gry i zabawy książka word

Wstęp
O edukacyjnej roli zabawy

N a ed u k a c y j n e w al o r y za b a w w s k a z y w a n o ju w ust a w a c h i ra p o r t a c h K o m i s j i E d u k a c j i

N a r o d o w e j . O w e zal e c e n i a K o m i s j i zn a l a z y te o r e t y c z n e od b i c i e w dzi e l e J dr z e j a

S n i a d e c k i e g o „O fizy c z n y m w y c h o w a n i u dzi e c i", w któ r y m wi el e u w a g i po w i c i aut o r

ś ę ł

za b a w i e , up a t r u j c w niej sk u t e c z n y ro d e k w pr o c e s i e u m y s o w e g o , m o r a l n e g o i fizy c z n e g o

w y c h o w a n i a dzi e c i. W uj ci u W a d y s a w a O s m o l s k i e g o za b a w y ru c h o w e s

sz k o

yci a dl a m o d z i e y , sp o s o b i c j do uc z e s t n i c t w a w gr u p a c h sp o e c z n y c h .

łą ż

ą ą ą

Zy g m u n t Gil e w i c z m ó w i c o za b a w i e i jej roli w pr o c e s i e w y c h o w a n i a w y r a z i po g l d,

i po p r z e z sy s t e m a t y c z n e uc z e s t n i c t w o dzi e c i i m o d z i e y w za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h

w z r a s t a po c z u c i e ich w a s n y c h m o li w o c i i w a r t o c i. Zd a n i e m R o m a n a Tr z e n i o w s k i e g o

za b a w a to w a r z y s z y cz o w i e k o w i w ca y m jeg o roz w o j u os o b n i c z y m ,

a z w a s z c z a w dzi e c i s t w i e i m o d o c i. B a r w i je g o yci e. C z y n i je ra d o s n y m i pr z y j e m n y m .

W y w o u j e uc z u c i e od p r

e n i a i w y p o c z y n k u . S p r z y j a og ó l n e m u w y c h o w a n i u i zd o b y w a n i u

ęż

wi e d z y .
O ed u k a c y j n y c h i zdr o w o t n y c h w al o r a c h za b a w i gi e r ruc h o w y c h pis z M a r i a n B o n d a r o w i c z

i Ta d e u s z St a n i s z e w s k i w „P o d s t a w a c h te o rii i m e t o d y k i za b a w i gi e r ruc h o w y c h " .
Je d n y m z pr z e j a w ó w dojr z a o c i dzi e c k a s - zd a n i e m au t o r ó w - je g o u m i e j t n o c i

ł ś

m o t o r y c z n e , któ r e w sp o s ó b naj b a r d z i e j w a ci w y roz w i j a j si w tok u ko n t a k t ó w dzi e c k a

ł ś

ą ę

z ró n y m i for m a m i za b a w i gie r ru c h o w y c h . M a m y zat e m pie r w s z y z akt y w ó w tej

pr a c y , a mi a n o w i c i e jej ed u k a c y j n y w y m i a r . Dr u g , ró w n i e cz y t e l n zal e t s nie w t p l i w i e

ą ą

ko m p e t e n c j e aut o r ó w . Pr z y cz y m s to ko m p e t e n c j e pe n e - ob u s t r o n n e . Z je d n e j

str o n y s o n i aut e n t y c z n y m i zn a w c a m i o m a w i a n e g o za g a d n i e n i a . B d c na u c z y c i e l a m i

ę ą

ak a d e m i c k i m i dy s p o n u j du y m za s o b e m wi e d z y te o r e t y c z n e j , cz e m u dali w y r a z w roz d z i a l e

l, m ó w i c o w s z e c h s t r o n n y m od d z i a y w a n i u za b a w i gi e r ruc h o w y c h na roz w ó j

cz o w i e k a w ont o g e n e z i e . Z dr u g i e j str o n y ob a j au t o r z y dy s p o n u j sil n y m pu n k t e m od n i e s i e n i a

do pr a k t y k i sz k o l n e j , s bo w i e m w y tr a w n y m i pr a k t y k a m i , do b r z e w pi s u j c y m i

si w z m i e n i a j c si rz e c z y w i s t o

ed u k a c y j n . D a li te m u w y r a z w dal s z e j cz

ci opr a c o w a n i a

ą ą ę

ść

ęś

/roz d z. 2 i 3/, w któ r e j pr z y b l i a j cz y t e l n i k o w i w a r s z t a t pr a c y pe d a g o g i c z n e j

ż ą

z u w z g l d n i e n i e m je g o w a r s t w y po d m i o t o w e j i prz e d m i o t o w e j . P a s z c z y z n

w y j ci o w

do tyc h roz w a a by o za o e n i e au t o r ó w , i no w a t o r s k i w a r s z t a t pr a c y na u c z y c i e l a po w i n i e n

ż ń

ł ż

zaj m o w a

z de fi n i c j i i z ko n i e c z n o c i klu c z o w

po z y c j w z m i e n i a j c e j si rz e c z y w i s t o c i

ed u k a c y j n e j . Dl a t e g o te dr u g a cz

ksi

ki og n i s k u j e si w o k ó m e t o d y k i

ęść

ąż

na u c z a n i a za b a w i gie r ru c h o w y c h , gie r dr u y n o w y c h , m e t o d y k i pr o w a d z e n i a tyc h for m

akt y w n o c i ru c h o w e j or a z lek c ji jak o po d s t a w o w e j jed n o s t k i m e t o d y c z n e j w pr o c e s i e

na u c z a n i a . W a r t o

tyc h tre ci u w i d a c z n i a si w - ni ni e j s z y m op r a c o w a n i u - w no w a t o r s k i c h

ść

ak c e n t a c h od n o s z c y c h si do au t o r s k i c h tok ó w i ko n s p e k t ó w lek c y j n y c h , pr o g r a m ó w

na u c z a n i a or a z m e t o d y k i na u c z a n i a i or g a n i z a c j i lek c j i.
D al s z e fra g m e n t y ksi

ki ko n c e n t r u j si w o k ó za s t o s o w a n i a za b a w i gie r ruc h o w y c h

ąż

ą ę

w im p r e z a c h rek r e a c y j n e - sp o r t o w y c h w ró n y c h kr g a c h od d z i a y w a

ed u k a c y j-

1. WIADOMOŚCI OGÓLNE

1.1. Wartości zabaw i gier ruchowych

Za b a w y i gry ru c h o w e od z n a c z a j si bo g a c t w e m , a jed n o c z e n i e pr o s t o t ru c h u .

O p a r t e na utylit a r n y c h for m a c h ru c h u , ta ki c h jak ch ó d , bie g, sk o k , rz ut, pe z a n i e itp.,

od d z i a u j w s z e c h s t r o n n i e na ustr ó j lud z k i, prz y c z y n i a j c si do po d n o s z e n i a jeg o w y d o l n o c i

ł ą

or a z og ó l n e j sp r a w n o c i fiz y c z n e j .

Za b a w y i gry pr z e w y s z a j in n e for m y dzi a al n o c i ru c h o w e j cz o w i e k a - gi m n a s t y k a ,

sp o r t o w e gr y ze s p o o w e , cz y te np. jaz d a na ro w e r z e s do

je d n o s t r o n n e , za b a w y

ść

i gry ru c h o w e nat o m i a s t po p r z e z s w o j ró n o r o d n o

, s w o b o d

dzi a a n i a , m o li w o

ść

w y b o r u roz w i z a ruc h o w y c h po z w a l a j c y c h na ró w n o m i e r n e an g a o w a n i e w s z y s t k i c h

ą ń

pa r tii mi

ni o w y c h , nar z d ó w w e w n t r z n y c h , sy s t e m u ner w o w e g o , daj ok a z j do

ęś

w s z e c h s t r o n n e g o wi e l o k i e r u n k o w e g o od d z i a y w a n i a na jed n o s t k .

Za b a w a jest for m d z i a a l n o c i, któ r a to w a r z y s z y cz o w i e k o w i od naj w c z e n i e j s z e g o

okr e s u je g o ro z w o j u on t o g e n e t y c z n e g o i filo g e n e t y c z n e g o , jak na u k a i pr a c a . Za b a w a ,
na u k a i pr a c a s cz y n n o c i a m i nie r o z e r w a l n i e ze so b z wi z a n y m i , po s i a d a j wi el e

ce c h w s p ó l n y c h . Za b a w a dl a dzi e c k a jest prz y g o t o w a n i e m do pr a c y , któ r a je cz e k a , gd y
do r o n i e , za dla cz o w i e k a do r o s e g o jest jed n z for m w y p o c z y n k u po pr a c y . Za b a w a

w yci u cz o w i e k a jest po tr z e b , tak sa m o jak cz y n n o c i nat u r y fizj ol o g i c z n e j . W ok r e s i e

prz e d s z k o l n y m za b a w y m a n i p u l a c y j n e , na l a d o w c z e , ko n s t r u k c y j n e , gry dy d a k t y c z n e

or a z za b a w y i gry ru c h o w e w y p e n i a j w ca o ci cz a s w ol n y dzi e c k a , pr z y cz y m sta n o w i

ł ś

po d s t a w o w

for m je g o dzi a al n o c i.

W ok r e s i e sz k o l n y m za b a w a ust p u j e pi e r w s z e s t w a na u c e , prz e s u w a j c si na

dr u g po z y c j w yci u dzi e c k a , nie m n i e j w dal s z y m ci g u, z w a s z c z a w m o d s z y m wi e k u

sz k o l n y m , od g r y w a w a n rol w w y c h o w a n i u .

ż ą

W yci u cz o w i e k a do r o s e g o za b a w a staj e si potr z e b

cz y n n e g o w y p o c z y n k u po

pr a c y za w o d o w e j . D o pr a c y z m u s z a j cz o w i e k a dor o s e g o ni e tylk o ko n i e c z n o c i yci o w e ,

ale i uci e c z k a prz e d be z c z y n n o c i . D z i e c k o sz u k a ró w n i e w za b a w i e uci e c z k i

ś ą

prz e d be z c z y n n o c i i nu d .

ś ą

Za b a w i e to w a r z y s z y do b r o w o l n e za a n g a o w a n i e si , s w o b o d a for m , ra d o

i za d o w o l e n i e .

ść

Pr a c a jest uj ta w pe w n e ra m y prz y m u s u , prz y cz y m ni e za w s z e cz o w i e k

jest za d o w o l o n y z ro d z a j u s w e j pr a c y i ni e za w s z e w y k o n u j e j

ą z zap a e m. Dzie c k o

prz e r y w a j c za b a w

ni e po n o s i ad n y c h ko n s e k w e n c j i , os o b a pr a c u j c a ni e m o e so b i e

po z w o l i na po d o b n e po s t p o w a n i e . Za r ó w n o w pr a c y , jak i w za b a w i e , w y s t p u j e

w y s i e k fizy c z n y i u m y s o w y .

Za b a w a by a i jest prz e d m i o t e m zai n t e r e s o w a n i a prz e d s t a w i c i e l i ró n y c h dzi e d z i n

wi e d z y : biol o g i i, ps y c h o l o g i i, so c j o l o g i i, etn o g r a f i i, pe d a g o g i k i , a ost a t n i o te o r ii w y c h o w a n i a
fizy c z n e g o i ge r o n t o l o g i i . K a d a z tyc h dzi e d z i n pr a g n i e ze s w e g o pu n k t u wi d z e n i a

roz w i z a inte r e s u j c e j za g a d n i e n i a z w i z a n e z po w s t a n i e m za b a w y , jej roz w o j e m ,

ą ć

m o t y w a c j , od d z i a y w a n i e m na cz o w i e k a itp. N a po d s t a w i e dot y c h c z a s o w y c h ba d a

i ob s e r w a c j i w y s u n i t o ró n e te o ri e do t y c z c e

zabawy oraz. dok o n a n o szer e g u pró b

zd e fi n i o w a n i a jej.

Je d n z naj b a r d z i e j traf n y c h , w a ci w i e okr e l a j c y c h sp e c y f i k i ch a r a k t e r za b a w y ,

ł ś

ś ą

jest defi n i c j a po d a n a prz e z Zy g m u n t a Gil e w i c z a , zn a n e g o lek a r z a , a zar a z e m te or e t y k a
w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , któ r y po d a j e „u m o w n

for m u

za b a w y " , okr e l a j c j „jak o

łę

ś ą

jed n z for m akt y w n o c i cz o w i e k a , do b r o w o l n i e po d e j m o w a n e j prz e z jed n o s t k lub

ze s p ó , w któ r e j w z g l d y pr a k t y c z n e , gr o m a d z e n i e i w y t w a r z a n i e dó b r, nie graj ad n e j

ą ż

roli, nat o m i a s t do d a t n i tok e m o c j o n a l n y c h pr z e y , po c z u c i e s w o b o d y dzi a a n i a i gr a

ż ć

w y o b r a n i sta n o w i nie o d z o w n y w a r u n e k odr ó n i e n i a jej od pr a c y [Gile w i c z]. A ut o r,

po d a j c defi n i c j za b a w y , w s p o m i n a o akt y w n o c i ruc h o w e j . Akt y w n o

ta m o e by

ść

sp o n t a n i c z n a lub kier o w a n a . Z pu n k t u wi d z e n i a w y c h o w a w c z e g o nal e y ni ste r o w a

w okr e l o n y m i ko n k r e t n y m kier u n k u , tak ab y sp e ni a a s w o j e fu n k c j e nie z b d n e

w pr a w i d o w y m roz w o j u cz o w i e k a .

W gr u p i e ró n o r o d n y c h za b a w - za b a w y i gr y ru c h o w e s naj b a r d z i e j uni w e r s a l n y m

ro d k i e m w y c h o w a w c z y m . Po s z c z e g ó l n e gru p y za b a w ora z ich rod z a j e od d z i a u j

ł ą

w od p o w i e d n i sp o s ó b na or g a n i z m cz o w i e k a w kol e j n y c h okr e s a c h jeg o roz w o j u . Za d a n i e m

na u c z y c i e l a w og ó l e, a na u c z y c i e l a w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o w sz c z e g ó l n o c i, jest

do k o n y w a n i e w y b o r u for m ru c h u , któ r e s naj b a r d z i e j pr z y d a t n e w reali z a c j i za m i e r z e

w y c h o w a w c z y c h .

1.2. Oddziaływanie zabaw i gier ruchowych na rozwój człowieka

D o m i n u j c e zn a c z e n i e w od d z i a y w a n i u na lud z k i org a n i z m b d mi a y za b a w y i gry

ę ą

ru c h o w e w okr e s i e wi e k u prz e d s z k o l n e g o i w c z e s n o s z k o l n e g o . A kt y w n o

ruc h o w a

ść

w ty m wi e k u opi e r a si g ó w n i e na gra c h i za b a w a c h gru p o w y c h i ind y w i d u a l n y c h . Le k c j e

ę ł

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o w pe d a g o g i c e w c z e s n o s z k o l n e j to lek c j e za b a w i gier ru c h o w y c h .
W dal s z y c h okr e s a c h ont o g e n e z y za b a w y i gry w s w o i m od d z i a y w a n i u b d

ę ą

w s p o m a g a

roz w ó j po s z c z e g ó l n y c h uk a d ó w i nar z d ó w org a n i z m u lud z k i e g o .

P o n i e j pr z e d s t a w i o n a zo s t a n i e w og ó l n y c h zar y s a c h rola za b a w i gie r ruc h o w y c h

w ro z w o j u fiz y c z n y m or a z u m y s o w y m , be z w n i k a n i a jed n a k w po d z i a y na okr e s y roz w o j u

cz o w i e k a .

1.2.1. Rola zabaw i gier ruchowych
w wychowaniu wszechstronnym

Z a b a w y i gry ru c h o w e w w y c h o w a n i u w s z e c h s t r o n n y m sp e ni a j rol po m o c n i c z

i uz u p e n i a j c , po n i e w a

w y c h o w a n i e fiz y c z n e jest cz

ci sk a d o w

w y c h o w a n i a

ą ą

ęś ą

w sz e r o k i m te g o s o w a za k r e s i e .

Zabawy i gry w wychowaniu umysłowym
Z a s a d n i c z y m cel e m w y c h o w a n i a u m y s o w e g o jest ks z t a t o w a n i e po s t a w . W y c h o w a n i e

fiz y c z n e jest g ó w n d z i e d z i n w y c h o w a n i a w s z e c h s t r o n n e g o , a gry i za b a w y ru c h o w e

sta n o w i po d s t a w o w

for m dzi a al n o c i w tej dzi e d z i n i e . Za d a n i e gier i za b a w

w ks z t a c e n i u intel e k t u a l n y m wi

e si g ó w n i e z sy s t e m e m tyc h w s z y s t k i c h wi c z e ,

ąż

ę ł

któ r e z m i e r z a j do ro z w o j u i ks z t a c e n i a m o t o r y c z n o c i , ce c h i pr o c e s ó w ps y c h i c z n y c h .

Je d n z fu n d a m e n t a l n y c h po s t a w na s z e g o pr o c e s u m y l e n i a i po z n a n i a jest m o t o r y c z n o

ść

po c z o n a z ks z t a t o w a n i e m taki c h ce c h i zd o l n o c i po z n a w c z y c h jak pa m i

łą

ęć

m y l e n i e , sp o s t r z e g a n i e , u w a g a i w y o b r a n i a . Z w a s z c z a na eta p i e pe d a g o g i k i pr z e d s z k o l n e j

i w c z e s n o s z k o l n e j gry i zabawy w p y w a j kor z y s t n i e na ro z w ó j dzi e c i c e j w y o b r a n i ,

daj c m o li w o

re a li z a c j i cel ó w ks z t a c e n i a og ó l n e g o .

ść

Gr y i za b a w y ru c h o w e po g

bi a j mi d z y inn y m i wi a d o m o c i o ota c z a j c y m wi e c i e ,

łę

np. w na z e w n i c t w i e or a z w tre ci ruc h o w e j za b a w i gi e r w y s t p u j pta k i, ss a k i, ga d y (np.

„S k o k i wróbelka", „W a l k a kozłów", „Wąż w kol e" itp.).W in n y c h za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h
s pr z e d s t a w i o n e tre ci ru c h o w e z w i z a n e z za w o d e m , w y k o n y w a n i e m pr a c y prz e z

os o b y dor o s e (np.

„Rzemieślnicy", „ Rolnik', „Tkacz', „Rybacy na jezior o" itp.).

Zabawy i gry w wychowaniu estetycznym
W y c h o w a n i e est e t y c z n e to ks z t a t o w a n i e prz e y o ch a r a k t e r z e est e t y c z n y m i arty s t y c z n y m .

ż ć

Za b a w y i gry ze pie w e m i prz y m u z y c e spr z y j a j ro z w i j a n i u pi k n a ruc h u ,

p y n n o c i, har m o n i i , ro z w i j a j zd o l n o c i w y c z u w a n i a ryt m u i tak t u , po w o d u j prz e y c i a ,

bu d z e m o c j e .

W za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h w d r a a m y do po r z d k u i ad u, z w r a c a m y u w a g na

sc h l u d n y w y g l d , cz y s t o

. W cz a s i e za b a w i gie r ru c h o w y c h or a z ter e n o w y c h , prz e p r o w a d z a n y c h

ść

ró w n i e na kol o n i a c h cz y ob o z a c h , na u c z y c i e l w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o

po w i n i e n uc z y dzi e c i ob s e r w a c j i zja w i s k nat u r y , w y c z u l a na pi k n o pr z y r o d y , uc z y

oc h r o n y ro d o w i s k a nat u r a l n e g o .

Zabawy i gry w wychowaniu moralno-społecznym
W ty m dzi a l e w y c h o w a n i a za b a w y i gry m a j s z c z e g ó l n e zn a c z e n i e . P o s i a d a j og r o m n e

m o li w o c i od d z i a y w a n i a na str o n ps y c h i c z n

dzi e c k a . W za b a w a c h i gr a c h ru c h o w y c h ,

ta k jak w ad n y c h in n y c h for m a c h ru c h o w y c h , a ta k e ni e w i e l u inn y c h m e t o d a c h

w y c h o w a w c z y c h , na u c z y c i e l m o e ks z t a t o w a po s t a w

a tak e ch a r a k t e r dzi e c k a .

W za b a w i e ze w s p ó z a w o d n i c t w e m ind y w i d u a l n y m , a z w a s z c z a gr z e, w któ r e j w y s t p u j e

z w y k l e w s p ó z a w o d n i c t w o i w s p ó d z i a a n i e ze s p o o w e , uc z y pr a w i d o w y c h sp o e c z n y c h

za c h o w a . Za d a n i e m na u c z y c i e l a jest kier o w a n i e ni m, prz e k a z a n i e m u

pr a w i d o w y c h za c h o w a , na u c z a n i e od p o w i e d n i c h , sp o e c z n i e ak c e p t o w a n y c h re a k c j i

w ró n y c h syt u a c j a c h , któ r e zn a j d u j si w re a li z a c j i gie r i za b a w .

ą ę

Z pu n k t u wi d z e n i a sp o e c z n e g o za b a w y i gr y spr z y j a j pr z y z w y c z a j a n i u dzi e c i do dzi a a n i a

w ze s p o l e pr z y rez y g n a c j i z w a s n y c h a m b i c j i, po s z a n o w a n i a w a s n o c i sp o e c z n e j .

Za b a w y i gry ru c h o w e uc z prz e s t r z e g a n i a pr z e p i s ó w i za s a d , pe n e g o za u f a n i a do kol e g ó w ,

a tak e tyc h , któ r z y pe ni rol s d zi ó w . O d uc z n i ó w , któ r z y s d zi u j nal e y w y m a g a

ł ą

ę ę

pr a w d o m ó w n o c i , be z s t r o n n o c i i sp r a w i e d l i w e j oc e n y .

Zabawy i gry uczą

od p o w i e d n i e g o po d p o r z d k o w a n i a si kol e g o m , któ r z y w da n y m m o m e n c i e pe ni rol

ł ą

„pr z e o o n y c h ". S a m o d z i e l n o

, mi a o

, zd y s c y p l i n o w a n i e , pa n o w a n i e na d so b w a s n a

ł ż

ść ś

ł ść

ą ł

inicj a t y w a - to ce c h y ch a r a k t e r u , któ r e prz e z za b a w y i gry m o n a i nal e y ro z w i j a .

Zabawy i gry ruch o w e wdr a aj i przy z w y c z a j a j wicz c y c h do dok a d n e g o wy k o n y w a n i a

ż ą

ą ć

za d a . U c z e s t n i c y za b a w lub gier w y k o n u j pe w n e za d a n i a ruc h o w e , któr e

okr e l o n e s od p o w i e d n i m i prz e p i s a m i . Pr z y oc e n i e za b a w y w y r ó n i a m y poj e d y n c z e

os o b y , a w grz e - ca e dru y n y . D e c y d u j c e zn a c z e n i e w oc e n i e , do k o n y w a n e j prz e z

na u c z y c i e l a , od g r y w a do k a d n o

w y k o n a n i a . W y g r y w a te n, kto po p e n i m n i e j b dó w .

ść

ł ł

łę

N a dr u g i m mi e j s c u sta w i a si sz y b k o

w y k o n a n i a . Pr z e s t r z e g a n i e do k a d n o c i w y k o n a n i a

ść

za d a n i a m a isto t n e zn a c z e n i e w ks z t a t o w a n i u u dzi e c i tej ce c h y ch a r a k t e r u . Pr z y g o t o w u j c

w ten sp o s ó b do yci a dor o s e g o , do prz y s z e j pra c y za w o d o w e j , w któ r e j

do k a d n o

i sta r a n n o

w w y k o n y w a n i u po w i e r z o n y c h ob o w i z k ó w bar d z o cz s t o de c y d u j e

ść

o a w a n s i e , sta n o w i s k u cz y te wi k s z y c h ap a n a a c h .

1.2.2. Zadania zabaw i gier ruchowych
w rozwoju fizycznym dziecka

Z a d a n i e m za b a w i gier ru c h o w y c h jak o jed n e g o ze ro d k ó w w y c h o w a n i a fizy c z n e g o jest:

- ro z w i j a n i e ce c h fiz y c z n y c h ,
- po d n o s z e n i e sta n u zdr o w i a ,
- ro z w i j a n i e spr a w n o c i fizy c z n e j .

Rozwijanie cech fizycznych
W zal e n o c i od wi e k u fizj ol o g i c z n e g o , sto s u j c ró n e g o ro d z a j u za b a w y i gr y ruc h o w e ,

ż ś

nal e y od naj m o d s z y c h lat dzi e c k a kier o w a si za s a d

har m o n i j n e g o ro z w o j u

or g a n i z m u .
Pr z y do b o r z e za b a w i gier ruc h o w y c h nal e y z w r a c a u w a g na w s z e c h s t r o n n e

za a n g a o w a n i e i ro z w ó j w s z y s t k i c h gru p mi

ni o w y c h . Sz c z e g ó l n e mi e j s c e nal e y w y z n a c z y

ęś

za g a d n i e n i u ks z t a t o w a n i a od p o w i e d n i e j po s t a w y cia a. W a ci w a syl w e t k a ,

ł ś

od p o w i e d n i e w y k s z t a c e n i e krz y w i z n y kr g o s u p a , u m o li w i a j pra w i d o w y roz w ó j

i w a ci w e fun k c j o n o w a n i e nar z d ó w w e w n t r z n y c h .

ł ś

Podnoszenie stanu zdrowia
Pr z e d w y c h o w a n i e m fizy c z n y m , jak ró w n i e pr z e d za b a w a m i i gra m i ruc h o w y m i , stoi

nie z m i e r n i e w a n e za d a n i e po d n o s z e n i a sta n u zdr o w i a dzi e c i, a co za ty m idzi e, ca e g o

sp o e c z e s t w a . S z c z e g ó l n i e w a n e s trz y kie r u n k i dzi a a n i a :

- pr ofil a k t y k a ,
- kor e k t y w a istni e j c y c h w a d w po s t a w i e ,

- ko m p e n s a c j a ró n e g o ro d z a j u br a k ó w i us z k o d z e .

