1968 r. w sprawie zniesienia ograniczeń w przemieszczaniu się
i pobycie obywateli państw członkowskich i ich rodzin we
Wspólnocie. Art. 2 dyrektywy stanowi, iż: „prawo swobodnego
przekraczania granicy jest realizowane poprzez wystawienie
ważnego dowodu tożsamości lub paszportu”.

Warto sprawdzić ważność dowodu

Dowód osobisty jest ważny 10 lat od daty jego wydania. Do-

wód wydany osobie, która nie ukończyła 18 roku życia, jest
ważny 5 lat. Natomiast dowód wydany osobie, która ukończy-
ła 65 rok życia, jest ważny na czas nieoznaczony, jeżeli osoba
ta zwróciła się o wydanie dowodu osobistego z takim termi-
nem ważności.

Osoba, która utraciła dowód osobisty, jest obowiązana nie-

zwłocznie zawiadomić o tym najbliższy organ gminy. Organ
ten wydaje zaświadczenie o utracie dowodu osobistego, waż-
ne do czasu wydania nowego dokumentu. W razie znalezienia
własnego dowodu osobistego, zgłoszonego jako utracony, na-
leży niezwłocznie zawiadomić o tym organ gminy, któremu
złożono wniosek o wydanie nowego dowodu osobistego, jeże-
li w miejsce zgłoszonego jako utracony nie został jeszcze wy-
dany nowy dokument.

Co daje obywatelstwo unijne

Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej obywatele

polscy automatycznie uzyskali obywatelstwo unijne. Chodzi
nie tylko o prawo do swobodnego przemieszczania się
i przebywania na terytorium państw członkowskich, ale tak-
że do korzystania z europejskich instytucji i urzędów oraz
prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium
państw unijnych. Obywatelstwo unijne nie stanowi kolizji
z obywatelstwem narodowym. Nie narusza zasady zawartej
w art. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie pol-
skim, zgodnie z którą „obywatel polski w myśl prawa pol-
skiego nie może być uznawany równocześnie za obywatela
innego państwa”. Obywatelstwo unijne jest więc automa-
tyczne i jednocześnie wtórne wobec obywatelstwa narodo-
wego. Obywatelstwa unijnego nie można nikogo pozbawić,
nie można się też jego zrzec.

Obywatel polski posiadający podwójne obywatelstwo nie

może być równocześnie uznawany za obywatela innego pań-
stwa i ma obowiązek legitymować się polskim dokumentem.
Jeśli do kontroli okaże paszport innego państwa, zostanie
uznany za cudzoziemca i będzie traktowany zgodnie z obowią-
zującymi przepisami.

Paszport droższy, ale pewniejszy

Za wydanie paszportu uprawniającego do wielokrotnych

wyjazdów za granicę należy zapłacić 100 zł, za wydanie nowe-
go dowodu osobistego – 30 zł. Obydwa dokumenty są ważne
10 lat od daty wydania. Prawdopodobnie wiele osób zrezygnu-

je z ubiegania się o paszport. Można też założyć, że osoby, któ-
rym odmówiono wydania paszportu, będą mogły swobodnie
przekraczać granice, posługując się wyłącznie dowodem oso-
bistym.

Dowód osobisty trzeba mieć

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, osoba będąca

obywatelem polskim i zamieszkała w Rzeczypospolitej Pol-
skiej jest zobowiązana posiadać dowód osobisty: od ukoń-
czenia 18 roku życia, oraz od ukończenia 15 roku życia (je-
żeli pozostaje w stosunku pracy lub nie zamieszkuje wspól-
nie z osobami, pod których władzą rodzicielską lub opieką
się znajduje, albo nie pozostaje pod władzą rodzicielską lub
opieką). Nie obowiązek, ale prawo do posiadania dowodu
osobistego ma osoba, będąca obywatelem Polski, która
ukończyła 13 rok życia. We wniosku o dowód osobisty nale-
ży podać następujące dane:

◗

nazwisko i imię (imiona) oraz imiona rodziców i nazwisko
rodowe,

◗

data i miejsce urodzenia,

◗

adres zamieszkania na pobyt stały (czasowy),

◗

wzrost w centymetrach i kolor oczu,

◗

numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Syste-
mu Ewidencji Ludności (PESEL),

◗

nazwa organu wydającego, data wydania, numer dowodu
osobistego.

Dowód osobisty wydaje organ gminy, właściwy ze wzglę-

du na adres zamieszkania. Koszt 30 zł (zwolnienia od opłat
dają: wada techniczna dokumentu, administracyjna zmiana
nazwy miejscowości, ulicy lub numeru domu, utrata dowodu
wskutek klęski żywiołowej, przebywanie w domach opieki
społecznej i in).

Paszport lepiej mieć

Każdy obywatel Polski ma prawo do otrzymania paszportu.

Pozbawienie lub ograniczenie tego prawa może nastąpić tylko
w przypadkach przewidzianych ustawą. Wydania paszportu
w kraju odmawia się na wniosek:

oradnik w

kacyjn

◗

sądu prowadzącego przeciw osobie ubiegającej się o pasz-
port postępowanie w sprawie karnej lub cywilnej,

◗

Prokuratora generalnego w sprawie osoby ubiegającej się
o paszport, co do której podjęto czynności związane z prze-
jęciem ścigania o przestępstwo popełnione za granicą,

◗

organu prowadzącego przeciw osobie ubiegającej się o pasz-
port postępowanie przygotowawcze lub wykonawcze w spra-
wie karnej o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego
albo w sprawie karnej skarbowej.

Paszport wydaje wojewoda (w kraju) lub konsul (za grani-

cą). Koszt: 100 zł (jednokrotny wyjazd za granicę 50 zł), ist-
nieją ulgi dla dzieci, młodzieży, kombatantów.

Odmowa wydania paszportu

Wydania paszportu w kraju można odmówić:

◗

jeżeli osoba ubiegająca się nie wykonała obowiązku ustawo-
wego, a zachodzi uzasadniona obawa, że wyjazd za granicę
osoby zobowiązanej uniemożliwi wykonanie tego obowiązku

i niewykonanie obowiązku znajduje potwierdzenie w orze-
czeniu sądu lub decyzji uprawnionego organu,

◗

w razie prawomocnego skazania osoby ubiegającej się za
przestępstwo popełnione za granicą, o ile czyn podlega
w kraju odpowiedzialności karnej,

◗

na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy, gdy uzyskano, w trybie
przewidzianym w umowach międzynarodowych, potwier-
dzoną informację, że osoba w czasie pobytu za granicą dopu-
ściła się przestępstwa lub wykroczenia z chęci zysku.

www.gazetaprawna.pl

Przekraczamy granice

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

PRAWO I ŻYCIE

Samorzàdy – po roku

w Unii Europejskiej

W PONIEDZIA¸EK

W GAZECIE PRAWNEJ

■

Jak podzieliç obowiàzki mi´dzy w∏adz´ lokalnà
i centralnà

■

Na czym polega nowa polityka spójnoÊci

■

Jak pobudziç aktywnoÊç sektora prywatnego

■

Jak samorzàdy przygotowujà si´
do zarzàdzania publicznego

CZYTELNICY PYTAJĄ

Czyje prawo
do auta z UE

Jakie są zasady korzystania
w naszym kraju z samochodów

zarejestrowanych w UE?

– Obywatel Polski może poruszać się po

kraju pojazdem zarejestrowanym w jednym
z państw członkowskich Unii Europejskiej,
jeżeli jego nazwisko będzie umieszczone
w wystawionym za granicą dowodzie reje-
stracyjnym pojazdu, w rubryce określającej
właściciela pojazdu, czyli będzie właścicie-
lem lub współwłaścicielem pojazdu. Jak
wynika z wyjaśnień Ministerstwa Infra-
struktury, jeżeli natomiast współwłaściciel
pojazdu, obywatel Polski, nie jest zamiesz-
czony w dowodzie rejestracyjnym wysta-
wionym w państwie Unii Europejskiej, to
poruszając się takim pojazdem po teryto-
rium RP musi udokumentować prawo do
posiadania pojazdu, jeżeli pojazd ten nie
jest zarejestrowany na nazwisko osoby pro-
wadzącej pojazd (Konwencja o ruchu drogo-
wym sporządzona w Wiedniu 8.11.1968 r.).
Współwłaściciel, obywatel RP, może rów-

nież złożyć wniosek o rejestrację pojazdu
w Polsce na podstawie art. 73 ust. 1 ustawy
z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu
drogowym (Dz.U. z 2003 r. nr 58, poz. 515
z późn. zm.) do organu rejestrującego, wła-
ściwego ze względu na miejsce jego za-
mieszkania.

Czy musi być „PL”

Czy przy wyjeździe samocho-
dem do krajów Unii Europej-

skiej konieczne jest naklejanie na
szybę tzw. PL-ki?

– Od 1 maja 2004 r. pojazd zaopatrzo-

ny w nową tablicę rejestracyjną z polską
flagą jest zwolniony z obowiązku posiada-
nia naklejki „PL”. Natomiast pojazd ze sta-
rą tablicą rejestracyjną musi zostać ozna-
czony nalepką z czarnym napisem „PL” na
białym tle. Kwestie te regulują nowe prze-
pisy prawa o ruchu drogowym. Wynika
z nich, że obowiązek posiadania nalepki
„PL” będzie uważany za spełniony, jeżeli
na tablicy rejestracyjnej jest umieszczony
znak określający państwo, w którym po-
jazd został zarejestrowany.

Kontrola graniczna

Straż Graniczna może dokonywać kontroli dokumen-

tów pod kątem uprawnienia do przekraczania granicy.
W przejściach granicznych kontrolę graniczną przepro-
wadzają umundurowani funkcjonariusze Straży Granicz-
nej. W przypadku wykonywania czynności służbowych
przez nieumundurowanych funkcjonariuszy Straży Gra-
nicznej, podróżny ma prawo żądać od nich okazania le-
gitymacji służbowej oraz zanotować nazwiska funkcjona-
riuszy, numery legitymacji oraz nazwę organu, który je
wydał.

Kiedy funkcjonariusz skontroluje dokumenty

W ramach kontroli granicznej funkcjonariusze SG są

uprawnieni m.in. do:

◗

kontroli paszportów i innych dokumentów uprawniających
do przekroczenia granicy,

◗

dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawar-
tości bagaży, sprawdzania ładunków,

◗

kontroli dokumentów pojazdów,

◗

wydawania wiz i innych zezwoleń na przekroczenie granicy
państwowej.

Funkcjonariusze dokonujący kontroli mogą także:

◗

zatrzymywać osoby usiłujące popełnić przestępstwo lub
popełniające je, osoby poszukiwane przez organy ściga-
nia albo takie, których tożsamości nie można ustalić,

◗

zatrzymywać i cofać z granicy państwowej do nadawcy szko-
dliwe materiały jądrowe i promieniotwórcze, środki chemicz-
ne i biologiczne, jak również odpady,

◗

funkcjonariusz ma prawo do zadawania pytań związanych
z przekraczaniem granicy, a podróżny jest zobowiązany na te
pytania udzielić odpowiedzi.

Kiedy funkcjonariusz zatrzyma pojazd

Funkcjonariusze Straży Granicznej w zasięgu terytorialnym

przejścia granicznego oraz w strefie nadgranicznej są upraw-
nieni także do zatrzymywania i kontrolowania pojazdów, któ-
rych stan techniczny lub zachowanie się kierowcy budzą uza-
sadnione podejrzenie, że zagrażają one bezpieczeństwu ruchu
drogowego. Mogą także sprawdzić stan zabezpieczenia prze-
wożonych towarów. W uzasadnionych przypadkach funkcjo-
nariusz Straży Granicznej może za pokwitowaniem odebrać
kierowcy prawo jazdy lub dowód rejestracyjny.

Kierowco, reaguj na sygnały

Uczestnik ruchu obowiązany jest stosować się do poleceń

i sygnałów oraz wskazówek wydawanych przez kontrolujące-
go. W trakcie kontroli kierowca jest obowiązany:

◗

zatrzymać pojazd,

◗

trzymać ręce na kierownicy i nie wysiadać z pojazdu, chyba
że zażąda tego kontrolujący,

◗

na polecenie kontrolującego wyłączyć silnik pojazdu i włą-
czyć światła awaryjne.

Kierujący pojazdem lub pasażer pojazdu mogą wysiadać z kon-

trolowanego pojazdu wyłącznie za zezwoleniem kontrolującego.

Kiedy może dojść do przeszukania osoby
lub środka komunikacji

Jeśli zaistnieje uzasadnione podejrzenie, że podróżny popeł-

nił czyn zabroniony prawem, funkcjonariusze Straży Granicz-
nej mogą dokonać przeszukania osobistego osoby podejrza-
nej, przeszukania jego bagaży oraz pojazdu. Przeszukanie oso-
by powinno zostać dokonane przez funkcjonariusza tej samej
płci co przeszukiwana osoba.

Jeśli chcesz złożyć skargę na funkcjonariusza SG

Na działanie funkcjonariuszy SG podróżny może złożyć

skargę. Tryb składania skarg opisany jest na tablicach informa-
cyjnych w przejściach granicznych i innych obiektach Straży
Granicznej. W oddziałach Straży Granicznej funkcjonują tele-
fony zaufania.

Podróżni mogą składać skargi w formie pisemnej lub ustnie

do protokołu:

◗

bezpośrednio w przejściu granicznym,

◗

w Granicznej Placówce Kontrolnej Straży Granicznej,

◗

w Strażnicy Straży Granicznej,

◗

w Komendzie Oddziału Straży Granicznej,

◗

w Komendzie Głównej Straży Granicznej.

Funkcjonariusze Straży Granicznej mają obowiązek re-

spektowania godności osób i przestrzegania zasad kultural-
nego zachowania wobec przekraczających granicę pań-
stwową, a także zapewnienia im bezpieczeństwa podczas
kontroli granicznej.

Jeśli szukasz kontaktu z SG

Osoby przekraczające granicę państwową mogą kierować
swoje uwagi i wnioski związane z funkcjonowaniem Stra-
ży Granicznej do Komendy Głównej Straży Granicznej pod
adresem: 02-514 Warszawa; aleja Niepodległości 100.
Informacji o przepisach obowiązujących w innych pań-
stwach, w tym o przepisach związanych z przekracza-
niem granic państwowych, należy zasięgać w ambasa-
dach i placówkach konsularnych tych państw.

Zasady przekraczania granic

Przekraczanie granicy państwowej możliwe jest wyłącz-

nie w wyznaczonych do tego celu punktach zwanych przej-
ściami granicznymi. Przejścia graniczne są położone na ty-
le gęsto, że dotarcie do najbliższego i przekroczenie grani-
cy zgodnie z przepisami nie powinno stanowić problemu.

Osoby przekraczające granicę obowiązane są posiadać waż-

ny dokument upoważniający do przekraczania granicy pań-

stwowej. Podróżni udający się poza obszar Unii Europejskiej
posługiwać się powinni paszportem i posiadać ważną wizę, je-
śli jest ona wymagana. Obywatele RP udający się do jednego
z krajów Unii Europejskiej mogą posłużyć się paszportem lub
dowodem osobistym starego lub nowego typu. Dokumenty te
potwierdzają tożsamość osoby, która nimi się posługuje. Dlate-
go niedozwolone jest posługiwanie się cudzymi dokumentami

Dokument to nie notatnik. Wszelkich wpisów, zmian
oraz wstawiania pieczątek w paszporcie dokony-
wać mogą jedynie upoważnione instytucje pań-
stwowe.

WARTO WIEDZIEĆ

www.gazetaprawna.pl

oradnik w

kacyjn

lub użyczanie ich innej osobie. Przedstawienie do kontroli cu-
dzego dokumentu jest próbą podszycia się pod osobę, na któ-
rą jest on wystawiony. Takie postępowanie jest przestępstwem.

Gdy dziecko przekracza granicę

Dzieci do lat 16 mogą być wpisane do paszportu prawnego

opiekuna (rodzica), co upoważnia je do przekraczania grani-
cy pod jego opieką. Same nie mogą one podróżować za grani-
cę legitymując się paszportami opiekunów z wpisanymi swo-
imi danymi. Natomiast dziecko posiadające własny paszport
może przekraczać granicę w towarzystwie osób innych niż ro-
dzice lub prawni opiekunowie, bez dodatkowego dokumentu,
typu zgoda rodziców, akt notarialny itp.

Wpisów w rubryce „Dzieci” także dokonują wyłącznie

urzędnicy wydziału spraw obywatelskich odpowiedniego urzę-
du administracji lokalnej.

Kontrola poza przejściem granicznym

Na obszarze Unii Europejskiej podróżny może zostać

skontrolowany nie tylko w przejściu granicznym, ale
praktycznie w dowolnym miejscu terytorium UE. Kon-
trola może dotyczyć zarówno dokumentów, jak i przewo-

żonych towarów. Co więcej, podróżny wybierający się do
RFN może tam spotkać nie tylko funkcjonariuszy np. Fe-
deralnej Straży Granicznej tego państwa, ale także funk-
cjonariuszy służb celnych i innych. Te same zasady doty-
czą także krajów należących do Europejskiego Obszaru
Gospodarczego (Norwegia, Islandia, Liechtenstein).

Uczestnicy kolonii i obozów na granicy

Dzieci i młodzież w zorganizowanych grupach przekraczają

granicę na ogólnych zasadach na podstawie paszportów,
a w krajach Unii Europejskiej na podstawie dowodów osobi-
stych. Wyjątkiem od tej reguły są Słowacja, Czechy i Niemcy
stosujące szczególne regulacje w tej kwestii. Na Słowację i do
Czech zorganizowane grupy dzieci i młodzieży (uczniów) mo-
gą wyjechać w ramach małego ruchu granicznego na podstawie
imiennych list zawierających dane personalne i zdjęcie dziecka
oraz potwierdzenie zameldowania na pobyt stały lub czasowy
w jednej z gmin w pasie małego ruchu granicznego (mrg). Listę
taką musi poświadczyć urzędnik w gminie leżącej w pasie mrg.

Federalna Straż Graniczna honoruje natomiast listy

uczniów wystawione dla grup od 5 do 50 osób, które zawiera-
ją dane osobowe wraz z przynależnością państwową dzieci
oraz dane kierownika grupy. Na liście musi być wskazany
okres ważności. Na liście musi być jednoznacznie stwierdzo-
ne, że uczniowie mieszkają w Polsce i mają prawo powrotu do
naszego kraju. Musi być też imiennie wskazany opiekun gru-
py, z podaniem dokumentu, którym się legitymuje. Lista osób
powinna być zaopatrzona w pieczęć organizatora wyjazdu.

Czy Straż Graniczna może nie zezwolić
na wyjazd obywatela RP z kraju

Jest to możliwe w niektórych przypadkach:

◗

oprócz przyczyn formalnoprawnych, jak np. zatrzymanie
paszportu przez sąd, figurowanie w rejestrze osób poszuki-
wanych itp., powodem niedopuszczenia do wyjazdu z kraju
mogą być też wady dokumentu paszportowego, np.:

– zniszczenie dokumentu,
– dokonanie w nim samowolnych zmian,
– odklejenie się folii zabezpieczającej zdjęcie,
– zniszczone zdjęcie uniemożliwiające jednoznaczną iden-

tyfikację podróżnego.

We wszystkich tych przypadkach funkcjonariusz Straży Gra-

nicznej może podejrzewać, że dokument został sfałszowany. Mu-
si wtedy zatrzymać go, żeby fachowcy mogli sprawdzić, czy nie
popełniono przestępstwa. Dokonanie samowolnych wpisów
w paszporcie lub dowodzie osobistym jest już przestępstwem. In-

nym powodem niezezwolenia na wyjazd obywatela z kraju może
być przeterminowanie paszportu. Paszport ma swój okres ważno-
ści. Kiedy minie, nawet następnego dnia, paszport przestaje być
urzędowym dokumentem i traci ważność. Warto więc sprawdzać,
ile czasu zostało do końca ważności paszportu, i odpowiednio
wcześnie wystąpić z wnioskiem o wystawienie nowego. Straż Gra-
niczna może nie zezwolić na wyjazd podróżnego także wtedy, kie-
dy nie posiada on wizy kraju, do którego jedzie, i wiz tranzyto-
wych krajów, przez które będzie przejeżdżał drogą lądową. Oczy-
wiście, jeśli takie wizy są w tych krajach wymagane.

Poproś funkcjonariusza o stempel

Wyjeżdżając z kraju warto poprosić funkcjonariusza o wbi-

cie do paszportu stempla kontroli granicznej z datą. Może to
mieć znaczenie przy ustalaniu czasu pobytu na terenie innego
państwa przez tamtejsze władze. Funkcjonariusz Straży Gra-
nicznej nie ma obowiązku wbijania stempla do każdego kon-
trolowanego paszportu. Nie może jednak odmówić, jeśli zo-
stanie o to poproszony.