Z a d a n i e m za b a w i gier ru c h o w y c h , jak i inn y c h dzi a ó w w y c h o w a n i a fizy c z n e g o , jest prz e d e

w s z y s t k i m sto s o w a n i e for m za p o b i e g a j c y c h ró n y m sc h o r z e n i o m . Za b a w y i gry od g r y w a j

ist ot n rol w od d z i a y w a n i u na sy s t e m ner w o w y . Pr z e z s w o b o d

dzi a a n i a , be z t r o s k ,

pr o s t o t pr z e p i s ó w i for m ru c h o w y c h ora z to w a r z y s z c im at m o s f e r za b a w y ,

ą ą

ro z a d o w u j na p i c i a ner w o w e , w p r o w a d z a j u s p o k o j e n i e , za p o b i e g a j po w s t a w a n i u ró n e g o

ro d z a j u str e s o m i ch o r o b o m ner w i c o w y m , z m n i e j s z a j sta n y fru s t r a c j i.

Za b a w y i gry ru c h o w e w p y w a j do d a t n i o ró w n i e na w y d o l n o

uk a d u kr

e n i a ,

ść

ąż

od d y c h a n i a , prz e m i a n y m a t e r i i i dzi a a n i a inn y c h uk a d ó w . Za b a w y i gry sto s o w a n e

w ró n y c h w a r u n k a c h i w ró n y m ro d o w i s k u (sale gi m n a s t y c z n e , w ol n e po w i e t r z e ,

w o d a itp.) cz y n i or g a n i z m od p o r n y m na ni e k o r z y s t n e z m i a n y ro d o w i s k a i na ch o r o b y .

W cz a s i e lek c ji za b a w i gie r ru c h o w y c h nal e y sto s o w a

od p o w i e d n i e wi c z e n i a -

za b a w y za p o b i e g a j c e po w s t a w a n i u naj c z s t s z y c h od c h y l e w po s t a w i e .

N al e y tak e po z o s t a w a

w ci g y m ko n t a k c i e z lek a r z e m sz k o l n y m , w cel u ust a l e n i a

ą ł

w a ci w e g o po s t p o w a n i a w pr z y p a d k a c h w y r a n i e za a w a n s o w a n y c h w a d w po s t a w i e

ł ś

cia a dzi e c i. wi c z e n i a i za b a w y o ch a r a k t e r z e ko r e k t y w n y m po w i n n o sto s o w a

m o li w i e w c z e n i e po w y k r y c i u w a d . W zal e n o c i od po w s t a y c h od c h y l e nal e y sto s o w a

ż ś

wi c z e n i a ko r e k t y w n e lu b wi c z e n i a kor e k t y w n e w po c z e n i u z za b i e g a m i lec z n i c z y m i .

łą

Za b a w y i gry ru c h o w e w ko r e k t y w i e s do s t p n for m us u w a n i a de f e k t ó w

ę ą

po w s t a y c h w pr z y p a d k a c h br a k u ko n t r o l i w pr o c e s i e ro z w o j u dzi e c i i m o d z i e y .

K o m p e n s a c j a ró n e g o ro d z a j u br a k ó w i od c h y l e od no r m y w za c h o w a n i u m o e by

ró w n i e jed n y m z za s a d n i c z y c h cz y n n i k ó w ter a p e u t y c z n e - w y c h o w a w c z e j ak c ji re w a l i d a c y j n e j .

Za d a n i e m za b a w i gie r w ty m za k r e s i e jest roz w i j a n i e i po b u d z a n i e bo d c ó w

dzi a aj c y c h ko r z y s t n i e (dod a t n i e m o t y w y po s t p o w a n i a), us u w a n i e ni e k o r z y s t n y c h ,

ł ą

a tak e prz e a m y w a n i e w y s t p u j c y c h u dzi e c i i m o d z i e y za h a m o w a

utr u d n i a j c y c h

nie z a l e n o

fizy c z n i m o r a l n .

ż ść

Rozwijanie sprawności fizycznej
St o s u j c w a ci w y do b ó r od p o w i e d n i c h ro d z a j ó w za b a w i gi e r ruc h o w y c h od naj m o d s z y c h

ł ś

lat, m o e m y w sp o s ó b w a ci w y roz w i j a ta ki e ce c h y spr a w n o c i fizy c z n e j ,

ł ś

jak: sz y b k o

, sk o c z n o

, w y tr z y m a o

, si a, z wi n n o

. O d p o w i e d n i o w y s o k a spr a w n o

ść

ł ść

ść

fizy c z n a dzi e c i i m o d z i e y kor z y s t n i e od d z i a u j e na ro z w ó j fizy c z n y , sta n zdr o w i a ,

po k o n y w a n i e tru d n o c i yci o w y c h , w p y w a do d a t n i o na pr z y g o t o w a n i e do w y k o n y w a n i a

za w o d u , prz e d u a kr e s pe n e j w y d o l n o c i or g a n i z m u , spr z y j a sz y b k i e m u re g e n e r o w a n i u

ł ż

or g a n i z m u po w y s i k u .

PYTANIA KONTROLNE
1. Ja k rol od g r y w a j za b a w y i gr y ru c h o w e w w y c h o w a n i u u m y s o w y m ?

2. Ja k rol od g r y w a j za b a w y i gr y ru c h o w e w w y c h o w a n i u est e t y c z n y m ?

3. Jak rol odg r y w a j zab a w y i gry ruch o w e w wyc h o w a n i u mo r a l n o - spo e c z n y m ?

4. W y m i e

za d a n i a za b a w i gi e r ruc h o w y c h w ks z t a t o w a n i u pr a w i d o w e g o roz w o j u

fizy c z n e g o dzi e c k a

1.3. Miejsce zabaw i gier ruchowych w wychowaniu fizycznym

Za b a w y i gry ru c h o w e s dzi a e m w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , któ r y m o e pe ni ró n e

ł ć

rol e:
1/p o d s t a w o w , kie d y jest za s a d n i c z y m ro d k i e m w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o ,

2/po m o c n i c z , kie d y uz u p e n i a inn e dzi a y w y c h o w a n i a fizy c z n e g o ,

1.3.1. Zabawy i gry ruchowe jako podstawowy środek
wychowania fizycznego

Z a b a w y i gry ru c h o w e s po d s t a w o w y m ro d k i e m w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , gd y w gr

w c h o d z :

Wiek ćwiczących jako jeden z podstawowych warunków doboru materiału ćwiczebnego
do zajęć.
W wi e k u prz e d s z k o l n y m ora z m o d s z y m wi e k u sz k o l n y m w pr o g r a m a c h w y c h o w a n i a

fiz y c z n e g o wi d a w y r a n i e do m i n a c j za b a w i gier ruc h o w y c h na d inn y m i for m a m i ruc h u .

Je s t to z wi z a n e z ty m, e za b a w y i gry ru c h o w e dzi ki nat u r a l n y m i pro s t y m ru c h o m or a z

nie s k o m p l i k o w a n y m prz e p i s o m najl e p i e j od p o w i a d a j m o li w o c i o m fizy c z n y m or a z

ps y c h i c z n y m dzi e c i. St o s u j c za b a w y i gry w pr o c e s i e na u c z a n i a dzi e c k a , osi g a si

w bar d z o wi d o c z n y sp o s ó b po s t p y w na u c z a n i u na w e t sk o m p l i k o w a n y c h za d a ruc h o w y c h .

W a l o r y og ó l n o w y c h o w a w c z e tk w i c e w za b a w a c h i gra c h ruc h o w y c h pr z e m a w i a j

za sto s o w a n i e m za b a w i gie r w m o d s z y m wi e k u jak o po d s t a w o w e j for m y ruc h u .

Warunki i możliwości realizacji niezbędne w procesie wychowania fizycznego.
Zabawy i gry ruch o w e s pod st a w o w y m rod ki e m wyc h o w a n i a fizyc z n e g o w przy p a d k u

br a k u obi e k t ó w , nal e y t e g o sp e c j a l i s t y c z n e g o spr z t u, pr z y r z d ó w i pr z y b o r ó w do reali z o w a n i a

za d a w inn y c h dzi a a c h w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , jak w gi m n a s t y c e , sp o r t o w y c h

gr a c h ze s p o o w y c h itp. St o s u j c w taki m prz y p a d k u za b a w y i gry ru c h o w e ,

b d zi e m y na u c z a lub do s k o n a l i po s z c z e g ó l n e ele m e n t y tec h n i c z n e ró n y c h dy s c y p l i n ,

jak te ro z w i j a spr a w n o

ru c h o w

i fiz y c z n . S on e naj b a r d z i e j w s z e c h s t r o n n y m

ść

ro d k i e m od d z i a y w a n i a i po d ty m w z g l d e m pr z e w y s z a j inn e dzi a y w y c h o w a n i a

fiz y c z n e g o . Pr o c e s ks z t a t o w a n i a ce c h spr a w n o c i fiz y c z n e j z ich po m o c

tr w a jed n a k

d u ej ani eli w sp e c j a l i s t y c z n y c h dzi a a c h w y c h o w a n i a fizy c z n e g o . W gi m n a s t y c e na

ł ż

pr z y k a d , w któ r e j ruc h y s w yi z o l o w a n e , a do k a d n o

w y k o n a n i a do p r o w a d z o n a do

ść

ide a u, sz y b c i e j sp e c y f i c z n y c h ruc h ó w m o n a na u c z y po p r z e z for m cis .

ę ś łą

Zaawansowanie i usprawnienie ćwiczących.
Pr z y s t p u j c do zaj

z w y c h o w a n i a fizy c z n e g o z os o b n i k a m i nie s p r a w n y m i ruc h o w o

ęć

i nie z a a w a n s o w a n y m i tec h n i c z n i e , nal e y je ro z p o c z y n a

- be z w z g l d u na wi e k wic z c y c h

-od for m naj at w i e j s z y c h , do któ r y c h w a ni e zali c z a m y za b a w y i gr y ruc h o w e .

ł ś

P o d s t a w o w y m za d a n i e m jest w ó w c z a s na u c z a n i e ele m e n t a r n y c h cz y n n o c i ru c h o w y c h ,

w y s t p u j c y c h w taki c h dzi a a n i a c h ruc h o w y c h , jak: bie g, sk o k i, rz ut y i ch w y t y , któr e

zar a z e m spr z y j a j ro z w o j o w i s z y b k o c i , w yt r z y m a o c i, si y, z wi n n o c i, zr c z n o c i itp.,

ł ś

a tak e ko o r d y n a c j i i ori e n t a c j i pr z e s t r z e n n e j . D o p i e r o po ty m po d s t a w o w y m okr e s i e

„prz y g o t o w a n i a " b d z i e m y sto p n i o w o w c z a do zaj

inn e, tru d n i e j s z e for m y ruc h u .

łą

ęć

Zadań ia jakie mogą być realizowane w czasie zajęć.
Je d n y m z w a n i e j s z y c h za d a lek c ji w y c h o w a n i a fizy c z n e g o wi n n o by st w o r z e n i e w a r u n k ó w

pe n e g o w y p o c z y n k u syt e m u ner w o w e g o , a to m o n a zre a l i z o w a

w a ni e po p r z e z

ł ś

po p r z e z
w p r o w a d z e n i e za b a w i gie r ru c h o w y c h . At m o s f e r a z wi z a n a z t for m ruc h u -

ch a r a k t e r y z u j c a si ca k o w i t s w o b o d , be z t r o s k , za p o m n i e n i e m o k o p o t a c h i tro s k a c h

dni a co d z i e n n e g o -jest nie o d z o w n y m ele m e n t e m re ali z a c j i po w y s z e g o za d a n i a .

1.3.2. Zabawy i gry ruchowe jako pomocniczy środek
wychowania fizycznego

Z a b a w y i gry ru c h o w e w inn y c h dzi a a c h w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o sp e ni a j rol :

- o y w i a j c ,

ą ą

- ur o z m a i c a j c for m cis ,

ą ą

ę ś łą

- w y p o c z y n k o w ,

- uz u p e n i a j c .

ą ą

Dl a nie z a a w a n s o w a n y c h lub s a b o za a w a n s o w a n y c h tec h n i c z n i e za b a w y i gry ru c h o w e

b d pie r w s z y m eta p e m za p o z n a n i a si z da n dy s c y p l i n sp o r t u . Dl a za a w a n s o w a n y c h

ę ą

za b a w y i gr y b d sp e ni a y rol utr w a l a n i a na w y k ó w ruc h o w y c h na b y t y c h

ę ą

w for m i e cis ej.

ś ł

A jaki e jest mi e j s c e za b a w i gier ruc h o w y c h w tok u lek c y j n y m op a r t y m na inn y c h
dzi a a c h w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o ? A b y od p o w i e d z i e na to pyt a n i e nal e y prz y p o m n i e ,

i ka d y dzi a w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o opi e r a si na tok u lek c y j n y m z o o n y m z trz e c h

ł ż

ci: w s t p n e j , g ó w n e j i ko c o w e j .

ęś

W cz

ci w st p n e j za b a w y i gr y m o n a w y k o r z y s t a w pu n k t a c h po w i c o n y c h wic z e n i o m

ęś

ś ę

o y w i a j c y m i ko n d y c y j n e - spr a w n o c i o w y m . W tej cz

ci tok u m o n a sto s o w a

ęś

ró n e ro d z a j e za b a w i gier, któr e prz y g o t o w u j

org a n i z m do re ali z a c j i za d a w cz

ęś

g ó w n e j . Z a s a d

t nal e y pr z y j

w pr o w a d z e n i u w s z y s t k i c h dy s c y p l i n sp o r t u.

ę ę

ąć

W g ó w n e j cz

ci tok u pr z e w a n i e do b i e r a m y taki e ro d z a j e za b a w i gier ruc h o w y c h ,

ęś

któr e m o g si prz y c z y n i do do s k o n a l e n i a ele m e n t ó w tec h n i c z n y c h da n e j dy s c y p l i n y .

ą ę

wi c z e n i a ruc h o w e pr o w a d z o n e w for m i e cis ej nal e y pr z e p l a t a za b a w a m i i gra m i

ś ł

ru c h o w y m i . W taki m prz y p a d k u za b a w o m i gro m sta w i a m y na s t p u j c e za d a n i a :

- „ro z g r z a n i e " pot r z e b n y c h pa rtii mi

ni w cel u ich prz y g o t o w a n i a do dal s z e j pra c y ,

ęś

- w z m o e n i e ko o r d y n a c j i ruc h o w e j ,

- st w o r z e n i e naj d o g o d n i e j s z y c h w a r u n k ó w do cz y n n e g o w y p o c z y n k u ,
- do s k o n a l e n i e u m i e j t n o c i tec h n i c z n y c h wic z c y c h ,

- ro z w i j a n i e spr a w n o c i ruc h o w e j ,

- akt y w i z a c j a wic z c y c h .

W nie k t ó r y c h prz y p a d k a c h , np. gd y u wic z c y c h w y s t p i tz w. „prz e s y t pr z y b o r u " -

cz s t o w y s t p u j e to w gra c h sp o r t o w y c h - nal e y w tej cz

ci tok u za s t o s o w a

za b a w y

ęś

lub gr y be z p o r e d n i o nie z wi z a n e z da n dy s c y p l i n sp o r t u w cel u o y w i e n i a gru p y

i w z m o e n i a akt y w n o c i wic z c y c h .

W inn y c h dzi a a c h w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , np. w gi m n a s t y c e po d s t a w o w e j lub sp o r t o w e j ,

gr a c h ze s p o o w y c h , pr z e p r o w a d z a si du o wic z e w for m i e cis ej, któr e u at w i a j

ż ć

ś ł

do k a d n e na u c z e n i e da n e g o ele m e n t u tec h n i c z n e g o . Pr o c e s na u c z a n i a i utr w a l a n i a tyc h

wic z e pol e g a m.i n. na du ej licz b i e po w t ó r z e , co z pu n k t u wi d z e n i a ob c i

e n i a sy s t e m u

ąż

ner w o w e g o - nie m ó w i c o inn y c h uk a d a c h -jest m c z c e i nu

c e. wi c z e n i a tec h-

ę ą

żą

nic z n e , tak jak ele m e n t y tak t y c z n e , s ci le ok r e l o n e pr z e z prz e p i s y

ą ś ś

(technika) lub na u c z y c i e l a

(taktyka). Po w o d u j e to ogra n i c z e n i e w pe w n y m sen si e w asn e j inw e n c ji twórc z e j.

Za b a w y i gry ru c h o w e od p o w i e d n i o do b i e r a n e i pr z e p r o w a d z a n e cz

ci o w o ni w e l u j

ęś

te nie d o c i g n i c i a , w p y w a j c ko r z y s t n i e na sa m o p o c z u c i e wi c z c y c h .

W ko c o w e j cz

ci zaj

op a r t y c h na in n y c h dzi a a c h w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o za b a w y

ęś

ęć

i gry ru c h o w e po w i n n y by sto s o w a n e za m i a s t wi c z e us p o k a j a j c y c h . N a j c z

c i e j

ęś

sp o t y k a n

for m wi c z e us p o k a j a j c y c h w ró n y c h ty p a c h zaj

jest, ni e s t e t y , tru c h t

ą ć

ęć

do o k o a sali lu b boi s k a or a z wi c z e n i a od d e c h o w e , któ r e - sto s o w a n e na ka d e j lek c j i -

nie z b y t ko r z y s t n i e w p y w a j na ps y c h i k wic z c y c h . N a t o m i a s t pr z y za s t o s o w a n i u za b a w

ę ć

i gie r o ch a r a k t e r z e us p o k a j a j c y m , z m i e n i a n y c h w zal e n o c i od typ u lek c j i, atw o

ż ś

do p r o w a d z i or g a n i z m do pe w n e j ró w n o w a g i (np. w za k r e s i e po k r y c i a za d u e n i a tle n o w e g o)

ł ż

or a z w y w o a uc z u c i e za d o w o l e n i a i do b r e g o sa m o p o c z u c i a .

ł ć

Zabawy i gry ruch o w e stos u j e si ró w n i e w cza si e wycie c z e k szkol n y c h , w który c h

cz s t o br a k jest ele m e n t ó w ru c h u o ch a r a k t e r z e og ó l n o r o z w o j o w y m . Za b a w y i gr y sta n o w i

w ó w c z a s for m cz y n n e g o od p o c z y n k u i od p r

e n i a .

ęż

PYTANIA KONTROLNE
1. Ki e d y za b a w y i gr y ru c h o w e s po d s t a w o w y m ro d k i e m w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o ?

2. Ki e d y za b a w y i gr y ru c h o w e s po m o c n i c z y m ro d k i e m w y c h o w a n i a fizy c z n e g o ?

3. W y m i e

ró n e for m y zaj

, w któ r y c h dzi e c i sz k o y po d s t a w o w e j i gi m n a z j u m m o g

ęć

uc z e s t n i c z y w za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h .

4. W y m i e

ró n e for m y zaj

, w któ r y c h m o d z i e lice a l n a m o e uc z e s t n i c z y w za b a w a c h

ęć

i gr a c h ruc h o w y c h .
5. W y m i e

ró n e for m y zaj

, w któ r y c h m o d z i e pr a c u j c a , stu d e n c i i do r o li m o g

ęć

uc z e s t n i c z y w za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h .

1.4. Możliwości wykorzystania zabaw i gier ruchowych
w różnych formach zajęć

W zal e n o c i od wi e k u dzi e c i al e tak e od za w o d u os ó b do r o s y c h m o n a za p r o p o n o w a

ż ś

ró n e g o ro d z a j u zaj ci a, w któ r y c h po w i n n y by u w z g l d n i a n e za b a w y i gry ruc h o w e .

1.4.1. Zajęcia przedszkolne

Ja k ju w s p o m n i a n o up r z e d n i o , za b a w y i gr y ruc h o w e wr a z z za b a w a m i m a n i p u l a c y j n y m i ,

na l a d o w c z y m i , ko n s t r u k c y j n y m i or a z gr a m i dy d a k t y c z n y m i w y p e n i a j ca y dzi e

ą ł

zaj

w prz e d s z k o l u . W y s t p u j on e w po s t a c i zor g a n i z o w a n y c h zaj

w wi e tli c y , na

ęć

boi s k u , w ogr ó d k u jor d a n o w s k i m itp. Za b a w y i gr y w y s t p u j ró w n i e po d c z a s ró n e g o

ro d z a j u ur o c z y s t o c i or g a n i z o w a n y c h na ter e n i e prz e d s z k o l a .

1.4.2. Zajęcia organizowane dla dzieci i młodzieży
szkoły podstawowej i gimnazjum

P o d s t a w o w

jed n o s t k or g a n i z a c y j n

na ter e n i e sz k o y w za k r e s i e w y k o r z y s t a n i a

za b a w i gier ruc h o w y c h jest lek c j a w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , w na u c z a n i u w c z e s n o s z k o l n y m
za jed n o s t k a m e t o d y c z n a . W kla s a c h m o d s z y c h za b a w y i gr y sp e ni a j rol

ro d k a po d s t a w o w e g o w w y c h o w a n i u fizy c z n y m , prz y g o t o w u j

on e mi d z y inn y m i do

mi n i- gie r sp o r t o w y c h , w kla s a c h sta r s z y c h - rol ro d k a uz u p e n i a j c e g o inn e dzi a y

ę ś

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o .
Inn jed n o s t k lek c y j n , w któ r e j m o n a w y k o r z y s t a za b a w y i gry ru c h o w e , jest

lek c j a za s t p c z a . W du y c h sz k o a c h lek c j e za s t p c z e pr z e p r o w a d z a n e prz e z na u c z y c i e l a

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , prz e w a n i e nie m o g by or g a n i z o w a n e w sali gi m n a s t y c z n e j ,

gd y ta by w a z w y k l e zaj t a prz e z kla s m a j c w a ni e pla n o w

lek c j ,

ą ą ł ś

nie m o e by pr z e p r o w a d z o n a na boi s k u gd y dzi e c i na og ó nie m a j wt e d y od p o w i e d n i c h

ko s t i u m ó w , nie m ó w i c o ty m, e ró w n i e po g o d a m o e nie spr z y j a pr z e p r o w a d z e n i u

zaj

na w ol n e j pr z e s t r z e n i . Je d y n y m ro z w i z a n i e m jest wt e d y pr z e p r o w a d z e n i e

ęć

lek c ji w op a r c i u o za b a w y i gr y ru c h o w e . W z wi z k u z po w y s z y m ka d y na u c z y c i e l

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o po w i n i e n by prz y g o t o w a n y do pro w a d z e n i a taki c h lek c ji z ró n y m i

kla s a m i . W do b o r z e za b a w i gie r do teg o typ u lek c ji nal e y u w z g l d n i a syt u a c j ,

w jaki e j m a by prz e p r o w a d z o n a lek c j a (kryt e ri a do b o r u o m ó w i o n e s w dal s z e j cz

ęś

opr a c o w a n i a).
Z a b a w y i gry ru c h o w e po w i n n y tak e zn a l e

si w zaj ci a c h pro w a d z o n y c h w cz a s i e

źć ę

du e j prz e r w y w tz w. zaj ci a c h mi d z y l e k c y j n y c h . Z a d a n i e m tyc h zaj

, któr e

ęć

w mi a r m o li w o c i po w i n n y od b y w a

si na w o l n y m po w i e t r z u , jest po b u d z e n i e uk a d u

e n i a i od d y c h a n i a ora z w y p o c z y n e k sy s t e m u ner w o w e g o i uk a d u ruc h o w e g o , któr y

ąż

w tra k c i e lek c ji teo r e t y c z n y c h zn a j d o w a si w be z r u c h u .

P o d s t a w o w

for m ruc h o w

w zaj ci a c h mi d z y l e k c y j n y c h w kla s a c h m o d s z y c h s

za b a w y i gr y ruc h o w e , w kla s a c h star s z y c h -ele m e n t y sp o r t o w y c h gie r ze s p o o w y c h .

Pr z y org a n i z a c j i za b a w i gier ruc h o w y c h nal e y do b i e r a gru p y ba w i c y c h si dzi e c i

po d w z g l d e m wi e k u . Pr z e w a a po w i n n y rac z e j za b a w y , któ r e nie w y m a g a j po d z i a u

ż ć

na licz b o w o jed n o l i t e dr u y n y . D zi e c k o w ka d y m m o m e n c i e tr w a n i a za b a w y po w i n n o

mi e m o li w o

op u s z c z e n i a lub do c z e n i a do niej nie prz e s z k a d z a j c po z o s t a y m dzi e c i o m

ść

łą

w jej prz e b i e g u . Pr z e w a a tu wi n n y za b a w y ze pie w e m , bie n e , sk o c z n e , orie n t a c y j n e

ż ć

i rz ut n o- ch w y t n e Z a b a w y nal e y do b i e r a w g tok u skr ó c o n e g o , o któr y m b d z i e

m o w a w dal s z e j cz

ci skr y p t u .

ęś

W ra m a c h zaj

Sz k o l n e g o Klu b u S p o r t o w e g o (SK S), U c z n i o w s k i e g o Klu b u

ęć

S p o r t o w e g o (UK S) itp., za b a w y i gr y b d sp e ni a y rol ro d k a uz u p e n i a j c e g o ró n e

ę ą

ę ś

dy s c y p l i n y sp o r t u .
W okr e s i e zi m o w y m , w prz y p a d k u br a k u w a r u n k ó w do pe n e j reali z a c j i zaj

np.

ęć

se k c j i pi ki no n e j z po w o d u bra k u od p o w i e d n i e g o obi e k t u , za b a w y i gr y b d sp e ni a

ę ą

rol ro d k a po d s t a w o w e g o , za po m o c

któr e g o nal e y na u c z a i do s k o n a l i po s z c z e g ó l n e

ę ś

ele m e n t y tec h n i c z n e a na w e t tak t y c z n e .