Przekraczanie granicy samochodem

Kierowcy przekraczający granicę muszą posiadać ważny do-

wód rejestracyjny pojazdu, prawo jazdy i dowód ubezpieczenia.
Jeśli wyjeżdżamy poza granice UE, także tzw. zieloną kartę.
Brak tych dokumentów może spowodować przerwanie podró-
ży. Brak potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia odpo-
wiedzialności cywilnej OC przy wyjeździe z kraju skutkuje obo-
wiązkiem wpłacenia sumy pieniędzy na rzecz Ubezpieczenio-
wego Funduszu Gwarancyjnego (o szczegółach ubezpieczeń
komunikacyjnych: dalej).

Przekraczanie granicy autobusem

Kierowcy autobusów zobowiązani są do posiadania:

1. koncesji na wykonywanie międzynarodowego transportu

drogowego,

Przekraczamy granice

PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

CZYTELNICY PYTAJĄ

Czy wyjazd do kraju UE
na dłużej niż 3 miesiące
wymaga wizy

Planuję wyjazd do Portugalii na trzy, a może więcej
miesięcy, czy powinienem zwrócić się o wizę?

TAK.

W przypadku wyjazdu do krajów UE na okres
dłuższy niż 3 miesiące należy zalegalizować

swój pobyt poprzez wystąpienie z wnioskiem o udzielenie
zezwolenia na pobyt dla obywateli Unii Europejskiej. Dla
uzyskania zezwolenia należy zwrócić się do odpowiedniej
jednostki administracyjnej (ambasada, konsulat, komisa-
riat policji, urząd do spraw cudzoziemców). Zgodnie z obo-
wiązującymi przepisami procedura podjęcia decyzji
o udzielenie zezwolenia na taki pobyt powinna zostać za-
kończona w ciągu 6 miesięcy od daty złożenia aplikacji.

Czy możliwa jest odmowa
wydania paszportu

Czy pomimo złożenia wniosku oraz niezbędnych do-
kumentów do biura paszportowego mogę być nara-
żony na odmowę tego dokumentu?

TAK.

Wydania paszportu w kraju odmawia się na
wniosek:

◗

sądu prowadzącego przeciw osobie

ubiegającej się o paszport postępowanie w sprawie karnej
lub cywilnej

◗

Prokuratora generalnego w sprawie osoby

ubiegającej się o paszport, co do której podjęto czynności
związane z przejęciem ścigania o przestępstwo popełnione
za granicą

◗

organu prowadzącego przeciw osobie ubiegają-

cej się o paszport postępowanie przygotowawcze lub wyko-
nawcze w sprawie karnej o przestępstwo ścigane z oskarże-
nia publicznego albo w sprawie karnej skarbowej.

Czy należy zgłosić kradzież
dokumentu

Czy w razie kradzieży lub zgubienia dowodu osobi-
stego podczas podróży po krajach Unii Europejskiej
powinnam zgłosić ten fakt na policji kraju, w którym
przebywam?

TAK.

W razie utraty (kradzieży) dowodu osobistego
w państwie członkowskim Unii Europejskiej

należy o tym fakcie zgłosić na policję (podobnie jak w Pol-
sce) i zażądać wydania na tę okoliczność stosownego za-
świadczenia, a następnie – po powrocie do kraju – złożyć
we właściwym organie gminy wniosek o wydanie nowego
dowodu osobistego.

Czy z powodu niepłacenia
podatków można mieć
kłopoty paszportowe

Czy to prawda, że z powodu zarzutów urzędu skar-
bowego stawianych firmie, której jestem właścicie-
lem, a także innych drobnych konfliktów z prawem
podczas poprzednich wakacji we Włoszech mogę
nie otrzymać nowego paszportu?

TAK.

Wydania paszportu w kraju można odmówić:

◗

jeżeli osoba ubiegająca się o paszport nie wy-

konała obowiązku ustawowego, a zachodzi uzasadniona
obawa, że wyjazd za granicę osoby zobowiązanej uniemoż-
liwi wykonanie tego obowiązku i niewykonanie obowiązku
znajduje potwierdzenie w orzeczeniu sądu lub decyzji
uprawnionego organu, a także

◗

w razie prawomocnego skazania osoby ubiegającej się
o paszport za przestępstwo popełnione za granicą, o ile
czyn podlega w kraju odpowiedzialności karnej,

◗

na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy, gdy uzyskano,
w trybie przewidzianym w umowach międzynarodo-
wych, potwierdzoną informację, że osoba w czasie po-
bytu za granicą dopuściła się przestępstwa lub wykro-
czenia z chęci zysku.

Kto nie będzie wpuszczony do Polski

Na terytorium RP Straż Graniczna może nie zezwolić na
wjazd cudzoziemca, który posługuje się nieważnym pasz-
portem, nie posiada polskiej wizy, jeśli jest ona wymaga-
na. W takich przypadkach organ SG jest zobowiązany do
wydania odpowiedniej decyzji. Wobec cudzoziemców,
którzy nie posiadają wymaganej kwoty pieniędzy lub ist-
nieje podejrzenie, że wjeżdżają do naszego kraju w celu
innym, niż deklarowany – podejmowane jest postępowa-
nie administracyjne, zakończone decyzją od której przy-
sługuje zażalenie. Nie zezwala się także na wjazd cudzo-
ziemcom, którzy figurują w wykazie osób niepożądanych
na terytorium RP.
Każdy obywatel Polski ma prawo powrócić bez względu
na to, czy posiada dokument uprawniający do przekro-
czenia granicy, czy utracił go np. w wyniku kradzieży.

W skład Unii Europejskiej wchodzą

Wpis dzieci do dowodu osobistego starego typu nie daje
podstaw do przekraczania granic wewnętrznych Unii Eu-
ropejskiej. Dzieci podróżujące po UE muszą mieć własny
dokument uprawniający do przekroczenia granicy lub być
wpisane do paszportu opiekuna, z którym przekraczają
granicę.

WARTO WIEDZIEĆ

◗

Austria

◗

Belgia

◗

Cypr

◗

Czechy

◗

Dania

◗

Estonia

◗

Finlandia

◗

Francja

◗

Grecja

◗

Hiszpania

◗

Holandia

◗

Irlandia

◗

Litwa

◗

Luksemburg

◗

Łotwa

◗

Malta

◗

Niemcy

◗

Polska

◗

Portugalia

◗

Słowacja

◗

Słowenia

◗

Szwecja

◗

Węgry

◗

Wielka Brytania

◗

Włochy

Czego nie wolno robić z dokumentem

◗

wyrywać kartek z paszportu – kartki są ponumerowa-
ne i funkcjonariusz SG sprawdza, czy żadnej z nich nie
brakuje,

◗

przycinać okładek paszportu, żeby pasowały do opraw-
ki – lepiej kupić taką oprawkę, która będzie pasowała,

◗

dopisywać czegokolwiek na stronach paszportu,
z wyjątkiem wpisu ołówkiem w wyznaczonym miej-
scu nazwiska i adresu osoby, którą należy powiado-
mić w razie wypadku.

Pamiętaj o legitymacji ze zdjęciem

Uczestnicy wycieczki muszą mieć legitymacje szkolne ze
zdjęciem, opiekun zaś musi legitymować się paszportem lub
dowodem osobistym. Opiekun musi mieć też dokument po-
świadczający, że jest osobą odpowiedzialną za grupę.

oradnik w

kacyjn

2. zezwolenia na przewóz osób w ramach międzynarodowego

transportu drogowego – przy przewozach liniowych,

3. formularza jazdy – przy wykonywaniu przewozu okazjonal-

nego, wahadłowego lub przewozu osób na potrzeby własne.
Straż Graniczna jest uprawniona do kontroli dokumentów

wyszczególnionych w poz. 2 i 3, Urząd Celny dodatkowo
z poz. 1.

Przekraczanie granicy morskiej

Odprawie granicznej w portach morskich podlegają wyłącz-

nie jednostki, których kapitanowie jako cel rejsu deklarują
port znajdujący się poza wodami terytorialnymi RP. Jednost-
ki, których trasa rejsu nie przekracza linii granicy odległej
o ok. 12 mil morskich od brzegu, nie podlegają kontroli gra-
nicznej. Ich kapitanowie i szyprowie muszą mieć jednak doku-
menty wymagane przez Urząd Morski oraz dokument po-
świadczający tożsamość.

◗

Małe jachty

Odprawa graniczna małych jachtów odbywa się w marinie

portu wyznaczonego jako morskie przejście graniczne dla ma-
łych jednostek. Załoga ma obowiązek posiadania ważnych
paszportów, jeśli płyną do Federacji Rosyjskiej, a jeśli celem
rejsu jest kraj Unii Europejskiej, dowodów osobistych. Kapi-
tan jachtu przedstawia do kontroli granicznej dodatkowo listę
załogi sporządzoną w dwóch egzemplarzach, w której zawar-
te muszą być takie informacje, jak: nazwa i rodzaj łodzi, port
macierzysty, imiona i nazwiska oraz daty i miejsca urodzenia
całej załogi, numery paszportów, obywatelstwo poszczegól-
nych członków załogi, potwierdzenie danych własnoręcznym
podpisem kapitana jednostki.

◗

Jachty morskie

Jachty morskie większych rozmiarów, które wymagają kil-

kunasto- lub kilkudziesięcioosobowej załogi, oraz statki dale-
komorskie są odprawiane w porcie przy nabrzeżach. Wszyscy
członkowie załogi muszą posiadać ważne książeczki żeglarskie
z wpisanym zamustrowaniem na określonej jednostce, pakiet
świadectw ukończenia wymaganych kursów ogólnych (BHP,
ITR itp.) oraz kursów wymaganych na określonym stanowi-
sku. Pasażerowie na tych jachtach czy też statkach podróżują
na podstawie paszportów lub innych dokumentów przewidzia-
nych w umowach międzynarodowych.

◗

Wolny przepływ

Statki morskie, które nie zawijają do portów polskich, korzy-

stają z prawa tzw. wolnego przepływu i nie podlegają odprawie
granicznej.

Przekraczanie granicy w przejściu lotniczym

W lotniczych przejściach granicznych zasady ruchu gra-

nicznego są podobne jak przy przekraczaniu granicy pieszo
przez przejścia ogólnodostępne na granicy zewnętrznej Unii
Europejskiej. Różnice spowodowane są zasadami bezpie-
czeństwa lotów i dotyczą organizacji odprawy granicznej
oraz bagażu, jaki można ze sobą zabrać na pokład samolotu.

Czas odprawy granicznej zależny jest od zagrożenia związa-

nego z podróżą do wybranego kraju. Jeśli samolot leci do kra-
ju zagrożonego terroryzmem, jak np. Izrael czy Stany Zjedno-
czone, odprawa zaczyna się nawet na 4 godziny przed odlo-
tem samolotu. Na liniach europejskich ok. 2 godzin.

Przestrzegaj zasad bezpieczeństwa,
wchodząc na pokład samolotu

Ze względów bezpieczeństwa na pokład samolotu (w baga-

żu podręcznym) nie wolno wnosić żadnych:

◗

ostrych narzędzi (scyzoryków, noży, sztućców, cążek, noży-
czek, pilników), a także dezodorantów,

◗

materiałów wybuchowych (w tym ogni sztucznych, petard
itp., a także zapalniczek na paliwo inne niż gaz, paliwa oraz
zbiorniczków wymiennych do zapalniczek), zapałki lub za-
palniczkę gazową wolno mieć wyłącznie przy sobie do użyt-
ku osobistego,

◗

pojemników zawierających substancje żrące (akumulatory,
baterie litowe),

◗

urządzeń z substancjami drażniącymi lub obezwładniający-
mi (np. rozpylacze pieprzowe),

◗

sprężonych gazów bez względu na to, czy są palne, czy też
nie (zasada ta dotyczy także butli dla płetwonurków, zaś nie
dotyczy zbiorniczków z dwutlenkiem węgla napędzającym
protezy kończyn)

◗

substancji utleniających,

◗

trucizn, środków owadobójczych i chwastobójczych,

◗

materiałów radioaktywnych (nie dotyczy izotopowych roz-
ruszników serca),

◗

innych przedmiotów i substancji niebezpiecznych,

◗

broni palnej i amunicji.

Co wolno zabrać w bagażu podręcznym

Do kabiny pasażerskiej wolno zabrać:

◗

damską torebkę, portmonetkę lub portfel,

◗

płaszcz, kurtkę, koc lub inne okrycie,

◗

parasol lub laskę,

◗

mały aparat fotograficzny, lornetkę,

◗

ograniczoną ilość książek i gazet,

◗

pożywienie dla niemowlęcia do spożycia podczas lotu,

◗

całkowicie składany fotel inwalidzki, parę kul, o ile są pasaże-
rowi niezbędne.

Szczegółowe tabele materiałów niebezpiecznych dopusz-

czonych i niedopuszczonych do przewozu samolotami dostęp-
ne są w międzynarodowych portach lotniczych. Szczegółowa
lista przedmiotów zabronionych stanowi załącznik do ob-
wieszczenia prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 20
stycznia 2005 r.

Na wszelki wypadek ksero

Dobrze jest wykonać sobie ksero tej strony paszportu (doku-

mentu), gdzie jest zdjęcie i dane osobowe. Kartkę z kserokopią
należy schować dobrze w miejscu, gdzie nie chowamy żadnych
dokumentów ani żadnych pieniędzy. Jeśli dokument zostanie
zgubiony, skradziony lub zniszczony, kartka ta pomoże w szyb-
kim wyrobieniu nowego dokumentu. Jeśli jednak dojdzie do
najgorszego, należy jak najszybciej udać się do najbliższego
konsulatu, gdzie zostanie wyrobiony paszport tymczasowy.

Zakaz wjazdu do jednego z krajów UE

Jeżeli przed 1 maja 2004 roku obywatel RP otrzymał w jed-

nym z państw Unii zakaz wjazdu na terytorium UE, to w dniu
wstąpienia Polski do Unii zakaz ten automatycznie został znie-
siony. Obywatel RP, który przed 1 maja 2004 r. otrzymał za-
kaz wjazdu do RFN, może pojechać np. do Francji, natomiast
w kwestii wjazdu do RFN musi wystąpić do władz tego kraju
z wnioskiem o zniesienie zakazu. W indywidualnych przypad-
kach należy kontaktować się z ambasadą państwa, które wyda-
ło zakaz.

www.gazetaprawna.pl

Przekraczamy granice

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

PRAWO I ŻYCIE

Czy zniesienie granic
oznacza zniesienie ceł

Czy wraz ze zniesieniem kontroli na granicach pań-
stwowych zostały zlikwidowane kontrole celne na
obszarze Unii Europejskiej?

TAK.

Od dnia akcesji RP do Unii Europejskiej znie-
siono kontrole celne. Oznacza to zniesienie li-

mitów ilości zakupionych i przewożonych towarów, ale tyl-
ko pod warunkiem, że będą służyły do użytku osobistego
i nie będą odsprzedawane. Handel oraz odstępowanie to-
warów stanowi naruszenie prawa i zagrożone jest karą –
konfiskatą towaru i pojazdu, którym towar był przewożony.

Czy państwo UE wyłoży
środki na leczenie

Czy wyjeżdżając na wycieczkę po Europie mogę li-
czyć na pomoc w pokryciu kosztów leczenia?

TAK.

Osoby opłacające składki na NFZ, podróżują-
ce po krajach UE, mają prawo do skorzystania

z opieki medycznej w ramach ubezpieczenia. Udając się do
lekarza poza granicami kraju należy posiadać dokument

potwierdzający fakt ubezpieczenia (w UE rolę tę pełnią for-
mularze serii E-...). W przypadku wyjazdu turystycznego
jest to druk E-111 (przed wyjazdem należy potwierdzić pra-
wo do ubezpieczenia w odpowiednim oddziale NFZ).
W każdym z państw UE obowiązują inne zasady udzielania
świadczeń. Jeżeli w danym kraju obowiązuje współpłacenie
– trzeba będzie zapłacić za świadczenia na miejscu, a po
powrocie ubiegać się o należny zwrot kwoty.

Czy we wszystkich krajach
UE płacimy w euro

Wybieramy się na samochodową wycieczkę po kra-
jach południowej Europy, nie wykluczamy więk-
szych zakupów; czy we wszystkich krajach tzw. sta-
rej Piętnastki unijnej obowiązuje euro?

NIE.

W Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Grecji, Ho-
landii, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburgu, Niem-

czech, Portugalii i Włochach obowiązującą walutą jest eu-
ro. Dodatkowo euro jest używane w Andorze, Monako,
San Marino i Watykanie. Dania, Szwecja i Wielka Brytania
zachowały dotychczasowe waluty. Wprawdzie z dniem
1 maja 2004 r. znikły granice celne pomiędzy krajami Unii
Europejskiej a Polską, turyści podróżujący po krajach Unii
podlegają jednak ograniczeniom dotyczącym wwozu ilości

zakupionych i przewożonych towarów przeznaczonych do
użytku osobistego i nie podlegających odsprzedaży. Pojęcie
„do użytku osobistego” zawiera w sobie przeznaczenie
przewożonych towarów na prezenty, jednakże ich sprzedaż
jest naruszeniem prawa i grozi ich konfiskatą oraz dodatko-
wą karą. Odebraniu może również podlegać pojazd, któ-
rym towary są przewożone.

Czy Straż Graniczna może
nie uznać starego
dowodu osobistego

W czerwcu wybieram się na wczasy do Włoch, czy
mogę się spodziewać, że strażnik na granicy zakwe-
stionuje mój dość już sfatygowany dokument w po-
staci książeczkowej, czyli stary dowód?

NIE.

Stary dowód może być zakwestionowany tylko
w sytuacji, gdy np. na jego podstawie ustalenie

tożsamości jego posiadacza będzie utrudnione lub z uwagi
na stopień zużycia powstanie wątpliwość co do autentycz-
ności dokumentu. Do czerwca zostało sporo czasu, więc
radzimy wyrobić sobie nowy dokument. W tym celu nale-
ży złożyć we właściwym organie gminy wniosek o wymia-
nę dowodu osobistego.

JKR

CZYTELNICY PYTAJĄ

Tylko z rejestracją unijną

Obywatele RP mogą na terytorium Polski kierować tylko
pojazdami zarejestrowanymi na obszarze Unii Europej-
skiej. Tak więc przy wjeździe do kraju pojazdem zareje-
strowanym poza granicą UE obywatel Polski musi wyka-
zać się prawem pobytu czasowego lub stałego na teryto-
rium innego państwa lub prawem do zatrudnienia za
granicą. Jeśli pojazd został zakupiony za granicą, należy
fakt ten zgłosić podczas odprawy granicznej w celu do-
pełnienia formalności.

Uwaga, mandaty

Pasażerów autokarów obowiązują ogólne zasady ruchu
granicznego. Za naruszenie przepisów, w szczególności
za brak właściwych dokumentów, przewoźnik może zo-
stać ukarany (np. za przewóz osób, które nie spełniają
podstawowych warunków wymaganych przy wjeździe
do danego kraju).