W pr o g r a m i e wycieczek or g a n i z o w a n y c h pr z e z sz k o

po w i n n y zn a l e

si ró w n i e

łę

źć ę

za b a w y i gr y ru c h o w e . B d pe ni y on e for m cz y n n e g o w y p o c z y n k u , re ali z u j c prz y

ę ą

ł ł

ok a z j i za d a n i a og ó l n o r o z w o j o w e .

W świetlicach szk ol n y c h , w który c h dzie ci odra b i a j le k cj e, nale y org a n i z o w a zab a w y

i gry na za s a d z i e zaj

mi d z y l e k c y j n y c h .

ęć

W ra m a c h ró n y c h m a s o w y c h

festynów rekreacyjno-sportowych ( wi ta kultu ry

ś ę

fizy c z n e j , ch o i n k a no w o r o c z n a , D z i e D zi e c k a itp.) or g a n i z o w a n y c h na ter e n i e sz k o y,

nal e y pr z e w i d z i e ud z i a dzi e c i kla s m o d s z y c h w za b a w a c h i gr a c h ru c h o w y c h , e w e n t u a l n i e

w 1 5- 20-mi n u t o w y m po k a z i e op a r t y m na for m u l e za b a w i gi e r.

W ta ki c h placówkach wychowania pozaszkolnego, jak par k i kult u r y , pa a c e m o d z i e y ,

og r o d y jor d a n o w s k i e , wi e tli c e osi e d l o w e lu b za k a d o w e itp. or g a n i z o w a n e s

ta k e ró n e g o ro d z a j u for m y zaj

w op a r c i u o za b a w y i gry ru c h o w e .

ęć

W ok r e s i e w a k a c j i letni c h i ferii zi m o w y c h or g a n i z o w a n e s

ą kolonie i zimowiska dla

dzi e c i i m o d z i e y , pr z e w a n i e w atr a k c y j n y c h mi e j s c o w o c i a c h i o r o d k a c h w c z a s o w y c h .

Je s t to sz c z e g ó l n a ok a z j a do w y k o r z y s t a n i a za b a w i gie r ru c h o w y c h . C el e m ta ki c h w y j a z d ó w
jest w y p o c z y n e k dzi e c i i m o d z i e y po ca o r o c z n e j pr a c y w sz k o l e , po p r a w i e n i e sta n u

zdr o w i a or a z w z b o g a c e n i e wi e d z y i u m i e j t n o c i. Za b a w y i gr y ruc h o w e na kol o n i a c h

sta n o w i w y d z i e l o n e zaj ci a, jak te w p l a t a n e s do ró n o r o d n y c h for m zaj

kol o n i j n y c h

ęć

i ob o z o w y c h . W gi m n a s t y c e por a n n e j , któ r e j cel e m jest po b u d z e n i e i pr z y g o t o w a n i e do
ca o d z i e n n e j pr a c y uk a d u kr

e n i a i od d y c h a n i a or a z w p r o w a d z e n i e po g o d n e g o na s t r o j u ,

ąż

za b a w y i gr y s z w y k l e cz o n e z wi c z e n i a m i gi m n a s t y c z n y m i . C z a s tr w a n i a roz r u c h u

łą

po r a n n e g o w a h a si w gr a n i c a c h 1 5- 20 mi n., a w s w y m pr o g r a m i e za w i e r a po w i n i e n trz y

za b a w y .
W ok r e s i e tr w a n i a kol o n i i letn i c h or g a n i z o w a n e s zaj ci a z p y w a n i a dl a dzi e c i

i m o d z i e y . Za d a n i e m tyc h zaj

jest na u c z e n i e b d do s k o n a l e n i e p y w a n i a , har t o w a n i e

ęć

ą ź

or g a n i z m u w ro d o w i s k u w o d n y m or a z ua tr a k c y j n i e n i e po b y t u na kol o n i a c h i ob o z a c h

letni c h . Za b a w y i gr y ruc h o w e w zaj ci a c h p y w a n i a s sto s o w a n e w cel u:

- roz g r z a n i a (lecz ni e pr z e g r z a n i a!) or g a n i z m u pr z e d w e j c i e m do w o d y ;

- zor g a n i z o w a n i a zaj

dl a tyc h , któ r z y w da n y m m o m e n c i e nie p y w a j i zn a j d u j si

ęć

ą ę

na brz e g u ;
- os w o j e n i a z w o d w cz a s i e na u k i p y w a n i a ;

- roz g r z e w a n i a or g a n i z m u w w o d z i e p ytki e j w tra k c i e p y w a n i a ;

- roz g r z a n i a or g a n i z m u po w y j ci u z w o d y .

W ra m a c h w y c i e c z e k kol o n i j n y c h i ob o z o w y c h sto s u j e si za b a w y i gry ru c h o w e jak o

for m cz y n n e g o w y p o c z y n k u . W zaj ci a c h wi e tli c o w y c h , sp o t k a n i a c h pr z y og n i s k u

i inn y c h for m a c h or g a n i z a c y j n y c h na kol o n i a c h i ob o z a c h letni c h , za b a w y i gr y s je d n y m

z po d s t a w o w y c h ele m e n t ó w pr o g r a m u tyc h zaj

ęć

Ni e w s z y s t k i e dzi e c i w y j e d a j na kol o n i e cz y ob o z y , cz

z nic h po z o s t a j e na

ż ż ą

ęść

ter e n a c h mi e j s c a za m i e s z k a n i a . Dl a tyc h dzi e c i or g a n i z u j e si

ę półkolonie oraz „akcję

otwartych boisk, sal". Akcja taka w niekt ó r y c h szko a c h jest pro w a d z o n a prze z

ca y ro k lub zn a c z n

je g o cz

. W ra m a c h tyc h ak c ji or g a n i z o w a n e s zaj ci a w od p o w i e d n i c h

ęść

gr u p a c h wi e k o w y c h .

1.4.3. Zabawy i gry ruchowe w zajęciach z młodzieżą
szkół licealnych

Ni e k t ó r e for m y zaj

b d op a r t e na zaj ci a c h pr o w a d z o n y c h w sz k o a c h po d s t a w o w y c h

ęć ę ą

i gi m n a z j a c h . Le k c j e w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , któ r e m u s z od b y w a

si ze w z g l d u

na du

lic z b od d z i a ó w i br a k obi e k t ó w , na ko r y t a r z u cz y w hol u sz k o l n y m ,

żą

op r a c o w u j e si w op a r c i u o za b a w y i gr y ruc h o w e or a z wi c z e n i a gi m n a s t y c z n e .

Ni e d o c e n i a n a jest w na s z y m sp o e c z e s t w i e sp r a w a akt y w n y c h prz e r w ró d w a r s z t a t o w y c h .

Za d a n i e m ich jest us u n i c i e z m c z e n i a w y w o a n e g o d u g o t r w a

ko n c e n t r a c j u w a g i ,

łą

na p i c i e m ok r e l o n y c h gr u p mi

ni o w y c h , je d n o s t r o n n o c i p r a c y , m o n o t o n i

ęś

ś ą

ruc h u , ha a s u , za p y l e n i e m , itp. Zaj c i a ró d w a r s z t a t o w e prz e p r o w a d z a si na ot w a r t y m

po w i e t r z u , a ich pr o g r a m po w i n i e n u w z g l d n i a pr o s t e wic z e n i a gi m n a s t y c z n e o ch a r a k t e r z e

ks z t a t u j c y m , wic z e n i a od d e c h o w e or a z za b a w y i gry ru c h o w e .

ł ą

B a r d z o cz st o za b a w y i gry ru c h o w e s w p l a t a n e w lek c j e inn y c h dzi a ó w w y c h o w a n i a

fizy c z n e g o , co o m ó w i o n o ju upr z e d n i o .

Je e li sz k o l n y klu b sp o r t o w y ni e m a w a r u n k ó w pe n e g o re ali z o w a n i a pr o g r a m u na u c z a n i a

z da n e j dy s c y p l i n y sp o r t u (np. w okr e s i e zi m o w y m gd y jest br a k sali) po s t p u j e m y

po d o b n i e jak w sz k o l e po d s t a w o w e j .
W cz a s i e tr w a n i a ob o z ó w w y p o c z y n k o w y c h i sz k o l e n i o w y c h or a z w y c i e c z e k tur y s t y c z n y c h ,
za b a w y i gr y ru c h o w e po w i n n y by sto s o w a n e ze w z g l d u na s w ó j uni w e r s a l n y

ch a r a k t e r .

1.4.4. Zabawy i gry ruchowe w zajęciach młodzieży studiującej

Je e li m o d z i e na uc z e l n i jest nie s p r a w n a ruc h o w o , gd y ni e mi a a zb y t sz e r o k i e g o

ko n t a k t u z w y c h o w a n i e m fizy c z n y m i sp o r t e m , us p r a w n i a n i e nal e y roz p o c z

od za b a w

ąć

i gie r ru c h o w y c h jak o g ó w n e g o ro d k a w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o na ty m eta p i e ed u k a c j i.

P o osi g n i c i u po d s t a w o w e j spr a w n o c i fiz y c z n e j i re ali z a c j i pr o g r a m u inn y c h

dzi a ó w w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , za b a w y i gry ruc h o w e sp e ni a b d rol ro d k a uz u p e n i a j c e g o .

ć ę ą

ę ś

W ok r e s a c h po p r z e d z a j c y c h se s j e eg z a m i n a c y j n e na w y s z y c h uc z e l n i a c h , zaj ci a

nal e y pr z e p r o w a d z a

w op a r c i u o za b a w y i gry ruc h o w e . Je s t to po d y k t o w a n e pr z e c i

e n i e m

ąż

stu d e n t ó w na u k i re g e n e r a c j sy s t e m u ner w o w e g o . W ty m okr e s i e sto s o w a n i e

for m y cis ej w zaj ci a c h w y c h o w a n i a fizy c z n e g o jest nie w s k a z a n e .

ś ł

1.4.5. Zabawy i gry w zajęciach dla młodzieży pracującej
i osób dorosłych

W cel u u m o li w i e n i a uc z e s t n i c t w a w zaj ci a c h ruc h o w y c h m o d z i e y pr a c u j c e j

i os ó b dor o s y c h nie upr a w i a j c y c h cz y n n i e sp o r t u , po w o a n a zo s t a a sp e c j a l n a or g a n i z a c j a

-To w a r z y s t w o Kr z e w i e n i a K ul t u r y Fiz y c z n e j , któ r a zaj m u j e si ca o c i sp r a w or g a n i z a c y j n y c h

ł ś ą

i sz k o l e n i o w y c h w dzi e d z i n i e z w a n e j rekreacją fizyczną. S to w s z e l k i e g o

ro d z a j u zaj ci a o tre ci ru c h o w e j i tur y s t y c z n e j , w któr y c h ud z i a jest do b r o w o l n y , po d e j m o w a n y

w cz a s i e w ol n y m od pr a c y za w o d o w e j , w cel u w y p o c z y n k u , roz r y w k i i ro z w o j u
w a s n e j os o b o w o c i . Zaj ci a re kr e a c y j n e nie s na s t a w i o n e na osi g a n i e

m a k s y m a l n y c h w y n i k ó w , a w z wi z k u z ty m nie s zb y t m c z c e , pr z y n o s z

nat o m i a s t

ę ą

od p r

e n i e , pr z y j e m n o

i ra d o

, z wi z a n z sa m y m uc z e s t n i c t w e m w dzi a al n o c i

ęż

ść

ru c h o w e j .
W i e l e pol s k i c h fir m, na w z ó r fir m za c h o d n i c h , or g a n i z u j e dla s w o i c h pra c o w n i k ó w im p r e z y
re kr e a c y j n e na po w i e t r z u po d po s t a c i fest y n ó w ro d z i n n y c h , pik n i k ó w , sp o t k a itp.

Z a b a w y i gry ru c h o w e s for m ba r d z o prz y d a t n

w zaj ci a c h rek r e a c j i fiz y c z n e j ze

w z g l d u na:

- mi e j s c e prz e p r o w a d z a n i a zaj

- (prakt y c z n i e m o n a je pr z e p r o w a d z i w s z d z i e);

ęć

- do s t p n o

- (dla nie z a a w a n s o w a n y c h , wic z c y c h w ró n y c h gru p a c h wi e k u , dla

ść

od m i e n n y c h lub ob u p ci);

- w s z e c h s t r o n n e od d z i a y w a n i e ;

- at m o s f e r spr z y j a j c w y p o c z y n k o w i i inte g r a c j i.

ą ą

D o or g a n i z o w a n i a ro z m a i t y c h for m re kr e a c j i fizy c z n e j po w o a n e s ró n o r o d n e pla c ó w k i

ą ż

sp e c j a l i s t y c z n e , któ r e pro w a d z

zaj ci a u w z g l d n i a j c e za b a w y i gry ru c h o w e w po s t a c i:

- sta y c h ze s p o ó w wic z e b n y c h dla ró n y c h for m rek r e a c j i, dla gru p w ró n y m wi e k u

i o ró n y m sto p n i u za a w a n s o w a n i a w po s z c z e g ó l n y c h dy s c y p l i n a c h sp o r t u ,

- raj d ó w i w y c i e c z e k pie s z y c h , ro w e r o w y c h , sp y w ó w kaj a k o w y c h i egl a r s k i c h ,

- im p r e z sp o r t o w o - rek r e a c y j n y c h jak sp a r t a k i a d y , fes t y n y , zg a d y w a n k i ter e n o w e ,
ko n k u r s y , tur ni e j e i im p r e z y sp e c j a l n e , ob o z ó w i w c z a s ó w re kr e a c y j n y c h .
W nie k t ó r y c h za k a d a c h pra c y pro w a d z o n e s z aj ci a re kr e a c y j n e trw a j c e 10- 1 5 mi n.,

za d a n i e m któ r y c h jest cz y n n y w y p o c z y n e k , o y w i e n i e ps y c h i c z n e , po p r a w a sa m o p o c z u c i a

or a z pro fil a k t y k a zdr o w o t n a . W te g o typ u zaj ci a c h sto s u j e si wic z e n i a gi m n a s t y c z n e ,

ę ć

a tak e za b a w y i gr y ru c h o w e , je eli ist ni e j ku te m u od p o w i e d n i e w a r u n k i i m o li w o c i

lok a l o w e . wi c z e n i a gi m n a s t y c z n e m o n a w y k o n y w a

na w e t prz y sta n o w i s k u pr a c y -

za b a w i gier w ruc h u w taki c h w a r u n k a c h nie da si jed n a k prz e p r o w a d z i . W y m a g a j o n e

na og ó wi c e j w ol n e g o mi e j s c a .

D u e zn a c z e n i e prz y p i s u j e si za b a w o m i gr o m ruc h o w y m pr o w a d z o n y m na w c z a s a c h

ro d z i n n y c h , w s p ó l n a za b a w a bo w i e m pr z y c z y n i a si do ze s p a l a n i a rod z i n y .

Z za b a w a m i i gr a m i ru c h o w y m i s z wi z a n e zaj ci a tre n i n g o w e w klu b a c h sp o r t o w y c h ,

w któr y c h do b ó r za b a w zal e y od dy s c y p l i n y sp o r t u i okr e s u tre ni n g o w e g o .

R o c z n y cy k l tre ni n g o w y w wi k s z o c i dy s c y p l i n sp o r t u dzi e li si na trz y za s a d n i c z e

okr e s y : prz y g o t o w a w c z y , g ó w n y - sta rt o w y i prz e j c i o w y .

K a d y z tyc h okr e s ó w po s i a d a inn y cel, któr y pro w a d z i do po d n i e s i e n i a w y d o l n o c i

or g a n i z m u i spr a w n o c i , a w re z u l t a c i e do osi g n i c i a jak najl e p s z y c h w y n i k ó w .

W okr e s i e pr z y g o t o w a w c z y m za b a w y i gry ruc h o w e o y w i a j i uro z m a i c a j for m

cis , po m a g a j w po d n i e s i e n i u po z i o m u og ó l n o s p r a w n o c i o w e g o i tec h n i c z n e g o .

ś łą

W wic z e n i a c h tec h n i k i od p o w i e d n i o do b r a n e za b a w y i gr y ruc h o w e s u

ja k o ro d e k

ł żą

ugr u n t o w a n i a okr e l o n y c h na w y k ó w ruc h o w y c h , ks z t a t o w a n y c h upr z e d n i o za po m o c

wi c z e pr o w a d z o n y c h w for m i e cis ej. W ok r e s i e pr z y g o t o w a w c z y m , któ r y tr w a do

ś ł

ść

d u g o i sk a d a si z kilk u faz, na s i l e n i e za b a w i gie r b d z i e w po r ó w n a n i u z po z o s t a y m i

okr e s a m i tre n i n g o w y m i naj w i k s z e .

W ok r e s i e g ó w n y m - sta r t o w y m , na s i l e n i e za b a w i gie r ru c h o w y c h jest naj m n i e j s z e

z ca or o c z n e g o cy k l u tre n i n g o w e g o . Sto s o w a n i e za b a w i gi e r ru c h o w y c h zal e c a n e jest

na pie r w s z y m tre n i n g u po za w o d a c h or a z be z p o r e d n i o prz e d za w o d a m i - prz y za o e n i u

ł ż

8 - 10 tre n i n g ó w w ci g u ty g o d n i a .

W ok r e s i e prz e j c i o w y m , tr w a j c y m cor a z kr ó c e j , na s il e n i e za b a w i gi er jest m n i e j s z e

ni w ok r e s i e pr z y g o t o w a w c z y m , lec z wi k s z e ni w ok r e s i e sta r t o w y m . W okr e s i e

prz e j c i o w y m za b a w y i gr y ru c h o w e sp e n i a j rol zn a k o m i t e g o ro d k a w y p o c z y n k u

dzi ki inte r e s u j c e j for m i e or a z pr o s t y m i ró n o r o d n y m ruc h o m .

1.5. Klasyfikacja zabaw i gier ruchowych

D o k o n a n i e kla s y fi k a c j i za b a w o tre ci ruc h o w e j jest bar d z o tru d n y m za d a n i e m .

Pr z e d s t a w i o n y po d z i a pr a w d o p o d o b n i e ni e do ko c a roz w i

e pr o b l e m , i ch y b a s us z n i e ,

ąż

nie c h na d a l b d z i e ot w a r t y .

R ó n o r o d n o

i bo g a c t w o tre c i ru c h o w y c h w y s t p u j c y c h w za b a w a c h up o w a n i a

ść

do prz e p r o w a d z e n i a po d z i a u za s a d n i c z e g o i sz c z e g ó o w e g o . W po d z i a l e za s a d n i c z y m

daj si w y o d r b n i d wi e po d s t a w o w e gr u p y -

ą ę

zabawy pro st e i gry ruch o w e . Z tych dw ó c h

gr u p w y w o d z

si sp o r t o w e gry ze s p o o w e . Sta n o w i on e naj w y s z for m za b a w y ruc h o w e j ,

ż ą

któ r a w y o d r b n i a si w ob s z e r n y , bo g a t y dzi a w y c h o w a n i a fizy c z n e g o i sp o r t u .

Pr z e p r o w a d z e n i e kla s y f i k a c j i sz c z e g ó o w e j za b a w ruc h o w y c h na s t r c z a du e tru d n o c i

pol e g a j c e na ty m , e w nie k t ó r y c h za b a w a c h lu b gr a c h w y s t p u j e kilk a el e m e n t ó w

i tru d n o jest ok r e li , któ r y z nic h do m i n u j e - nie r a z de c y d u j e o ty m sa m pr o w a d z c y ,

ś ć

ek s p o n u j c jaki ele m e n t , na d a j c za b a w i e lub grz e pe w i e n ch a r a k t e r .

1.5.1. Rodzaje zabaw i gier ruchowych

Bi o r c za pu n k t w y j ci a : sto p i e tru d n o c i ele m e n t ó w ru c h o w y c h , za s a d y i prz e p i s y ,

ele m e n t w s p ó z a w o d n i c t w a i or g a n i z a c j - za b a w y o tre ci ruc h o w e j m o n a po d z i e l i na

d wi e gr u p y :
- za b a w y pr o s t e ,
- gry ru c h o w e .
W ra m a c h tyc h gr u p m o n a w y o d r b n i po d g r u p y or a z po s z c z e g ó l n e ro d z a j e za b a w

ruc h o w y c h .

Zabawy proste

W za b a w i e pr o s t e j w y s t p u j naj p r o s t s z e ruc h y na t u r a l n e z w i z a n e z m o t o r y k

cz o w i e k a , ta ki e jak: ch ó d , bi e g , sk o k , rz u t itp. Za s a d y i prz e p i s y s ja s n e , nie s k o m p l i k o w a n e .

Zabawy pro st e opa rt e s na met o d z i e na la d o w c z e j, niekie d y na opo w i e ci ruch o w e j,

a tak e m e t o d z i e za d a n i o w e j , cz y li be z p o r e d n i e j cel o w o c i ruc h u .

W za s a d n i c z y m po d z i a l e za b a w ru c h o w y c h nal e y do gr u p y gie r ru c h o w y c h zali c z y

ró w n i e

ż gry rekreacyjne oraz gry i ćwiczenia terenowe. Ze wzgl d u na to, e stan o w i

on e je d n a k ba r d z o ob s z e r n e , rac z e j odr b n e dzi a y, od z n a c z a j si on e ró w n i e

sp e c y f i c z n y m i w a r t o c i a m i w y c h o w a w c z y m i i zd r o w o t n y m i , a w z wi z k u z ty m w y m a g a j

do k a d n e g o o m ó w i e n i a - cel o w o wi c po m i n i t o je w ty m op r a c o w a n i u .

1.5.2. Podział zabaw i gier ruchowych

Dl a le p s z e g o zr o z u m i e n i a al e ta k e dl a us y s t e m a t y z o w a n i a m a t e r i a u, po n i e j prz e d s t a w i o n o

kol e j n e ro d z a j e za b a w i gie r ru c h o w y c h w uj ci u ba r d z i e j sz c z e g ó o w y m ni

w kla s y fi k a c j i za s a d n i c z e j .

Zabawy proste

a/ Za b a w y ze pie w e m i pr z y m u z y c e dzi e l si na:

ą ę

- ryt m i c z n e ,
- ins c e n i z o w a n e ,
- ta n e c z n e ;
b/ Za b a w y ori e n t a c y j n o- por z d k o w e dzi e l si na:

ą ę

- za b a w y z bo d c a m i i re a k c j a m i za p o w i e d z i a n y m i , ust a l o n y m i ,

- za b a w y z bo d c a m i i re a k c j a m i nie z a p o w i e d z i a n y m i ;

c/ Zabawy bi e n e dzi e l si na:

ą ę

- za b a w y z bi e g i e m s w o b o d n y m , gd z i e sz y b k o

re g u l u j sa m i uc z e s t n i c y ,

ść

- za b a w y z sz y b k o c i nar z u c o n

prz e z tre

;

ś ą

ść

d/ Zabawy na cz w o r a k a c h dzi e l si na:

ą ę

- za b a w y z el e m e n t a m i ch o d ó w , bie g ó w i sk o k ó w na cz w o r a k a c h , pr z e p r o w a d z a n y c h
w for m i e s w o b o d n e j ,
- za b a w y z el e m e n t a m i bie g u i sk o k ó w na cz w o r a k a c h z na r z u c o n

sz y b k o c i ;

ś ą

e/ Za b a w y sk o c z n e dzi e l si na:

ą ę

- za b a w y ze s w o b o d n y m i po d s k o k a m i , pr z e s k o k a m i i sk o k a m i ,
- za b a w y z el e m e n t a m i prz e s k o k ó w i sk o k ó w ze w s p ó z a w o d n i c t w e m in d y w i d u a l

ny m ;

f/ Zabawy rz ut n e dzi e l si na:

ą ę

- za b a w y z rz u t a m i na odl e g o

ł ść

- zabawy z rz u t a m i do cel u ni er u c h o m e g o i ru c h o m e g o ,
- za b a w y rz u t n o- ch w y t n e ,
- za b a w y z po d b i j a n i e m na odl e g o

ł ść

- zabawy z po d b i c i e m do cel u;
g/ Za b a w y ko p n e dzi e l si na:

ą ę

- za b a w y os w a j a j c e z pi k ,

ł ą

- za b a w y z ud e r z e n i e m i po d a n i e m pi ki no g i g o w ,

ł ą

- za b a w y z pr z y j c i e m pi ki no g , tu o w i e m , g o w ,

ł ą

- za b a w y z pr o w a d z e n i e m pi ki;

h/ Zabawy z m o c o w a n i e m i d w i g a n i e m dzi e l si na:

ą ę

- za b a w y z ci g n i ci e m ,

- za b a w y z pr z e c i g a n i e m ,

- za b a w y z pr z e p y c h a n i e m ,
- za b a w y z d w i g a n i e m .