Nie kuś złodzieja

O paszport, a także o inne dokumenty upoważniające do
przekraczania granicy państwa należy dbać. Dobrze jest
w czasie podróży nie trzymać tych dokumentów w kurt-
kach, marynarkach, torebkach itp. częściach garderoby,
które często się gubi. Powinny one znajdować się jak naj-
dalej od portfela lub portmonetki z pieniędzmi. Najlepiej,
gdy są umieszczone w schowku w samochodzie lub
w bagażu i wyjmowane tylko w przypadku kontroli upo-
ważnionych służb. W hotelu najlepiej oddać paszport do
hotelowego sejfu. Dokumenty powinny być włożone
w oprawkę chroniącą je przed zniszczeniem.

www.gazetaprawna.pl

oradnik w

kacyjn

Przekraczamy granice

PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

Przejścia graniczne

Rodzaj ruchu granicznego

Lokalizacja przejścia

i miejsca przekraczania granicy, rodzaj, kod

woj.

gmina

Odcinek granicy z Federacją Rosyjską (232,04 km)

Braniewo – Mamonowo

O, T

Braniewo

Gronowo – Mamonowo

O, T (RP-FR do 6 t mc)

Bezledy – Bagrationowsk

O, T (międzynarodowy do 8 t)

Bartoszyce

Gołdap – Gusiew

O, T (samochody o mc do 7,5 t)

Gołdap

Odcinek granicy z Republiką Litewską (103,05 km)

Budzisko – Kalwarija

O, T

PDL

Szypliszki

Trakiszki – Mockawa

O, T

PDL

Puńsk

Ogrodniki – Lazdijaj

O, T (pojazdami o mc do 7.5 t z wyłączeniem PDL

Sejny

ŁN, KF i KW)

Odcinek granicy z Republiką Białoruś (418,25 km)

Kuźnica – Grodno

O, T

PDL

Kuźnica

Kuźnica – Bruzgi

O, T

PDL

Bobrowniki – Bierestowica

O, T

PDL

Gródek

Białowieża Piererow

D, O, pieszo i rowerami

Czeremcha – Wysokolitowsk

O, T

PDL

Czeremcha

Połowce – Pieszczatka

O dla ob.RP i RB (bez autobusów)

PDL

Terespol – Brześć

O, T

PDL

Terespol – Brześć

O, T (samochody zarejestrowane jako

PDL

osobowo-ciężarowe)

Sławatycze – Domaczewo

O (bez autobusów), T (samochody do 3,5 t

PDL

Sławatycze

mc z wyjątkiem towarów objętych procedurą TIR)

Odcinek granicy z Ukrainą (535,18 km)

Dorohusk – Jagodzin

O, T

LBE

Dorohusk

Dorohusk – Jagodzin

O, T

LBE

Zosin – Ustiług

LBE

Hrubieszów – Włodzimierz

O, T

LBE

Hrubieszów

Wołyński

Hrebenne – Rawa Ruska

O, T

LBE

Lubycza
Królewska

Hrebenne – Rawa Ruska

LBE

Korczowa – Krakowiec

O, T

PKP

Radymno

Przemyśl – Mościska

O, T

PKP

Przemyśl

Medyka – Szeginie

O, T

PKP

Medyka

Krościenko – Smolnica

O (so, mikrobusy), T (mc do 3,5 t)

PKP

Krościenko – Chyrow

O (RP i U)

PKP

Odcinek granicy z Republiką Słowacką (541,08 km)

Łupków – Palota

O, T, MRG

PKP

Radoszyce – Palota

O, T (pojazdami o mc do 7,5 T), MRG

PKP

Barwinek – Vysny Komarnik

O, T, MRG

PKP

Konieczna – Becherov

O, T (o mc do 7,5 t), MRG

PKP

Ujście Gorlickie

Muszynka – Kurov

O, T (pojazdami o mc do 7,5 T), MRG

MŁP

Krynica

Muszyna – Plavec

O, T, MRG

MŁP

Muszyna

Leluchów – Circ

O, T (o mc do 7,5T), MRG

MŁP

Piwniczna – Mnisek

O, MRG

MŁP

Piwniczna

nad Popradom

Niedzica – Lysa

O, MRG

MŁP

Łapsze Niżne

nad Dunajcom

Jurgów – Podspady

O, T (pojazdami o mc do 7,5 T), MRG

MŁP

Bukowina
Tatrzańska

Łysa Polana – Tatranska

MŁP

Javorina

O, T, MRG

Chochołów – Sucha Hora

O, T (o mc do 7,5 t,), MRG

MŁP

Czarny Dunajec

Chyżne – Trstena

O, T, MRG

MŁP

Jabłonka

Winiarczykówka – Bobrov

O, T (o cc do 7,5 t), MRG

Korbielów – Oravska Polhora

O, T (o mc do 7,5 t w godz. 5.00–22.00

MŁP

i do 3,5 t w godz. 22.00-5.00

– z wyłączeniem KF i KW), MRG

Ujsoły – Novot

O, T (o mc do 7,5 t w godz.5.00–0.00

MŁP

Ujsoły

i do 3,5 t w godz. 00.00-5.00
– z wyłączeniem KF i KW), MRG

Zwardoń – Skalite

O, T, MRG

MŁP

Rajcza

Zwardoń-Myto – Skalite

O, T (o mc do 7,5 t), MRG

MŁP

Odcinek granicy z Republiką Czeską (789,79 km)

Jasnowice – Bukovec

O (bez autobusów), MRG

ŚL

Istebna

Leszna Górna – Horni Listna

O, MRG

ŚL

Goleszów

Cieszyn (m. Wolności,

O (bez autobusów), MRG

ŚL

Cieszyn

m. Przyjaźni) -
Cesky Tesin
(m. Svobody, m. Druzby)

Cieszyn – Cesky Tesin

O, T, MRG

ŚL

Cieszyn – Chotebuz

O, T, MRG

ŚL

Zebrzydowice -Petrovice

O, T, MRG

ŚL

u Karvine

Marklowice Górne

O (bez autobusów), MRG

ŚL

– Dolni Marklovice

Gołkowice – Zavada

O dla ob. RP i RCz (pi, ro, mot, so), MRG

ŚL

Godów

Chałupki – Bohumin

O, T (do 15 t mc z wyjątkiem KW), MRG

ŚL

Krzyżanowice

Chałupki – Bohumin

O, T, MRG

ŚL

Owsiszcze – Pist

O (bez autobusów) obywateli RP

ŚL

Krzanowice

i RCz, MRG

Pietraszyn – Sudice

O, T (do 20 t), MRG

ŚL

Pietrowice – Krnov

O, T (o ład do 3.5 t – pojazdy
rejestrowane w RP i RCz
z wyłączeniem ŁN), MRG

OPL

Pomorzowiczki – Osoblaha

O (pi, ro, mot, so obywateli RP i RCz), MRG

OPL

Trzebina – Bartultovice

O, T (z wyłączeniem KF i KW), MRG

OPL

Lubrza

Konradów – Zlate Hory

O, T (ład do 3.5t z wył. ŁN – dla RP

OPL

Głuchołazy

i RCz), MRG

Głuchołazy – Mikulovice

O, T (o ład do 3.5 t – pojazdy rejestrowane

OPL

w RP w woj. opolskim, oraz w RCz w pow.
Bruntal, Sumperk, Jesenik), MRG

Paczków – Bily Potok

O, T (o cc do 12 t – pojazdy

OPL

rejestrowane w RP i RCz), MRG

Boboszów – Dolni Lipka

O, T (o ład do 3.5 t /pojazdy rejestrowane

OPL

w RP i RCz z wyłączeniem ŁN), MRG

Międzylesie – Lichkov

O, T, MRG

OPL

Kudowa Słone – Nachod

O, T, MRG

OPL

Tłumaczów – Otovice

O, MRG

DŚL

Golińsk – Starostin

O, T (samochody ciężarowe do 6 T mc), MRG DŚL

Mieroszów

Mieroszów – Mezimesti

O, T, MRG

DŚL

Lubawka – Kralovec

T (ruch zawieszony)

DŚL

Lubawka – Kralovec

O, T (pojazdy o mc do 6 T z wył.ŁN), MRG

DŚL

Przełęcz Okraj – Pomezni Boudy

O (bez autobusów), MRG

DŚL

Kowary

Jakuszyce – Harrachov

O, T, MRG

DŚL

Szklarska Poręba

Czerniawa Zdrój – \Nove Mesto

O, T (pojazdami rejestrowanymi w RP

DŚL

Świeradów-

pod Smrkem

i RCz o ład do 3.5 t z wyłączeniem ŁN), MRG

-Zdrój

Miłoszów – Srbska

O (ob. RP i RCz – pi, ro, mtr), MRG

DŚL

Leśna

Zawidów – Habartice

O, T (pojazdami rejestrowanymi w RP

DŚL

i RCz o ład do 3.5 t z wyłączeniem ŁN), MRG

Zawidów

Bogatynia – Kunratice

O, T, MRG

DŚL

Porajów – Hradek

O, MRG

DŚL

Odcinek granicy z Republiką Federalną Niemiec (489,12 KM)

Porajów – Zittau

O (bez autobusów), MRG

DŚL

Bogatynia

Sieniawka – Zittau

O, T (pojazdy o dopuszczalnym cc

DŚL

do 7.5 t,), MRG

Krzewina Zgorzelecka – Ostritz

O (pi i ro bez silnika) (od 1.04-30.09

DŚL

Zgorzelec

g. 8.00-18.00 i 1.10-31.03 g. 8.00-20.00), MRG

Radomierzyce – Hagenwrrder

O, MRG

DŚL

Zgorzelec – Görlitz

O, T, MRG

DŚL

Zgorzelec – Görlitz

O, MRG

DŚL

Jędrzychowice – Ludwigsdorf

O, T, MRG

DŚL

Przewóz – Podrosche

O (bez autobusów), MRG

LBU

Łęknica – Bad Muskau

O, MRG

LBU

Łęknica

Łęknica – Bad Muskau

O (pi) (od1.04-31.10 g. 8.00-20.00 i od 1.11-

LBU

(Park Mużakowski)

-31.03 w soboty, niedziele i dni świąteczne
w g. 8.00-20.00), MRG

Olszyna – Forst

O, T, MRG

LBU

Trzebiel

Zasieki – Forst

O, T, MRG

LBU

Brody

Zasieki – Forst

O,MRG

LBU

Gubinek- Guben

O, T (z wyłączeniem KW), MRG

LBU

Gubin – Guben

O (bez autobusów), MRG

LBU

Gubin – Guben

O, T, MRG

LBU

Miłów – Eisenhüttenstadt

O, T, MRG

LBU

Maszewo

Świecko – Frankfurt

O, T, MRG

LBU

Słubice

Słubice – Frankfurt

O, T, MRG

LBU

Słubice – Frankfurt

O (z wyłączeniem ruchu autobusowego,

LBU

z wyjątkiem okazjonalnego ruchu autobusów
i dalekobieżnego ruchu liniowego
autobusów), MRG

Kunowice – Frankfurt

O, T, MRG

LBU

Kostrzyn – Kietz

O, T (pojazdami o mc do 7,5 t

LBU

Kostrzyn

z wyłączeniem poj. lawetowych, przewozu
KW i ŁN) (600-2200 – z wyjątkiem sobót,
niedziel oraz świąt w RP i RFN), MRG

Kostrzyn – Kietz

O, T, MRG

LBU

Osinów Dolny – Hohenwutzen

O (bez autobusów), MRG

ZPM

Cedynia

Osinów Dolny – Hohensaaten

O, T, MRG

ZPM

Krajnik Dolny – Schwedt

O, T, MRG

ZPM

Chojna

Widuchowa – Gartz

O, T, MRG

ZPM

Widuchowa

Gryfino – Mescherin

O, T, MRG

ZPM

Gryfino

Gryfino – Mescherin

O (pi, ro, so), MRG

ZPM

Rosówek – Rosow

O, MRG

ZPM

Kołbaskowo

Kołbaskowo – Pomellen

O, T, MRG

ZPM

Lubieszyn – Linken

O, T, MRG

ZPM

Dobra

Szczecin-Gumieńce O,

MRG

ZPM

– Grambow,Tantow

Świnoujście – Ahlbeck

O (pi, ro bez silników oraz autobusy

ZPM

w komunikacji wahadłowej między
Świnoujściem i Ahlbeckiem/, MRG

Morski odcinek granicy państwowej RP (395,31 km)

Szczecin-Port

O, T, MRG

ZPM

Trzebież

O, T, MRG

ZPM

Police

Nowe Warpno

O, MRG

ZPM

Nowe Warpno

Świnoujście

O, T, MRG

ZPM

Dziwnów

O (tylko dla pływań sportowych),

ZPM

Dziwnów

T (rybołówstwo RP)

Kołobrzeg

O, T

ZPM

Kołobrzeg

Darłowo

O, T

ZPM

Darłowo

Ustka

O, T

PMR

Ustka

Łeba

O (tylko dla pływań sportowych),

PMR

Łeba

T (rybołówstwo RP)

Władysławowo

O, T

PMR

Władysławwo

Jastarnia

O (tylko dla pływań sportowych),

PMR

Jastarnia

T (rybołówstwo RP)

Hel

O, T

PMR

Hel

Gdynia

O, T

PMR

Gdańsk -Nowy Port

O, T

PMR

Gdańsk – Górki Zachodnie

O (tylko dla pływań sportowych),

PMR

T (rybołówstwo RP)

Elbląg

O, T

Elbląg

Frombork

O, T

Frombork

Przejścia lotnicze

Poznań-Ławica

O, T

WLK

Bydgoszcz O,

KPM

Łódź-Lublinek O,

ŁDZ

Kielce-Masłów O,

ŚWK

Masłów

Kraków-Balice

O, T

MŁP

Zabierzów

Katowice-Pyrzowice

O, T

ŚLS

Mierzęcice

Wrocław-Strachowice

O, T

DŚL

Gdańsk-Rębiechowo

O, T

PMR

Rzeszów-Jasionka

O, T

PKP

Trzebownisko

Mielec

O g. 7.00-20.00, od 01.05 – 30.09

PKP

Mielec

g. 7.00–22.00

Warszawa-Okęcie

O, T

MZW

Warszawa-
Włochy

Warszawa-Babice

O g. 6.00-20.00, od 01.05 – 30.09

MZW

Warszawa-

g. 6.00 – 22.00

Bemowo

Szymany k. Szczytna

O g. 7.00-20.00, od 01.05 – 30.09

WMZ

Szczytno

g. 7.00 – 22.00

Biała Podlaska

O g. 7.00-20.00, od 01.05 – 30.09

LBE

g. 7.00 – 22.00

Świdnik

O g. 7.00-20.00, od 01.05 – 30.09

LBE

Świdnik

g. 7.00 – 22.00

Jelenia Góra

O g. 7.00-20.00, od 01.05 – 30.09

DŚL

g. 7.00 – 22.00

Lubin

O g. 7.00-20.00, od 01.05 – 30.09

DŚL

Lubin

g. 7.00 – 22.00

Zielona Góra-Przylep

O g. 7.00-20.00, od 01.05 – 30.09

LBU

Zielona Góra

g. 7.00 – 22.00

Zielona Góra-Babimost

O, T

Babimost

Szczecin – Goleniów

O, T

ZPM

Goleniów

Lista ogólnodostępnych przejść granicznych (wykaz nie obejmuje przejść przeznaczonych wyłącznie dla obsługi ruchu towarowego)

L – lotnicze, K – kolejowe, D – drogowe, M – morskie, MRG – mały ruch graniczny, O – osobowe, T – towarowe.

oradnik w

kacyjn

Zasady odprawiania samochodów osobowo-towarowych

www.gazetaprawna.pl

Przekraczamy granice

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

PRAWO I ŻYCIE

Samochody zarejestrowane jako osobowo-ciężarowe

są odprawiane tylko w takich przejściach granicznych,
w których oprócz innych form ruchu granicznego do-
puszczony jest ruch towarowy. Pojazdy tego typu nie
mogą przekraczać granicy państwowej w przejściach

przewidzianych wyłącznie dla ruchu osobowego (decy-
duje zapis w dowodzie rejestracyjnym pojazdu). Pojęcie
„samochód ciężarowy” definiuje ustawa Prawo o ruchu
drogowym, w art. 2 pkt. 42. W myśl podanej tam defini-
cji samochód osobowo-ciężarowy jest także samocho-

dem ciężarowym. Nie trzeba stać w kolejce razem z po-
jazdami TIR, o ile nie przewozi się towarów. Samochód
osobowo-ciężarowy wiozący jedynie osoby i ich bagaże
bez problemu zostanie odprawiony na pasie odpraw oso-
bowych.

Przejścia graniczne

Rodzaj ruchu granicznego

Odcinek granicy z Federacją Rosyjską (232,04 km)

Gronowo – Mamonowo

dla obywateli RP i FR pojazdami do 6 t masy cał-
kowitej

Bezledy – Bagrationowsk

transport międzynarodowy do 8 t nacisku na oś

Gołdap – Gusiew

samochody o masie całkowitej do 7,5 t

Odcinek granicy z Republiką Litewską (103,05 km)

Budzisko – Kalwarija

b.o. (bez ograniczeń)

Ogrodniki – Lazdijaj

pojazdy o masie całkowitej do 7.5 t z wyłączeniem
ładunków niebezpiecznych oraz podlegających
kontroli fitosanitarnej lub weterynaryjnej

Odcinek granicy z Republiką Białoruś (418,25 km)

Kuźnica – Bruzgi
Bobrowniki – Bierestowica
Terespol – Brześć

samochody zarejestrowane jako osobowo-cięża-
rowe

Odcinek granicy z Ukrainą (535,18 km)

Dorohusk – Jagodzin

b.o.

Hrebenne – Rawa Ruska

b.o.

Korczowa – Krakowiec

b.o.

Medyka – Szeginie

b.o.

Odcinek granicy z Republiką Słowacką (541,08 km)

Radoszyce – Palota

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t

Barwinek – Vysny Komarnik

b.o.

Konieczna – Becherov

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t

Muszynka – Kurov

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t

Leluchów – Circ

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t

Jurgów – Podspady

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t

Łysa Polana – Tatranska
Javorina b.o.
Chochołów – Sucha Hora

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t

Chyżne – Trstena

b.o.

Winiarczykówka – Bobrov

pojazdy o ciężarze całkowitym do 7,5 t

Korbielów – Oravska Polhora

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t w godz. 5.00-
22.00 i do 3,5 t w godz. 22.00 – 5.00 – z wyłą-
czeniem towarów podlegających kontroli fitosani-
tarnej i weterynaryjnej

Ujsoły – Novot

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t w godz.5.00-
0.00 i do 3,5 t w godz. 0.00–5.00 – z wyłącze-
niem

Zwardoń-Myto – Skalite

pojazdy o masie całkowitej do 7,5 t

Odcinek granicy z Republiką Czeską (789,79 km)

Cieszyn – Chotebuz

b.o.

Chałupki – Bohumin

pojazdy o masie całkowitej do 15 t z wyjątkiem to-
warów podlegających kontroli weterynaryjnej

Pietraszyn – Sudice

pojazdy o masie całkowitej do 20 t

Pietrowice – Krnov

pojazdy o ładowności do 3.5 t – rejestrowane
w RP i RCz z wyłączeniem ładunków niebezpiecz-
nych

Trzebina – Bartultovice

z wyłączeniem towarów podlegających kontroli fito-
sanitarnej i weterynaryjnej

Konradów – Zlate Hory

pojazdy o ładowności do 3.5 t – rejestrowane
w RP i RCz z wyłączeniem ładunków niebezpiecz-
nych

Głuchołazy – Mikulovice

pojazdy o ładowności do 3.5 t – rejestrowane
w RP i RCz w pow. Bruntal, Sumperk, Jesenik)

Paczków – Bily Potok

pojazdy o ciężarze całkowitym do 12 t – rejestro-
wane w RP i RCz

Boboszów – Dolni Lipka

pojazdy o ładowności do 3.5 t – rejestrowane
w RP i RCz z wyłączeniem ładunków
niebezpiecznych

Kudowa Słone – Nachod

b.o.

Golińsk – Starostin

samochody ciężarowe do 6 t masy całkowitej

Lubawka – Kralovec

samochody ciężarowe do 6 t masy
całkowitej z wyłączeniem ładunków
niebezpiecznych

Jakuszyce – Harrachov

b.o.

Czerniawa Zdrój – Nove

pojazdy o ładowności do 3.5 t – rejestrowane

Mesto pod Smrkem

w RP i RCz z wyłączeniem ładunków

Zawidów – Habartice

pojazdy o ładowności do 3.5 t – rejestrowane
w RP i RCz z wyłączeniem ładunków

Bogatynia – Kunratice

b.o.

Odcinek granicy z Republiką Federalną Niemiec (489,12 km)

Sieniawka – Zittau

pojazdy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym do
7.5 t

Jędrzychowice – Ludwigsdorf b.o.
Olszyna – Forst

b.o.

Gubinek- Guben

z wyłączeniem towarów podlegających kontroli we-
terynaryjnej

Świecko – Frankfurt

b.o.

Kostrzyn – Kietz

pojazdami o masie całkowitej do 7,5 t
z wyłączeniem pojazdów lawetowych oraz
ładunków niebezpiecznych i towarów
podlegających kontroli fitosanitarnej
czynne 6.00-22.00 – z wyjątkiem sobót, niedziel
oraz świąt w RP i RFN

Krajnik Dolny – Schwedt

b.o.

Kołbaskowo – Pomellen

b.o.

Lubieszyn – Linken

b.o.

Co warto wiedzieć o tzw. małym ruchu granicznym

Lista przejść granicznych, w których dopuszczony jest ruch samochodów osobowo-towarowych

Mały ruch graniczny (mrg) jest szczególnym trybem prze-

kraczania granicy państwowej. W wyniku dwustronnych umów
między Polską a Niemcami, Czechami i Słowacją wprowadzo-
no dla obywateli tych krajów szczególną procedurę graniczną.
Forma ta dotyczy mieszkańców i osób zameldowanych w pa-
sie wybranych gmin (a na granicy z Czechami powiatów), na-
zywanego pasem małego ruchu granicznego. Ma on w przybli-
żeniu 15 kilometrów szerokości, a konkretnie – tworzą go gmi-
ny (powiaty) wymienione z nazwy w załącznikach do odpo-
wiednich umów dwustronnych. W niektórych przejściach ma-
łego ruchu granicznego nie ma obowiązku stałego przebywania
funkcjonariusza. Przekraczanie granicy jest dozwolone jedynie
w porze otwarcia takich przejść. Przekraczanie granicy poza
porą uwidocznioną na specjalnej tablicy informacyjnej lub po-
za wyznaczonym miejscem jest przestępstwem. W niektórych
przejściach kontrola graniczna prowadzona jest naprzemiennie
przez funkcjonariuszy jednego z państw.