Gry ruchowe

Gry proste mu s z za wi e r a ele m e n t ws p ó z a w o d n i c t w a mi d z y gru p a m i, zes p o a m i,

dr u y n a m i . W s p ó z a w o d n i c t w o to m o e prz e b i e g a w na s t p u j c y c h for m a c h :

- w y c i g u m a s o w e g o str u m i e n i e m lub aw , któ r y pol e g a na ty m , e ca y ze s p ó jed n o c z e n i e

ł ą

w y k o n u j e w y c i g z ust a w i e n i a w rz d z i e (stru m i e n i e m) lu b w sz e r e g u ( aw ),

ł ą

- w y c i g u szt a f e t o w e g o , któ r y pol e g a na ty m , e jed e n lu b kilk u za w o d n i k ó w z dr u y n y

w y k o n u j e za d a n i e , a re s z t a oc z e k u j e na s w o j kol e j n o

ść

- szt a f e t y w a h a d o w e j , któ r sto s u j e si w cel u inte n s y f i k a c j i zaj

ęć

- w al k i o pu n k t y , któ r a pol e g a na ty m , e uz y s k a n e pu n k t y pr z e z po s z c z e g ó l n y c h

za w o d n i k ó w su m o w a n e sa d a ca ej dr u y n y ;

a/ gry ori e n t a c y j n o- po r z d k o w e dzi e l si na:

ą ę

- gry z bo d c a m i i re a k c j a m i za p o w i e d z i a n y m i w y c i g i m a s o w e i szt a f e t o w e ,

- gry z bo d c a m i i re a k c j a m i ni e z a p o w i e d z i a n y m i - w a l k a o pu n k t y ;

b/ gry bi e n e dzi e l si na:

ą ę

- w y c i g i m a s o w e - aw , str u m i e n i e m ,

ł ą

- w y c i g i szt a f e t,

- gry z w a l k o pu n k t y dl a dr u y n y ;

c/ gr y na cz w o r a k a c h dzi e l si na:

ą ę

- gry z el e m e n t a m i bie g u na cz w o r a k a c h - w y c i g szt a f e t o w y ,

- gry ze sk o k a m i na cz w o r a k a c h - w y c i g szt a f e t o w y ;

d/ gry sk o c z n e dzi e l si na:

ą ę

- w y c i g i m a s o w e sk o k a m i , pr z e s k o k a m i ,

- w y c i g i szt a f e t sk o k a m i , pr z e s k o k a m i ,

- gry w któ r y c h w y s t p u j e w al k a o pu n k t y dla dr u y n y ;

e/ gry rz u t n e dzi e l si na:

ą ę

- gry z rz ut a m i na odl e g o

- w a l k a o pu n k t y dla ze s p o u

ł ść

- gry z rz ut a m i do cel u nie r u c h o m e g o i ru c h o m e g o w for m i e w al k i o pu n k t y , szt a f e t y ,
- gry rz u t n o ch w y t n e w for m i e w y c i g ó w , w al k i o pu n k t y i szt a f e t,

- gry z po d b i j a n i e m pi ec z k i na odl e g o

- w a l k a o pu n k t y ,

ł ść

- gry z po d b i j a n i e m pi ec z k i do cel u - w a l k a o pu n k t y ;

f/ gry ko p n e dzi e l si na:

ą ę

- gry z ud e r z e n i e m i po d a n i e m pi ki no g , g o w w for m i e szt a f e t i w a l k i o pu n k t y ;

ł ą

- gry z pr z y j c i e m pi ki w for m i e szt a f e t i w al k i o pu n k t y ,

- gry z pr o w a d z e n i e m pi ki w for m i e w y c i g ó w i szt a f e t;

g/ gry z m o c o w a n i e m i d w i g a n i e m dzi e l si na:

ą ę

- gry z ci g n i ci e m ,

gry z pr z e c i g a n i e m ,

gry z pr z e p y c h a n i e m
gry z d w i g a n i e m - w y c i g i szt a f e t o w e

Gry złożone dziel si na:

ą ę

a/ szt a f e t y wi el o z a d a n i o w e ,
b/ tor y pr z e s z k ó d .

Gry przejściowe dziel si na:

ą ę

a/ bie n e ,

b/ rz u t n e wr a z z po d b i j a n i e m ,
c/ ko p n e ,
d/ z m o c o w a n i e m i d w i g a n i e m .

Gry specjalistyczne dos k o n a l ele m e n t y tech n i c z n e i takty c z n e wsz y s t ki c h mini- gier i

sp o r t o w y c h gi er ze s p o o w y c h .

R y w a l i z a c j a m o e by or g a n i z o w a n a :

a/ w „dr u y n a c h " o ró w n e j lic z b i e za w o d n i k ó w , np. 1 x 1 , 2x2, 3x 3,

b/ w „dr u y n a c h " jak w y e j z w p r o w a d z e n i e m za w o d n i k a ne u t r a l n e g o , w z m a c n i a j c e g o

dr u y n ata k u j c lub br o n i c ,

ż ę

ą ą

c/ w „dr u y n a c h " o ni e r ó w n e j lic z b i e za w o d n i k ó w , np. 6x4, 3x 2 - pi k a siat k o w a , ko s z y k o w a .

Gry drużynowe mo n a zak w a l ifik o w a do gier:

a/ z jed n y m prz y b o r e m i po r e d n i m ko n t a k t e m z prz e c i w n i k i e m , np. „W d w a og n i e",

b/ z jed n y m prz y b o r e m i be z p o r e d n i m ko n t a k t e m z pr z e c i w n i k i e m , np. „D tk a",

cl z dw o m a przy b o r a m i , np. „Kw a d r a n t",
d/ z wi k s z ilo ci pr z y b o r ó w , np. „ W y b i j a n k a " .

ś ą

PYTANIA KONTROLNE
1. Sc h a r a k t e r y z u j za b a w y pr o s t e i w y m i e

ich ro d z a j e .

2. Sc h a r a k t e r y z u j gry ru c h o w e i w y m i e

ich po d g r u p y .

3. Sc h a r a k t e r y z u j gry pr o s t e ora z w y m i e

ich ro d z a j e .

4. Sc h a r a k t e r y z u j gry z o o n e .

ł ż

5. Sc h a r a k t e r y z u j gry pr z e j c i o w e .

6. Sc h a r a k t e r y z u j gry sp e c j a l i s t y c z n e .
7. Sc h a r a k t e r y z u j gry dr u y n o w e .

8. Po d a j ró ni c e i po d o b i e s t w a w y s t p u j c e po m i d z y za b a w a m i pr o s t y m i a gr a m i

pr o s t y m i .

2. METODYKA ZABAW l GIER RUCHOWYCH

N a u c z a n i e po s z c z e g ó l n y c h ro d z a j ó w za b a w i gie r ru c h o w y c h nal e y roz p o c z

ąć

gr u p y naj at w i e j s z e j , do któ r e j zali c z o n e zo s t a y

ł zabawy proste. W cza si e zab a w prosty c h

uc z e s t n i k za p o z n a j e si i do s k o n a l i w pr o s t y c h cz y n n o c i a c h ruc h o w y c h . S a m

w wi k s z o c i pr z y p a d k ó w w y b i e r a sp o s ó b w y k o n a n i a , a w pr z y p a d k u ni e p o w o d z e n i a

nie jest pi tn o w a n y prz e z kol e g ó w . P o d w z g l d e m ruc h o w y m naj b a r d z i e j ce n n e s za b a w y

m a s o w e , tzn. taki e, w któ r y c h w s z y s c y uc z e s t n i c y bi o r cz y n n y i je d n o c z e s n y

ud z i a . N al e y uni k a za b a w , w któ r y c h akt y w n i e bio r u d z i a j e d n o s t k i , a res z t a oc z e k u j e

na roz s t r z y g n i c i e . D o t y c z y to z w a s z c z a za b a w z du

licz b uc z e s t n i k ó w .

żą

W y s z y m eta p e m na u c z a n i a s

ą gry proste, wch o d z c e w sk ad grup y gier ruch o w y c h .

B a r d z o cz st o za b a w a pr o s t a m o e pr z y b r a po s t a gr y pr o s t e j. N a s t p u j e to

wt e d y , gd y doj d z i e do w s p ó z a w o d n i c t w a mi d z y d w o m a lu b wi c e j ze s p o a m i , a w s p ó l n y

w y s i e k de c y d u j e o su k c e s i e . Ty p o w y m pr z y k a d e m m o e by za b a w a „Sz c z u r "

(Uczestnicy ustawieni w kole, w środku kota jedna osoba kręci obciążoną na końcu linką

- szczurem - pod nogami ustawionych dzieci. Dzieci bronią się przed „ugryzieniem

szczura" podskokami).
W ta ki e j for m i e jest to za b a w a , któ r atw o m o n a pr z e k s z t a c i w gr , gd y do k o n a

ą ł

ł ć

si po d z i a u uc z e s t n i k ó w na dr u y n y a „ug r y z i e n i e " sz c z u r a potr a k t u j e si jak o pu n k t

uje m n y dla ze s p o u . Je d n a k by pr z e j

do tru d n i e j s z e j for m y jak jest gr a pr o s t a , el e m e n t y

ść

ruc h o w e - w ty m pr z y p a d k u po d s k o k i - po w i n n y by ju do b r z e op a n o w a n e pr z e z

ć ż

po s z c z e g ó l n y c h za w o d n i k ó w , po n i e w a m a to w p y w na w y n i k dr u y n y . W gr z e pr o s t e j

do c h o d z

taki e m o m e n t y , jak w s p ó d z i a a n i e w ze s p o l e je g o uc z e s t n i k ó w or a z od p o w i e d z i a l n o

ść

prz e d kol e g a m i z dr u y n y a te m o g u jed n o s t e k m n i e j od p o r n y c h w y w o a

ł ć

sta n du e g o na p i ci a ner w o w e g o .

R ó n e ro d z a j e gi er pr o s t y c h , po c z o n e w ko m b i n a c j e ruc h o w e , w któ r y c h m o g

łą

w y s t p o w a

tak e nie k t ó r e wic z e n i a gi m n a s t y c z n e , tw o r z gr y

złożone, wy m a g a j c e

od uc z e s t n i k ó w wi k s z e g o us p r a w n i e n i a ps y c h o f i z y c z n e g o .

Gry przejściowe s nast p n y m eta p e m w nau c z a n i u zab a w i gier ruch o w y c h . Wy s t p u j e

w nic h ry w a l i z a c j a po m i d z y d w o m a ze s p o a m i , któ r e w a l c z c pu n k t y i z w y c i s t w o .

Gr y te w y m a g a j

wi k s z e j i d u s z e j ko n c e n t r a c j i , s tru d n i e j s z e od gie r z o o n y c h

ł ż

po d w z g l d e m ori e n t a c j i, po n i e w a

bo d c e i re a k c j e ni e s za p o w i a d a n e lu b sy g n a l i z o w a n e

prz e z na u c z y c i e l a , lec z w y n i k a j z po s t p o w a n i a pr z e c i w n i k a i ust a l o n y c h re g u .

Pr z e d s t a w i o n e eta p y na u c z a n i a za b a w i gie r ru c h o w y c h s u

po r e d n i o prz y g o t o w a n i u

ł żą

dzi e c i do ud z i a u w

grach drużynowych, a na ko cu w

sportowych grach zespołowych

i inn y c h dy s c y p l i n a c h sp o r t u .
P o d s t a w o w

gr u p , od g r y w a j c za s a d n i c z

rol w na u c z a n i u or a z rz u t u j c na

ą ą

dal s z e eta p y zd o b y w a n i a u m i e j t n o c i w op a r c i u o za b a w y i gry ru c h o w e , sta n o w i

za b a w y i gr y pr o s t e .
M e t o d y k a na u c z a n i a za b a w i gi er ruc h o w y c h u w z g l d n i a dy d a k t y c z n e za s a d y na u c z a n i a ,

a z w a s z c z a za s a d prz y s t p n o c i, w m y l któ r e j na u c z a n i e po w i n n o si ro z p o c z y n a :

od ele m e n t ó w pr o s t y c h do z o o n y c h ,

ł ż

- od atw y c h do tru d n y c h ,

- od zn a n y c h do nie z n a n y c h .

2.1. Metodyka nauczania różnych rodzajów zabaw i gier ruchowych
2.1.1. Zabawy ze śpiewem i przy muzyce

Za b a w y te g o ro d z a j u s sz c z e g ó l n i e lubi a n e pr z e z dzi e c i wi e k u pr z e d s z k o l n e g o

i m o d s z y c h kla s sz k o y po d s t a w o w e j . U dzi e w c z t ok r e s zai n t e r e s o w a n i a za b a w

pie w e m i pr z y m u z y c e jest zn a c z n i e d u s z y . G ó w n w a r t o

tyc h za b a w sta n o w i zh a r m o n i z o w a n i e

ł ż

ść

ruc h u z ryt m e m i te m p e m pi o s e n k i cz y m e l o d i i or a z do s t o s o w a n i e go do
tre c i za b a w y . R u c h y , któ r e dzi e c i w y k o n u j w cz a s i e pie w u , ba r d z o cz st o ilus tr u j

w y p o w i a d a n e s o w a pio s e n k i . N a j a t w i e j s z y m i do na u c z a n i a s za b a w y ryt m i c z n e ,

w dal s z e j kol e j n o c i za b a w y ins c e n i z o w a n e a najtr u d n i e j s z e to za b a w y ta n e c z n e .

Zabawy rytmiczne
C z y n n i k i e m od g r y w a j c y m isto t n rol w te g o ty p u za b a w a c h jest ryt m pi o s e n k i ,

m e l o d i i. D zi e c i odt w a r z a j ryt m kla s k a n i e m pr z y t u p y w a n i e m , sk o k a m i , kr o k i e m m a r s z o w y m

w prz ó d i w ty , kr o k i e m do s t a w n y m , ru c h a m i cia a itp.

P o op a n o w a n i u ró n o r o d n y c h ru c h ó w , dzi e c i za p a m i t u j ich na s t p s t w o w za b a w i e ,

ę ą

co u at w i a zh a r m o n i z o w a n i e w y k o n y w a n e g o ru c h u z te k s t e m pi o s e n k i . U k a d el e m e n t ó w

ruc h o w y c h w za b a w i e zal e y od m e l o d i i i z m i e n i a j c e g o si te m p a , sz c z e g ó l n i e

prz y refr e n a c h .
W cz a s i e za b a w ryt m i c z n y c h u dzi e c i dzi a aj jed n o c z e n i e pa m i

, u w a g a i sp o s t r z e g a w c z o

ł ą

ęć

ś ć

Zabawy inscenizowane
Tr e

te k s t u pio s e n k i ilus tr o w a n a jest ru c h e m . Tr e

za w i e r a pe w n ak c j , któ r a

ść

po z w a l a na w p r o w a d z e n i e ru c h ó w na l a d o w c z y c h . R u c h y w y s t p u j c e w za b a w a c h

po w i n n y by pr o s t e , nat u r a l n e , zr o z u m i a e , pr z y cz y m nie nal e y w y m a g a

zb y t n i e j ich

do k a d n o c i w w y k o n y w a n i u . N al e y ins p i r o w a dzi e c i, ab y sa m e pr o p o n o w a y

i w y k o n y w a y ruc h y , któ r e koj a r z si z tre ci pio s e n k i . W te g o ty p u za b a w a c h bar d z o

ą ę

ś ą

cz s t o w y s t p u j rol e sol o w e , któ r e nal e y ob s a d z a cor a z to inn y m i dzi e m i lu b gr u p k a m i ,

an g a u j c pr z e d e w s z y s t k i m dzi e c i zal k n i o n e , str o n i c e od gr u p y cz y nie m i a e.

ż ą

Zabawy taneczne
St a n o w i

on e do s k o n a e prz y g o t o w a n i e do na u k i ta c ó w jak o ba r d z i e j z o o n y c h

ł ż

for m ru c h o w y c h . W y m a g a j

du e j s w o b o d y od uc z e s t n i k ó w .

N a uk a d ta n e c z n y op a r t y na pi o s e n c e sk a d a j si ta ki e el e m e n t y , jak bi e g , kla s k a n i e ,

ą ę

po d s k o k i or a z kr o k i ta n e c z n e jak np. c w a . ho u b c e kr a k o w i a k a , kr o k pol k i i w a l c a ,

kr o k i m a z u r a i ob e r k a .

N a u k za b a w ta n e c z n y c h roz p o c z y n a m y od w p r o w a d z a n i a ta kt ó w d w u m i a r o w y c h :

- pol k a ,
- kr a k o w i a k .
Kr o k i ta n e c z n e na t o m i a s t w p r o w a d z a m y w kol e j n o c i :

m a z u r a ,

- wal ca,

ober k a.
Pr z y na u c z a n i u za b a w ze pi e w e m i pr z y m u z y c e na ko n k r e t n e j lek c j i nal e y sto s o w a

na s t p u j c kol e j n o

po s t p o w a n i a :

ą ą

ść

- na u c z e n i e s ó w pi o s e n k i ,

(dzieci można posadzić na podłodze, jeżeli jest to tekst

dtugi, naukę można rozłożyć na dwie lub więcej jednostek lekcyjnych),

- zap o z n a n i e z jej melo d i ,

ą (prowadzący może sam zaśpiewać lub posłużyć się

muzyką mechaniczną),
na u c z e n i e m e l o d i i, (prowadzący początkowo powinien nucić melodię razem z dziećmi

a potem może sprawdzić jak sobie dzieci same poradzą),
po c z e n i e s ó w z m e l o d i ,

łą

ą (postępowanie j.w.),

- do cz e n i e ruch ó w ,

łą

(należy na kilku osobach pokazać ruch - pląs a dopiero

potem rozpocząć zabawę, bardzo dobrze odbierane jest przez dzieci aktywne

uczestnictwo prowadzącego w zabawie).
W s k a z a n e jest, ab y pr o w a d z c y u m i a gr a na jaki m instr u m e n c i e , lub by na zaj ci a c h

mi a do dy s p o z y c j i m a g n e t o f o n . Je s t to ko n i e c z n e , po n i e w a pi e w prz y ru c h u

ż ś

jest bar d z o m c z c y , a prz y ru c h u inte n s y w n y m w p r o s t ni e m o l i w y . W w yj tk o w y c h

ę ą

prz y p a d k a c h pr z e p r o w a d z a m y po d z i a dzi e c i na gr u p y , z któ r e j jed n a pi e w a , a dr u g a

ba w i si . N a s t p n i e rol e z m i e n i a j si .

ą ę

2.1.2. Zabawy i gry orientacyjno-porządkowe

Zabawy i gry orie nt a c y j n o- porz d k o w e maj na celu prze d e wsz y s t k i m kszta to w a n i e

u wic z c y c h sz y b k i e j re a k c j i, sp o s t r z e g a w c z o c i or a z ori e n t a c j i na sy g n a y (bod c e)

w z r o k o w e i s u c h o w e . Te n ro d z a j za b a w i gi e r w po c z t k o w y m ok r e s i e na u c z a n i a ,

a wi c w prz e d s z k o l u i m o d s z y c h kla s a c h sz k o y po d s t a w o w e j , pr z y g o t o w u j e dzi e c k o

do wi c z e dy s c y p l i n u j c y c h i m u s z t r y , u m o l i w i a ró n o r o d n y za k r e s ust a w i e po tr z e b n y c h

do spr a w n e j or g a n i z a c j i lek c j i.
P a m i t a j c o sto p n i o w a n i u tru d n o c i, w kol e j n o c i nal e y na u c z a :

ę ą

- ust a w i a n i a si w okr e l o n y m sz y k u ,

(np. szybkie ustawianie się kolorami szarf, który

zespół pierwszy ustawi się w określonym szyku - koło, szereg, rząd itp.),

- natyc h m i a s t o w e g o zatrz y m y w a n i a si w miejs c u ,

(np. zabawa Pająk i muchy polegająca

na tym, że „pająk" chwyta „muchy", które na określony sygnał nie zdążyły

przyjąć nieruchomej pozycji),

- szy b ki e g o rozbi e g a n i a si i zaj m o w a n i a wyz n a c z o n y c h miejs c,

(np. zabawa „Powódź",

polegająca na tym, że na sygnał «powódź» dzieci starają się zająć jakiekolwiek

miejsce ponad podłogą - drabinki, ławeczki, materace itp.),

- usta w i a n i a si w okre lo n y m szyk u z nieo c z e k i w a n zmia n miejs c a zbiórki,

(np.

zabawa „Znajdź swój kolor", polegająca na ustawianiu się zespołów w określonym,

ale często zmienianym przez prowadzącego, miejscu i szyku).
W po c z t k o w y m ok r e s i e na u c z a n i a za b a w i gie r ori e n t a c y j n o- po r z d k o w y c h b d z i e m y

do b i e r a taki e, w któ r y c h bo d z i e c i re a k c j a s z gór y okr e l o n e ,

(np. dzieci swobodnie

biegają po sali, na wcześniej ustalone podniesienie ręki dzieci muszą wykonać siad

płaski), nast p n i e takie, w który c h wyst p u j dw a bo d c e i dwie rea k cj e,

(np. zabawa

„Piłka wzwyż" - dzieci biegają po sali, prowadzący podrzuca piłkę do góry, spadającą

piłkę może złapać, wtedy dzieci wykonują przysiad podparty, lub może pozwolić jej upaść

na ziemię - wtedy dzieci muszą położyć się na podłodze).
W kol e j n y m eta p i e na u c z a n i a do b i e r a m y taki e za b a w y i gr y, w któ r y c h na je d e n bo d z i e c

w y s t p u j d w i e ró n e re a k c j e uc z e s t n i k ó w lub ze s p o ó w ,

(np. zabawa „Dzień

i noc"- dzieci stoją w dwóch szeregach tyłem do siebie, jeden szereg to „dzień" drugi

„noc", na sygnał prowadzącego «dzień», dzieci z tego szeregu uciekają .a przeciwnicy

ich gonią, na sygnał «noc» odwrotnie).
W po d a n y c h pr z y k a d a c h za b a w i gi er m o n a

zauważyć, e prze w ij a j si tu zab a w y

ą ę

i gry bi e n e , rz u t n e , sk o c z n e , co jest sp o w o d o w a n e ty m, e el e m e n t ori e n t a c j i w wi k s z y m

lub m n i e j s z y m sto p n i u w y s t p u j e w e w s z y s t k i c h ro d z a j a c h za b a w i gi e r ru c h o w y c h .

D o najtr u d n i e j s z y c h za b a w i gie r po d w z g l d e m ori e n t a c j i nal e

za b a w y i gry z ele m e n t a m i

żą

rz u t ó w i ch w y t ó w . W tyc h for m a c h bo d c e i re a k c j e ni e s ka d o r a z o w o okr e l a n e ,

bo w i e m po c z y n a n i a uc z e s t n i k ó w re g u l u j pr z e p i s y , m o g oni nat o m i a s t w y b i e r a naj w a c i w s z e

ł ś

roz w i z a n i a w da n e j syt u a c j i,

(np. zabawa Skuwany w kole - polegająca na

tym, że dzieci stojące na obwodzie koła zbijają piłką siatkową stojących w kole).

2.1.3. Zabawy i gry bieżne

Bi e g jest po d s t a w o w

for m akt y w n o c i ruc h o w e j dzi e c i i m o d z i e y . Ja k o wic z e n i e

.vy b it n i e u yt k o w e bie g po s i a d a du e zn a c z e n i e w us p r a w n i e n i u dzi e c i, po p r z e z bie g

;wic z y si m.i n. sz y b k o

, zr c z n o

, w y t r z y m a o

, w z m a c n i a j c zar a z e m pr a c uk a d u

ść

ł ść

e n i a i od d y c h a n i a or a z kor z y s t n i e w p y w a j c na w a ci w prz e m i a n

m a t e r i i. Z a b a w y

ąż

ł ś

gr y bie n e po d n o s z

ró w n i e w y d o l n o

fiz y c z n

ustr o j u, us p r a w n i a j c fu n k c j e

ść

w e g e t a t y w n e .
N a u k za b a w i gier bie n y c h roz p o c z y n a m y od

swobodnych bieg ó w . B d to zab a-

ę ą

,vy m a s o w e , w któ r y c h sz y b k o

jest do w o l n i e re g u l o w a n a prz e z uc z e s t n i k ó w . W za b a w a c h

ść

tyc h w y s t p u j e ele m e n t w y m i j a n i a si , z któ r y m za p o z n a j e m y uc z e s t n i k ó w . D al s z y m

eta p e m na u c z a n i a za b a w i gier bie n y c h

są wyścigi, które wpr o w a d z a m y kolejn o:

- po linia c h pr o s t y c h o kier u n k a c h zn a n y c h ,
- po linia c h pr o s t y c h z w y m i j a n i e m si ,

- po linia c h pr o s t y c h ze z m i a n kie r u n k u ,

- po linia c h am a n y c h (slalo m e m).

P o s w o b o d n y c h bie g a c h i w y c i g a c h w p r o w a d z a m y do na u c z a n i a for m najtr u d n i e j s z a ,

tzn. za b a w y i gry z pościgiem. W y r a b i a j o n e u wic z c y c h sz y b k orie n t a c j , u m i e e :

po d e j m o w a n i a sz y b k i e j de c y z j i or a z zr c z n o

bie g o w . Pr z y org a n i z a c j i tej for m y

ść

zs o a w i gie r nal e y, ze w z g l d ó w be z p i e c z e s t w a , ulo k o w a

ter e n za b a w y lub gry w od-

: 3

.vie d n i e j odl e g o c i od prz y r z d ó w i inn y c h pr z e s z k ó d a m o n a to uz y s k a prz e z ogr a-

ł ś

• cz e n i e ter e n u za b a w y . Za b a w y i gr y z po c i g i e m s najtr u d n i e j s z a for m ze w z g l d u na

:_ y sto p i e orie n t a c j i, z m i e n n o

te m p a bie g u , nie o c z e k i w a n e z m i a n y kier u n k ó w itp.