Kto może przekraczać granice w małym ruchu
granicznym

Żeby przekroczyć granicę w ramach małego ruchu granicz-

nego, należy:

◗

być zameldowanym w jednej z gmin (powiatów) wymienio-
nych w umowie o małym ruchu granicznym,

◗

posiadać ważny dowód osobisty albo paszport,

◗

posiadać urzędowy dokument potwierdzający fakt zameldo-
wania we właściwej gminie (powiecie), jeśli w wymienionym
wyżej dokumencie takiego wpisu nie ma.

Meldunek, choćby tymczasowy

Osoba niezameldowana na stałe w jednej z gmin (powia-

tów) objętych umową o małym ruchu granicznym może
uczestniczyć w MRG, o ile w takiej gminie (powiecie) przez
pewien czas przebywa i wyrobi sobie meldunek tymczasowy.

Tak postąpić mogą np. osoby przebywające w pasie małego ru-
chu granicznego na wczasach.

Granica ze Słowacją i Czechami

Na granicy ze Słowacją przekraczanie granicy w ramach

małego ruchu granicznego odbywa się w przejściach granicz-
nych dostępnych dla ruchu osobowego oraz w przejściach gra-
nicznych przeznaczonych wyłącznie dla małego ruchu gra-
nicznego. Dokumentami uprawniającymi do skorzystania z te-
go trybu są:

1. dowody osobiste, zawierające lub uzupełnione o urzędowe

potwierdzenie zameldowania na pobyt stały lub czasowy
w pasie małego ruchu granicznego,

2. paszporty
3. imienne listy zbiorowe poświadczone przez właściwy or-

gan gminy wchodzącej w skład pasa małego ruchu gra-
nicznego, zaopatrzone w fotografie osób, które nie ukoń-
czyły 18 lat i są uczestnikami zorganizowanych wycieczek
szkolnych lub młodzieżowych. Taka lista jest ważna 30
dni od daty poświadczenia. Listą posługiwać się można
tylko wtedy, kiedy młodzież jest pod opieką pełnoletnie-
go wychowawcy lub nauczyciela posiadającego dowód
osobisty lub paszport.

Dzieci mogą przekraczać granicę państwową w ramach

mrg i przebywać w pasie małego ruchu granicznego drugiej
strony w towarzystwie jednego z rodziców lub prawnego opie-
kuna, jeśli są wpisane do jego dowodu osobistego lub paszpor-
tu lub też (w przypadku nowych dowodów osobistych) na
podstawie zaświadczenia o zameldowaniu.

Granica z Niemcami

Na granicy z Niemcami przekraczanie granicy w ramach

małego ruchu granicznego odbywa się we wszystkich przej-
ściach granicznych ogólnodostępnych oraz w przejściach gra-
nicznych przeznaczonych wyłącznie dla małego ruchu gra-
nicznego, z tym że wyłączone z niego są samochody ciężaro-
we i przewóz towarów. Do przekraczania granicy państwowej
w ramach małego ruchu granicznego oraz pobytu w pasie ma-
łego ruchu granicznego drugiego kraju uprawniają dowody
osobiste lub inne dokumenty uprawniające do przekroczenia
granicy, w których urzędowo potwierdzono zameldowanie na
pobyt stały lub czasowy w pasie małego ruchu granicznego.
Dzieci przekraczają granicę w towarzystwie rodziców i na
podstawie zaświadczenia z gminy.

Należy pamiętać, że jeżeli z dowodu osobistego czy
paszportu nie wynika, że jesteśmy zameldowani w pasie
małego ruchu granicznego, wymagane jest posiadanie
dodatkowego urzędowego poświadczenia takiego za-
meldowania. Mały ruch graniczny nie upoważnia do
przekraczania granicy w dowolnym miejscu. Do tego ce-
lu służą wyznaczone przejścia graniczne.

WARTO WIEDZIEĆ

Tylko 7 dni za granicą

W ramach małego ruchu granicznego można odwiedzać je-
dynie te gminy (powiaty) położone po drugiej stronie grani-
cy, które są objęte umową o małym ruchu granicznym.
W ramach małego ruchu granicznego w kraju sąsiadują-
cym wolno przebywać jedynie 7 dni. Na każdej granicy
obowiązują generalnie te same zasady przekraczania gra-
nicy w ramach małego ruchu granicznego, jednak różnią
się one w rozwiązaniach szczegółowych.

Aby wjechać na terytorium innego państwa na ogół

potrzebna jest wiza, czyli poświadczenie zgody władz te-
go kraju na wjazd i pobyt konkretnej osoby na jego tery-
torium. Istnieją różne rodzaje wiz stwierdzające zakres
uprawnień podróżnego od tranzytu, czyli prawa do prze-
jazdu przez terytorium państwa aż po pobyt okresowy
i zezwolenie na pracę. Wizę uzyskuje się przed wyjaz-
dem w konsulacie państwa, które jest celem podróży
oraz – jeśli to konieczne – w konsulatach państw, przez
które prowadzi trasa. Ruch bezwizowy dozwolony jest

na podstawie umowy o ruchu bezwizowym, którą zawie-
rają rządy zainteresowanych państw i w której wyraźnie
określone są warunki, pod jakimi rezygnuje się z wiz. Re-
zygnacja ta może być częściowa lub całkowita. Na ogół
jednak mamy do czynienia z bezwizowym ruchem tury-
stycznym.

Decyduje umowa państw

W państwach Unii Europejskiej nie jest potrzebna wiza.

Dotyczy to także nowych krajów członkowskich takich, jak

Polska. Przepisy Unii Europejskiej obowiązują także w po-
zaeuropejskich posiadłościach państw-członków UE. Polska

Ruch bezwizowy

Co oznacza ruch bezwizowy

Oznacza, że wiza nie jest wymagana, jeśli podróżny prze-
bywa na terytorium innego państwa wyłącznie przez
określony czas, nie zamieszkuje na stałe i nie podejmuje
pracy. Po to, żeby osiedlić się lub podjąć pracę, trzeba sta-
rać się o odpowiednią wizę lub stosowne zezwolenie.

www.gazetaprawna.pl

oradnik w

kacyjn

Przekraczamy granice

PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

podpisała takie umowy z wieloma krajami na całym świecie.
Zasady przekraczania granicy w ramach ruchu bezwizowe-
go są zróżnicowane. Różnice występują m.in. w kwestiach:

◗

kategorii osób podlegających ruchowi bezwizowemu,

◗

celu pobytu na terytorium drugiego państwa,

◗

czasu pobytu na terytorium drugiego państwa.

Szczegółowe informacje można uzyskać w placówkach dy-

plomatycznych państw, do których wybieramy się z wizytą.

Ze względu na ograniczenia czasowe w ruchu bezwizowym

warto wyjeżdżając z Polski poprosić funkcjonariusza służb
granicznych danego państwa o wbicie stempla kontroli gra-
nicznej z datą.

Wykaz państw w ruchu bezwizowym

Państwo/terytorium

Okres pobytu bezwizowego

Wymagane

dokumenty podróży

ALBANIA

do 30 dni z możliwością

paszport

przedłużenia do 90

ANDORA

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

ANTIGUA I BARBUDA

do 180 dni

paszport

ANTYLE HOLENDERSKIE

do 90 dni

paszport

ARGENTYNA

do 90 dni

paszport

ARUBA

do 90 dni

paszport

AUSTRIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

BARBADOS

do 28 dni

paszport

BELGIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

BERMUDY

czas pobytu określany

paszport

przy wjeździe

BOLIWIA

do 90 dni

paszport

BOŚNIA I HERCEGOWINA

do 90 dni

paszport

(od 1 kwietnia

do 31 października 2005 r.)

BRAZYLIA

do 90 dni

paszport

(z możliwością

przedłużenia na kolejne 90)

BRUNEI DARUSSALAM

do 14 dni

paszport

BRYTYJSKIE TERYTORIUM

wymagane pozwolenie

ANTARKTYCZNE (obejmuje

miejscowych władz

Orkady Płd. i Szetlandy Płd.)

paszport

BRYTYJSKIE TERYTORIUM

wymagana zgoda

paszport

OCEANU INDYJSKIEGO

administratora Brytyjskiego

(obejmuje wyspy Czagos)

Terytorium Oceanu Indyjskiego

BRYTYJSKIE

czas pobytu określany

paszport

WYSPY DZIEWICZE

przy wjeździe

BUŁGARIA

do 30 dni

paszport

BURUNDI

za zgodą miejscowych władz

paszport

CHILE

do 90 dni

paszport

CHORWACJA

do 90 dni

paszport

CYPR*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

CZECHY*

do 90 dni

paszport

DANIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

DOMINIKA

do 21 dni

paszport

DOMINIKANA

do 90 dni

paszport

ESTONIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

FILIPINY

do 21 dni

paszport

FINLANDIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

FRANCJA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

FRANCUSKIE ZIEMIE
POŁUDNIOWOPOLARNE

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

GIBRALTAR

paszport/dowód osobisty

GORGIA PŁD.

paszport

i SANDWICH PŁD.
GRECJA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

GRENADA

do 30 dni

paszport

GUJANA FRANCUSKA

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

GWATEMALA

do 90 dni

paszport

GWADELUPA

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

HAITI

do 90 dni

paszport

HISZPANIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

HONDURAS

do 90 dni

paszport

HONGKONG

do 90 dni

paszport

IRLANDIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

ISLANDIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

IZRAEL

do 90 dni

paszport

JAPONIA

do 90 dni

paszport

KIRGISTAN

do 90 dni

paszport

KOREA POŁUDNIOWA

do 90 dni

paszport

KOSTARYKA

do 90 dni

paszport

LIECHTENSTEIN*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

LITWA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

LUKSEMBURG*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

ŁOTWA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

MAJOTTA

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

MAKAU

do 90 dni

paszport

MALEDIWY

może być wymaga

paszport

zgoda miejscowych władz

MALEZJA

do 90 dni

paszport

MALTA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

MAROKO

do 90 dni

paszport

MARTYNIKA

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

MAURITIUS

do 180 dni

paszport

MEKSYK

do 90 dni

paszport

MOŁDOWA

do 90 dni

paszport

MONAKO

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

NIDERLANDY*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

NIEMCY*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

NIKARAGUA

do 90 dni

paszport

NOWA KALEDONIA

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

NORWEGIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

NOWA ZELANDIA

do 90 dni

paszport

PANAMA

do 90 dni

paszport

PARAGWAJ

do 90 dni

paszport

PERU

do 90 dni

paszport

PITCAIRN

pozwolenie paszport

gubernatora wyspy

POLINEZJA FRANCUSKA

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

PORTUGALIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

REUNION

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

RPA

do 30 dni

paszport

REPUBLIKA
ZIELONEGO PRZYLĄDKA

b.o.

RUMUNIA

do 90 dni

paszport

SAINT LUCIA

do 180 dni

paszport

SAINT PIERRE I MIQUELON

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

SAINT VINCENT I GRENADYNY

określa urzędnik

paszport

kontroli granicznej

SALWADOR

do 90 dni

paszport

SAMOA

do 30 dni

paszport

SAN MARINO

do 90 dni (powyżej 10 dni

paszport/dowód osobisty

wymagane zgłoszenie

pobytu)

SERBIA I CZARNOGORA

do 90 dni

paszport

SINGAPUR

do 30 dni z możliwością

paszport

przedłużenia do 90

(od 03.05.2005 do 90 dni)

SŁOWACJA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

SŁOWENIA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

SWAZILAND/SUAZI

b.o.

paszport

SZWAJCARIA

do 90 dni

paszport

SZWECJA*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

TURKS i CAIKOS

b.o.

paszport

TUVALU

b.o.

paszport

UKRAINA

do 90 dni

paszport

URUGWAJ

do 90 dni

paszport

WALLIS I FUTUNA

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

WATYKAN

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

WENEZUELA

do 90 dni

paszport

WĘGRY*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

WIELKA BRYTANIA*

do 180 dni

paszport/dowód osobisty

oraz Wyspa Man i Wyspy
Normandzkie – Jersey,
Guernsey, Alderney
WŁOCHY*

do 90 dni

paszport/dowód osobisty

WYSPY ŚW. HELENY

wymagane pozwolenie

paszport

(obejmuje Wyspę

administratora wyspy

Wniebowstąpienia
i Tristan da Cunha)

UWAGA:

*) Z dniem 1 maja 2004 r. obywatele RP korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ra-

mach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EU/EOG). Legalizacja pobytu po-

wyżej 90 dni w krajach UE/EOG patrz: Informacja dla obywateli polskich wyjeżdżających do innych

krajów Unii Europejskiej na stronie internetowej MSZ, w informacjach konsularnych

(http://www.msz.gov.pl/docs/119/Poradnik_nowy.doc).

Co można przewieźć bez ponoszenia
opłat celnych

Z dniem 1 maja 2004 r. Polska, stając się członkiem Unii

Europejskiej, została objęta unią celną, co oznacza, że towary
przywożone do Polski z krajów członkowskich Unii Europej-
skiej nie są obciążone należnościami celnymi przywozowymi.
Zatem przepisy prawa celnego mają zastosowanie jedynie do
towarów wprowadzanych na obszar celny Wspólnoty lub wy-
prowadzanych z tego obszaru.

Przyjazd spoza UE

W odniesieniu do podróżnych, przybywających z teryto-

rium państwa trzeciego (spoza Unii Europejskiej) na obszar
celny Wspólnoty, zwolnione z należności celnych przywozo-
wych są towary znajdujące się w ich bagażu osobistym, pod
warunkiem, że przywóz tych towarów nie ma charakteru han-
dlowego. Bagaż osobisty przy tym oznacza bagaż, który po-
dróżny jest w stanie przedstawić organom celnym przy wjeź-
dzie na obszar celny Wspólnoty, jak również każdy bagaż
przedstawiony tym samym organom w późniejszym terminie
pod warunkiem, że możliwe jest przedłożenie dowodu na to,
że przy wyjeździe podróżnego z kraju trzeciego bagaż został
zarejestrowany jako bagaż towarzyszący przez firmę, która do-
konała jego przewozu do Wspólnoty z państwa trzeciego,
z którego podróżny przybył.

Podróżnych, którzy ukończyli 17 rok życia, obowiązują na-

stępujące normy ilościowe i wartościowe na przywóz ze zwol-
nieniem z należności celnych przywozowych niżej wymienio-
nych towarów:

1) wyroby tytoniowe:
– 200 papierosów, lub
– 100 cygaretek (cygar o masie nie przekraczającej 3g/szt),

lub

– 50 cygar, lub
– 250 g tytoniu do palenia;
lub proporcjonalna ilość tych różnych wyrobów w zestawie;

2) spirytus i napoje alkoholowe:
napoje otrzymywane w wyniku destylacji i napoje spirytu-

sowe o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu powyżej 22
proc.; alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy al-
koholu wynoszącej 80 proc. obj. lub więcej: 1 litr lub napoje
powstałe w wyniku destylacji i napoje spirytusowe, aperitify
na bazie wina lub alkoholu, tafia, sake lub podobne napoje
o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu nie przewyższa-
jącej 22 proc.; wina musujące, wina likierowe: 2 litry lub pro-
porcjonalna ilość tych różnych wyrobów w zestawie, wina:
2 litry.

Ponadto podróżny może przywieźć nie więcej niż 50 gra-

mów perfum i nie więcej niż 0,25 litra wód toaletowych, a pro-
duktów leczniczych – w ilości przeznaczonej na własne po-
trzeby.

Oprócz towarów, o których mowa wyżej, podróżny będzie

mógł przywieźć rzeczy o łącznej wartości nieprzekraczającej
175 euro, a jeżeli nie ukończył 15 roku życia – 90 euro.

Niższe normy dla sfery nadgranicznej

Inne, niższe normy, obowiązują podróżnych mających miej-

sce zamieszkania w strefie nadgranicznej, pracowników strefy
nadgranicznej oraz członków załóg środków transportu wyko-
rzystywanych w ruchu między krajami trzecimi a Wspólnotą.
W odniesieniu do takich osób obowiązują następujące normy
ilościowe niżej wymienionych towarów:

1) wyroby alkoholowe:
a) napoje powstałe w wyniku destylacji i napoje spirytuso-

we o rzeczywistej mocy objętościowej alkoholu powyżej 22
proc., alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy alko-
holu wynoszącej 80 proc. i więcej – 0,5 litra, lub

b) napoje powstałe w wyniku destylacji i napoje spirytuso-

we, aperitify na bazie wina lub alkoholu, ratafia, sake lub po-
dobne napoje o rzeczywistej mocy objętościowej alkoholu nie
przewyższającej 22 proc., wina musujące, wina wzmocnione –
0,5 litra i

c) wina niemusujące – 0,5 litra;
2) tytoń i wyroby tytoniowe:
a) papierosy – nie więcej niż 20 sztuk albo
b) cygaretki (cygara o ciężarze nieprzekraczającym 3 g) –

nie więcej niż 15 sztuk, albo

c) cygara – nie więcej niż 5 sztuk, albo
d) tytoń, tabaka – nie więcej niż 20 g,
3) perfumy – nie więcej niż 25 gramów; wody toaletowe –

nie więcej niż 0,1 litra,

4) produkty lecznicze – w ilości przeznaczonej na potrzeby

osobiste podróżnego.

Ponadto łączna wartość zwolnionych od należności przy-

wozowych towarów, innych niż wymienione powyżej, przywo-
żonych przez podróżnego z ww. grup osób, nie może przekra-
czać równowartości 80 euro.

UWAGA: przed wjazdem lub wyjazdem z odwiedzanych

państw Unii Europejskiej należy upewnić się, ile towarów typu
alkohol, papierosy można przewieźć przez granicę. Niektóre
kraje, jak np. Wielka Brytania, stosują zaostrzone przepisy, po-
nadto przepisy te mogą się zmieniać.

Zwolnienia z akcyzy

W odniesieniu do zwolnień od podatku akcyzowego,

w przypadku nabycia wyrobów alkoholowych i tytonio-
wych oraz perfum i wód toaletowych z państw trzecich,
sytuacja przedstawia się analogicznie jak w przypadku
zwolnień celnych (kwestie te uregulowane zostały w roz-
porządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r.
w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego – Dz.U. nr
97, poz. 966). Również przepisy ustawy z dnia 11 marca
2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz.
535) w art. 56 przewidują zwolnienie od podatku VAT im-
portu ww. towarów przywożonych w bagażu osobistym
podróżnego przybywającego z terytorium państwa trze-
ciego na terytorium kraju, w ramach wspomnianych
norm.

Długość granic Rzeczypospolitej Polskiej wynosi 3505,27
km. Na lądzie Polska sąsiaduje z siedmioma państwami:
Federacją Rosyjską, Republiką Litwy, Republiką Białorusi,
Ukrainą, Republiką Słowacką, Republiką Czeską i Republi-
ką Federalną Niemiec.

Opłaty celne

oradnik w

kacyjn

www.gazetaprawna.pl

Przekraczamy granice

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

PRAWO I ŻYCIE

Bezpieczna
podróż samochodem

Wybierającym się w podróż samochodem powinieneś:

◗

sprawdzić posiadanie obowiązkowego ubezpieczenia OC,
w przypadku podróży zagranicznej także Zielonej Karty.

◗

sprawdzić wcześniej stan techniczny pojazdu (dostosowa-
nie opon do pory roku, wyposażenie pojazdu w apteczkę
pierwszej pomocy i gaśnicę).

◗

pamiętać o zapinaniu pasów bezpieczeństwa.

◗

zabrać w podróż w okresie zimowym łańcuchy do kół, ło-
paty, latarki, świece oraz koce i telefony komórkowe.

Pamiętaj, że samochody zarejestrowane jako osobowo-

-ciężarowe są odprawiane tylko w takich przejściach gra-
nicznych, w których oprócz innych form ruchu graniczne-
go dopuszczony jest ruch towarowy. Pojazdy tego typu nie
mogą przekraczać granicy państwowej w przejściach prze-
widzianych wyłącznie dla ruchu osobowego (decyduje za-
pis w dowodzie rejestracyjnym pojazdu). Nie trzeba jednak
stać w kolejce razem z pojazdami TIR, o ile nie przewozi

się towarów. Samochód osobowo-ciężarowy wiozący jedy-
nie osoby i ich bagaże bez problemu zostanie odprawiony
na pasie odpraw osobowych.

Jak unikać zagrożeń w podróży

◗

W czasie przygotowań do podróży zaplanuj trasę i czas
przejazdu. Upewnij się, że samochód jest sprawny tech-
nicznie (ogumienie, oświetlenie) i odpowiednio wyposa-
żony (gaśnica poddawana kontroli sprawności co naj-
mniej raz w roku, apteczka, trójkąt ostrzegawczy); dobrze
jeśli masz nóż do cięcia pasów bezpieczeństwa.

◗

Wybieraj drogi główne, a unikaj, jeżeli jest to możliwe,
dróg bocznych, słabo lub w ogóle Ci nie znanych.