ść

2.1.4. Zabawy i gry na czworakach

Z a b a w y teg o rod z a j u od g r y w a j sz c z e g ó l n

rol w wi e k u prz e d s z k o l n y m i m o d s z y m

.'. ek u sz k o l n y m . O d kla s y III te n ro d z a j za b a w i gier rac z e j za n i k a . Dl a dzi e c i m o d s z y c h

za o a w y i gr y na cz w o r a k a c h s do s k o n a y m wic z e n i e m tu o w i a, prz e c i w d z i a a j c y m

ł ą

_;:al aj c e j si w ty m wi e k u na d m i e r n e j krz y w i n i e l d wi o w e j kr g o s u p a . Pr z y g o t o w u a

ę ź

on e tak e do po d p o r ó w i w pe w n y m sto p n i u za s t p u j wic z e n i a w z m a c n i a j c e mi -

ą ć

5-9 br z u c h a .
N a u c z a n i e za b a w i gie r na cz w o r a k a c h roz p o c z y n a m y od w s z e l k i c h form swobodnych
a wi c na po c z t k u s w o b o d n y c h ch o d ó w i bie g ó w , w tra k c i e tyc h za b a w z w r a c a m y

..•.a g na po p r a w n e mij a n i e si . N a s t p n i e w p r o w a d z a m y s w o b o d n e sk o k i na cz w o r a-

•a:n. Pr z y na u c z a n i u z w r a c a m y sz c z e g ó l n

u w a g na pr a w i d o w y sp o s ó b por u s z a n i a

; e :o zn a c z y na sto p a c h i ca y c h d o ni a c h , a nie na kol a n a c h lub w prz y s i a d z i e .

o op a n o w a n i u ch o d ó w , bie g ó w i sk o k ó w na cz w o r a k a c h w for m i e s w o b o d n e j nal e r.

or z y s t p i do na u c z a n i a najtr u d n i e j s z e g o ele m e n t u w po z y c j i cz w o r a k o w e j , tj. do

ą ć

•:cz e n i a pi ki g o w . Ni m pr z e j d z i e m y jed n a k do org a n i z o w a n i a za b a w z toc z e n i e m pi ki

ł ą

:--: .'.- ., nal e y prz e p r o w a d z i sz e r e g za b a w pr z y g o t o w a w c z y c h , któr y c h za d a n i e m jest

.'.•_. "obi e n i e u m i e j t n o c i trz y m a n i a g o w y do do u ora z po p y c h a n i a pi ki cz

ci pot y li c z-

ęś ą

• a 3'o w y w po z y c j i cz w o r a k o w e j . Za b a w y z toc z e n i e m pi ki g o w o r g a n i z u j e m y na po d o-

ł ą

u mi k k i m , toc z o n a pi ka po w i n n a by po c z t k o w o du a - a po t e m w mi a r do s k o n a l e n i a

u m i e j t n o c i - co r a z m n i e j s z a . P o c z t k o w o wic z c y c h sk u p i a m y w m a y c h gr u p a c h

po 5- 6 os ó b , któ r e ust a w i o n e w ko a, s w o b o d n i e po p y c h a j do sie b i e pi k g o w .

ł ę ł ą

N a s t p n i e w ty m sa m y m ust a w i e n i u w p r o w a d z a m y el e m e n t w s p ó z a w o d n i c t w a ind y w i d u a l n e g o ,

prz e s t r z e g a j c ca y cz a s utr z y m a n i e pr a w i d o w e j po z y c j i, w a ci w e g o po p c h n i c i e

ł ś

i za s a d , e pi k a ni e m o e op u c i ko a.

ę ż

ś ć

G d y dzi e c i op a n u j s w o b o d n e por u s z a n i e si na cz w o r a k a c h , w ó w c z a s m o e m y

prz y s t p i do w p r o w a d z a n i a za b a w i gi er z

ą ć

wyścigiem w nast p u j c e j kolejn o ci:

- z el e m e n t a m i bi e g u na cz w o r a k a c h ,
- ze sk o k a m i na cz w o r a k a c h ,
- z to c z e n i e m pi ki g o w .

ł ą

N aj tr u d n i e j s z

for m w na u c z a n i u s za b a w y i gry na cz w o r a k a c h z

pościgiem. Na

po c z t k u wi n n o w p r o w a d z i si po c i g i z ele m e n t a m i bie g ó w na cz w o r a k a c h , na s t p n i e

po ci g i sk o k a m i na cz w o r a k a c h . N aj tr u d n i e j s z

for m cz w o r a k o w a n i a s po ci g i

z to c z e n i e m pi ki g o w .

ł ą

2.1.5. Zabawy i gry skoczne

Za b a w y tej gr u p y u at w i a j , pr z e d e w s z y s t k i m , wi c z e n i a ko c z y n dol n y c h , gd y

w z m a c n i a j sta w y i mi

ni e nó g, uc z pr a w i d o w e g o od b i c i a si od po d o a , w y r a b i a j

ęś

ł ż

ko o r d y n a c j ruc h o w .

N a u c z a n i e za b a w sk o c z n y c h ro z p o c z y n a m y od swobodnych po d s k o k ó w , w y s k o k ó w ,
ze s k o k ó w , do s k o k ó w , pr z e s k o k ó w ob u n ó i jed n o n ó .

N a s t p n y m eta p e m na u c z a n i a

będą wyścigi sko k a m i ob u n ó i jedn o n ó ze wsp ó z a w o d n i c t w e m

ind y w i d u a l n y m w sz y b k o c i, cz yli w s z e l k i e g o ro d z a j u w y c i g i sk o k a m i

na kr ó t k i c h od c i n k a c h . N aj tr u d n i e j s z

for m te g o eta p u s w y c i g i ze w s p ó z a- w o d n i c t w e m

ze s p o o w y m .

N aj b a r d z i e j sk o m p l i k o w a n

for m w na u c z a n i u sta n o w i za b a w y i gry z

pościgiem,

cz y li w s z e l k i e g o ro d z a j u be r k i, w któ r y c h ele m e n t bi e g u za m i e n i a m y na sk o k i.
W za b a w a c h i gr a c h sk o c z n y c h sto s o w a n e s ró w n i e pr z e s z k o d y , a ich sto p n i o w a n i e

jest na s t p u j c e :

- prz e s k o k i prz e z nar y s o w a n e lini e na po d o u,

ł ż

- prz e s k o k i prz e z le

c e na po d o u kr

ki te kt u r o w e ,

żą

ł ż

ąż

- prz e s k o k i prz e z w o r e c z k i , klo c k i,
- prz e s k o k i prz e z pr z e s z k o d y w s k i e i mi k k i e , atw o po d d a j c e si wic z c e m u ,

ę ć

ta ki e jak gu m a , sk a k a n k a , lin a itp.,
- prz e s k o k i prz e z pr z e s z k o d y tw a r d e , al e sz e r o k i e lu b na s k o k i i ze s k o k i z pr z e s z k o d y .

2.1.6. Zabawy i gry rzutne

Za b a w y te g o ro d z a j u zali c z a j si do naj b a r d z i e j atr a k c y j n y c h i inte r e s u j c y c h for m

ą ę

ruc h u . K s z t a t u j si , sz y b k o

or a z ro z w i j a j w w y s o k i m sto p n i u ko o r d y n a c j ru c h o w o-

ł ą łę

ść

w z r o k o w . U c z sk u p i e n i a u w a g i i ko n c e n t r a c j i. C z s t o po c z o n e s z bie g i e m .

łą

St o p n i o w a n i e tru d n o c i w na u c z a n i u zal e y od:

- do b o r u prz y b o r ó w ,
- ro d z a j ó w rz u t ó w .

W r ó d

przyborów u atwi a j c y c h na u c z e n i e

zabaw i gier rzutn y c h w kolejn o ci mo n a

w y m i e n i :

- w o r e c z k i ,
- m a e pi e c z k i sz m a c i a n e , gu m o w e mi k k i e ,

- pi ec z k i pal a n t o w e , ale tyl k o do rz ut ó w na odl e g o

i do cel u be z ch w y t a n i a ,

ł ść

- pi ki do siat k ó w k i ,

- pi ki do ko s z y k ó w k i ,

- pi ec z k i pal a n t o w e do za b a w rz u t n o- ch w y t n y c h po op a n o w a n i u ch w y t ó w in n y m i

pi e c z k a m i ,

- pi ki do pi ki r c z n e j,

- prz y b ó r po d b i j a n y i po d b i j a k (woreczek, piłeczka + dłoń, packa, rakietka, podbijak,

palant itp.),

- d tki,

- pi ki lek a r s k i e .

Rodzaje rzutów jako kryterium w stopniowaniu trudności - metodyka nauczania
polega na wprowadzaniu na początku rzutów na odległość, potem do celu a na końcu

połączenie rzutów i chwytów.

Rzuty na odległość
- do w o l n e rzu t y z w y z n a c z o n e j linii ze sp r a w d z e n i e m w a ci w e j po z y c j i w yj c i o w e j ,

ł ś

- rz u t y na d prz e s z k o d - do taki e j for m y po tr z e b n a jest ju pe w n a si a rz u t u,

- rz u t y na odl e g o

w for m i e ry w a l i z a c j i in d y w i d u a l n e j ,

ł ść

- rz u t y na odl e g o

w po c z e n i u z ch w y t e m .

ł ść

łą

Rzuty do celu
P o c z t k o w o do cel u ni e r u c h o m e g o :

- cel du y u m i e s z c z o n y na w y s o k o c i w z r o k u , np. obr c z , tar c z a itp.

- cel ob n i a n y i z m n i e j s z a n y ,

- cel po d w y s z a n y po w y e j w y s o k o c i w z r o k u .

R z u t y do cel u ru c h o m e g o :
- cel o w a n i e do pr z e d m i o t ó w to c z c y c h si ,

- cel o w a n i e do w s p ó

w i c z c y c h (wpr o w a d z a si , gd y dzi e c i op a n o w a y ch w y t y ,

łć

uni k i, po d s k o k i jak o obr o n pr z e d sk u c i e m).

Rzuty i chwyty
Je s t to ba r d z o tru d n y ele m e n t za b a w i gie r rz u t n y c h , kol e j n o

po s t p o w a n i a m e t o d y c z n e g o

ść

jest na s t p u j c a :

- os w o j e n i e si z prz y b o r e m -pi k ,

ł ą (każde dziecko posiada piłeczkę lub piłkę, sprawdza

jej właściwości, podrzuca, chwyta, odbija, kozłuje itp.),

- po d a n i a z r k do r k,

- po d a n i a ze sto p n i o w y m z wi k s z a n i e m odl e g o c i mi d z y wic z c y m i ,

ł ś

- po d a n i a toc z e n i e m ,
- po d a n i a i ch w y t y w m a r s z u , w bie g u ,
- atw e po d w z g l d e m ori e n t a c j i za b a w y i gr y rz u t n o- ch w y t n e .

N a ko n i e c po do b r y m op a n o w a n i u rz ut ó w , ch w y t ó w , u m i e j t n e g o por u s z a n i a si

z pi k w p r o w a d z i nal e y za b a w y i gry rz ut n o- ch w y t n e tru d n i e j s z e po d w z g l d e m ori e n t a c j i

ł ą

cz y li taki c h , w któ r y c h kie r u n e k rz u t ó w jest nie z a p o w i e d z i a n y .
W y m i e n i o n y c h w y e j rz u t ó w na u c z a m y je d n o c z e n i e , po n i e w a rz u t y na odl e g o

ł ść

do cel u or a z ch w y t y s ci le ze so b po c z o n e , a prz y na u c z a n i u m o e m y jed y n i e

ą ś ś

łą

ak c e n t o w a

je d e n ele m e n t pa m i t a j c ró w n o c z e n i e o d w ó c h po z o s t a y c h . D o za b a w

ę ą

i gie r rz ut n o- ch w y t n y c h nal e y zali c z y el e m e n t y prz y g o t o w a w c z e do pi ki siat k o w e j ,

cz y li od b i c i a pi ki sp o s o b e m gó r n y m i dol n y m .

Je e li do ele m e n t ó w rz u t ó w i ch w y t ó w do d a si jes z c z e el e m e n t od b ij a n i a , cz y li

w p r o w a d z e n i e dr u g i e g o pr z y b o r u w po s t a c i po d b i j a k a , otr z y m u j e m y naj w y s z for m

ż ą

za b a w i gi e r rzu t n y c h , cz yli za b a w y i gr y z po d b i j a n i e m .

Podbijanie
Te g o ty p u za b a w y i gry w y m a g a j

jes z c z e wi k s z e j u w a g i or a z le p s z e j ko o r d y n a c j i

ruc h o w o - w z r o k o w e j ni rz u t y i ch w y t y , gd y ru c h je d n e j r ki m u s i by sk o o r d y n o w a n y

z ru c h e m dr u g i e j r ki i oki e m .

St o p n i o w a n i e tru d n o c i w na u c z a n i u za b a w i gi e r z po b i j a n i e m zal e e b d z i e od:

ż ć ę

a/ w y k o r z y s t a n i a pr z y b o r ó w jak np.:
- ud e r z e n i a d o ni w w o r e c z e k ,

- prz e d u e n i a ra m i e n i a po d b i j a k i e m lek k i m , p as k i m i po d b i j a n i e m a e j pi ec z k i

ł ż

gu m o w e j ,
- no r m a l n y m po d b i j a k i e m pal a n t o w y m po d b i j a n i e pi e c z k i pal a n t o w e j ;

b/ oc e n y w op a n o w a n i u po d s t a w o w y c h ele m e n t ó w tec h n i k i:
- do b r a tec h n i k a po d b i c i a cz y li w a ci w a ko o r d y n a c j a ru c h o w o - w z r o k o w a g w a r a n t u j c a

ł ś

trafi e n i e po d b i j a k i e m w pi k ,

ł ę

- od p o w i e d n i a si a po d b i c i a po z w a l a j c a na up a d e k pi e c z k i na w y z n a c z o n o d l e g o

ł ść

- up a d e k pi e c z k i po od b i c i u w okr e l o n e pr o m i e n i e m mi e j s c e .

2.1.7. Zabawy i gry kopne

Zabawy teg o rod z a j u ora z ich od mi a n y s atra k c yj n for m nie tylko dla ch op c ó w ,

cor a z cz

ci e j ko p i pi k dzi e w c z t a . Pi k a no n a ko b i e t us a n k c j o n o w a n a zo s t a a ofi cj a l n i e

ęś

ą ł ę

prz e z mi d z y n a r o d o w e w a d z e sp o r t o w e .

P o p u l a r n o

pi ki no n e j na wi e c i e jest ta k wi e l k a , e ch

ko p a n i a ni e tylk o pi ki,

ść

ęć

ale pu s z e k , pu d e e k w y k a z u j ju dzi e c i w wi e k u pr z e d s z k o l n y m . A b y jed n a k tak m a e

dzi e c i zai n t e r e s o w a

ko p a n i e m pi ki, istni e j e potr z e b a w p r o w a d z a n i a sp e c j a l n y c h , lek k i c h

pi e k, któ r e nie za s z k o d z

w pr a w i d o w y m roz w o j u ni e w y k s z t a c o n e j jes z c z e do

ko c a sto p y dzi e c k a .

Za b a w y i gry ko p n e w y s t p u j cz s t o z inn y m i ro d z a j a m i ru c h u z w a s z c z a z bie g i e m ,

sk o k i e m a na w e t z rz u t e m i ch w y t e m .
Za b a w y i gry ko p n e pr z y c z y n i a j c si do roz w i j a n i a u wi c z c y c h wi e l u w a r t o c i o w y c h

ce c h ps y c h o f i z y c z n y c h , taki c h jak: sp o s t r z e g a w c z o

, sz y b k o

, zr c z n o

, ko n c e n t r a c j a

ś ć

ść

u w a g i , w y t r z y m a o

. P o p r z e z za b a w y i gr y ko p n e na u c z a m y el e m e n t ó w te c h n i k i

ł ść

po tr z e b n e j w pi c e no n e j. M e t o d y k a na u c z a n i a te g o ro d z a j u za b a w i gi er jest po d o b n a do

na u c z a n i a za b a w i gie r rz u t n y c h z ty m e r c e w ty m pr z y p a d k u za s t p u j no g i, w z wi z k u

ż ę

z cz y m w pr a k t y c e wi k s z o

za b a w i gi e r rz u t n y c h m o n a za m i e n i na ko p n e .

ść

N a u c z a n i e za b a w i gie r ko p n y c h ro z p o c z y n a si od os w o j e n i a z pi k . S to ró n e g o

ł ą

ro d z a j u po d b i c i a pi ki w e w n t r z n cz

ci sto p y , pr o s t y m po d b i c i e m , ud e m , kol a n e m ,

ęś ą

g o w

ł ą (początkowo z odbiciem od podłoża między uderzeniami następnie bez dotykania

piłką ziemi).

N a s t p n y m eta p e m s ud e r z e n i a i po d a n i a pi ki w za b a w a c h i gra c h ,

(można w nich

wykorzystać uderzenia lub podania piłki prostym podbiciem, wewnętrzną i zewnętrzną

częścią stopy, uderzeniem piłki głową - czołem lub boczną częścią czoła), ten eta p
m o n a za k o c z y strz a a m i na br a m k .

K ol e j n y m ele m e n t e m sto s o w a n y m w za b a w a c h i gra c h ko p n y c h jest przyjęcie piłki,
w kol e j n o c i:

toczącej się po podłożu:
- po d e s z w ,

- w e w n t r z n

ci sto p y ,

ęś ą

- ze w n t r z n cz

ci sto p y ;

ęś ą

po odbiciu piłki od podłoża:
- gol e n i e m ,
- po d u d z i e m ,
- klat k pier s i o w ,

- br z u c h e m ,
- g o w ;

ł ą

z powietrza:
- w e w n t r z n

ci sto p y ,

ęś ą

- ze w n t r z n y m po d b i c i e m ,

- w e w n t r z n y m po d b i c i e m ;

w powietrzu (zawodnik w wyskoku):
- g ow ,

ł ą

- klat k pier s i o w , pr o s t y m po d b i c i e m ,

- ud e m ,
- Pi t ,

ę ą

- gol e n i a m i ;
K ol e j n y m ele m e n t e m tec h n i c z n y m sto s o w a n y m w za b a w a c h i gr a c h ko p n y c h jest
pr o w a d z e n i e pi ki:

po linii prostej:
- w e w n t r z n

ci sto p y ,

ęś ą

- pr o s t y m po d b i c i e m ,
- ze w n t r z n y m po d b i c i e m ;

po linii łamanej:
- w e w n t r z n

ci sto p y ,

ęś ą

- w e w n t r z n y m po d b i c i e m ,

- ze w n t r z n y m po d b i c i e m ;

po linii krzywej:
- w e w n t r z n

ci sto p y ,

ęś ą

- w e w n t r z n y m po d b i c i e m ,

- ze w n t r z n y m po d b i c i e m .

2.1.8. Zabawy i gry z mocowaniem i dźwiganiem

Zabawy te sprzyj aj kszta to w a n i u si y. W pro g r a m i e nau c z a n i a zab a w y i gry

z d wi g a n i e m poj a w i a j si w kla s i e l, z m o c o w a n i e m - taki e jak ci g n i c i a i pr z e c i g a n i a

ą ę

w pa r a c h - od kla s y II. Or g a n i z u j c za b a w y i gry z m o c o w a n i e m , do b i e r a m y uc z e s t n i k ó w

bio r c po d u w a g ich si , w a g i w z r o s t.

łę

Za b a w i gi e r z m o c o w a n i e m i d wi g a n i e m b d z i e m y na u c z a w na s t p u j c e j kol e j n o c i:

a/ ci g n i c i a;

b/ prz e c i g a n i a :

- w pa r a c h ob u r c z , je d n o r c z ,

- w kol e,
- w sz e r e g a c h ,
- w rz d a c h z trz y m a n i e m za bio d r a ,

- w rz d a c h z trz y m a n i e m za prz y b ó r ;

cl prze p y c h a n i a ;
d/ ele m e n t y w a l k i wr c z, za b a w y typ u w a l k a o por u s z e n i e z mi e j s c a itp.;

e/ d wi g a n i a :

- prz e d m i o t ó w (np.: aw e c z k i , cz

ci skr z y n i , pi ki lek a r s k i e itp.),

ęś

- w s p ó

w i c z c e g o (poc z t k o w o kilk a os ó b d w i g a je d n );

łć

f/ d w i g a n i e w s p ó p a r t n e r a z ele m e n t a m i w al k i wr c z, (np. w a l k a je d c ó w - do

ź ź

w y k o n a n i a rac z e j na mi k k i m po d o u lub w w o d z i e).

ł ż

PYTANIA KONTROLNE

4.
5.
6.
7.
8.

Ja k a jest
Ja k a jest
Ja k a jest
Ja k a jest
Ja k a jest
Ja k a jest
Ja k a jest
Ja k a jest
m e t o d y k a
m e t o d y k a
m e t o d y k a
m e t o d y k a
m e t o d y k a
m e t o d y k a
m e t o d y k a
m e t o d y k a

na u c z a n i a
na u c z a n i a
na u c z a n i a
na u c z a n i a
na u c z a n i a
na u c z a n i a
na u c z a n i a
na u c z a n i a
za b a w ze pie w e m i pr z y m u z y c e ?

za b a w i gi e r ori e n t a c y j n o - po r z d k o w y c h ?

za b a w i gi e r bie n y c h ?

za b a w i gi e r na cz w o r a k a c h ?
za b a w i gi e r sk o c z n y c h ?
za b a w i gi e r ko p n y c h ?
za b a w i gi e r rzu t n y c h ?
za b a w i gi e r z m o c o w a n i e m i d wi g a n i e m ?

d c ó w - do

ź ź

2.2. Metodyka prowadzenia gry i zabawy ruchowej

U w a g i m e t o d y c z n e i zal e c e n i a dot y c z c e pr o w a d z e n i a za b a w y a sz c z e g ó l n i e gr y

ruc h o w e j , w je d n a k o w y m sto p n i u dot y c z or g a n i z a c j i gie r i za b a w ru c h o w y c h w pr a c y

sz k o l n e j i po z a s z k o l n e j z dzi e m i , m o d z i e

j a k ró w n i e z os o b a m i dor o s y m i .

żą

W a c i w e i spr a w n e pr z e p r o w a d z e n i e za b a w y a z w a s z c z a gr y ruc h o w e j jest sp r a w

ł ś

tru d n . Pr o w a d z c y po w i n i e n po s i a d a pe w n e uz d o l n i e n i a w kier u n k u pr o w a d z e n i a tej

for m y zaj

. N a w i z a n i e sz y b k i e g o ko n t a k t u z gr u p , w s p ó p r a c a z kol e k t y w e m , w y t w o r z e n i e

ęć

od p o w i e d n i e g o na s t r o j u - po s i a d a de c y d u j c e i nie z b d n e zn a c z e n i e w or g a n i z a c j i

za b a w y lu b gry.
K a d a za b a w a cz y gr a pr z e b i e g a w ch a r a k t e r y s t y c z n y m dl a sie b i e na s t r o j u , któ r y

nal e y w y w o a . St w o r z e n i e w a ci w e j at m o s f e r y i na s t r o j u jest ty m ba r d z i e j istot n e im

ł ć

ł ś

m o d s z y jest wi e k uc z e s t n i k ó w zaj

ęć

Pl a n o w a n i e i pr z e p r o w a d z a n i e za b a w i gi e r ruc h o w y c h w pr a c y sz k o l e n i o w e j z dzi e m i

i m o d z i e

jest jed n y m z g ó w n y c h ro d k ó w w w y c h o w a n i u i na u c z a n i u .

żą

M e t o d y k a pr o w a d z e n i a za b a w y lu b gr y ru c h o w e j sk a d a si z czt e r e c h po d s t a w o w y c h

eta p ó w : prz y g o t o w a n i a , or g a n i z a c j i , pr z e p r o w a d z e n i a i za k o c z e n i a gry lu b za b a w y .

W dal s z y m o m a w i a n i u m e t o d y k i pr o w a d z e n i a u w a g a sk o n c e n t r o w a n a zo s t a n i e na
grz e ruc h o w e j w y m a g a j c e j zn a c z n i e wi k s z e g o w y s i k u i w k a d u pr a c y pr o w a d z c e g o

w po r ó w n a n i u z pr o s t for m jak jest za b a w a ruc h o w a .

2.2.1. Przygotowanie do prowadzenia gry i zabawy ruchowej

D o pr z e p r o w a d z e n i a gr y ru c h o w e j po w i n i e n pr z y g o t o w a

si pr o w a d z c y or a z nal e y

do niej pr z y g o t o w a

uc z e s t n i k ó w .

Przygotowanie prowadzącego
Pr o w a d z c y po w i n i e n w naj d r o b n i e j s z y c h sz c z e g ó a c h za p l a n o w a

or g a n i z a c j

łą

gry, a pr o w a d z c y z m a y m do w i a d c z e n i e m w za k r e s i e or g a n i z o w a n i a gi e r ruc h o w y c h

po w i n i e n pr z y g o t o w a

kr ót k i ko n s p e k t za w i e r a j c y ele m e n t y o m a w i a n e w ty m roz d z i a l e .

C z s t o za b a w y i gr y ru c h o w e w y s t p u j w tre n i n g u sp o r t o w y m m o d y c h za w o d n i k ó w .

W p r o w a d z a j c za b a w y i gry ruc h o w e do tre n i n g u sp o r t o w e g o nal e y pa m i t a , e

ę ć ż

cz a s zaj

sp o r t o w y c h jest ogr a n i c z o n y i nal e y go w sp o s ó b racj o n a l n y w y k o r z y s t a .

ęć

Gr y prz e w i d z i a n e do prz e p r o w a d z e n i a w ra m a c h tyc h zaj

po w i n n y by tak do b r a n e ,

ęć

ab y za w i e r a y pr o b l e m a t y k

w y c h o w a w c z o - sz k o l e n i o w . W ty m prz y p a d k u nie ch o d z i

o to co ro b i , lec z jak prz e p r o w a d z i gr ruc h o w

ab y w ok r e s i e kr ót k i e g o cz a s u do s t a r c z y

uc z e s t n i k o m naj b a r d z i e j kor z y s t n e g o po d w z g l d e m inte n s y w n o c i i w s z e c h s t r o n n o c i ,

w as p e k c i e ró n o r o d n y c h zaj

, bo d c a roz w o j o w e g o .