◗

Staraj się planować przejazd w godzinach dziennych, tyl-
ko wtedy, gdy musisz, wybieraj się w podróż w godzinach
nocnych. W nocy jest zła widoczność, jesteś zmęczony,
a przez to podróż jest mniej bezpieczna.

◗

Zaplanuj miejsca, gdzie zatrzymasz się, aby odpocząć.
Najlepiej zatrzymuj się w miejscach uczęszczanych, gdzie
są zorganizowane specjalne miejsca parkingowe. Może to
być np. stacja benzynowa lub parking strzeżony.

◗

Opuszczając samochód weź ze sobą kluczyki oraz doku-
menty pojazdu. Zawsze włączaj system alarmowy.

◗

Nie zostawiaj w samochodzie na widocznym miejscu warto-
ściowych przedmiotów, które mogą być przyczyną włama-
nia do pojazdu. Cenne przedmioty chowaj do bagażnika.

◗

Nie zabieraj przygodnych pasażerów, zwłaszcza poza ob-
szarem zabudowanym.

◗

W czasie jazdy zamykaj pojazd od wewnątrz.

◗

Jeżeli zauważysz, że systemy zabezpieczenia pojazdu nie
działają prawidłowo udaj się niezwłocznie do serwisu
w celu sprawdzenia i ewentualnie naprawienia systemu.

◗

Najbezpieczniejszym miejscem do parkowania pojazdu
jest garaż lub parking strzeżony. Jeżeli pojazd parkujesz
w innym miejscu – to staraj się, by było ono dobrze oświe-
tlone, nie zasłonięte zaroślami lub zabudowaniami.

Bezpieczna
podróż autokarem

Jak unikać zagrożeń w podróży

◗

Przed wyjazdem oceń sprawność psychofizyczną kierow-
cy oraz stan techniczny autobusu, (np. opon).

PRAKTYCZNE PORADY

Niestabilna sytuacja w niektórych regionach świata, poja-

wiające się, obok istniejących, nowe ogniska zapalne i kon-
flikty oraz nasilające się zagrożenie aktami terrorystyczny-
mi – wszystko to przemawia za zracjonalizowanym, bardziej
przemyślanym i ostrożnym planowaniem podróży turystycz-
nych oraz wszelkiego rodzaju wyjazdów za granicę – zaleca
Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Przy podejmowaniu
decyzji o wyjazdach należy również wziąć pod uwagę poja-
wiające się przypadki masowych, w tym także nieznanych
dotychczas, chorób zakaźnych, takich jak SARS czy ptasia
grypa, które w ubiegłym roku były poważnym problemem
w krajach południowo-wschodniej Azji. Wszelkie tego typu
wydarzenia MSZ monitoruje, publikując stosowne komuni-
katy i przestrzegając przed podróżowaniem w zagrożone re-
jony. Ponadto na stronie internetowej MSZ
(www.msz.gov.pl) znajduje się elektroniczna wersja publika-
cji „Polak za granicą”, w której na bieżąco aktualizowane są
informacje dotyczące aktualnej sytuacji w poszczególnych
krajach i ewentualnych problemów związanych z ruchem tu-
rystycznym.

Przezorny ma adresy i telefony

Przed wyjazdem z Polski warto zapoznać się z warunkami

istniejącymi w krajach, które zamierzamy odwiedzić (należy
unikać wyjazdów w regiony objęte działaniami zbrojnymi,
zamieszkami lub z innych powodów szczególnie niebez-
piecznych). Warto też wykupić w rzetelnym towarzystwie
ubezpieczeniowym odpowiedni pakiet ubezpieczeń osobo-
wych i komunikacyjnych oraz zaopatrzyć się w adresy i nu-
mery telefonów najbliższych polskich przedstawicielstw dy-
plomatycznych i urzędów konsularnych. Niezależnie od tego
trzeba zaopatrzyć się w adresy i numery telefonów bliskich
osób w Polsce, które należy zawiadomić w razie nieszczęśli-
wego wypadku.

Omijać ryzyko, nie kusić losu

MSZ zaleca utrzymywanie w trakcie podróży regularnego

kontaktu z rodziną w Polsce, szczególnie podczas dłuższych
pobytów poza krajem, a ponadto:

◗

korzystanie z hoteli cieszących się dobrą opinią,

◗

nienocowanie w namiotach i samochodach poza miejscami
wyznaczonymi, zamkniętymi i chronionymi,

◗

oddawanie cennych przedmiotów, biletów, środków płatni-
czych i paszportów do depozytu w hotelu,

◗

posiadanie kilku różnorodnych środków płatniczych (gotów-
ka, czeki podróżne, karty kredytowe itp.) i przechowywanie
ich w różnych miejscach,

◗

niezawieranie przygodnych znajomości, niekorzystanie z au-
tostopu oraz z usług osób postronnych, w tym szczególnie
dotyczących zakwaterowania, a także wystrzeganie się ofert
uzyskania łatwego zarobku,

◗

unikanie przebywania w nieznanych miejscach po zmroku,

◗

w miarę możliwości odbywanie podróży w większej grupie
osób,

◗

unikanie miejsc zatłoczonych i zachowanie ostrożności
w miejscach publicznych,

◗

unikanie odbywania podróży w porze nocnej, szczególnie
bocznymi drogami,

◗

niezatrzymywanie się poza miejscami wyznaczonymi i chro-
nionymi,

◗

zachowanie wzmożonej ostrożności przy prowadzeniu po-
jazdów (w nieznanych warunkach na drodze nietrudno o ko-
lizję, której spowodowanie przysporzyć może wielu kłopo-
tów, a w szczególnych sytuacjach doprowadzić nawet do za-
grożenia bezpieczeństwa osobistego),

◗

unikanie wypraw w tereny nieznane lub niebezpieczne,

◗

podczas wypraw uwzględnianie warunków klimatycznych
oraz własnych możliwości kondycyjnych i zdrowotnych,

◗

unikanie ekstrawaganckiego i prowokującego ubioru oraz ta-
kiegoż zachowania,

◗

zachowywanie zasad higieny i spożywania wyłącznie spraw-
dzonych produktów,

◗

niestawianie oporu w razie napadu z bronią,

◗

w razie aresztowania lub zatrzymania domaganie się nawią-
zania kontaktu z polskim konsulem,

◗

korzystanie z informacji rządowych biur turystycznych dane-
go państwa, w których można dostać lub kupić broszury czy
informatory zawierające praktyczne wiadomości, pomijane
w renomowanych przewodnikach.

MSZ szczególnie przestrzega przed posiadaniem i przewo-

żeniem narkotyków. W wielu krajach grozi za to kara wielolet-
niego więzienia lub nawet śmierci.

W razie konfliktu w kraju pobytu

W trakcie podróży za granicę należy przestrzegać prawa

i zwyczajów kraju pobytu, w pełni respektując prawo gospoda-
rzy do wymagania stosownego zachowania od turystów odwie-
dzających ich kraj. W związku z powtarzającymi się sygnałami
o naruszaniu przez polskich obywateli prawa o zatrudnieniu,
obowiązującego w państwie pobytu, oraz o dokonywanych nie-
legalnych naborach do pracy za granicą, MSZ przypomina, że
podstawowym warunkiem legalnego podjęcia pracy jest posia-
danie wydawanego przez właściwe władze państwa pobytu ze-
zwolenia na zatrudnienie. W wielu państwach dokumentem
potwierdzającym uzyskanie takiego zezwolenia jest wiza z pra-
wem do pracy, wstawiana do paszportów obywateli RP jeszcze
przed ich wyjazdem z kraju przez przedstawicielstwa dyploma-
tyczne i urzędy konsularne tego państwa. Dlatego, o czym wie-
lokrotnie przypomina Ministerstwo, w celu uniknięcia proble-
mów w trakcie pobytu za granicą obywatele polscy zamierzają-
cy wykonywać tam pracę powinni jeszcze przed wyjazdem
z kraju sprawdzać wiarygodność rekrutujących ich pośredni-
ków oraz żądać potwierdzenia legalności zatrudnienia.

Co zrobić, gdy za granicą pojawią się problemy

Departament Konsularny i Polonii MSZ przypomina, iż

w wielu trudnych sytuacjach konsul polski może udzielić
skutecznej pomocy obywatelom RP. Podjęcie przez konsula
interwencji możliwe jest jednak dopiero po uzyskaniu przez
niego informacji o zaistniałym zdarzeniu. Departament
zwraca wszakże uwagę, iż konsul może wykonywać swoje
funkcje jedynie w ramach określonych umowami międzyna-
rodowymi oraz prawem i zwyczajami państwa urzędowania
i nie ma możliwości domagania się, aby miejscowe władze
traktowały obywateli polskich inaczej niż traktują obywateli
własnego kraju.

Kiedy można liczyć na pomoc konsula

W razie utraty paszportu lub innych dokumentów (zgubie-

nie, kradzież) konsul może po sprawdzeniu tożsamości wysta-
wić paszport tymczasowy na powrót do Polski. W razie utraty
pieniędzy konsul może:

◗

pośredniczyć w skontaktowaniu się z rodziną lub przyjaciół-
mi w Polsce,

◗

w uzasadnionych przypadkach, jeśli nie ma innych możliwo-
ści przekazania pieniędzy, wypłacić poszkodowanemu kwo-
tę, jaka zostanie wpłacona przez jego krewnych lub przyja-
ciół na konto Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warsza-
wie,

◗

w szczególnych przypadkach może udzielić pomocy finanso-
wej na kwotę potrzebną na powrót do Polski, o ile turysta zo-
bowiąże się do jej zwrotu.

Gotówka – tylko wyjątkowo

Należy pamiętać, że przekazywanie pieniędzy przez polską

placówkę ogranicza się do wyjątkowych sytuacji – w zdecydo-
wanej większości krajów istnieje możliwość transferu pienię-
dzy z Polski drogą bankową, opłacenia należności za świad-
czenia przelewem lub ich skredytowania, opłacenia biletu po-

wrotnego na odległość. Przed wyjazdem z Polski warto zabez-
pieczyć się na wypadek ewentualnej utraty pieniędzy podczas
podróży i uzyskać stosowne informacje. Wiele banków czy
biur podróży oferuje pomoc w takich sytuacjach. Ktoś z bli-
skich może np. w razie potrzeby wykupić w kraju bilet lotni-
czy na powrót, który turysta dzięki systemowi PTA będzie
mógł odebrać w miejscu pobytu jeszcze tego samego dnia. Po-
dobnie Western Union natychmiast po potwierdzeniu opera-
cji wypłaci turyście równowartość kwoty wpłaconej przez ro-
dzinę lub przyjaciół w Polsce.

Areszt za granicą

W razie zatrzymania lub aresztowania turysta ma prawo

prosić o kontakt z konsulem, który zadba o to, by traktowano
go nie gorzej niż obywateli państwa, w którym przebywa. Do-
datkowo w przypadku aresztowania konsul może:

◗

powiadomić rodzinę o aresztowaniu,

Pomoc konsularna

www.gazetaprawna.pl

oradnik w

kacyjn

Przekraczamy granice

PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

PRAKTYCZNE PORADY

◗

W przypadku gdy wyruszasz w dłuższą trasę, upewnij się,
czy kierowca ma zmiennika.

◗

Jeżeli zauważysz, że kierowca popełnił wykroczenie dro-
gowe, zwróć mu uwagę i przypomnij kierującemu o po-
trzebie bezwzględnego przestrzegania przepisów ruchu
drogowego (np.: ograniczenie prędkości, obowiązkowe
przerwy w podróży na odpoczynki itp.).

◗

W trakcie przerw w podróży i postojów unikaj znacznego
oddalania się od autokaru.

◗

Zachowaj szczególną ostrożność na dworcach autobuso-
wych, gdzie zazwyczaj występuje duży tłok. Łatwo mo-
żesz stać się ofiarą złodziei kieszonkowych.

◗

W czasie podróży staraj się nie pozostawiać bagażu bez
opieki – zwłaszcza torebek i neseserów.

◗

W podróży miej przy sobie tylko niezbędną kwotę pienię-
dzy. Jeżeli masz przy sobie większą kwotę pieniędzy, nie
trzymaj jej w jednym miejscu. Zmniejsza to ryzyko ewen-
tualnej utraty całej kwoty. Dotyczy to również cennych
przedmiotów, czeków podróżnych i dokumentów.

◗

Staraj się nie spać w podróży. Nie przyjmuj poczęstun-
ków od przypadkowo poznanych osób. Nie trać kontaktu
z otoczeniem – przestępcy mogą to wykorzystać.

◗

Bądź nieufny w stosunku do nieznanych ci osób, zwłasz-
cza gdy podróżujesz sam. Nie zawieraj przygodnych zna-
jomości.

◗

Zachowaj ostrożność w stosunku do szczególnie atrakcyj-
nych propozycji współpracy, korzystnych ofert handlo-
wych, kupna atrakcyjnych towarów po niskich cenach itp.

Bezpieczna
podróż pociągiem

Jak unikać zagrożeń w podróży

◗

Zachowaj szczególną ostrożność w miejscach, gdzie wy-
stępuje duży tłok, np.: na dworcach kolejowych, na przy-
stankach i w środkach komunikacji publicznej itp.

◗

Bądź szczególnie ostrożny przy wsiadaniu i wysiadaniu
z zatłoczonego pociągu.

◗

W czasie podróży staraj się nie pozostawiać bagażu bez
opieki – zwłaszcza torebek i neseserów.

◗

Zwracaj baczną uwagę na podręczny bagaż podróżny
w szczególności podczas podróży nocą. Torebki, podręcz-

ne plecaki staraj się nosić z przodu lub pod ramieniem,
zamknięciem do siebie.

◗

W podróży miej przy sobie tylko niezbędną kwotę pienię-
dzy.

◗

Jeżeli masz przy sobie większą kwotę pieniędzy, nie trzy-
maj jej w jednym miejscu. Zmniejsza to ryzyko ewentual-
nej utraty całej kwoty.

◗

Podróżując koleją, unikaj pustych przedziałów. Staraj się
nie spać w trakcie podróży.

◗

Unikaj nocnych podróży, zwłaszcza w pustych wagonach
i przedziałach.

◗

Cenne przedmioty, pieniądze, czeki podróżne, dokumen-
ty w czasie podróży staraj się mieć przy sobie.

◗

Nie przyjmuj poczęstunków od przypadkowo poznanych
osób. Nie trać kontaktu z otoczeniem – przestępcy mogą
to wykorzystać.

◗

Bądź nieufny w stosunku do nieznanych ci osób, nie za-
wieraj przygodnych znajomości w podróży.

◗

Zachowaj szczególną ostrożność w stosunku do szczegól-
nie atrakcyjnych propozycji współpracy, korzystnych
ofert handlowych, kupna atrakcyjnych towarów po ni-
skich cenach itp.

◗

wystąpić do władz miejscowych i uzyskać informacje o przy-
czynach zatrzymania, czasie trwania procedury sądowej,
a także o ewentualnych możliwościach zwolnienia, dostar-
czyć aresztowanemu listę adwokatów (wyboru jednak musi
dokonać sam zatrzymany),

◗

odwiedzać go w więzieniu bądź w inny sposób utrzymywać
z nim kontakt.

W razie śmierci obywatela polskiego za granicą konsul słu-

ży pomocą przy załatwieniu formalności na miejscu oraz za-
wiadamia bliskich w Polsce.

Czego konsul nie zrobi

Konsul nie może:

◗

prowadzić spraw turysty w charakterze adwokata oraz angażo-

wać za niego prawników (może natomiast dostarczyć mu listę
adwokatów cieszących się zaufaniem urzędu konsularnego),

◗

płacić za niego grzywien, mandatów, długów oraz kosztów
sądowych,

◗

świadczyć usług, które wykonują biura turystyczne, linie lot-
nicze, banki oraz towarzystwa ubezpieczeniowe,

◗

załatwiać zakwaterowania lub zgody na pracę.

Osoby, opłacające składki na NFZ, podróżujące po kra-

jach Unii Europejskiej, mają prawo do skorzystania z opieki
medycznej w ramach ubezpieczenia. Udając się do lekarza
poza granicami kraju, należy posiadać dokument potwier-
dzający fakt ubezpieczenia (rolę tę pełnią w UE formularze
serii E-100).

W przypadku wyjazdu turystycznego jest to druk E-111;

przed wyjazdem należy potwierdzić prawo do ubezpieczenia
w oddziale NFZ. W Danii, Holandii, Hiszpanii, Finlandii,
Norwegii i Szwecji zaświadczenie pokazuje się bezpośrednio
w placówce medycznej. W Austrii, Belgii, Francji, Grecji, Ir-
landii, Islandii, Liechtensteinie, Niemczech, Luksemburgu,
Portugalii i Włoszech trzeba przed wizytą u lekarza zarejestro-
wać się w instytucji ubezpieczeniowej, która wyda zaświadcze-
nie o prawie do nieodpłatnej pomocy medycznej. Taka wcze-
śniejsza rejestracja nie obowiązuje w Niemczech od 1 lipca
2004 roku. Zgłaszać się można bezpośrednio do lekarza.

W każdym z państw UE obowiązują inne zasady i or-

ganizacja udzielania świadczeń, których polski turysta
jest zobowiązany przestrzegać. Jeżeli jednak w danym
kraju obowiązuje współpłacenie (np. w Belgii, Francji,
Niemczech czy Szwecji), polski turysta będzie musiał za-
płacić odpowiednią kwotę, a po powrocie do kraju ubie-
gać się o jej zwrot (np. w Niemczech opłata wynosi 10
euro kwartalnie przy wizycie u pierwszego lekarza; aby
zapobiec ponownemu płaceniu tej opłaty u kolejnego le-

karza, należy przy pierwszej wizycie uzyskać tzw. prze-
kaz /Überweisung/ potwierdzający fakt zapłacenia tej
opłaty; ponadto są pobierane opłaty za wypisanie recep-
ty, za leki wydawane na receptę /średnio 10 proc. ich
kosztów oraz przewóz karetką/)

UWAGA: Dokument E-111 nie zapewnia uprawnienia do

świadczeń, jeśli celem podróży jest uzyskanie świadczeń me-
dycznych za granicą. Osoby ubezpieczone w jednym państwie
członkowskim będą też mogły wyjechać na leczenie do innego
kraju na podstawie druku E-112. W takim przypadku potrzeb-
na będzie dodatkowo zgoda NFZ.

Leczenie za granicą

Na wszelki wypadek

◗

Telefon ratunkowy: 112 (z telefonów stacjonarnych i ko-
mórkowych, w telefonach publicznych bezpłatny).

◗

Nocny numer dyżurny w Ministerstwie Spraw Zagra-
nicznych: + 48 22 523 90 00

◗

Porad dotyczących praw przysługujących pasażerowi li-
nii lotniczych można zasięgnąć w serwisie EUROPE
DIRECT pod numerem telefonu: + 800 67 89 10 11 do-
stępnym w 15 krajach Unii Europejskiej lub pod nume-
rem + 32 22 99 96 96 z innych krajów. Z serwisem moż-
na się skontaktować również drogą e-mailową –
http://europa.eu.int/europedirect.

Co zrobić w razie kradzieży
lub zagubienia rzeczy

Kradzież należy bezzwłocznie zgłosić w najbliższym
komisariacie policji. Protokół policyjny będzie po-
trzebny do uzyskania odszkodowania od ubezpie-
czalni. Jak najszybciej należy zastrzec zgubione lub
skradzione karty płatnicze i kredytowe. W przypad-
ku utraty paszportu lub innego dokumentu podró-
ży, oprócz zgłoszenia na policję, konieczne jest moż-
liwie szybkie skontaktowanie się z polskim konsula-
tem lub ambasadą.

Prawa pasażera lotniczego

Osobie korzystającej z transportu powietrznego przysłu-
gują określone prawa odnośnie do sytuacji związanych
z informacją o lotach, rezerwacjami, sprzedażą biletów,
kompensacją szkód powstałych w wyniku wypadków lub
wycieczkami zorganizowanymi. Treść Karty Praw Pasaże-
ra Lotniczego można znaleźć pod adresem interneto-
wym: http://www.europa.eu.int/comm/transport/air/ri-
ghts/index_en.htm.

W związku z tym, że jedną z istotnych czynności w kontro-

li granicznej jest stwierdzenie tożsamości podróżnych na pod-
stawie przedstawionego dokumentu paszportowego lub do-
wodu tożsamości, Straż Graniczna zaleca wymianę dowodów
osobistych starego wzoru (zwykłego) na dowód osobisty no-
wego wzoru. Fotografia zamieszczona w dokumentach pasz-
portowych lub innych dokumentach stwierdzających tożsa-
mość powinna odzwierciedlać aktualny wygląd posiadacza.

Co to jest Układ z Schengen

Podstawowym wymogiem członkostwa w Unii Europejskiej

jest przyjęcie przez Polskę unijnego dorobku prawnego wraz
z dorobkiem Schengen. Układ z Schengen jest umową między-
narodową zawartą pomiędzy niektórymi krajami członkowski-
mi (wszyscy członkowie Unii, z wyjątkiem Wielkiej Brytanii
i Irlandii; natomiast Islandia i Norwegia są stowarzyszone
z grupą Schengen) mającą na celu zapewnienie swobody prze-

pływu osób na obszarze państw sygnatariuszy. Traktat z Schen-
gen podpisany przez państwa członkowskie 14 czerwca 1995 r.
wraz z Porozumieniem Wykonawczym z 19 czerwca 1990 r.
o realizacji układu dotyczącego stopniowego znoszenia kontro-
li na wspólnych granicach to dokumenty określające podstawo-
we standardy bezpieczeństwa na granicach. Warunkiem reali-
zacji tych standardów jest posiadanie wyspecjalizowanej, jed-
nolitej, zawodowej i samodzielnej formacji o charakterze poli-
cyjnym. Ważna jest także odpowiednia infrastruktura granicz-
na oraz Zintegrowany System Ewidencji (ZSE) polegający na
tym, by wszystkie jednostki straży granicznej w całej Europie
miały dostęp do wspólnej bazy danych. Warto jednak pamię-
tać, że narastające zagrożenie terroryzmem oddala w czasie re-
alizację idei zniesienia kontroli policyjnej i celnej dla osób i to-
warów przekraczających wewnętrzne granice wspólnotowe.

Janina Kotłowska-Rudnik

(przyg. we współpracy z Komendą Główną Straży Granicznej)

Straż Graniczna zaleca

Ochrona granic

Wejście Polski do Unii Europejskiej nie oznacza auto-
matycznie włączenia naszego kraju do strefy Schen-
gen (patrz: ramka). Polacy mogą swobodnie poruszać
się po terytorium Wspólnoty, nie znikają jednak od ra-
zu szlabany na naszych granicach z sąsiadami, człon-
kami UE. Na granicach obszaru Szengen trzeba się bę-
dzie posługiwać ważnym paszportem, chociaż kon-
trola graniczna jest uproszczona i zwykle sprowadza
się do sprawdzenia danych osobowych. Polska zreali-
zowała już ważniejsze przesłanki wymagane przez UE,
m.in. znowelizowała ustawę o cudzoziemcach, usta-
wę o straży granicznej, umocniła system wschodniego
odcinka granicy państwowej oraz wprowadziła sys-
tem szkoleń funkcjonariuszy granicznych.

oradnik w

kacyjn

www.gazetaprawna.pl

Przekraczamy granice

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

PRAWO I ŻYCIE

◗

Należy pamiętać, że papierosy można palić tylko w miej-
scach do tego wyznaczonych; zwracać uwagę na dokład-
ne gaszenie niedopałków.

Bezpieczna
podróż samolotem

Jak unikać zagrożeń w podróży

◗

Zachowaj szczególną ostrożność w miejscach, gdzie wy-
stępuje duży tłok, zwłaszcza na dworcach lotniczych czy
też podczas dojazdu na lotnisko w środkach komunikacji
publicznej itp.

◗

W czasie podróży staraj się nie pozostawiać bagażu bez
opieki – zwłaszcza torebek i neseserów. Torebki, podręcz-
ne plecaki staraj się nosić z przodu lub pod ramieniem,
zamknięciem do siebie.

◗

czeki podróżne, dokumenty przechowuj w bezpiecznych
miejscach.

◗

Nie przyjmuj poczęstunków od przypadkowo poznanych
osób. Nie trać kontaktu z otoczeniem – przestępcy mogą
to wykorzystać. Bądź nieufny w stosunku do nieznanych ci
osób, nie zawieraj przygodnych znajomości w podróży.

◗

Sprawdź, czy do bagażu nie zabrałeś niebezpiecznych
przedmiotów lub substancji – o wykładnię tego pojęcia
zawsze możesz zwrócić się jeszcze przed spakowaniem
do przewoźnika.

◗

Zgłoś się odpowiednio wcześniej (przynajmniej 1,5 godz.
przed odlotem) do odprawy granicznej.

◗

Zwracaj uwagę na pozostawione bez opieki w halach lot-
nisk bagaże i paczki oraz niezwłocznie informuj o takich
faktach obsługę lotniska.

◗

Nie dopuszczaj do zabierania przez dzieci na pokład sa-
molotu zabawek typu sztuczne ognie, petardy.

◗

Nie przyjmuj do przewozu paczek, bagaży innych osób.

◗

Jeśli jesteś osobą palącą, pamiętaj, aby zarezerwować miej-
sce w samolocie w sekcji dla palących. Palenie papierosów
w innym niż wyznaczone miejsce jest zabronione, dotyczy
to również toalet (zwłaszcza podczas rejsów, w których

obowiązuje zakaz palenia tytoniu) – w toaletach zainstalo-
wane są automatyczne gaśnice i czujki dymu.

◗

Dokładnie zapoznaj się z instrukcją bezpieczeństwa
(umieszczona jest ona w kieszeni poprzedzającego fote-
lu) i uważnie wysłuchaj prezentowanych przez personel
pokładowy zasad bezpiecznego zachowania i zasad postę-
powania na wypadek nagłego zdarzenia.

◗

Zwróć uwagę na umiejscowienie wyjść awaryjnych.
W przypadku gdy zauważysz jakiekolwiek niepokojące
zjawiska, bezzwłocznie poinformuj o tym personel pokła-
dowy. W przypadku wystąpienia zagrożenia nie panikuj,
lecz dokładnie wypełniaj polecenia stewardesy.

◗

Wszelkie leżące luzem papiery, gazety, pisma powinny
być wkładane do kieszeni poprzedzających foteli lub od-
dane stewardesie.

◗

Bagaż podręczny powinien zostać umieszczony pod sie-
dzeniem lub w specjalnie do tego przygotowanej górnej
półce bagażowej (należy pamiętać, że podczas lotu po-
winna być ona zamknięta). Pamiętaj, że na pokład samo-
lotu nie można wnosić ostrych przedmiotów, np. pilników
do paznokci, nożyczek – zapakuj je wcześniej do walizki.

Przygotowała Janina Kotłowska-Rudnik

PRAKTYCZNE PORADY

Zaplanowanie podróży samochodem do wymarzonego

miejsca wypoczynku w jednym z krajów Europy może się oka-
zać poważnym przedsięwzięciem. Szczególnie dla tych, którzy
podróż taką zamierzają odbyć po raz pierwszy. Z planowa-
niem samej trasy przejazdu wiąże się również konieczność ob-
liczenia kosztów podróży.

Wyjeżdżając samochodem za granicę, pamiętajmy o waż-

nych badaniach technicznych, przeprowadzonych w stacji dia-
gnostycznej. Takich badań nie może zastąpić sprawdzenie po-
szczególnych części samochodu mających wpływ na stan tech-
niczny samochodu, jakie są przeprowadzane przy okazji róż-
nych akcji promocyjnych przez stacje serwisowe niektórych
dealerów samochodowych. Ważne badania techniczne po-
twierdzające właściwy stan techniczny pojazdu muszą znaleźć
odzwierciedlenie w stemplu znajdującym się w dowodzie reje-
stracyjnym. Mimo że na terenie większości państw europej-
skich nie trzeba już posiadać ubezpieczenia Zielonej Karty, to
jednak należy pamiętać o dokumencie potwierdzającym za-
warcie obowiązkowego ubezpieczenia OC.

Gdzie z Zieloną Kartą, a gdzie tylko z OC

Jak wynika z informacji Polskiego Biura Ubezpieczeń Ko-

munikacyjnych, bez Zielonej Karty można się poruszać po te-
rytorium: Austrii, Belgii, Chorwacji, Cypru, Czech, Danii, Es-
tonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii,
Islandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Niemiec, Norwe-
gii, Polski, Portugalii, Szwajcarii, Szwecji, Słowacji, Słowenii,
Wielkiej Brytanii, Włoch, Węgier.

Kraje, w których nadal obowiązuje Zielona Karta, to: Alba-

nia, Andora, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Iran,
Izrael, Macedonia, Maroko, Mołdawia, Rumunia, Serbia
i Czarnogóra, Tunezja, Turcja, Ukraina. Pojazd zaopatrzony
w nową tablicę rejestracyjną z polską flagą jest zwolniony
z obowiązku posiadania naklejki PL. W przypadku pojazdu ze
starą tablicą rejestracyjną musi on być oznaczony nalepką
z czarnym napisem PL na białym tle.

Wypadek za granicą

Jak radzi Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,

jeżeli za granicą dojdzie do wypadku, którego sprawcą jest Po-
lak, powinien on podać poszkodowanemu wszystkie dane do-
tyczące posiadanej przez siebie Zielonej Karty lub ubezpiecze-
nia granicznego lub krajowej polisy OC.

Jeżeli za granicą dojdzie do wypadku, którego sprawcą jest

kierowca pojazdu zarejestrowanego w kraju miejsca kolizji czy
wypadku, należy spisać jego dane osobowe (imię, nazwisko i ad-
res) oraz dane posiadanej przez niego polisy ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych (numer polisy, okres jej
ważności, nr rejestracyjny pojazdu, którego dotyczy, nazwa i ad-
res zakładu ubezpieczeń, który ją wystawił), a następnie zgłosić
się do zakładu ubezpieczeń, który ją wystawił i który jest odpo-
wiedzialny za likwidację szkody i wypłatę odszkodowania.

Jeżeli za granicą dojdzie do wypadku, którego sprawcą jest

inny cudzoziemiec posiadający ważną Zieloną Kartę, należy
spisać:

◗

numer Zielonej Karty, rozpoczynający się od literowego wy-
różnika, np. BG, TR itd.

◗

okres ważności Zielonej Karty

◗

dane osobowe posiadacza pojazdu

◗

numer rejestracyjny pojazdu i jego markę

◗

nazwę i adres zakładu ubezpieczeń, który wydał Zieloną
Kartę.

Następnie po spisaniu tych danych należy skontaktować się

z Biurem Narodowym kraju, w którym doszło do wypadku, któ-
rego adres znajduje się na odwrocie Zielonej Karty i które udzie-
li poszkodowanemu instrukcji co do dalszego postępowania.

Jak przypomina Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunika-

cyjnych, po 1 maja 2004 r., jeżeli sprawcą zdarzenia jest kierow-
ca pojazdu zarejestrowanego w jednym z krajów, w którym nie
jest już wymagana od polskich kierowców Zielona Karta, po-
szkodowany – po dokładnym spisaniu danych z polisy ubezpie-
czenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych – również po-
winien skontaktować się z Biurem Narodowym kraju, w któ-
rym doszło do wypadku, które wskaże mu zakład ubezpieczeń
odpowiedzialny za likwidację szkody i wypłatę odszkodowania.

Biuro Narodowe to zawodowa organizacja ubezpieczycieli

prowadzących w danym kraju działalność ubezpieczeniową
w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy po-
jazdów mechanicznych.

Każdy kierowca może również po powrocie do Polski skon-

taktować się z Polskim Biurem Ubezpieczycieli Komunikacyj-
nych, które na podstawie danych dotyczących polisy ubezpie-
czenia OC sprawcy wskaże mu reprezentanta ds. roszczeń za-
granicznego zakładu ubezpieczeń, który zajmie się likwidacją
szkody i wypłatą odszkodowania.

W celu zebrania wszelkich informacji o uczestnikach wy-

padku lub kolizji, najlepiej wypełnić druk „Wspólnego zgłosze-
nia szkody”, którego wzór można wydrukować ze strony inter-
netowej Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,
tj. www.pbuk.com.pl.

Za granicę pożyczonym samochodem

Jeśli zamierzamy podróżować za granicę pożyczonym sa-

mochodem – nawet jeśli posiadamy dowód rejestracyjny –
warto zaopatrzyć się w dokument potwierdzający nasze
uprawniania do korzystania z takiego pojazdu, np. umowę uży-
czenia.

Niektóre osoby wyjeżdżają na urlop za granicę pożyczonym

samochodem, np. od kogoś z rodziny, przyjaciela lub firmy,
w której pracują. Może się w związku z tym pojawić pytanie,
czy podróżując pożyczonym samochodem, który nie jest wła-
snością kierowcy, konieczne jest posiadanie dokumentu po-
twierdzającego możliwość korzystania z takiego pojazdu, czy
też wystarczy jedynie dowód rejestracyjny?

Z wyjaśnień Ministerstwa Infrastruktury wynika, że kierują-

cy pojazdem samochodowym w ruchu międzynarodowym po-
winien mieć przy sobie ważny dowód stwierdzający rejestrację
pojazdu (dotyczy to również przyczepy), wydany przez właści-
wy organ danego państwa. Jeżeli pojazd nie jest zarejestrowa-
ny na nazwisko osoby jadącej nim (np. pojazd wypożyczony),
to organy kontroli ruchu drogowego są uprawnione do żąda-
nia udowodnienia prawa kierującego do posiadania pojazdu.
Organy kontroli w tej sytuacji mogą żądać dokumentu odpo-
wiednio do przepisów kodeksu cywilnego. Powyższe wymaga-
nia dotyczą również przedsiębiorcy użytkującego pojazd nie-
zarejestrowany na tego przedsiębiorcę (podstawa: Konwencja

z dnia 8 listopada 1968 r. o ruchu drogowym – Dz.U. z 1988 r.
nr 5, poz. 40). Oznacza to, że w przypadku podróżowania po-
życzonym samochodem istnieje możliwość, że ktoś podczas
kontroli zażąda od nas nie tylko dowodu rejestracyjnego, ale
również innego dokumentu świadczącego o naszym prawie do
korzystania z pojazdu. Może być to np. umowa użyczenia, któ-
rą regulują przepisy kodeksu cywilnego.

Podstawowe informacje o odpłatności za przejazd
drogami i autostradami w wybranych krajach

Austria

Przejazd autostradami i drogami szybkiego ruchu jest płatny
w formie winiet

Belgia

Korzystanie z dróg jest bezpłatne

Białoruś

Korzystanie z dróg jest bezpłatne (z wyjątkiem odcinka Brześć –
Mińsk do Granicy z Rosją)

Bułgaria

Przejazd drogami po uiszczeniu opłaty winietowej

Chorwacja

Przejazd autostradami i drogami szybkiego ruchu jest płatny. Wy-
sokość opłaty zależna jest od odcinak drogi i kategorii pojazdu

Czechy

Obowiązują winiety, których cena jest uzależniona od kategorii
pojazdu i okresu pobytu

Dania

Korzystanie z dróg i autostrad jest bezpłatne

Estonia

Korzystanie z dróg i autostrad jest bezpłatne

Finlandia

Korzystanie z dróg i autostrad jest bezpłatne

Francja

Przejazd autostradami jest płatny. Wysokość opłaty zależy od
odcinka autostrady i kategorii pojazdu

Grecja

Przejazd autostradami jest płatny. Wysokość opłaty zależy od
odcinka autostrady i kategorii pojazdu

Hiszpania

Przejazd autostradami jest płatny. Wysokość opłaty zależy od
odcinka autostrady i kategorii pojazdu

Holandia

Przejazd autostradami jest płatny

Litwa

Korzystanie z dróg i autostrad jest bezpłatne

Luksemburg

Korzystanie z dróg i autostrad jest bezpłatne

Łotwa

Korzystanie z dróg i autostrad jest bezpłatne

Mołdowa

Przy wjeździe do Żołdowy pobierana jest opłata:

◗

ekologiczna (ważna 1 miesiąc)

◗

wjazdowo – tranzytowa

Niemcy

Korzystanie z dróg i autostrad jest bezpłatne

Norwegia

Korzystanie z ważniejszych dróg jest płatne

Portugalia

Przejazd autostradami jest płatny. Wysokość opłaty zależy od
odcinka autostrady i kategorii pojazdu

Rosja

Korzystanie z dróg i autostrad jest bezpłatne. Przy wjeździe po-
bierana jest opłata wjazdowa i ekologiczna

Rumunia

Przejazd drogami jest płatny w formie winiet

Serbia – Czarnogóra Przejazd autostradami jest bezpłatny
Słowacja

Opłata drogowa – winieta, pobierana przy przejeździe po wyzna-
czonym odcinku autostrady. Cena wniety zależy od kategorii po-
jazdu i okresu pobytu

Słowenia

Przejazd autostradami jest płatny. Wysokość opłaty zależy od
odcinka autostrady i kategorii pojazdu

Szwajcaria

Za przejazd autostradami i drogami szybkiego ruchu obowiązuje
opłat w postaci winietek. Dla samochodów osobowych do 3,5 t
obowiązuje wyłącznie winieta roczna

Szwecja

Przejazd autostradami jest bezpłatny

Turcja

Przejazd autostradami jest płatny. Opłata zależy od odcinka auto-
strady i kategorii pojazdu

Ukraina

Za przejazd autostradami nie są pobierane opłaty. Jedynie przy
wjeździe na terytorium Ukrainy uiszcza się taksę ekologiczną,
której wysokość zależy od kategorii pojazdu

Węgry

Określone odcinki autostrad płatne w formie winiety

Wielka Brytania

Przejazd autostradami jest bezpłatny

Włochy

Przejazd autostradami jest płatny

Opracowano na podstawie informacji Polskiego Związku Motorowego

Marek Kobylański

Co warto wiedzieć, podróżując samochodem

Chcesz wiedzieć, kup w

każdy piątek

Gazetę Prawną

z dodatkiem Prawo i Życie

Czy szukałeś odpowiedzi na takie pytania

Kto i w jakiej sytuacji
otrzyma zasiłek

Jak wypełnić PIT za 2004 r.

Jak pracownik może
ustrzec się kary

W każdy piątek w dodatku Prawo i Życie znajdziesz obszerne i kompleksowe opra-
cowanie jednego tematu zawierające praktyczne porady, przykłady, sprawdzone
i rzetelne informacje – przydatne na co dzień w życiu prywatnym.
Dodatkowo co tydzień ponad 20 odpowiedzi eksperta na zadawane przez czy-
telników pytania.

SPRAWDŹ, O CZYM NAPISZEMY W NAJBLIŻSZY PIĄTEK

Czy przysługuje
cały limit

Zajmuję część domu (w sumie 55 mkw.) na pod-
stawie umowy najmu. Cała powierzchnia tego
budynku mieszkalnego wynosi 100 mkw. Po-
wierzchnia zajęta przeze mnie wynosi 55 proc.
ogólnej powierzchni. W 2004 r. zrobiłem remont
za 5600 zł. Czy mogę odliczyć 19 proc. z 5600
zł, czy też najpierw powinienem wyliczyć 55
proc. z 5600 zł i dopiero 19 proc. z tej kwoty bę-
dę mógł odliczyć od swojego podatku?

TAK,

może pan skorzystać z pełnego limitu
ulgi remontowej. Osobie, która na pod-

stawie umowy najmu zajmuje tylko część remontowa-
nego budynku mieszkalnego, przysługuje odrębny li-
mit ulgi remontowej. Oznacza to, że może skorzystać
z odliczenia 19 proc. całości poniesionych wydatków,
a nie jedynie z części, w jakiej posiada procentowy
udział w zajmowanej powierzchni mieszkalnej. Umo-
wa najmu jest dla pana tytułem prawnym do budyn-
ku mieszkalnego i wszystko wskazuje na to, że speł-
nia pan warunki niezbędne do korzystania z ulgi re-
montowej. Może pan zatem odliczyć wydatki, jakie
poniósł na remont lub modernizację zajmowanego
budynku. Oznacza to, że w swoim zeznaniu podatko-
wym za 2004 r. może pan pomniejszyć swój podatek
dochodowy o 19 proc. wyliczone z 5600 zł.

Czy należy zwrócić
całość odliczeń

Na początku bieżącego roku wycofałem
oszczędności z kasy mieszkaniowej. Będzie
ich około 140 000 zł. Część z nich z pewno-
ścią wydam na przebudowę domu. Resztę za-
mierzam przeznaczyć na wykończenie i wypo-
sażenie budynku usługowego związanego
z moją działalnością gospodarczą. Czy w ta-
kiej sytuacji będę musiał zwracać całą ulgę
czy też tylko w odniesieniu do tej części, którą
wydam na siedzibę mojej firmy? Czy muszę to
zrobić w zeznaniu za 2004 r.

NIE.

Nie trzeba będzie zwracać całej ulgi.
W takim przypadku konieczne będzie od-

danie odliczenia jedynie od tej części oszczędności,
która nie zostanie wydatkowana na cele mieszkanio-
we wymienione w przepisach ustawy o niektórych
formach popierania budownictwa mieszkaniowego.
Utrata prawa do ulgi następuje bowiem tylko w od-
niesieniu do tej części odliczeń, które odpowiadają
kwocie oszczędności niewydanych zgodnie z okre-
ślonymi celami mieszkaniowymi w roku ich wycofa-
nia. Wśród tych celów jest wymieniona przebudowa
domu mieszkalnego. Jednak nie obejmują w ogóle
żadnych inwestycji związanych z lokalami przezna-
czonymi na prowadzenie działalności gospodarczej.