ęć

W pla n o w a n i u za d a pr o c e s u tre n i n g o w e g o u w z g l d n i a j c e g o for m za b a w o w , jej

ob s z e r n o

or a z za k r e s od d z i a y w a n i a po w i n i e n by do s t o s o w a n y do ko n k r e t n y c h za o e

ść

ł ż ń

lek c ji tre n i n g o w e j . N a w y k i ruc h o w e w p l a t a n e do gi e r ruc h o w y c h , a z w i z a n e z do s k o n a l e n i e m

ele m e n t ó w tec h n i c z n y c h cz y tak t y c z n y c h da n e j dy s c y p l i n y sp o r t u po w i n n y
by w p r o w a d z a n e sto p n i o w o . Ni e nal e y za p o m i n a , e ch a r a k t e r e m o c j i w grz e nie prz y c z y n i a

ć ż

si sp e c j a l n i e w sp o s ó b kor z y s t n y do utr w a l a n i a i do s k o n a l e n i a no w y c h ze s tr o j ó w

ko o r d y n a c j i ru c h o w y c h z jaki m i jest z wi z a n a tec h n i k a cz y ta kt y k a sp o r t o w a . Dl a t e g o

w gr a c h ruc h o w y c h nal e y u w z g l d n i a te ele m e n t y te c h n i c z n e i tak t y c z n e , któ r e up r z e d n i o

zo s t a y do k a d n i e po z n a n e . W ty m pr z y p a d k u istot n e g o zn a c z e n i a na b i e r a u m i e j t n o

ść

od p o w i e d n i e g o doboru gie r ru c h o w y c h . Za d a n i e to zo s t a o o m ó w i o n e w roz d z i a l e -

„D o b ó r za b a w i gie r ru c h o w y c h do lek c ji" - dla t e g o tre ci zo s t a n w ty m mi e j s c u ogr a n i c z o n e

do pe w n y c h w s k a z a

m e t o d y c z n y c h z w i z a n y c h z pr o b l e m a t y k

te g o roz d z i a u.

Pr o w a d z c y po w i n i e n by zori e n t o w a n y , cz y uc z e s t n i c y pr a w i d o w o w y k o n u j z a d a n i a

za w a r t e w grz e ruc h o w e j . Pr z y g o t o w a n i e og ó l n e or a z sp e c j a l n e de c y d u j e o w y k o r z y s t a n i u
jak i ro z m i e s z c z e n i u pr z e s z k ó d - utr u d n i e cz y w y k o r z y s t a n i u sp e c j a l i s t y c z n y c h urz d z e

- tre n a e r ó w , ilo ci ele m e n t ó w tec h n i c z n y c h lub tak t y c z n y c h jak o ko n k r e t n y c h

zadań

do re ali z a c j i. Te cz y n n i k i de c y d u j c sto p n i u tru d n o c i gr y ru c h o w e j . Za d a n i a zb y t atw e s

m a o atr a k c y j n e , ni e m o b i l i z u j do pr a c y . Tr z e b a jed n a k pa m i t a ró w n i e , e gry zb y t

ę ć

ż ż

tru d n e nie za w s z e sp e ni a j po k a d a n e w nic h na d z i e j e sz k o l e n i o w e i w y c h o w a w c z e .

D o b i e r a j c for m y za b a w o w e z w a s z c z a do zaj

tre n i n g o w y c h , nal e y mi e na u w a d z e

ęć

w jaki e j por z e dni a od b y w a j si zaj ci a. Pr o w a d z c y po w i n i e n wi e d z i e co za w o d n i c y

w y k o n u j pr z e d zaj ci a m i or a z co ich cz e k a po sk o c z o n y m tre n i n g u . Je s t to do

ść

isto t n e je eli ch o d z i o re g u l o w a n i e na t

e n i a prz e y e m o c j o n a l n y c h , jak i do b ó r za b a w

ęż

ż ć

i gie r ru c h o w y c h po d k te m ko n c e n t r a c j i u w a g i . Pr o w a d z c y po w i n i e n mi e na u w a d z e

i to, e za b a w y i gry ru c h o w e jak i in n e for m y zaj

sp o r t o w y c h , po m i j a j c ich str o n

ęć

e m o c j o n a l n

i zai n t e r e s o w a n i e , or g a n i z o w a n e i po w t a r z a n e zb y t cz st o w for m i e ni e z m i e n i o n e j

m o g w y w o y w a u za w o d n i k ó w ni e k o r z y s t n e -uj e m n e re a k c j e . R ó n o r o d n o

ś ć

ro d k ó w sto s o w a n y c h w ra m a c h zaj

sp o r t o w y c h po w i n n a by m o li w i e bo g a t a ,

ęć

w p y w a na ps y c h i k za w o d n i k ó w i po d n o s i zai n t e r e s o w a n i e dzi a al n o c i ruc h o w .

ś ą

Dl a prz y s w o j e n i a , do s k o n a l e n i a na b y t y c h na w y k ó w i poj

ruc h o w y c h w za b a w a c h

ęć

i gr a c h ni e z b d n e i ko n i e c z n e jest po d n o s z e n i e ich sto p n i a or g a n i z a c j i na naj w y s z y

po z i o m . W y m a g a to du e g o w y s i k u w prz y g o t o w a n i u si do zaj

, w pr z y g o t o w a n i u

ęć

no w y c h ro z w i z a , do b i e r a n i u inte n s y w n i e j s z y c h for m za b a w o w y c h jak i tw o r z e n i u no w y c h .

ą ń

St e r e o t y p dy n a m i c z n y le

c y u po d s t a w ka d e g o na w y k u , staj e si bar d z i e j tr w a-

żą

tr w a t y ,
je eli pr z y jeg o tw o r z e n i u kor z y s t a si z za b a w i gi e r ru c h o w y c h .

Zabawa czy gra

ruc h o w a z wi k s z a ela s t y c z n o

na w y k u , co spr z y j a po w s t a w a n i u no w y c h ze s t a w ó w

ść

dy n a m i c z n y c h . U c z e s t n i c z c w za b a w a c h cz y gr a c h ruc h o w y c h za w o d n i k po s i a d a sp o s o b n o

ś ć

do k a d n e g o w y k o n a n i a wi c z e , na w e t pr z y licz n y c h od w r a c a j c y c h u w a g

roz d r a- ni e n i a c h cz y ro z k o j a r z e n i a c h .

Przygotowanie zawodników do gry
Pr z y g o t o w a n i e za w o d n i k ó w ob e j m u j e :
- po d z i a na dr u y n y , ze s p o y,

- w y b ó r po m o c n i k ó w .
S p o s o b y po d z i a u na ze s p o y do k a d n i e o m ó w i o n o w roz d z i a l e - „Or g a n i z a c j a lek c j i" -

a w y b ó r po m o c n i k ó w w ro z d z i a l e - „Za s a d y s d zi o w a n i a gie r ru c h o w y c h ".

2.2.2. Organizacja gry ruchowej

W za k r e s i e sz y b k i e j i w a ci w e j or g a n i z a c j i gr y ruc h o w e j nal e y :

ł ś

- spr a w n i e ust a w i za w o d n i k ó w na po z y c j a c h w y j ci o w y c h do gr y,

- w a ci w i e ust a w i si pr o w a d z c e m u ,

ł ś

ć ę

- od p o w i e d n i o obj a n i gr .

ś ć

Wi e l e z tyc h za g a d n i e

o m ó w i o n o w roz d z i a l e - „Or g a n i z a c j a lek c j i" - dl at e g o te

ob e c n i e u w a g sk o n c e n t r o w a n o prz e d e w s z y s t k i m na cz y n n o c i a c h dot y c z c y c h obj a n i e n i a .

W kol e j n o c i s on e na s t p u j c e :

- po d a n i e na z w y gr y or a z w yj a n i e n i e w jaki m cel u j or g a n i z u j e m y ,

- okr e l e n i e ogr a n i c z e n i a ter e n u a ta k e po d a n i e linii sta r t u, pó m e t k a , m e t y ,

- ust a l e n i e na z w dr u y n , ro z m i e s z c z e n i e ich na boi s k u , ok r e l e n i e ich za d a - ról,

- w y z n a c z e n i e i ust a w i e n i e s d zi ó w do po s z c z e g ó l n y c h dr u y n ,

- obj a n i e n i e gr y, po d a n i e m o m e n t u roz p o c z c i a i po z y c j w y j ci o w

za w o d n i k ó w ,

m o m e n t u za k o c z e n i a i po z y c j ko c o w

za w o d n i k ó w ,

- po d a n i e sp o s o b u w y o n i e n i a dr u y n y z w y c i s k i e j ,

- o m ó w i e n i e prz e p i s ó w i b d ó w ,

łę

- e w e n t u a l n e z w r ó c e n i e si z pyt a n i e m : „cz y

są jakieś niejasności?".

O b j a n i e n i e po w i n n o by kró t k i e , jas n e , pr e c y z y j n e , najl e p i e j po p a r t e po k a z e m , by

zaj m o w a

jak naj m n i e j cz a s u prz e z n a c z o n e g o na prz e p r o w a d z e n i e gr y.

2.2.3. Przeprowadzenie gry ruchowej

O b o w i z k i e m pr o w a d z c e g o gr ruc h o w

jest do p r o w a d z i do jej roz p o c z c i a a na s t p n i e

do z u j c nat

e n i e i sta n e m o c j o n a l n y w od p o w i e d n i m m o m e n c i e za k o c z y .

ęż

R o z p o c z c i e i za k o c z e n i e gr y ru c h o w e j od b y w a si na sy g n a d wi k o w y (gwiz d e k , g os)

ł ź ę

lub wi z u a l n y - ru c h o w y .
W a c i w e prz e p r o w a d z e n i e , od p o w i e d n i e do z o w a n i e w y s i k u w gr a c h ruc h o w y c h

ł ś

w y m a g a od pr o w a d z c e g o pe w n e j akt y w n o c i , po w i n i e n on tak por u s z a si po boi s k u ,

ab y wi d z i e w s z y s t k i c h uc z e s t n i k ó w gr y, a jed n o c z e n i e m ó c za r e a g o w a

w ko n fli k t o w y c h ,

nie p r z e w i d z i a n y c h syt u a c j a c h . N a l e y pa m i t a o ty m, e za b a w a lub gr a po w i n n a

ę ć

prz e b i e g a be z k ót ni, sp o r ó w i ni e p o r o z u m i e . S z c z e g ó l n

u w a g pr o w a d z c y

po w i n i e n z w r a c a na po p r a w n o

w y k o n y w a n i a ele m e n t ó w tec h n i c z n y c h i ta kt y c z n y c h ,

ść

któ r e s akt u a l n i e do s k o n a l o n e za po m o c

gr y ru c h o w e j .

Za d a n i e m pr o w a d z c e g o jest cz u w a n i e na d od p o w i e d n i m nat

e n i e m gry. N a t

e n i e

ęż

to m o n a re g u l o w a

po p r z e z :

- z w i k s z a n i e lub z m n i e j s z a n i a cz a s u gr y, licz b y po w t ó r z e ,

- z m i a n w y m i a r ó w boi s k a lub dy s t a n s u do po k o n a n i a ,

- up r o s z c z e n i e lub za o s t r z e n i e prz e p i s ó w ,
- z m i a n y w ro z m i e s z c z e n i u pr z e s z k ó d do po k o n a n i a ,
- w p r o w a d z e n i e lub zlik w i d o w a n i e pr z e r w na od p o c z y n e k ,
- z m n i e j s z e n i e lu b z w i k s z e n i e licz b y za w o d n i k ó w be z z m i a n y w y m i a r ó w boi s k a .

W cz a s i e gr y pr o w a d z c y po w i n i e n z w r a c a sz c z e g ó na u w a g na za w o d n i k ó w m a o

akt y w n y c h , nie m i a y c h , sta r a j c si za c h c i ich do cz y n n e g o i akt y w n e g o uc z e s t n i c t w a

ę ć

w ry w a l i z a c j i.
Gr y ruc h o w e za w i e r a j du o m o m e n t ó w , któ r e nal e y w y k o r z y s t a dl a cel ó w w y c h o w a w c z y c h ,

ob s e r w a c j e bo w i e m cz y n i o n e prz e z pr o w a d z c e g o s po m o c n e w po z n a n i u

ce c h ch a r a k t e r u po s z c z e g ó l n y c h za w o d n i k ó w , ich te m p e r a m e n t u , spr z y j a j ą
w tw o r z e n i u kol e k t y w u , a co w a n e , sta n o w i on e po d s t a w o w y m a t e r i a do dal s z e j pr a w i d o w e j

pr a c y w y c h o w a w c z e j .

W cz a s i e tr w a n i a gry, w za s a d z i e nie nal e y z niej us u w a za w o d n i k ó w ora z w st r z y m y w a

lub pr z e r y w a

tok u jej tr w a n i a . W s z e l k i e u w a g i nal e y kier o w a po jej za k o c z e n i u .

Gr ru c h o w

m o n a i nal e y prz e r w a jed y n i e w sz c z e g ó l n y m pr z y p a d k u , gd y m o e to

mi e uje m n y w p y w na dal s z y jej pr z e b i e g . Ni e nal e y do p u s z c z a

i tol e r o w a bru t a l n e g o

za c h o w a n i a si .

2.2.4. Zakończenie gry ruchowej

e po k a z e m , by
S y g n a do za k o c z e n i a gry ru c h o w e j , je eli upr z e d n i o w y r a n i e nie zo s t a spr e c y z o w a n y ,

po w i n i e n na s t p i ze str o n y pro w a d z c e g o wt e d y , gd y za w o d n i c y osi g n li z niej

ą ć

ą ę

za d o w o l e n i e , lec z jes z c z e im si on a nie zn u d z i a, nat o m i a s t w gra c h ru c h o w y c h , od b y w a j c y c h

si na cz a s, pr o w a d z c y po w i n i e n upr z e d z i o zbli aj c y m si za k o c z e n i u .

ż ą

P o za k o c z e n i u gr y nal e y:

- og o si w y n i k ry w a l i z a c j i,

- pr z e p r o w a d z i po d s u m o w a n i e gry.

fn gry. N a t

ęż

Ogłoszenie wyniku rywalizacji
Pr o w a d z c y m a j c do po m o c y s d zi ó w po w i n i e n ka d o r a z o w o za s i g n

ich opi n ii

ę ąć

dot y c z c e j rod z a j ó w i licz b y po p e n i o n y c h b d ó w , a do p i e r o pot e m bior c po d u w a g

łę

sz y b k o

w y k o n a n i a og o si w y n i k . Ta k i e po s t p o w a n i e jest w y r a z e m pe n e g o za u f a n i a

ść

do pr a c y s d zi ó w i po d n o s i ich aut o r y t e t . Ba r d z o cz st o nie s t e t y pr o w a d z c y o ty m

za p o m i n a j . S d z i o w i e na w e z w a n i e pro w a d z c e g o po w i n n i kol ej n o po d a b dy

ć łę

po p e n i o n e prz e z za w o d n i k ó w ob s e r w o w a n e j dru y n y w taki sp o s ó b , ab y by y s ys z a n e

pr z e z w s z y s t k i c h uc z e s t n i k ó w gr y.

Podsumowanie gry lub zabawy
P o og o s z e n i u w y n i k ó w ry w a l i z a c j i pro w a d z c y po w i n i e n po d s u m o w a

prz e b i e g gry.

Z a w o d n i k ó w w y b i j a j c y c h si nal e y w y r ó n i , jak ró w n i e z w r ó c i u w a g ty m, któr z y

ż ć

nie sp e nili nal e y c i e po s t a w i o n y c h za d a .

N a s t p n i e pr o w a d z c y po w i n i e n pr z e a n a l i z o w a

po p e n i o n e b dy, z w a s z c z a z za k r e s u

łę

tec h n i c z n o- takt y c z n e g o dzi a a n i a , w s k a z a na pr z y c z y n y ich po w s t a n i a ora z po d a

sp o s o b y ich us u n i c i a .

U w a g i i sp o s t r z e e n i a nat u r y w y c h o w a w c z e j po c z y n i o n e prz e z pro w a d z c e g o po w i n n y

by w y k o r z y s t a n e w kier u n k u ks z t a t o w a n i a os o b o w o c i za w o d n i k ó w or a z tw o r z e n i a

zgr a n e g o kol e k t y w u .
P o d a n e w ty m roz d z i a l e zal e c e n i a ski e r o w a n e po d adr e s e m pro w a d z c e g o uz m y s a-

wi aj w a k o

pr o b l e m a t y k i m e t o d y c z n e g o pro w a d z e n i a gry i za b a w y ru c h o w e j ora z

ż ść

w s k a z u j , e „dzi e c i n n e for m y zaj

" w y m a g a j

od pe d a g o g a bar d z o do k a d n e g o i soli d n e g o

ą ż

ęć

pr z y g o t o w a n i a si . N al e y pa m i t a , e cz a s tr w a n i a gry ru c h o w e j , tej nie w i e l k i e j

ę ć ż

for m y or g a n i z a c y j n e j nie pr z e k r a c z a cz a s a m i 3 mi n u t.

2.2.5. Zasady sędziowania w grach ruchowych

S d z i o w a n i e gi e r ruc h o w y c h jest na tyl e sp r a w

isto t n i to ze w z g l d ó w or g a n i z a c y j n y c h

jak i w y c h o w a w c z y c h , e po s t a n o w i o n o po w i c i te m u za g a d n i e n i u sp e c j a l n y

ś ę ć

roz d z i a .

P o m o c n i k a m i w za b a w a c h i gr a c h ru c h o w y c h s : ka p i t a n o w i e dr u y n , s d z i o w i e or a z

w nie k t ó r y c h , ba r d z i e j sk o m p l i k o w a n y c h gr a c h po m o c n i c y pr o w a d z c e g o . S d z i o w i e s

do b i e r a n i prz e z pr o w a d z c e g o do zn a c z n e j wi k s z o c i gie r ru c h o w y c h . W y b ó r ta ki jest

w y r ó n i e n i e m w o b e c ca ej gr u p y . St a n o w i to jed e n ze ro d k ó w w y c h o w a w c z y c h sto s o w a n y c h

w zaj ci a c h z dzi e m i i m o d z i e

. Pr o w a d z c y w y b i e r a j c s d zi e g o cz y po m o c n i k a

żą

po w i n i e n te n w y b ó r kr ó t k o u m o t y w o w a . Ni e nal e y ci gl e w y b i e r a te sa m e os o b y do

po m o c y . Za ka d y m raz e m w o b e c ca ej gr u p y nal e y ok r e li za d a n i a jaki e do sp e ni e n i a

ś ć

m a j w y b r a n i do po m o c y za w o d n i c y .

W lek c j a c h , a w a ci w i e w e w s z y s t k i c h zaj ci a c h sp o r t o w y c h , w mi a r m o li w o c i

ł ś

nal e y za p e w n i akt y w n y ud z i a w s z y s t k i m uc z e s t n i k o m . W ty m cel u, je eli jest to m o li w e ,

pr o w a d z c y po w i n i e n kor z y s t a pr z y s d zi o w a n i u z po m o c y os ó b ni e bi o r c y c h

be z p o r e d n i e g o ud z i a u w da n e j grz e .

W y b ó r s d z i ó w i po m o c n i k ó w sp o r ó d os ó b bio r c y c h ud z i a w za b a w a c h i gr a c h

m o e od b y w a

si w d w o j a k i sp o s ó b :

- prz e d po d z i a e m na dr u y n y eli m i n u j c ich z ud z i a u w da n e j grz e , (s

ą to najczęściej

osoby nie ćwiczące),

- po dok o n a n i u po d zi a u na dru y n y wy bi e r a si s dzió w ,

ę ę

(wytypowani zawodnicy

z drużyn), którz y oce ni a j prze ci w n e dru y n y. W taki m przy p a d k u s dzió w nale y

z m i e n i a pr z e d ka d y m po w t ó r z e n i e m gr y, w c z a j c po p r z e d n i c h do akt y w n e g o

łą

uc z e s t n i c t w a w s w o i c h dr u y n a c h .

Zasady oceniania zespołów w różnych rodzajach gier ruchowych
Gry proste i złożone
W tyc h d w ó c h pie r w s z y c h for m a c h naj b a r d z i e j sp r a w i e d l i w e i daj c e naj w i k s z

pe w n o

rz et e l n e j i obi e k t y w n e j oc e n y jest prz y z n a n i e ka d e m u ze s p o o w i po je d n y m

ść

oc e n i a j c y m uc z e s t n i k u . S d z i a ta ki ob s e r w u j e u w a n i e w y z n a c z o n y ze s p ó i lic z y -

najl e p i e j g o n o - po p e n i o n e prz e z dr u y n b d y.

ł ś

ż ę łę

W gr a c h pr o s t y c h i z o o n y c h prz e p r o w a d z a n y c h w for m i e szt a f e t i w y c i g ó w prz y

ł ż

okr e l a n i u pr z e p i s ó w - b d ó w nal e y pa m i t a e:

łę

ę ć ż

- za d a n i a s w y k o n y w a n e pr z e z w s z y s t k i c h za w o d n i k ó w w kol e j n o c i lu b je d n o c z e n i e

i nikt nie m o e op u c i ad n e g o za d a n i a ru c h o w e g o ,

ś ć ż

- za w s z e ko c z y gr te n za w o d n i k z dr u y n y , któ r y ro z p o c z y n a , zaj m u j c okr e l o n

prz e z pr o w a d z c e g o po z y c j w ze s p o l e ,

- dr u y n a , któ r e j za w o d n i c y jak o pie r w s i uk o c z y l i gr otr z y m u j e okr e l o n ilo

pu n k t ó w ,

ść

np. 1 0, za zaj ci e dr u g i e g o mi e j s c a , po d w z g l d e m sz y b k o c i za k o c z e n i a , ze s p ó

otr z y m u j e od p o w i e d n i o m n i e j np. 9 pkt., za trz e c i e mi e j s c e 8 pkt. itp., ale za
ka d y po p e n i o n y b d zg o s z o n y pr z e z s d z i e g o ze s p o o w i odli c z a si po je d n y m

łą

pu n k c i e . W rez u l t a c i e w y g r y w a dr u y n a , któ r a po odli c z e n i u jej b d ó w za c h o w a

łę

naj w i c e j pu n k t ó w z prz y z n a n y c h za sz y b k o

. N al e y pa m i t a , by ost a t n i a dr u y n a

ść

ę ć

otr z y m a a 1 pkt., a ni e 0.

Gra przejściowa
Z w y c i s k dr u y n w grz e prz e j c i o w e j ok r e l a si na po d s t a w i e uz y s k a n e j ko r z y s t n i e j s z e j

ę ą

ż ę

ró ni c y pu n k t ó w po m i d z y zd o b y t y m i a str a c o n y m i w pr z e b i e g u ca ej gry.

D o s d z i o w a n i a gr y prz e j c i o w e j w y s t a r c z y w a ci w i e je d e n s d z i a, cz st o po tr z e b u j c y

ł ś

do oc e n y pr z e b i e g u gry sto p e r a . Gr a prz e j c i o w a jest do

tru d n do s d z i o w a n i a ,

ść

dla t e g o te w m o d s z y c h kla s a c h sz k o y po d s t a w o w e j gr po w i n i e n pr o w a d z i

na u c z y c i e l , m a j c y e w e n t u a l n i e jed n e g o po m o c n i k a do licz e n i a cz a s u lub pu n k t ó w .

W pr a c y ze sta r s z y m i dzi e m i i m o d z i e

t w a n f u n k c j m o n a prz y d z i e l i od p o w i e d z i a l n e m u

żą ę

ż ą

uc z e s t n i k o w i zaj

ęć

Gry specjalistyczne
Gr y sp e c j a l i s t y c z n e s bar d z o sp e c y f i c z n

for m gry. W pr z y p a d k u m a e j lic z b y za w o d n i k ó w

w grz e - a ty m si w a ni e ch a r a k t e r y z u j - s d zi o w a m o g so b i e sa m i

ę ł ś

gr aj c y uc z e s t n i c y . O ile je d n a k jest m o li w o

w y z n a c z e n i a s d zi e g o to je d e n w y s t a r c z y ,

ść

po w i n i e n on jed n a k po s i a d a pe w n wi e d z o da n e j ze s p o o w e j grz e sp o r t o w e j , do

któ r e j prz y g o t o w u j e prz e p r o w a d z a n a gr a sp e c j a l i s t y c z n a .

Gry drużynowe
W gr a c h dr u y n o w y c h o z w y c i s t w i e de c y d u j e ilo

zd o b y t y c h br a m e k , ko s z y , pu n k t ó w

ść

w ra m a c h ust a l o n y c h prz e z pr o w a d z c e g o prz e p i s ó w gry. W gr a c h tyc h w pr z y p a d k u

po p e n i e n i a b d u tra c i si pi k , br a m k , pu n k t itp.

łę

ę ł ę

Gr y dr u y n o w e naj b a r d z i e j pr z y p o m i n a j sp o r t o w

w a l k na boi s k u , ta k ba r d z o lu bi a n

prz e z dzi e c i i m o d z i e . W z b u d z a j

on e za w s z e og r o m n e e m o c j e w r ó d gr a j c y c h .

A b y te e m o c j e nie pr z e r o d z i y si w nie z d r o w

agr e s j za k o c z o n

k ót ni a na w e t cz a s a m i

ą ł

bij at y k , m u s z on e by pr o w a d z o n e prz e z bar d z o do w i a d c z o n e g o s d zi e g o . A u t o r y t e t e m

nie w t p l i w i e jest za w s z e na u c z y c i e l , i to on, o ilej e s t t o m o li w e po w i n i e n s d z i o w a

gry dr u y n o w e . Je s t je d n a k wi e l e syt u a c j i, w któ r y c h na u c z y c i e l m o e w y r c z y si uc z n i a m i ,

np. w cz a s i e roz g r y w e k mi d z y k l a s o w y c h , sz k o l n y c h , na kol o n i a c h ob o z a c h itp.

W ta ki c h jed n a k syt u a c j a c h uc z n i ó w - s d z i ó w nal e y pr z y g o t o w a . M u s z oni po z n a

do k a d n i e pr z e p i s y gry wr a z z ok r e l o n y m i m o d y f i k a c j a m i na ko n k r e t n y m e c z lu b tur n i e j,

po w i n n i ta k e pr z e j

kr ó t k i e sz k o l e n i e prz e p r o w a d z o n e pr z e z na u c z y c i e l a a dot y c z c e

ść

po r u s z a n i a si po boi s k u , z w r a c a n i a si do za w o d n i k ó w , w y m i e r z a n i a kar itp. W prz y p a d k a c h

ko n fli k t o w y c h to na u c z y c i e l jest g ó w n w y r o c z n i , nie po w i n i e n je d n a k be z uz a s a d n i o n e j

po tr z e b y ing e r o w a

a ty m ba r d z i e j po d w a a de c y z j i s d zi u j c y c h uc z n i ó w .

ż ć

2.3. Metodyka nauczania gier drużynowych

Ja k ju w s p o m n i a n o , gr y dr u y n o w e s naj w y s z f o r m z a b a w i gi e r ruc h o w y c h . Ze

ż ą

w z g l d u na ich po p u l a r n o

i do

du y sto p i e sk o m p l i k o w a n i a nal e y po w i c i im

ść

ś ę ć

tro c h wi c e j mi e j s c a .

2.3.1. Znaczenie gier drużynowych

Gr y dr u y n o w e s je d n z wi el u for m akt y w n o c i ru c h o w e j pr z e w i d z i a n e w pr o g r a m i e

kult u r y fiz y c z n e j do op a n o w a n i a prz e z m o d z i e kla s sta r s z y c h sz k o y po d s t a w o w e j .

C el e m tyc h gi e r jest us p r a w n i e n i e u dzi e c i i m o d z i e y taki c h ce c h m o t o r y c z n y c h , jak:

sz y b k o

, w y tr z y m a o

, z wi n n o

i zr c z n o

or a z w y r o b i e n i e dy s p o z y c j i ps y c h o m o t o r y c z n y c h ,

ść

ł ść

ść

jak: sz y b k o

ori e n t a c j i i dzi a a n i a w ró n y c h syt u a c j a c h . M a j o n e ró w n i e za

ść

za d a n i e prz y g o t o w a n i e dzi e c i i m o d z i e y do ze s p o o w y c h gie r sp o r t o w y c h .

Gr y dr u y n o w e s for m akt y w n o c i ru c h o w e j o ch a r a k t e r z e rek r e a c y j n o- sp o r t o w y m .

Ich zn a j o m o

po m a g a dzi e c i o m i m o d z i e y sa m o d z i e l n i e , b d po d kier u n k i e m na u c z y c i e l a ,

ś ć

ą ź

or g a n i z o w a

so b i e zaj ci a ruc h o w e w w o l n y m cz a s i e po z a l e k c y j n y m i po z a s z k o l n y m .

Ni e za w s z e do c e n i a n e jest w a ci w e zn a c z e n i e za b a w i gie r ru c h o w y c h ,

ł ś

a z w a s z c z a tej naj w y s z e j for m y - gie r dr u y n o w y c h - dla w y c h o w a n i a w og ó l e a dla

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o w sz c z e g ó l n o c i . D zi e c i , sz c z e g ó l n i e w m o d s z y m wi e k u sz k o l n y m ,

w mi a r w y g a s a n i a zai n t e r e s o w a

za b a w a m i te m a t y c z n y m i pol e g a j c y m i na na l a d o w a n i u

i po w t a r z a n i u w za b a w i e cz y n n o c i os ó b dor o s y c h , z w i e r z t, po s t a c i z baj e k

itp., pr a g n w s p ó z a w o d n i c z y ze so b w ró n y c h dzi e d z i n a c h , ab y w y k a z a s w wi e d z ,

si , zr c z n o

cz y u m i e j t n o c i. Pr o b l e m y : kto pr d z e j, kto le pi e j, kto spr a w n i e j

łę

ść

staj si w a n e i m o b i l i z u j c e do w s p ó z a w o d n i c t w a .

ą ę

Przez, gry dru y n o w e wicz y si wiele ruch ó w bez p o r e d n i o przy d a t n y c h w yciu

i prz y s z e j pr a c y . Bi e g i, rz u t y , sk o k i, spr a w n e ch w y t y , uni k a n i e zd e r z e n i a si ze w s p ó -

gr aj c y m - to ni e o d z o w n e ele m e n t y w y s t p u j c e w pr a w i e ka d e j gr z e dr u y n o w e j .

W a n e jest to, e na b y w a n i e tyc h u m i e j t n o c i od b y w a si w at m o s f e r z e du e g o zai n t e r e s o w a n i a ,

a wic z c y m o g so b i e do w o l n i e re g u l o w a

s w ó j w y s i e k. W s z y s t k o jes z c z e

ba r d z i e j si pot g u j e gd y w p r o w a d z a si w s p ó z a w o d n i c t w o .

Gr y dr u y n o w e ks z t a t u j tak e pe w n e ce c h y ch a r a k t e r u , jak: u m i e j t n o

dzi a a n i a

ł ą

ść

w ze s p o l e , uc z c i w o

, w o l z w y c i s t w a , od w a g . N a u c z y c i e l w y c h o w a n i a fizy c z n e g o

ść

za po m o c g i e r dr u y n o w y c h m o e uk s z t a t o w a pe w n e ce c h y ch a r a k t e r u dzi e c k a , po d n i e

ść

jeg o spr a w n o

ru c h o w

a po p r z e z bo d c e ruc h o w e w z m ó c je g o roz w ó j fizy c z n y .

ść

Gr y dr u y n o w e prz y c z y n i a j si do po d n i e s i e n i a sta n u zdr o w o t n e g o i w s z e c h s t r o n n e g o

ą ę

roz w o j u or g a n i z m u . W y r a b i a j za m i o w a n i e do sy s t e m a t y c z n e g o up r a w i a n i a zaj

ęć

ruc h o w y c h . U m i e j t n i e do z o w a n e i pr o w a d z o n e gr y dr u y n o w e w y r a b i a j po z y t y w n e

ce c h y ch a r a k t e r u a sz c z e g ó l n i e akt y w n o

, od w a g , zd y s c y p l i n o w a n i e cz y te u m i e j t n o

ść

w s p ó y c i a w kol e k t y w i e .

łż

2.3.2. Specyfika gier drużynowych

Gr y dr u y n o w e s naj w y s z for m or g a n i z a c y j n

i w y m a g a j c naj w i k s z y c h

ż ą

ą ą

u m i e j t n o c i od uc z e s t n i k ó w gr u p w y w o d z c si be z p o r e d n i o z

ą ą

zabaw i gier ruch o w y c h .

C h a r a k t e r y z u j si ty m, e na

wyznaczonym boisku o zwycięstwo walczą jednocześnie

tylko dwie drużyny o równej liczbie zawodników. Gr pro w a d z i s dzia

(nauczyciel,

trener, instruktor lub któryś z uczestników- uczeń). Gry dru y n o w e najcz

c i e j

ęś

od b y w a j si na cz a s , a w po o w i e cz a s u na s t p u j e z m i a n a str o n boi s k a

(np.: „Dwa ognie",

„Intercrosse", „Ringo" itp.) lub zmia n a ról (np. „Palant", „Rondo", „Kwadrant" itp.). Zas a d y
gie r dr u y n o w y c h s sta e, pr z e p i s y na t o m i a s t m o g by z m i e n i a n e pr z e z pr o w a d z c e g o

lub uc z e s t n i k ó w , w zal e n o c i od u m i e j t n o c i za w o d n i k ó w , wi el k o c i i ch a r a k t e r u gr u p y ,

ż ś

cz y s to dzi e w c z y n k i cz y ch o p c y , mi e j s c a pr z e p r o w a d z e n i a zaj

itp.

ęć

D o

cz st o, nie s t e t y m y l n i e , uto s a m i a si gr y dr u y n o w e z ze s p o o w y m i gr a m i

ść

sp o r t o w y m i , ta ki m i jak pi k a siat k o w a , ko s z y k o w a , no n a cz y r c z n a . Ni e w t p l i w i e w s z y s t k i e

w y m i e n i o n e ze s p o o w e gry sp o r t o w e m a j s w o j e po c z t k i w za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h .

W s p ó c z e n i e za za b a w y i gr y ru c h o w e m a j zn a c z n y ud z i a w prz y g o t o w a n i u

m o d e g o za w o d n i k a do upr a w i a n i a gi e r ze s p o o w y c h , wi e l e el e m e n t ó w te c h n i c z n y c h

i ta kt y c z n y c h m o n a na u c z a lub do s k o n a l i za po m o c

za b a w i gi e r ruc h o w y c h .

P o d o b i e s t w a i ró ni c e w y s t p u j c e mi d z y gr a m i dr u y n o w y m i a ze s p o o w y m i gr a m i

sp o r t o w y m i :

- Przepisy. W gra c h dru y n o w y c h s do

lu n o tra k t o w a n e , m o g by za w s z e z m i e n i a n e ,

ść ź

ale oc z y w i c i e uz g o d n i o n e mi d z y d wi e m a gr a j c y m i dr u y n a m i ,

(np. w grze

, W dwa ognie" można dowolnie ustalać ilość zbić, pole trafień, wielkość boiska itp.)
W sp o r t o w y c h gr a c h ze s p o o w y c h pr z e p i s y s ba r d z o do k a d n e i cis e, ust a l o n e prz e z

ś ł

mi d z y n a r o d o w e fe d e r a c j e sp o r t o w e , co u at w i a roz g r y w a n i e sp o t k a mi d z y n a r o d o w y c h .

- Zasady. Sta e w zes p o o w y c h gra c h sport o w y c h i gra c h dru y n o w y c h

(niezmienną

zasadą gry „W dwa ognie"jest to, że gra polega na takim rzucaniu piłki, aby trafić nią

przeciwnika).

- Taktyka. W gra c h dru y n o w y c h bard z o pro st a, wyni k a j c a prze w a n i e z okre lo n y c h

syt u a c j i w grz e i nar z u c a n a prz e z sa m y c h za w o d n i k ó w . Je s t on a prz y ty m u m o w n a
i nie sp e c j a l n i e wic z o n a . In a c z e j jest w ze s p o o w y c h gr a c h sp o r t o w y c h , gd z i e ta kt y k a

jest ust a l a n a prz e z tre n e r a i ko n s e k w e n t n i e re ali z o w a n a prz e z dr u y n i po s z c z e g ó l n y c h

ż ę

za w o d n i k ó w . Je s t on a na tyl e w a n a , e za w o d n i k , któ r y si jej nie po d p o r z d k o w u j e ,

ob n i a w a r t o

ze s p o u i m o e by w y c z o n y z ud z i a u w m e c z u , ch o c i a b y

ść

łą

u m i e j t n o c i a m i tec h n i c z n y m i pr z e w y s z a s w o i c h kol e g ó w z dr u y n y .

- Specjalizacja. W gra c h dru y n o w y c h nie spoty k a si w ró d za w o d n i k ó w spe cj aliz a c ji

ę ś

ruc h o w e j . W s z y s c y za w o d n i c y w y k o n u j po d o b n e cz y n n o c i ru c h o w e - rz u c a j , od b i j a j

pi e c z k pal a n t e m itp. jed n i cz y n i to lepi e j in ni go r z e j ale ca y cz a s w s z y s c y to sa m o .

W sp o r t o w y c h gr a c h ze s p o o w y c h ro z w i n

a si cis a sp e c j a l i z a c j a ruc h o w a i po z y c y j n a

ęł

ę ś ł

na boi s k u . Fu n k c j a br a m k a r z a np. zn a c z n i e ró ni si od fu n k c j i za w o d n i k a w pol u,

w y m a g a prz y ty m in n e g o tre n i n g u ni tre n i n g na p a s t n i k a . N a w e t na boi s k u w y s t p u j

pe w n e sp e c j a l i z a c j e , in a c z e j gr a ob r o c a a ina c z e j ata k u j c y w pi ce no n e j, inn y m i pr e d y s p o z y c j a m i

sz c z y c i si zbij a j c y w pi c e siat k o w e j a in n y m i „lib e r a" - obr o c a .

- Sędziowie. W gra c h dru y n o w y c h fun k cj s dzie g o pe ni na ogó nau c z y c i e l, tren e r,

ę ę

instr u k t o r , w y c h o w a w c a , ale m o e tak e s d zi o w a kol e g a ró w i e n i k . W ze s p o o w y c h

gr a c h sp o r t o w y c h w y s t p u j s d z i o w i e za w o d o w i , wi e t n i e zn a j c y pr z e p i s y z da n e j dy s c y p l i n y

ą ę

sp o r t u .

2.3.3. Wskazówki organizacyjno-metodyczne

Or g a n i z a t o r - na u c z y c i e l , w y c h o w a w c a , do b i e r a j c y gry dr u y n o w e po w i n i e n w s z e l k i e

kr yt e r i a ro z p o c z

od okr e l e n i a cel u do jaki e g o za m i e r z a . A n a l i z w a r u n k ó w dzi a a n i a

ąć

nal e y za c z

od po z i o m u sp r a w n o c i i u m i e j t n o c i os ó b , któ r e m a j d a n g r upr a w i a

ąć

ą ę

or a z od ust a l e n i a w a r u n k ó w spr z t o w o - ba z o w y c h jaki m i si dy s p o n u j e . W dal s z e j kol e j n o c i

nal e y si za s t a n o w i któ r a z po d o b n y c h gie r jest naj o d p o w i e d n i e j s z a . Je e li

or g a n i z a t o r , u w z g l d n i w s z y : wi e k , p e , po z i o m spr a w n o c i , u m i e j t n o c i cz o n k ó w gr u p y

ł ć

doj d z i e do w n i o s k u , e naj k o r z y s t n i e j s z

gr by b y na prz y k a d k w a d r a n t , ale ni e dy s p o n u j e

od p o w i e d n i m spr z t e m lu b boi s k i e m , m o e za p r o p o n o w a

gr po d o b n

al e pr o s t s z i

w y m a g a j c m n i e j sp e c j a l i s t y c z n e g o sp r z t u - np. ser w i bi e g . Ni e oz n a c z a to w c a l e ,

ą ą

e m u s i z za o o n e j gry zr e z y g n o w a , m u s i je d n a k w c z e n i e j pr z y g o t o w a

od p o w i e d n i

ł ż

spr z t i boi s k o . Bi o r c po d u w a g w do b o r z e gi e r zar ó w n o w a r u n k i jak i ro d k i or a z ró n o r o d n o

ść

gr u p wi c z e b n y c h , or g a n i z a t o r nie b d z i e mi a wi k s z y c h tru d n o c i w w y b o r z e

naj o d p o w i e d n i e j s z y c h gi er do ró n y c h syt u a c j i z pr o p o n o w a n e g o w po d r c z n i k u ze s t a w u .

Isto t n rz e c z , któ r be z w z g l d n i e m u s i prz e s t r z e g a

pr o w a d z c y , jest op a n o w a n i e

na u c z a n e j gr y dr u y n o w e j i zn a j o m o

m e t o d y k i jej na u c z a n i a pr z e z ni e g o sa m e g o . Je s t

ść

oc z y w i s t e , e ani m a t o r nie u m i e j c y gr a w da n gr nie m o e jaj na u c z y . W ka d e j gr z e

w y o d r b n i m o n a wi el e pr o s t s z y c h el e m e n t ó w , któ r e pr o w a d z c y m u s i zn a , a ta k e

u m i e na u c z y . N a pr z y k a d , w e w s p o m n i a n e j grz e k w a d r a n t naj w a n i e j s z y m el e m e n t e m

jest od b i c i e pal a n t e m pi e c z k i, dal s z e ele m e n t y jak bie g, „zali c z a n i e " ba z itp. m o e op a n o w y w a n a

by sto p n i o w o w cz a s i e gr y. B d e m m e t o d y c z n y m by o b y na u c z a n i e k w a d r a n t a

łę

w gr u p i e , któ r a ni e op a n o w a a u m i e j t n o c i od b ij a n i a pi ec z k i pal a n t e m .

W a c i w e i spr a w n e pr z e p r o w a d z e n i e gie r dr u y n o w y c h jest spr a w

tru d n . Pr o w a d z c y

ł ś

po w i n i e n po s i a d a pe w n e uz d o l n i e n i a w kier u n k u pr o w a d z e n i a tej for m y zaj

ęć

N a w i z a n i e ko n t a k t u z gr u p , w s p ó p r a c a z kol e k t y w e m , w y t w o r z e n i e od p o w i e d n i e g o

na s t r o j u jest ni e z b d n e i po s i a d a de c y d u j c e zn a c z e n i e w or g a n i z a c j i ka d e j gr y. K a d a

gr a dr u y n o w a pr z e b i e g a w ch a r a k t e r y s t y c z n y m dl a sie b i e na s t r o j u , któ r y jed n a k nal e y

w y w o a . St w o r z e n i e w a ci w e j at m o s f e r y i na s t r o j u jest ty m ba r d z i e j isto t n e im m o d s z y

ł ć

ł ś

jest wi e k uc z e s t n i k ó w zaj

ęć

M e t o d y k a pr o w a d z e n i a gi e r dr u y n o w y c h opi e r a si w za s a d z i e na do w i a d c z e n i a c h

z w i z a n y m i z gr a m i ruc h o w y m i , je d n a k ze w z g l d u na wi k s z y sto p i e tru d n o c i w y m a g a

od d z i e l n e g o o m ó w i e n i a . Sk a d a si on a ró w n i e z czt e r e c h po d s t a w o w y c h eta p ó w :

prz y g o t o w a n i a , or g a n i z a c j i , pr z e p r o w a d z e n i a i za k o c z e n i a gr y.

Przygotowanie
Pr o w a d z c y po w i n i e n w naj d r o b n i e j s z y c h sz c z e g ó a c h za p l a n o w a

or g a n i z a c j

łą

gry, pr z e w i d z i e syt u a c j e jaki e w cz a s i e gr y m o g w y s t p i or a z jaki m o g prz y b r a

ą ć

ch a r a k t e r . Or g a n i z a t o r o m a y m do w i a d c z e n i u w za k r e s i e pr o w a d z e n i a gie r dr u y n o w y c h

po w i n i e n pr z y g o t o w a

kr ót k i ko n s p e k t za w i e r a j c y wi c z e n i a pr z y g o t o w a w c z e ,

'oz g r z e w k , og ó l n e za s a d y gry, sp o s o b y s d zi o w a n i a itp.

Pr z y g o t o w a n i e uc z e s t n i k ó w do gr y ob e j m u j e po d z i a na dr u y n y ,

(musi to być podział

celowy, czyli uwzględniający umiejętności zawodników) oraz wyb ó r po m o c n i k ó w (kapitanów,

sędziów czy też przy bardziej skomplikowanej grze - pomocników prowadzącego).

Organizacja
W za k r e s i e sz y b k i e j i w a ci w e j or g a n i z a c j i gr y dr u y n o w e j nal e y :

ł ś

- spr a w n i e ust a w i za w o d n i k ó w na po z y c j a c h w y j ci o w y c h do gr y

(na swoich połowach,

boiskach itp.) wraz z w a ci w y m usta w i e n i e m si pro w a d z c e g o

ł ś

(tak żeby

widzieć wszystkich ćwiczących i być przez nich słyszany).

- od p o w i e d n i o obja ni gr a wi c: po d a naz w gry; okre li boisk o; ustal e n i e naz w

ś ć

dr u y n ; w y z n a c z e n i e i ust a w i e n i e s d z i ó w ; po d a n i e sp o s o b u roz p o c z c i a i

zakończenia

gry; po d a n i e za s a d pu n k t a c j i; o m ó w i e n i e prz e p i s ó w i b d ó w .

łę

Przeprowadzenie
R o z p o c z c i e i za k o c z e n i e gr y dr u y n o w e j od b y w a si na sy g n a d w i k o w y .

ł ź ę

W a c i w e pr o w a d z e n i e w y m a g a od pr o w a d z c e g o pe w n e j akt y w n o c i . P o w i n i e n on

ł ś

od p o w i e d n i o po r u s z a si po boi s k u , ust a w i a si w ta ki m mi e j s c u jaki e g o w y m a g a

syt u a c j a po w s t a a w grz e , ab y do b r z e ob s e r w o w a

za w o d n i k ó w , cz u w a na d pr z e b i e g i e m

gry i re s p e k t o w a n i e m ust a l o n y c h prz e p i s ó w , w y c h w y t y w a

b dy i w y k o r z y s t y w a

ć łę

ele m e n t y w y c h o w a w c z e .
C z a s tr w a n i a gr y zal e y od sto p n i a zai n t e r e s o w a n i a , z m c z e n i a , zn u e n i a itp., m a j c

to w s z y s t k o na w z g l d z i e pr o w a d z c y m o e w y d u y lub skr ó c i cz a s gr y nie info r m u j c

ł ż ć

o ty m w c z e n i e j uc z e s t n i k ó w .

N a u c z a n i e gie r dr u y n o w y c h nal e y po p r z e d z i od p o w i e d n i o do b r a n y m i za b a w a m i

cz y gr a m i ru c h o w y m i , za w i e r a j c y m i el e m e n t y ruc h o w e ch a r a k t e r y s t y c z n e dla da n e j

gry, np,, do d w ó c h og n i prz y d a t n e b d rz u t y i ch w y t y a do pal a n t a el e m e n t y ud e r z a n i a

ę ą

po d b i j a k i e m w pi ec z k .

N al e y pr o w a d z i ró n e for m y od gry upr o s z c z o n e j do sz k o l n e j i w a ci w e j , a w s z y s t k o

ł ś

po to by w p r o w a d z a j c no w gr zb y t n i m i sz c z e g ó a m i nie za n u d z i wic z c y c h .

ć ć

K a d a gr a dr u y n o w a po w i n n a by do s t o s o w a n a do sto p n i a roz w o j u fiz y c z n e g o uc z e s t n i k ó w

or a z do ich zai n t e r e s o w a .

Gr y dr u y n o w e za w i e r a j wi el e ele m e n t ó w , któ r e nal e y w y k o r z y s t a do cel ó w w y c h o w a w c z y c h .

N al e y po d k r e l a po z y t y w n e zja w i s k a na boi s k u , ta ki e jak: ks z t a t o w a n i e po c z u c i a

ś ć

od p o w i e d z i a l n o c i prz e d dr u y n ! kol e g a m i , po s z a n o w a n i e prz e c i w n i k a , u m i e j t n e

ż ą

i z u m i a r e m sto s o w a n i e ryz y k a dla od n i e s i e n i a z w y c i s t w a , prz e j a w i a n i e inicj a t y w y be z

na r u s z a n i a prz e p i s ó w gr y, w y r a b i a n i e od w a g i i a m b i c j i a je d n o c z e n i e uc z e n i e si pa n o w a n i a

na d so b , po d t r z y m y w a n i e au t o r y t e t u ró w i e n i k ó w po m a g a j c y m pr o w a d z c e m u .

B a r d z o ko n s e k w e n t n i e i zd e c y d o w a n i e pi tn o w a ne g a t y w n e za c h o w a n i a na boi s k u , taki e

jak: br u t a l n a i nie u z a s a d n i o n a agr e s y w n i e gr a, br a k kol e e s k o c i, zb y t n i ind y w i d u a l i z m ,

ż ń

nie c e n z u r a l n e w y p o w i e d z i , br a k sz a c u n k u dl a aut o r y t e t u s d z i ó w i pr o w a d z c e g o .

W cz a s i e tr w a n i a gr y nie nal e y w a ci w i e prz e r y w a

be z potr z e b y jej pr z e b i e g u .

ł ś

U w a g i nal e y kier o w a do uc z e s t n i k ó w po jej za k o c z e n i u . N al e y je d n a k gr dr u y n o w

prz e r w a , gd y m o e to mi e uje m n y w p y w na jej dal s z y pr z e b i e g .

Zakończenie
Za k o c z e n i e gr y nie m o e by nie s p o d z i a n k

dla gr aj c y c h , nal e y prz e d up y w e m

okr e l o n e g o cz a s u zg o s i uc z e s t n i k o m za m i a r za k o c z e n i a , np. do

końca gry została

jeszcze jedna minuta, lub, jeszcze dwa punkty i kończymy grę. Nie z a l e n i e od nast p st w

na t u r y ps y c h i c z n e j , od up r z e d z e n i a o za k o c z e n i u gry zal e y nie r a z ta kt y k a ro z w i z y w a n i a

prz e z dr u y n w a l k i o z w y c i s t w o w ko c o w y m eta p i e ry w a l i z a c j i.

ż ę

P o za k o c z e n i u gr y nal e y og o s i w y n i k ry w a l i z a c j i or a z po d s u m o w a

gr . W po d s u m o w a n i u

po w i n n a zn a l e

si opi n i a o pr z e b i e g u m e c z u al e tak e, a m o e pr z e d e w s z y s t k i m

źć ę

oc e n a gry i za c h o w a n i a po s z c z e g ó l n y c h za w o d n i k ó w z po d k r e l e n i e m za s a d y

fairplay.

Stopniowanie trudności w kolejności nauczania gier drużynowych zależy od
kilku czynników:
1. Ori e n t a c j i w y m a g a n e j od uc z e s t n i k a w da n e j grz e dr u y n o w e j ,

- łatwiejszą grą będzie „Piłka graniczna" wymagająca jedynie obserwacji lotu piłki

i umiejętności jej schwytania od „Dwóch ogni", w której to, aby nie dać się skuć

rzucającym z dwóch stron przeciwnikom, należy przed piłką uciekać.

2. El e m e n t ó w ru c h o w y c h m a j c y c h w p y w na w y t r z y m a o

za w o d n i k a ,

ł ść

- gry drużynowe rozgrywane w miejscu jak „Podaj dalej" są łatwiejsze od wymagających

dużego ruchu - n p. „Dętka".
3. K o n t a k t u z prz e c i w n i k i e m w da n e j grz e ,
- gry z pośrednim kontaktem z przeciwnikiem są łatwiejsze - „Palant", „Serw i bieg",

od gier z bezpośrednim kontaktem z przeciwnikiem - „Intercrosse", „Unihokej".
M a j c na u w a d z e po w y s z e kry t e r i a , pr o w a d z c y m o e w p r o w a d z a

gry dr u y n o w e

w od p o w i e d n i e j kol e j n o c i, prz y s t o s o w u j c tru d n o

gr y do spr a w n o c i i u m i e j t n o c i

ść

uc z e s t n i k ó w . Je s z c z e raz nal e y po d k r e l i , e gr y dr u y n o w e w y m a g a j

od pe d a g o g a

ś ć ż

ba r d z o do k a d n e g o i soli d n e g o prz y g o t o w a n i a si .