W związku z tym można stwierdzić, że wydając

część oszczędności na przebudowę domu zachowa
pan częściowo prawo do ulgi podatkowej. Jeśli pozo-
stałą część pieniędzy wyda pan na wykończenie i wy-
posażenie siedziby pana firmy, to utraci pan częścio-
wo prawo do ulgi i będzie pan musiał zwrócić część
odliczeń. Należy to zrobić poprzez ich doliczenie do
podatku za 2005 r., a nie za 2004 r., gdyż to w 2004 r.
wycofał pan oszczędności z kasy mieszkaniowej.
Z tego powodu będzie pan musiał do podatku za
2005 r. doliczyć odpowiednie kwoty uzyskanych
wcześniej odliczeń i w ten sposób zwrócić ulgę po-
datkową.

Czy może być 19 proc.
od najmu

Wynajmuję lokal użytkowy. Najem rozliczam
w formie ryczałtu ewidencjonowanego. Mam
jednak wysokie koszty i chcę zmienić formę
opodatkowania. Czy mógłbym skorzystać
z podatku liniowego 19 proc.?

NIE.

Podatek w stałej wysokości 19 proc. ma
zastosowanie wyłącznie do opodatkowa-

nia dochodu z pozarolniczej działalności gospodar-
czej. Co prawda nie ma przeszkód, by w ramach po-
zarolniczej działalności gospodarczej świadczyć usłu-
gi najmu – jeśli przedsiębiorca wpisując się do ewi-
dencji działalności gospodarczej tak określi rodzaj
swojej działalności – ale zgodnie z orzecznictwem są-
dów dla ustalenia właściwego dla celów podatkowych
źródła przychodów istotna jest skala zjawiska. Jeśli
więc przedmiotem najmu jest jeden lokal, to w myśl
tych orzeczeń podatnik powinien rozliczać przycho-
dy z najmu na zasadzie art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych: 6) na-
jem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne
umowy o podobnym charakterze, w tym również
dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych pro-
dukcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego
składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie
działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem
składników majątku związanych z działalnością go-
spodarczą. Nie zaś art. 10 ust. 1 pkt 3 – pozarolnicza
działalność gospodarcza. Natomiastast podatek
w stałej wysokości 19 proc., na podstawie art. 30c tej
ustawy, zastrzeżony jest wyłącznie do przychodów
z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Czy dojazd do lokatora
jest kosztem

Wynajmuję mieszkanie w miejscowości odle-
głej od miejsca zamieszkania o ponad 100
km. Zgodnie z umową, czynsz płatny jest
przez lokatora do moich rąk raz na kwartał.
Wówczas dojeżdżam tam samochodem. Czy
koszty dojazdu do wynajmowanego lokalu
można uznać za koszt uzyskania przychodu?

TAK.

Nie ma przeszkód, by tak uczynić.
Zgodnie z art. 22 ustawy o podatku do-

chodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania
przychodów z poszczególnego źródła (a więc także
ze źródła „najem”) są wszelkie koszty poniesione
w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosz-
tów wymienionych w art. 23. Wśród kosztów okre-
ślonych przez ustawodawcę jako te, które nie
uprawniają do uznania je za koszty uzyskania przy-
chodu, nie wyszczególniono żadnych dotyczących
kosztów przejazdu wynajmującego. Jeśli więc tylko
potrafi on udowodnić (a zgodnie z prawem podat-
kowym na nim ciąży obowiązek wykazania związku
między kosztem a celem osiągnięcia przychodów),
może przychód z najmu pomniejszyć także o wy-
datki na takie przejazdy. Z praktycznego punktu
widzenia warto wówczas zapisać w umowie najmu,
że należność za najem płacona jest do rąk wynaj-
mującego w wynajmowanym lokalu. Z takiego zapi-
su będzie wynikało w sposób jednoznaczny, że wła-
ściciel mieszkania musiał dojechać po odbiór na-
leżności. Oczywiście brak takiego zapisu w umowie
nie wyklucza możliwości zaliczenia w koszty wy-
datków na dojazd, ale w przypadku ewentualnych
wątpliwości zgłaszanych przez urząd skarbowy po-

datnik będzie musiał dla potwierdzenia swoich
praw korzystać z wyjaśnień świadków. By dokonać
odliczenia wydatków na dojazd, gdy można uznać
je za koszt uzyskania przychodów z najmu, podat-
nik musi mieć dowody potwierdzające, że faktycz-
nie je poniósł. Takim dowodem może być bilet albo
np. rachunek za paliwo.

Czy jest podatek
od dochodu
ze sprzedaży

Na początku kwietnia br. sprzedałam dwuletni
prywatny samochód. Czy powinnam zapłacić
podatek dochodowy od tej sprzedaży i kiedy:
teraz czy dopiero w PIT rocznym?

NIE.

Dochód ze sprzedaży rzeczy używanych
jest zwolniony z podatku dochodowego

od osób fizycznych. Nie uwzględnia się go też w ża-
den sposób w rocznym zeznaniu podatkowym. Jeśli
chodzi o samochód i ruchomości w ogóle, to za uży-
wany na gruncie podatkowym uważany jest taki,
w przypadku którego czas dzielący nabycie i sprze-
daż jest krótszy niż pół roku.

W związku z tym nie płaci się ani zaliczki na po-

datek w trakcie roku podatkowego, ani nie uwzględ-
nia takiego zdarzenia w zeznaniu rocznym. Nato-
miast strony transakcji kupna sprzedaży zobowiąza-
ne są do zapłacenia podatku od czynności cywilno-
prawnych. Zwyczajowo czyni to nabywca, choć
w świetle prawa odpowiedzialność za tego rodzaju
zobowiązanie podatkowe solidarnie obciąża obie
strony transakcji.

Czy płacić podatek
przy likwidacji IKE

Założyłem w ub.r. indywidualne konto emery-
talne. Nie mam jednak środków na kontynu-
ację wpłat i chcę zlikwidować rachunek. Czy
w tej sytuacji muszę zapłacić podatek od całej
wycofanej kwoty?

NIE.

Podatek nalicza się tylko od dochodu
z oszczędności. By więc w ogóle wystą-

pił, najpierw musi być dochód. Zgodnie z art. 30a
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
od uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Pol-
skiej od dochodu oszczędzającego na indywidual-
nym koncie emerytalnym z tytułu zwrotu środków
zgromadzonych na tym koncie pobiera się 19-proc.
zryczałtowany podatek dochodowy.

Dochodem jest różnica między kwotą stanowiącą

wartość środków zgromadzonych na indywidualnym
koncie emerytalnym a sumą wpłat na indywidualne
konto emerytalne. Dochodu tego nie pomniejsza się
o straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych
poniesionych w roku podatkowym oraz w latach po-
przednich.

Czy są prawa nabyte
do ulgi

Mam podpisaną umowę z kasą mieszkaniową,
zgodnie z którą oszczędzam, by uzyskać kre-
dyt kontraktowy do końca 2006 r. Czy będę
mógł dokonywać odliczeń od podatku także
wpłat po 1 stycznia 2006 r.?

CZYTELNICY

PYTAJĄ

EKSPERT

ODPOWIADA

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

PRAWO I ŻYCIE I

PODATKI

186

187

188

189

190

191

192

II PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

CZY

TELNIC

Y P

AJĄ

SPERT ODPOWIADA

TAK.

Prawa nabyte do ulgi budowlanej wy-
gasają z końcem 2004 r., ale nie doty-

czy to ulgi związanej z oszczędzaniem w kasie
mieszkaniowej. W tym ostatnim przypadku bo-
wiem ważny jest okres, na jaki została zawarta
umowa, zgodnie ze stanem prawnym na 31 grud-
nia 2001 r. Jeśli w tym konkretnym przypadku
umowa obowiązuje do końca 2006 r., podatnik
ma prawo do odliczeń od podatku (w ramach
obowiązującego limitu) 30 proc. oszczędności
wniesionych do kasy także w latach 2005-2006.

Czy można odliczyć
tylko raty

W marcu br. zaciągnąłem kredyt, z którego
wyremontowałem mieszkanie, wykorzystu-
jąc cały trzyletni limit ulgi remontowej. Do
końca roku spłacę 1/3 kredytu. Czy tylko
tyle będę mógł odliczyć od podatku za
2005 r.?

NIE.

Ważne jest, że w roku podatkowym
poniósł pan wydatek, którego wyso-

kość jest udokumentowana fakturą VAT. Tylko
gdyby kredytu udzielił wykonawca w ten sposób,
że za każdą spłaconą ratę wystawiał odrębną fak-
turę, a ich daty dotyczyłyby różnych lat, odliczać
trzeba by zgodnie z harmonogramem spłat w da-
nym roku podatkowym.

Czy można odliczyć,
choć zamieszkał syn

W kwietniu br. kupiliśmy nowe mieszkanie
od dewelopera. Ponieważ nie zdążyliśmy
skorzystać z ulgi budowlanej, obecnie
na kupno mieszkania zaciągnęliśmy kredyt
z zamiarem skorzystania z ulgi odsetkowej.
Chcemy jednak, by w tym mieszkaniu za-
mieszkał wnuk. Czy jeśli sami w tym lokalu
nie zamieszkamy, stracimy prawo do ulgi
odsetkowej?

TAK.

Żaden przepis podatkowy nie warun-
kuje prawa do ulgi odsetkowej od za-

mieszkiwania w nowo zakupionym mieszkaniu.

Zgodnie z przepisami art. 26b ustawy o podat-

ku dochodowym od osób fizycznych, podatnik ma
prawo odliczyć od podstawy obliczenia podatku
faktycznie poniesione w roku podatkowym wydat-
ki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzie-
lonego mu na sfinansowanie inwestycji mającej na
celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkanio-
wych, związanej m.in. z zakupem nowo wybudo-
wanego budynku mieszkalnego lub lokalu miesz-
kalnego w takim budynku od gminy albo od oso-
by, która wybudowała ten budynek w wykonywa-
niu działalności gospodarczej. Wśród warunków,
które uzależniają prawo do tej ulgi, nie ma jedno-
znacznej definicji określenia „zaspokojenie wła-
snych potrzeb mieszkaniowych”.

Nie ma też innych podstaw do zawężania poję-

cia zaspokojenia własnych potrzeb do nabywania
jednego mieszkania. Jedynie jeśli podatnik lub je-
go małżonek w przeszłości korzystał z odliczenia
od dochodu (przychodu) lub podatku wydatków
poniesionych na własne cele mieszkaniowe zwią-
zanych np. z kupnem innego mieszkania czy bu-
dową domu, z tej to przyczyny nie miałby prawa
do ulgi odsetkowej.

Czy zmiana umowy
odbierze ulgę

Od listopada 2001 r. oszczędzam w kasie
mieszkaniowej i korzystam z ulgi, obecnie
na zasadzie praw nabytych do końca 2007 r.
Kilka tygodni temu wyszłam za mąż i w ra-
mach małżeńskiej wspólnoty majątkowej
dopisałam męża do umowy z bankiem
o kredyt kontraktowy. Czy taka zmiana tre-
ści umowy może mi odebrać ulgę?

NIE.

Samo „dopisanie” małżonka w żaden
sposób nie zmieniło treści umowy

w części dotyczącej warunków oszczędzania i wy-
datkowania zaoszczędzonej kwoty. Nie ma więc
wpływu na prawa nabyte do ulgi. Odliczeń z tytu-
łu wpłat do kasy mieszkaniowej może więc pani
dokonywać tak długo, jak długo przewiduje to
umowa z bankiem w treści ważnej 31 grudnia
2001 r., i oczywiście jak długo będzie pani do ka-
sy wpłacać wynikające z tej umowy kwoty.

Ulga na oszczędzanie w kasie, wykorzystywana

także w ramach praw nabytych, ma charakter ulgi
małżeńskiej. Nawet więc bez formalnego „dopisy-
wania” małżonka, w warunkach istnienia ustawo-
wej małżeńskiej wspólnoty majątkowej, może być
rozliczana wspólnie przez małżonków.

Zbigniew Biskupski

Czy będzie można
korzystać
z ulgi odsetkowej

Kilka lat temu wpłaciłem do spółdzielni
mieszkaniowej wkład związany z nabyciem
lokatorskiego prawa do lokalu i skorzysta-
łem z ulgi podatkowej. W 2004 r. wyprowa-
dziłem się z tego mieszkania, a spółdziel-
nia zwróciła mi wkład mieszkaniowy. Planu-
ję zakup nowego lokum. W związku z tym
będę musiał zaciągnąć kredyt. Czy muszę
oddać ulgę podatkową? Czy będę mógł ko-
rzystać z ulgi odsetkowej?

TAK.

W ten sposób brzmi odpowiedź za-
równo na pierwsze, jak i na drugie py-

tanie. W takiej sytuacji trzeba bowiem zwrócić
uzyskane wcześniej kwoty odliczeń. Jeśli bowiem
w latach ubiegłych skorzystano z odliczeń od do-
chodu (przychodu) lub podatku, a następnie wy-
cofano ze spółdzielni wniesiony wkład mieszka-
niowy, to trzeba oddać ulgę podatkową poprzez
doliczenie w zeznaniu za rok podatkowy, w któ-
rym miało to miejsce, kwot uprzednio odliczo-
nych. Z tego powodu w przypadku, gdy w 2004 r.
wycofano wkład mieszkaniowy, to należy doli-
czyć kwoty otrzymane z tytułu korzystania z ulgi
mieszkaniowej w zeznaniu podatkowym za ten

rok i dokonać stosownej wpłaty na rachunek urzę-
du skarbowego.

Odnośnie do ulgi odsetkowej należy zaznaczyć,

że wprawdzie odliczanie wydatków objętych ulgą
mieszkaniową (w tym związanych z wniesieniem
wkładu mieszkaniowego do spółdzielni) wyklucza
nabycie do niej prawa. Jednak zwrócenie ulgi miesz-
kaniowej powoduje swego rodzaju odzyskanie tej
możliwości. W związku z tym można stwierdzić, że
będzie pan mógł dokonywać odliczeń w ramach ulgi
odsetkowej, oczywiście pod warunkiem, że spełni
pan pozostałe warunki korzystania tej ulgi.

Czy zamiana uprawnia
do ulgi

Przez ostatnie trzy lata oszczędzałam w ka-
sie mieszkaniowej. W bieżącym roku wyco-
fam zgromadzone oszczędności i zamierzam
wydać je na transakcję związaną z zamianą
mieszkań. Będzie to tzw. zamiana z dopłatą,
ponieważ wartość drugiego mieszkania prze-
wyższa znacznie wartość tego, które ja mam.
Na tę dopłatę wydam wszystkie pieniądze
wycofane z kasy. Czy w ten sposób zacho-
wam prawo do ulgi podatkowej?

TAK.

Z obowiązujących przepisów wynika,
że trzeba oddać odliczenia tylko od

tej części oszczędności, która nie zostanie wydat-
kowana na cele mieszkaniowe wymienione
w przepisach ustawy o niektórych formach popie-
rania budownictwa mieszkaniowego.

Tymi celami mieszkaniowymi są m.in. służące

zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych
kredytobiorcy nabycie domu albo lokalu miesz-
kalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość.
Nabycie jest pojęciem szerszym niż zakup. Doty-
czy ono nie tylko umowy kupna-sprzedaży, ale
także umowy zamiany. Jest tak dlatego, że istota
tej umowy dotyczy także przeniesienia własności.
Zgodnie bowiem z definicją ustawową tej umowy
przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązu-
je się przenieść na drugą własność w zamian za
zobowiązanie się do przeniesienia własności in-
nej rzeczy. Warto przy tym zaznaczyć, że w przy-
padku gdy umowa przewiduje obowiązek dopłaty
określonej kwoty, dla wyrównania wartości za-
mienianych rzeczy, to można mówić o umowie
mieszanej. Jednak nie zmienia to faktu, że w wy-
niku takiej umowy dochodzi do podwójnego prze-
niesienia prawa własności.

Podsumowując można stwierdzić, że w sytuacji

gdy wyda pani pieniądze wycofane z kasy mieszka-
niowej na dopłatę przewidzianą przy zamianie
mieszkań, to spełni pani warunki systematycznego
oszczędzania w kasie mieszkaniowej, a tym samym
korzystania z ulgi podatkowej z tym związanej.

Monika Burzyńska

PODSTAWA PRAWNA

◗

Artykuł 8 ustawy z dnia 26 października 1995 r.
o niektórych formach popierania budownictwa
mieszkaniowego (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz.
1070 z późn. zm.).

◗

Artykuł 27a ust. 13 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 26 lip-
ca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycz-
nych, w brzmieniu obowiązującym w latach 1997-
2001 (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn.
zm.).

◗

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku docho-
dowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14,
poz. 176 z późn. zm.).

◗

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidual-
nych kontach emerytalnych (Dz.U. nr 116, poz.
1205).

◗

Artykuł 26b i art. 27a (w brzmieniu z lat 1997-
2001) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000
r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

◗

Artykuł 8 ustawy z dnia 26 października 1995 r.
o niektórych formach popierania budownictwa
mieszkaniowego (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz.
1070 z późn. zm.).

◗

Artykuł 27a ust. 13 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 26 lip-
ca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fi-
zycznych, w brzmieniu obowiązującym w latach
1997-2001 (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176
z późn. zm.).

Zobacz, jak podpowiadamy innym.

W każdy piątek prezentujemy odpowiedzi
na pytania czytelników. Pomagamy rozwiązywać
problemy prawne życia codziennego.

Znajdź odpowiedź na swoje pytanie.

Aby uzyskać odpowiedź na pytanie,
należy wypełnić poniższy kupon i przesłać
pod adresem redakcji Gazeta Prawna,
ul. Okopowa 58/72, 01-042 Warszawa.
Odpowiedzi będziemy publikować zgodnie
z kolejnością nadesłanych pytań.

Zadaj pytanie – odpowiedź w piątkowym wydaniu
Gazety Prawnej w dodatku „Prawo i Życie”.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nazwisko i imię . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefon kontaktowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres e-mail. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

OŚWIADCZENIE

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych

osobowych w celach marketingowych (zgodnie z ustawą z dn. 29.08.1997 r.
o ochronie danych osobowych Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 ze zm.) przez
Grupę Wydawniczą INFOR S.A. z siedzibą w Warszawie. Wydawnictwo
zapewnia Państwu prawo wglądu do swoich danych oraz ich aktualizacji.

.....................................

(podpis)

193

194

195

196

197

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

PRAWO I ŻYCIE III

CZY

TELNIC

Y P

AJĄ

SPERT ODPOWIADA

Czy małżonek musi
wyrazić zgodę

Mój mąż bez porozumienia ze mną podpisał we-
ksle poręczające kredyt udzielony jego bratu.
Mamy wspólnotę majątkową. Czy w takim przy-
padku nie musi występować o moją zgodę?

TAK.

Podobnie jak przy zwykłym poręcze-
niu, także przy poręczeniu wekslowym

dokonanym przez jednego z małżonków w oparciu
o majątek wspólny, gdy poręczenie przekracza za-
kres zwykłych czynności zarządu majątkiem
wspólnym, do jego ważności wymagana jest zgoda
drugiego małżonka.

Czy poręczyć z majątku
osobistego

Mój syn ubiega się o kredyt i chce, bym był
poręczycielem. Sprzeciwia się temu moja żo-
na. Mam wspólnotę majątkową, ale mam też
spory majątek osobisty. Czy mogę tego po-
ręczenia udzielić wyłącznie w oparciu o wła-
sny majątek?

TAK.

Powinien pan jednak zastrzec w porę-
czeniu, że opiera się ono wyłącznie na

pana majątku osobistym.

Skutkiem poręczenia jest ustanowienie poręczy-

ciela dłużnikiem o zakresie odpowiedzialności uza-
leżnionej od treści oświadczenia woli. Poręczyciel
może zastrzec, że jego odpowiedzialność odnosić
się będzie jedynie do majątku odrębnego (osobiste-
go) bądź też jedynie do majątku wspólnego. Brak
natomiast jakiegokolwiek oświadczenia poręczy-
ciela w tym zakresie rodzi odpowiedzialność oby-
dwiema masami majątkowymi wynikającymi
z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Czy jest maksymalna
wysokość odsetek

Czy przepisy ustalają maksymalną wysokość
odsetek, które przysługują, jeśli w umowie
nie ustalono ich wysokości?

TAK.

Od 10 stycznia br. wysokość odsetek
ustawowych Rada Ministrów ustaliła

na poziomie 13,5 proc. Odsetki w tej wysokości
stosuje się wówczas, gdy upłynie termin spłaty wie-
rzytelności, a w umowie nie określono odsetek za
zwłokę w innej wysokości lub określono je jako od-
setki ustawowe.

Czy zdeponować
gotówkę

Jestem prawnym opiekunem niepełnoletnie-
go dziecka. Otrzymało ono w spadku po
zmarłym dziadku znaczną kwotę w gotówce.
Czy powinnam ją zdeponować w banku aż do
osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości?

TAK.

Gotówkę osoby pozostającej pod opie-
ką, jeżeli nie jest potrzebna do zaspo-

kojenia uzasadnionych potrzeb tej osoby, opiekun
składa w instytucji bankowej na oprocentowanym
rachunku oszczędnościowym, z zastrzeżeniem, że
wypłata z tego rachunku następuje wyłącznie do
rąk opiekuna na podstawie zezwolenia sądu opie-
kuńczego. Instytucja bankowa wystawia na imię
i nazwisko osoby pozostającej pod opieką książecz-
kę oszczędnościową lub inny dokument potwier-
dzający zawarcie umowy rachunku oszczędnościo-
wego, dokonując zastrzeżenia, że wypłata z tego ra-
chunku następuje wyłącznie do rąk opiekuna na
podstawie zezwolenia sądu opiekuńczego.

Na żądanie opiekuna instytucja bankowa doko-

nuje takiego zastrzeżenia także w książeczkach

oszczędnościowych lub innych dokumentach po-
twierdzających zawarcie umowy rachunku
oszczędnościowego, otwartych przez osobę pozo-
stającą pod opieką albo przez inne osoby na jej
rzecz, bez takiego zastrzeżenia.

Instytucja bankowa dokonuje powyższych czynno-

ści po przedstawieniu przez opiekuna zaświadczenia
sądu opiekuńczego o ustanowieniu go opiekunem.

Czy sąd przeliczy
euro na złote

Ponieważ po utracie pracy nie mam możli-
wości spłaty kredytu, bank wypowiedział
umowę. W jaki sposób ustalona zostanie
kwota do egzekucji, skoro kredyt jest w eu-
ro. Czy przeliczy ją sąd?

NIE.

Jeżeli sąd, nadając klauzulę wykonalno-
ści tytułowi egzekucyjnemu zasądzają-

cemu świadczenie w walucie obcej, zobowiązuje
komornika do przeliczenia zasądzonej kwoty na
walutę polską, klauzula wykonalności powinna za-
wierać ponadto następującą treść: „Sąd zobowiązu-
je komornika do przeliczenia zasądzonej kwoty na
walutę polską według średniego kursu złotego
w stosunku do walut obcych ogłoszonego przez
Narodowy Bank Polski w dniu poprzedzającym
przekazanie należności wierzycielowi.”

Czy będzie
odszkodowanie

Skorzystałam z usługi pośrednika nierucho-
mości. Wskutek jego rażącego niedbalstwa
(nie sprawdził zgodnie z umową stanu księgi
wieczystej nieruchomości, którą nabywa-
łam) poniosłam stratę. Czy mam szansę na
odszkodowanie z jego polisy OC?

TAK.

Obowiązkowe ubezpieczenia to m.in.
ubezpieczenia wynikające z przepisów

odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ra-
tyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakła-
dających na określone podmioty obowiązek zawar-
cia umowy ubezpieczenia. Ustawa nakłada obowią-
zek wykupienia obowiązkowej polisy OC m.in. od
pośredników w obrocie nieruchomościami

Takimi obowiązkowymi ubezpieczeniami jest

objęta odpowiedzialność cywilna podmiotów ob-
jętych ubezpieczeniem za szkody wyrządzone
przy wykonywaniu czynności, wykonywaniu za-
wodu albo prowadzeniu działalności lub będące
następstwem wad produktu, określona w ustawie
wprowadzającej dany obowiązek lub umowie mię-
dzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospoli-
tą Polską.

Umowa takiego ubezpieczenia obowiązkowego

odpowiedzialności cywilnej obejmuje również
szkody wyrządzone w wyniku rażącego niedbal-
stwa ubezpieczonego lub osób, za które ponosi on
odpowiedzialność.

Po niedawnej nowelizacji ustawy, w takim przy-

padku zakładowi ubezpieczeń przysługuje jednak
prawo dochodzenia od ubezpieczonego lub osób,
za które ponosi on odpowiedzialność, zwrotu wy-
płaconego z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych
odszkodowania za powyższe szkody, a także
w przypadku, jeżeli szkoda została wyrządzona
przez ubezpieczonego lub osoby, za które ponosi
on odpowiedzialność, w stanie po użyciu alkoholu
albo pod wpływem środków odurzających, sub-
stancji psychotropowych lub środków zastępczych
w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu nar-
komanii.

Czy powinna być szybka
wypłata odszkodowania

Czy odszkodowanie z obowiązkowej polisy
OC powinno być wypłacone także w ciągu
30 dni?

TAK.

Zakład ubezpieczeń wypłaca odszko-
dowanie lub świadczenie z tytułu ubez-

pieczenia obowiązkowego na podstawie uznania
roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia
w wyniku własnych ustaleń, zawartej z nim ugody
lub prawomocnego orzeczenia sądu.

W obowiązkowych ubezpieczeniach odpowie-

dzialności cywilnej odszkodowanie wypłaca się
w granicach odpowiedzialności cywilnej podmio-
tów objętych ubezpieczeniem, nie wyżej jednak
niż do wysokości sumy gwarancyjnej ustalonej
w umowie.

W obowiązkowych ubezpieczeniach mienia od-

szkodowanie wypłaca się w kwocie odpowiadającej
wysokości szkody, nie większej jednak od sumy
ubezpieczenia ustalonej w umowie.

Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie

w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez
poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomie-
nia o szkodzie. W przypadku gdyby wyjaśnienie
w powyższym terminie okoliczności niezbędnych
do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpie-
czeń albo wysokości odszkodowania okazało się
niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w termi-
nie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu na-
leżytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności
było możliwe, nie później jednak niż w terminie
90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szko-
dzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakła-
du ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania
zależy od toczącego się postępowania karnego
lub cywilnego.

Ponadto w terminie30 dni zakład ubezpieczeń

zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczy-
nach niemożności zaspokojenia jego roszczeń
w całości lub w części, jak również o przypuszczal-
nym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska
względem roszczeń uprawnionego, a także wypła-
ca bezsporną część odszkodowania.

Jeżeli odszkodowanie nie przysługuje lub przy-

sługuje w innej wysokości niż określona w zgłoszo-
nym roszczeniu, zakład ubezpieczeń informuje
o tym na piśmie osobę występującą z roszczeniem
w powyższych terminach, wskazując na okoliczno-
ści oraz podstawę prawną uzasadniającą całkowitą
lub częściową odmowę wypłaty odszkodowania,
jak również na przyczyny, dla których odmówił
wiarygodności okolicznościom dowodowym pod-
niesionym przez osobę zgłaszającą roszczenie. Pi-
smo zakładu ubezpieczeń powinno zawierać po-
uczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na
drodze sądowej.

Jeżeli w jednym z podanych wyżej terminów za-

kład ubezpieczeń nie ustali ważności umowy ubez-
pieczenia obowiązkowego osoby odpowiedzialnej
za szkodę, właściwy do wypłaty odszkodowania
jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Dodatkowo zakład ubezpieczeń ma obowiązek

udostępnić poszkodowanemu lub uprawnionemu
informacje i dokumenty, które miały wpływ na
ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń
i wysokość odszkodowania. Osoby te mogą żądać
pisemnego potwierdzenia przez zakład ubezpie-
czeń przekazanych informacji bądź umożliwienia
wykonania i potwierdzenia przez zakład ubezpie-
czeń kopii udostępnionych dokumentów, przy
czym koszty dokonania wymienionych czynności
obciążają osobę, która żąda tych czynności.

Zbigniew Biskupski

PODSTAWA PRAWNA

◗

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 stycznia
2005 r. w sprawie określenia wysokości odsetek
ustawowych (Dz.U nr 3, poz. 16).

◗

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywil-
ny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

◗

Rozporządzenie ministra finansów z dnia 5 czerw-
ca 2001 r. w sprawie zasad i trybu składania przez
opiekuna w instytucji bankowej gotówki osoby po-
zostającej pod opieką (Dz.U. nr 64 poz. 649).

◗

Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 21
stycznia 2005 r. w sprawie określenia brzmienia
klauzuli wykonalności (Dz.U. nr 17, poz. 154).

◗

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach
obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwa-
rancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunika-
cyjnych (Dz.U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.).

PORADY FINANSOWE

198

199

200

201

202

203

204

IV PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 84 (1449) 29 KWIETNIA – 1 MAJA 2005

CZY

TELNIC

Y P

AJĄ

SPERT ODPOWIADA

PRAWO PRACY

Czy pracodawca
powinien wydać
świadectwo pracy

Chciałem, aby mój pracodawca wydał mi
świadectwo pracy. Jednak odmówił mi,
twierdząc, że nie musi tego robić, bo umowa
o pracę jest aktualna i nie została nawet wy-
powiedziana. Czy w czasie trwania stosunku
pracy na czas nieokreślony może być wyda-
ne świadectwo pracy?

NIE,

w czasie trwania stosunku pracy pra-
cownikowi nie może zostać wydane

świadectwo pracy.

Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wy-

dać pracownikowi świadectwo pracy tylko w razie
rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Wyda-
nie świadectwa pracy nie może być uzależnione od
uprzedniego rozliczenia się pracownika z praco-
dawcą.

Od tej zasady istnieje jeden wyjątek – kiedy po-

mimo rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy
pracodawca nie ma obowiązku wydania świadec-
twa pracy. Chodzi o rozwiązanie lub wygaśnięcie
umowy o pracę z pracownikiem, z którym dotych-
czasowy pracodawca nawiązuje kolejną umowę
o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnię-
ciu poprzedniej umowy – wówczas pracodawca jest
obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pra-
cy, ale tylko na jego żądanie. Jeżeli więc w takiej sy-
tuacji pracownik zażąda świadectwa pracy, praco-
dawca będzie musiał je wydać.

Sądzę, że pana pytanie może dotyczyć problemu

wykazania u nowego pracodawcy okresu pracy
u pracodawcy, z którym nadal łączy pana stosunek
pracy. Ma to bowiem wpływ na ustalenie upraw-
nień urlopowych u nowego pracodawcy. W takim
przypadku pracownik może jednak posługiwać się
zaświadczeniem o zatrudnieniu od obecnego pra-
codawcy. W sytuacji jednoczesnego pozostawania
w dwóch lub więcej stosunkach pracy, do okresu
zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu
i wymiar urlopu, wliczeniu podlega okres poprzed-
niego niezakończonego zatrudnienia w części przy-
padającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejne-
go stosunku pracy.

Jerzy Zatorski

Czy pracodawca
powinien wypłacić
trzynastkę

W maju 2004 r., w związku z przejściem na
emeryturę, odeszłam z pracy. W marcu br. by-
ły pracodawca wypłacił tzw. trzynastki. Czy
w takim przypadku pracodawca powinien wy-
płacić to świadczenie? Pytam, bo chcę mieć
pewność, że nie będę musiała go zwracać.

TAK,

w takim przypadku pracodawca postą-
pił zgodnie z przepisami, wypłacając

pani tzw. trzynastkę, i dlatego nie będzie pani mu-
siała jej zwracać.

Pracownik, który nie przepracował u danego pra-

codawcy całego roku kalendarzowego, nabywa pra-
wo do wynagrodzenia rocznego w wysokości pro-
porcjonalnej do okresu przepracowanego, pod wa-
runkiem że okres ten wynosi co najmniej 6 miesię-
cy. Jednak od tej reguły są przewidziane liczne wy-
jątki. Przepracowanie co najmniej 6 miesięcy wa-
runkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocz-
nego nie jest bowiem wymagane w przypadkach:

◗

nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalen-
darzowego z nauczycielem i nauczycielem akade-
mickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szko-
ły wyższej),

◗

zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, je-
żeli umowa o pracę została zawarta na sezon
trwający nie krócej niż trzy miesiące,

◗

powołania pracownika do czynnej służby wojsko-
wej albo skierowania do odbycia służby zastęp-
czej,

◗

rozwiązania stosunku pracy w związku z:
– przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową al-

bo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub
świadczenie rehabilitacyjne,

– przeniesieniem służbowym, powołaniem lub

wyborem,

– likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem za-

trudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy,

– likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy

lub jej reorganizacją,

◗

podjęcia zatrudnienia:
– w wyniku przeniesienia służbowego,
– na podstawie powołania lub wyboru,
– w związku z likwidacją poprzedniego praco-

dawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia
z przyczyn dotyczących tego pracodawcy,

– w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej

poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją,

– po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo

po odbyciu służby zastępczej,

◗

korzystania:
– z urlopu wychowawczego,
– z urlopu dla poratowania zdrowia,
– przez nauczyciela lub nauczyciela akademickie-

go z urlopu do celów naukowych, artystycznych
lub kształcenia zawodowego,

◗

wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmier-
cią pracownika.

Z pani listu wynika, że w 2004 r. zakończyła pa-

ni pracę w związku z przejściem na emeryturę.
Z tego powodu w pani przypadku nie było koniecz-
ne przepracowanie 6 miesięcy, aby było możliwe
wypłacenie pani dodatkowego wynagrodzenia rocz-
nego.

Monika Burzyńska

Kiedy pracodawca
może zwolnić z pracy

Jestem zatrudniony na podstawie
umowy o pracę na czas nieokreślony
(pełny etat). Od 28 lutego br. przeby-

wam na zwolnieniu lekarskim. Będę niezdol-
ny do pracy przez minimum 4 miesiące. Mój
pracodawca zamyka salon, w którym pracu-
ję. Ale jest to tylko jeden z salonów w ramach
całej spółki. Spółka po zamknięciu tego sa-
lonu nadal będzie funkcjonowała. Czy praco-
dawca może mnie zwolnić z pracy w okresie,
kiedy przebywam na zwolnieniu lekarskim?

– W przypadku gdy likwidacja salonu nie oznacza

likwidacji pracodawcy, wypowiedzenie umowy o pra-
cę jest możliwe: jeśli pracodawca zatrudnia co naj-
mniej 20 pracowników i upłynie okres umożliwiają-
cy rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez
wypowiedzenia z przyczyny długotrwałej nieobecno-
ści w pracy z powodu choroby. Okres tej niezdolno-
ści do pracy wynosi: dłużej niż 3 miesiące (jeżeli pra-
cownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej
niż 6 miesięcy) albo dłużej niż łączny okres pobiera-
nia z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobie-
rania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze
3 miesiące (gdy pracownik był zatrudniony u dane-
go pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli nie-
zdolność do pracy została spowodowana wypad-
kiem przy pracy albo chorobą zawodową). W takich
sytuacjach umowa o pracę może również zostać roz-
wiązana bez wypowiedzenia – bez względu na to, ilu
pracowników zatrudnia pracodawca.

Jeśli jednak np. salon albo jego właściciel ma sta-

tus samodzielnego pracodawcy (czyli zdolność do
samodzielnego zatrudniania i zwalniania pracowni-
ków), to likwidacja salonu oznacza likwidację pra-
codawcy. W takiej sytuacji pracownik przebywają-
cy na zwolnieniu lekarskim nie jest chroniony
przed rozwiązaniem umowy o pracę w drodze wy-
powiedzenia. Okres wypowiedzenia umowy na czas
nieokreślony jest uzależniony od stażu pracy u da-
nego pracodawcy i wynosi: 2 tygodnie (jeżeli pra-
cownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy),
1 miesiąc (jeśli pracownik był zatrudniony co naj-
mniej 6 miesięcy) albo 3 miesiące (jeżeli pracow-
nik był zatrudniony co najmniej 3 lata).

W przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę na-

stąpi w drodze wypowiedzenia albo porozumienia

stron z przyczyn niedotyczących pracownika, a pra-
codawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników,
zwalnianemu pracownikowi przysługuje odprawa
pieniężna w wysokości: jednomiesięcznego wyna-
grodzenia (jeżeli pracownik był zatrudniony u dane-
go pracodawcy krócej niż 2 lata); dwumiesięcznego
wynagrodzenia (jeśli pracownik był zatrudniony
u danego pracodawcy od 2 do 8 lat); albo trzymie-
sięcznego wynagrodzenia (gdy pracownik był za-
trudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat).

Edyta Kołkowska

Jaka część
wynagrodzenia
jest wolna od potrąceń

Komornik zajął moje wynagrodzenie za
pracę do wysokości 50 proc. Dodatko-

wo spłacam pożyczkę z zakładu pracy i mam
jeszcze inne potrącenia związane z wykony-
waniem pracy. Po tych wszystkich potrące-
niach prawie nic nie zostaje na życie i utrzy-
manie rodziny. Czy pracodawca może potrą-
cać dla komornika 50 proc. mojego wynagro-
dzenia i czy jest jakieś minimum socjalne, ja-
kie musi mi pozostać po dokonaniu tych
wszystkich potrąceń?

– Przepisy przewidują „minimum socjalne”, ja-

kie musi pozostać pracownikowi po dokonaniu po-
trąceń z wynagrodzenia za pracę. Wysokość tego
minimum jest różna w zależności od rodzaju doko-
nywanych potrąceń.

Z pytania wynika, że pracodawca potrąca z wy-

nagrodzenia pracownika sumy egzekwowane na
mocy tytułu wykonawczego na pokrycie należności
innych niż alimentacyjne (np. kwoty z tytułu zadłu-
żenia w banku czy spółdzielni mieszkaniowej). Po-
trącenie takie może być przez pracodawcę dokona-
ne do wysokości połowy wynagrodzenia. Przed do-
konaniem takiego potrącenia pracodawca odlicza
z wynagrodzenia pracownika składki na ubezpie-
czenie społeczne i zaliczkę na podatek dochodowy
od osób fizycznych. Wolna od potrąceń, o których
tutaj mowa, jest jednak zawsze kwota minimalnego
wynagrodzenia za pracę (obecnie 849 zł). Z wyna-
grodzenia pracownika mogą być potrącane także
inne kwoty (np. kary pieniężne czy zaliczki). Przy
potrącaniu zaliczek pieniężnych wolna od potrąceń
jest kwota 75 proc. minimalnego wynagrodzenia
(obecnie 636,75 zł). Przy potrącaniu kar pienięż-
nych wolna od potrąceń jest kwota 90 proc. mini-
malnego wynagrodzenia (obecnie 764,10 zł).

Za pisemną zgodą pracownika mogą też być potrą-

cane należności, takie jak: rata pożyczki udzielonej
przez pracodawcę, składka na ubezpieczenie na życie
czy składka z tytułu przynależności do związków za-
wodowych. Należności tego rodzaju są potrącane na
końcu. Należy pamiętać, że przy potrącaniu należno-
ści na rzecz pracodawcy wolna od potrąceń jest kwo-
ta minimalnego wynagrodzenia (obecnie 849 zł), na-
tomiast przy potrącaniu należności na rzecz innych
osób – 80 proc. tej kwoty (obecnie 679,20 zł).

W przypadku, gdy pracownik jest zatrudniony

w niepełnym wymiarze czasu pracy (np. na pół eta-
tu), kwoty wolne od potrąceń zmniejszają się pro-
porcjonalnie (dla pół etatu kwota minimalnego wy-
nagrodzenia wynosi 424,50 zł).

Edyta Kołkowska

PODSTAWA PRAWNA

◗

Artykuł 97, art. 154

kodeksu pracy.

◗

Artykuł 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o do-
datkowym wynagrodzeniu rocznym w jednostkach
sfery budżetowej (Dz.U. nr 160, poz. 1080 z późn.
zm.).

◗

Artykuł 36 par. 1, art. 41, art. 41

, art. 53 par. 1 ko-

deksu pracy.

◗

Artykuł 1, art. 4, art. 5, art. 8 par. 1 ustawy z dnia
13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwią-
zywania z pracownikami stosunków pracy z przy-
czyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90,
poz. 844 z późn. zm.).

◗

Artykuł 87 par. 1 pkt 1, art. 87

, art. 91 kodeksu

pracy.

205

206

207

208

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Poradnik co trzeba wiedziec zeb Nieznany
Karczewska-Gzik Agnieszka Co trzeba wiedzieć o metodzie projektu
Co trzeba wiedzieć o KORPORACJACH
ZAGADNIENIA DO EGZAMINU CO TRZEBA WIEDZIEĆ
LateX - def, AGH Matematyka Stosowana (WMS), Latex - krótko co trzeba wiedzieć
Co trzeba wiedzieć i umieć aby zaliczyć II kolokwium
co trzeba wiedziec aminokwasy
BTS Wszystko, co trzeba wiedzieć o królach K POPU Zupełnie nieoficjalny przewodnik Mackenzie Malcol
Co trzeba wiedzieÄ o MIDI
Co trzeba wiedzieć o diagnozie klinicznej
Co trzeba wiedzieć o żelatynie
Co trzeba wiedzieć o MIDI
di com pl acta co trzeba wiedzie o antypirackim pakcie
BMS Li ion Co To Jest i co trzeba wiedzieć o modułach i ogniwach litowych Blog ABC RC

więcej podobnych podstron