PYTANIA KONTROLNE
1 . M e t o d y k a na u c z a n i a gi e r dr u y n o w y c h .

2. P o d a j ró ni c e i po d o b i e s t w a w y s t p u j c e po m i d z y gr a m i dr u y n o w y m i a ze s p o o w y m i

gr a m i sp o r t o w y m i .
3. O p i s z ró ni c e w y s t p u j c e w sp o s o b i e s d zi o w a n i a gie r z po s z c z e g ó l n y c h po d g r u p

gie r ru c h o w y c h .
4. O p i s z cz y n n o c i , któ r e po w i n i e n w y k o n a pr o w a d z c y or g a n i z u j c gr ru c h o w .

5. O p i s z cz y n n o c i , któ r e po w i n i e n w y k o n a pr o w a d z c y pr z e p r o w a d z a j c gr ruc h o w .

6. O p i s z cz y n n o c i , któ r e po w i n i e n w y k o n a pr o w a d z c y po za k o c z e n i u gr y ru c h o w e j

7. W jaki sp o s ó b po w i n i e n pr z y g o t o w a

si pr o w a d z c y do pr z e p r o w a d z e n i a gr y ruc h o w e j ?

NOTATKI

2. Mi e j s c e zaj

ęć

3. R o d z a j i licz b a po s i a d a n y c h pr z y b o r ó w .
4. Za d a n i a lek c ji.
5. Za c h o w a n i e od p o w i e d n i e g o sto s u n k u za b a w do gi e r.
6. Pr o g r a m na u c z a n i a .

3.4.1. Grupa ćwiczebna

Wiek
Pr z y do b o r z e za b a w i gi e r ruc h o w y c h nal e y br a po d u w a g ob o k wi e k u kal e n d a r z o w e g o

dzi e c i i m o d z i e y , tak e ich rz e c z y w i s t y ro z w ó j , tj. wi e k fizj ol o g i c z n y . Je e li

w kla s i e w y s t p u j ró ni c e w roz w o j u fizy c z n y m dzi e c i, do b ó r wic z e nal e y do s t o s o w a

do wi k s z o c i . Je e li pr z e w a a j dzi e c i, któ r y c h wi e k fizj o l o g i c z n y jest zg o d n y

ż ą

z no r m , dl a dzi e c i s a b s z y c h po d w z g l d e m ro z w o j u nal e y sto s o w a

kr ó t k i e prz e r w y

na od p o c z y n e k .

Płeć
Je e li lek c j e w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o od b y w a j si w gr u p a c h jed n o r o d n y c h , nal e y

sp o s ó b pr o w a d z e n i a zaj

or a z do b ó r m a t e r i a u od p o w i e d n i o zr ó n i c o w a . C h o p c y lu bi

ęć

za b a w y i gr y ko p n e , nat o m i a s t m n i e j ch t ni e sz c z e g ó l n i e od kla s y cz w a r t e j , bio r ud z i a

w za b a w a c h ze pie w e m i pr z y m u z y c e . Z kol e i dzi e w c z t a w ty m wi e k u prz e p a d a j za

te g o ro d z a j u za b a w a m i . D zi e w c z t a w cz a s i e m e n s t r u a c j i po w i n n y by z w a l n i a n e w za s a d z i e

tyl k o z za b a w i gi e r inte n s y w n y c h , ta ki c h jak bi e n e , sk o c z n e z w y c i g i e m i po ci g i e m

or a z z d wi g a n i e m , w y m a g a j

on e bo w i e m w y d a t k o w a n i a du e j ilo ci en e r g i i.

Stan zdrowia
Le k c j e w y c h o w a n i a fizy c z n e g o pr o w a d z i si w za s a d z i e z dzi e m i zd r o w y m i , je d n a k e

sto s o w a n e for m y ru c h u w cz a s i e lek c j i m o g ok a z a si zb y t siln y m bo d c e ro z w o j o w y m

w sto s u n k u do dzi e c i s a b s z y c h , ch o r o w i t y c h . W z wi z k u z ty m ob o w i z k i e m

na u c z y c i e l a w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o jest do k a d n e . z o r i e n t o w a n i e si w sta n i e zd r o w i a

uc z n i ó w . W s k a z a n a jest w s p ó p r a c a i cis a ko n s u l t a c j a z lek a r z e m sz k o l n y m je eli

ś ł

ch o d z i o dzi e c i o s a b s z e j w y d o l n o c i ser c a cz y p u c, lu b dzi e c i b d c e rek o n w a l e s c e n t a m i .

ę ą

W sto s u n k u do dzi e c i s a b s z y c h sto s u j e m y na zaj ci a c h pr z e r w y , z m n i e j s z a m y

od c i n k i bie g u , z w r a c a m y u w a g na u y w a n i e l ej s z y c h prz y b o r ó w . R e k o n w a l e s c e n t ó w ,

w zal e n o c i od ich sa m o p o c z u c i a i zal e c e lek a r z a , nal e y z w a l n i a z ca ej lek c ji lub

ż ś

z po s z c z e g ó l n y c h jej cz

ci.

ęś

P o d c z a s pie r w s z y c h zaj

w y c h o w a n i a fizy c z n e g o po d u s z e j prz e r w i e , sp o w o d o w a n e j

ęć

ł ż

np. epi d e m i

gry p y , kr z y w a na t

e n i a w y s i k u fiz y c z n e g o po w i n n a pr z e b i e g a

ęż

ag o d n i e j . N al e y wi c zr e z y g n o w a

z for m y m a s o w e j , b i e n e j lu b sk o c z n e j w ro d k o w e j

ci tok u lek c y j n e g o .

ęś

Stopień usprawnienia
St a n us p r a w n i e n i a fiz y c z n e g o i ru c h o w e g o dzi e c i de c y d u j e pr z e d e w s z y s t k i m prz y
do b o r z e gie r z o o n y c h . Sto p i e us p r a w n i e n i a cz st o nie od p o w i a d a w y m a g a n i o m

ł ż

okr e l o n y m prz e z pr o g r a m na u c z a n i a , z w a s z c z a w kla s a c h m o d s z y c h , w któ r y c h w y c h o w a n i e

fizy c z n e nie za w s z e jest pr o w a d z o n e prz e z sp e c j a l i s t ó w . Le k c j e w y c h o w a n i a
fizy c z n e g o s cz st o prz e z n a c z a n e na inn e prz e d m i o t y , w najl e p s z y m pr z y p a d k u dzi e c i

s w y p r o w a d z a n e na sp a c e r . W re z u l t a c i e w kla s a c h sta r s z y c h sto p i e us p r a w n i e n i a

tyc h dzi e c i jest ni e z a d o w a l a j c y . N a u c z y c i e l w mi e j s c e cie k a w y c h gie r z o o n y c h m u s i

ł ż

w p r o w a d z a

za b a w y i gry pr o s t e , uz u p e n i a j c ni e d o c i g n i c i a po w s t a e w kla s a c h m o d s z y c h .

D o p i e r o po op a n o w a n i u pr z e z dzi e c i pr o s t y c h za d a ruc h o w y c h w ol n o na u c z y c i e l o w i

prz e j

do for m z o o n y c h .

ść

ł ż

Zainteresowania
P o b u d z a n i e zai n t e r e s o w a

ruc h o w y c h jest jed n y m z kr yt e r i ó w prz y do b o r z e za b a w

i gie r ru c h o w y c h . Zai n t e r e s o w a n i a te s z wi z a n e z wi e k i e m dzi e c i, tra d y c j sz k o y,

tra d y c j re gi o n u , prz y k a d e m na u c z y c i e l a , z su k c e s a m i od n o s z o n y m i pr z e z cz o o w y c h

sp o r t o w c ó w . N a u c z y c i e l w y c h o w a n i a fizy c z n e g o z jed n e j str o n y po w i n i e n u m i e w y k o r z y s t a

zai n t e r e s o w a n i a dzi e c i w lek c j i w y c h o w a n i a fizy c z n e g o a z dr u g i e j, o ile to m o li w e ,

do s t o s o w a

lek c j do zai n t e r e s o w a

uc z n i ó w .

Ubiór
Wi o s n , late m , w c z e s n

jesi e n i pr z y te m p e r a t u r z e po w i e t r z a po w y e j 1 5 ° C dzi e c i

po w i n n y wic z y na w ol n y m po w i e t r z u w ko s ti u m a c h gi m n a s t y c z n y c h . W dni ch o d n i e j s z e

m o n a ze z w a l a na wi c z e n i e w dr e s a c h , s w e t r a c h , a na w e t ku rt k a c h .

D o b ó r za b a w i gi e r ru c h o w y c h po w i n i e n by do s t o s o w a n y do ubi o r u w taki sp o s ó b ,

ab y ubi ó r z je d n e j str o n y nie kr p o w a ru c h ó w , z dr u g i e j za - ab y za b a w y lub gry ni e

sp o w o d o w a y us z k o d z e n i a ubr a n i a .

3.4.2. Miejsce zajęć

Le k c j e w y c h o w a n i a fizy c z n e g o w op a r c i u o za b a w y i gry m o g by pr o w a d z o n e :

a/ w po m i e s z c z e n i a c h za m k n i t y c h jak hal a sp o r t o w a , sal a gi m n a s t y c z n a no r m a t y w n a ,

sal a gi m n a s t y c z n a za s t p c z a , kor y t a r z sz k o l n y , hol sz k o l n y do s t o s o w a n y do lek c j i

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , wi e tli c a sz k o l n a);

b/ na w ol n y m po w i e t r z u - boi s k a sz k o l n e o na w i e r z c h n i tra w i a s t e j , pia s z c z y s t e j , u l o w e j

ż ż

lub asf a l t o w e j , par k i kult u r y , og r o d y jor d a n o w s k i e , pol a n y le n e, po d w ó r k a osi e d l o w e

itp.
W hal a c h sp o r t o w y c h i sal a c h gi m n a s t y c z n y c h pe n o w y m i a r o w y c h i sta n d a r d o w o

w y p o s a o n y c h w od p o w i e d n i e ur z d z e n i a i sp r z t, pr o w a d z i si w za s a d z i e w s z y s t k i e

ro d z a j e za b a w i gi er ruc h o w y c h . Pr z y for m a c h po ci g o w y c h nal e y og r a n i c z y je d n a k

ter e n , od d a l a j c mi e j s c e za b a w i gi e r od prz y r z d ó w i cia n.

W sal a c h za s t p c z y c h , hol a c h , ko r y t a r z a c h itp. prz y s t o s o w a n y c h do pr o w a d z e n i a zaj

ęć

z w y c h o w a n i a fizy c z n e g o (okna i punkty świetlne zabezpieczone przed stłuczeniem),
nie nal e y sto s o w a

for m po ci g o w y c h w y s t p u j c y c h w za b a w a c h bie n y c h , sk o c z n y c h

i na cz w o r a k a c h , ko p n y c h i z po d b i j a n i e m , a sp o r ó d za b a w z m o c o w a n i e m - ta ki c h ,

w któ r y c h r c e s z wi z a n e i w y s t p u j e bi e g , cz y li w s z e l k i e g o ro d z a j u „w

e" itp.

ęż

Pr z y do b o r z e za b a w i gi e r ruc h o w y c h pr z e p r o w a d z a n y c h na w o l n y m po w i e t r z u m u s i m y
br a po d u w a g na w i e r z c h n i boi s k a , po r ro k u, te m p e r a t u r or a z w a r u n k i at m o s f e r y c z n e .

W ok r e s i e zi m o w y m ni e w ol n o pr o w a d z i za b a w ze pie w e m ze w z g l d u na str u n y

g os o w e . W cz a s i e m r o z u nie s w s k a z a n e ró w n i e za b a w y lub gr y rz u t n o- ch w y t n e ci

ki m i

ęż

i tw a r d y m i prz y b o r a m i po n i e w a

istni e j e nie b e z p i e c z e s t w o w y b i c i a pal c ó w , prz y lis ki e j

za na w i e r z c h n i nie nal e y sto s o w a

za b a w i gie r z po c i g i e m z na g

z m i a n kier u n k u .

łą

Zaj c i a pr o w a d z o n e pr z y nis k i e j te m p e r a t u r z e po w i n n y by do

inte n s y w n e , be z d u s z y c h

ść

ł ż

prz e s t o j ó w , tak ab y utr z y m a

cie p o t cia a na je d n a k o w y m po z i o m i e .

ł ę

Pr o w a d z c za b a w y i gry na w o l n y m po w i e t r z u w okr e s i e letni m nal e y pa m i t a , e

ę ć ż

for m y inte n s y w n e i m c z c e s w up a l n e dni nie w s k a z a n e , gd y sp r z y j a j o n e pr z e g r z a n i u

ę ą

or g a n i z m u . Za b a w y na cz w o r a k a c h nal e y pr o w a d z i na po d o u tra w i a s t y m i cz y s t y m ,

ł ż

w ol n y m od sz k a or a z ostr y c h pr z e d m i o t ó w . P o de s z c z u na po d o u lis ki m nal e y

ł ż ś

og r a n i c z y za b a w y i gr y, w któ r y c h w y s t p u j sz y b k i e z m i a n y kie r u n k u . Pr z y po d o u

ł ż

pia s z c z y s t y m i za k u r z o n y m , nal e y ogr a n i c z y za b a w y i gry sk o c z n e m a s o w e , a prz y

inn y c h - od p o w i e d n i o ust a w i a wi c z c y c h w sto s u n k u do wi a tr u . Ze w z g l d ó w

ć ć

higi e n i c z n y c h nal e y cz s t o sp r y s k i w a boi s k o w o d , ab y nie by o kur z u .

3.4.3. Rodzaj i liczba posiadanych przyborów

Pr z y b o r y nie z w y k l e uatr a k c y j n i a j w s z y s t k i e lek c j e

zabaw i gier ruch o w y c h . Po w i n n o

si je sto s o w a

w a ci w i e za w s z e i w ka d y c h w a r u n k a c h . Pr z y b o r y w y k o r z y s t y w a n e

ł ś

w lek c j a c h za b a w i gi e r m o n a po d z i e l i na:

a/ faktyczne, tzn. takie, które zosta y wyk o n a n e r k cz o wi e k a i to niek o n i e c z n i e

ę ą

z m y l o za s t o s o w a n i u w za b a w a c h cz y gr a c h ruc h o w y c h al e m o g c e by w y k o r z y s t a n e

ś ą

w lek c ji. S to: w o r e c z k i , pi ec z k i , pi ki d te, pi ki lek a r s k i e , d tki do pi e k, d tki

do ro w e r ó w , sa m o c h o d ó w , op o n y ro w e r o w e i sa m o c h o d o w e , sz a r f y , sk a k a n k i , sz n u r k i,
liny, obr c z e , ko a, kó k a, kr

ki, klo c k i, ch o r g i e w k i itp.

ąż

b/ zastępcze, to zn a c z y takie, które mo n a znal e

w ter e n i e , zr o b i je na po c z e k a n i u

źć

i za s t p i ni m i pr z y b o r y fa kt y c z n e . Ta k i m i prz y b o r a m i b d : do za b a w rz u t n o- ch w y t n y c h :

ą ć

ę ą

z w i n i t y sz a li k lub kilk a ga z e t, do za b a w rz u t n y c h na odl e g o

i do cel u - sz y s z k i ,

ł ść

ka s z t a n y , o dzi e, do oz n a c z a n i a boi s k a -pa t y k i. W okr e s i e zi m o w y m uni w e r s a l n y m

ż łę

m a t e r i a e m do w y k o n y w a n i a pr z y b o r ó w za s t p c z y c h jest nie g, któ r y m o e by w y k o r z y s t a n y

do za b a w i gi e r na cz w o r a k a c h (lepienie śnieżnych ku!) z d w i g a n i e m

(przenoszenie

zrobionych dużych kuł), rzutn y c h (rzuty śnieżkami na odległość i do celu).
R o d z a j i licz b po s i a d a n y c h pr z y b o r ó w dy k t u j e do b ó r za b a w i gie r, z w a s z c z a w kla s a c h

m o d s z y c h . N al e y do b i e r a taki e za b a w y i gry, do któ r y c h jest pe e n ze s t a w prz y b o r ó w .

R ó n o r o d n o

pr z y b o r ó w w lek c j i za b a w i gie r ru c h o w y c h jest w a r u n k i e m i po tr z e b

ść

w s z e c h s t r o n n e g o ro z w o j u spr a w n o c i dzi e c k a . Sto s o w a n i e prz y b o r ó w w lek c ji za b a w

i gie r jest:
- po m o c n e w ori e n t a c j i dzi e c i i ks z t a t o w a n i u tej ori e n t a c j i,

- cz y n n i k i e m w p y w a j c y m na w z r o s t zai n t e r e s o w a n i a dzi e c i i m o d z i e y za b a w

lub

gr ,

- ele m e n t e m m o g c y m w p y n

na w z r o s t inte n s y f i k a c j i ru c h u ,

ł ąć

- po m o c n e na u c z y c i e l o w i w pr o w a d z e n i u lek c j i i re a li z a c j i jej za d a .

3.4.4. Zadania lekcji

D o b ó r za b a w i gi e r do opr a c o w y w a n e j lek c ji po w i n i e n od b y w a

si po d k te m za d a n i a ,

jaki e po s t a w i so b i e na u c z y c i e l do re a li z o w a n i a w da n e j je d n o s t c e . R e a l i z a c j i za d a n i a

w lek c ji spr z y j a kilk a k r o t n e za a k c e n t o w a n i e go w kilk u pu n k t a c h w ci g u ca ej jed n o s t k i

lek c y j n e j .

3.4.5. Zachowanie odpowiedniego stosunku zabaw do gier

Zn a l e z i e n i e od p o w i e d n i e g o sto s u n k u za b a w do gie r po s i a d a isto t n e zn a c z e n i e pr z y
op r a c o w a n i u ko n s p e k t u lek c y j n e g o dla dzi e c i kla s m o d s z y c h . Pr z e w a g a w lek c j i za b a w

na d gr a m i jest z wi z a n a z wi e k i e m uc z n i ó w . W kla s i e l po w i n n y zd e c y d o w a n i e prz e w a a

ż ć

za b a w y . W mi a r w z r o s t u kla s i u m i e j t n o c i dzi e c i sto s u n e k te n sto p n i o w o w y r ó w n u j e

si , w kla s a c h sta r s z y c h sto p n i o w o w z r a s t a na ko r z y

gi e r. W po d a n y c h tok a c h

ść

lek c y j n y c h na u c z y c i e l m a do w y b o r u w wi k s z o c i pu n k t ó w za b a w

lub gr . Le k c j a

op a r t a na za b a w a c h i gr a c h m o e si sk a d a z sa m y c h

zabaw (przy zadaniu - czynny

wypoczynek dla systemu nerwowego i umysłu), nie mo e nato m i a s t sk ad a si z sa m y c h

ć ę

gie r - po w i n n a za w i e r a prz y n a j m n i e j jed n za b a w

w cel u us p o k o j e n i a sy s t e m u

ne r w o w e g o . P o zaj ci a c h z prz e d m i o t ó w cis y c h , pr z e d lub po kla s ó w c e w lek c ji po w i n n y

ś ł

prz e w a a zn a n e za b a w y i gr y.

ż ć

3.4.6. Program nauczania

W do b o r z e za b a w i gie r do lek c ji nal e y kie r o w a si w y t y c z n y m i pr o g r a m u na u c z a n i a .

Pr o g r a m u at w i a do b ó r za b a w i gie r po d w z g l d e m sto p n i a tru d n o c i , któ r y jest

do s t o s o w a n y do roz w o j u dzi e c k a w po s z c z e g ó l n y c h kla s a c h . W uz a s a d n i o n y c h pr z y p a d k a c h
od pr o g r a m u nal e y od s t p o w a . C z s t o w y k o r z y s t u j e si np. za b a w y i gr y

z kla s m o d s z y c h , z w a s z c z a te, któ r e s na d a l prz e z dzi e c i lu bi a n e . Dl a dzi e c i, któ r e

zn a y i op a n o w a y w s z y s t k i e za b a w y i gry prz e w i d z i a n e dla da n e j kla s y , m o e m y do b i e r a

za b a w y i gr y pr z e z n a c z o n e dl a kla s y w y s z e j . Pr z y opr a c o w a n i u ko n s p e k t u z m a t e r i a u

dla da n e j kla s y nal e y za p o z n a si do k a d n i e z w y t y c z n y m i pr o g r a m u do t y c z c y m i

ro d z a j ó w za b a w , któ r y c h w da n e j kla s i e nie nal e y sto s o w a .

St o s u j c si pr z y opr a c o w a n i u ko n s p e k t u lek c y j n e g o do po d a n y c h kr yt e r i ó w do b o r u

za b a w i gi e r ruc h o w y c h , m a m y g w a r a n c j , e w y b r a n e wi c z e n i a b d od po w i d n i e do

ę ż

ę ą

roz w o j u dzi e c i i ko n k r e t n y c h w a r u n k ó w pr a c y .

3.5. Konspekt lekcyjny

K o n s p e k t lek c j i jest to op r a c o w a n a na pi m i e lek c j a w y c h o w a n i a fizy c z n e g o . K o n s p e k t

lek c ji op a r t e j na za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h op r a c o w u j e si w e d u g jed n e g o

z pr z e d s t a w i o n y c h w c z e n i e j tok ó w . B u d o w a ko n s p e k t u pol e g a na w s t a w i e n i u do po s z c z e g ó l n y c h

pu n k t ó w to k u (schematu lekcji) ko n k r e t n y c h za b a w i gi e r or a z inn y c h cz y n n o c i

ruc h o w y c h z wi z a n y c h z or g a n i z a c j i prz e p r o w a d z e n i e m lek c j i, zg o d n y c h z tre c i

ś ą

pu n k t ó w . K o n s p e k t lek c y j n y ob e j m u j e jed n lu b kilk a lek c j i (2-3), w tok u wi e l o l e k c y j n y m ,

pe w n e ele m e n t y ru c h o w e s po w t a r z a n e w cel u utr w a l e n i a lub ud o s k o n a l e n i a , in n e ,

atwi e j s z e , ule g a j cz s t s z e j z m i a n i e . P o up y w i e pe w n e g o cz a s u ko n s p e k t wi ni e n by

z m i e n i o n y i utr u d n i o n y .

Omówienie przykładowych konspektów lekcyjnych
K o n s p e k t lek c j i za b a w i gie r ruc h o w y c h sk a d a si z d w ó c h cz

ci:

ęś

- opi s o w e j ,
- wi c z e b n e j- w a ci w e j .

ł ś

Część opisowa po w i n n a uw z g l d n i a : naz w kon s p e k t u , klas (lub wie k), p e , liczb

ł ć

wi c z c y c h , str ó j, w a r u n k i pr o w a d z e n i a zaj

ęć Iw przypadku boiska na otwartym terenie

należy podać nawierzchnię l, por roku, war u n k i at m o s f e r y c z n e . U w z g l d n i a m y

ró w n i e za d a n i a lek c ji, ro d z a j i licz b po s z c z e g ó l n y c h pr z y b o r ó w , pr z y r z d y i ich ro d z a j .

N a ko n i e c cz

ci opi s o w e j po d a j e m y kr ó t k ch a r a k t e r y s t y k

kla s y , ko n s p e k t najl e p i e j

ęś

jest opr a c o w a

na pa p i e r z e ka n c e l a r y j n y m w kr a t k , z o o n y m w e d w o j e . Pi e r w s z a str o n a

ę ł ż

ob e j m i e cz

opi s o w , a roz o o n a str o n a w e w n t r z n a - cz

wic z e b n .

ęść

ł ż

ęść ć

Część ćwiczebną - w a ci w opra c o w u j e m y na arku s z u pa pi e r u kan c e l a r y j n e g o ,

ł ś

któ r y nal e y po d z i e l i na pi

ru b r y k . R u b r y k a pi e r w s z a ob e j m u j e lic z b po r z d k o w

ęć

kol e j n e g o pu n k t u tok u, dr u g a - na z w

ka d e g o pu n k t u to k u , trz e c i a za w i e r a tre

, cz w a r t a

ść

- cz a s tr w a n i a a pi ta za w i e r a u w a g i dot y c z c e or g a n i z a c j i lek c ji or a z do k o n a n y c h z m i a n

w to k u .
W II ru b r y c e nal e y w p i s y w a

pu n k t y tok u w pe n y m brz m i e n i u . P o d k r e l e n i a w tej

ru b r y c e w s k a z u j na to co si w y b i e r a - za b a w

cz y gr - or a z któ r y z pr o p o n o w a n y c h

ro d z a j ó w , np. bie n cz y sk o c z n . W ru b r y c e III po d a j e m y opi s za b a w lub gie r no w y c h ,

ż ą

e w e n t u a l n i e str o n po d r c z n i k a , na któ r e j te n opi s si zn a j d u j e . W ru b r y c e V nal e y

po d a ust a w i e n i a , w y k o n a sz k i c e syt u a c y j n e , ry s u n k i ust a w i e , po d a sp o s o b y po b i e r a n i a

i sk a d a n i a prz y b o r ó w , prz e j c i a z jed n y c h ust a w i e do dr u g i c h K a d y pu n k t to k u

od d z i e l a m y kr e s k po z i o m

od po z o s t a y c h .

P o op r a c o w a n i u ko n s p e k t u , po d sp o d e m , po d cz

ci wi c z e b n

nal e y po d a :

ęś ą ć

- ile raz y i w któ r y c h pu n k t a c h to k u re a li z o w a n o za o o n e za d a n i e ;

ł ż

- je eli w ru b r y c e II nie po d a n o tre ci za b a w y lub gry a po d a n o je d y n i e str o n z liter a t u r y ,

nal e y na p i s a imi i na z w i s k o aut o r a (auto r ó w) na z w

po d r c z n i k a i rok w y d a n i a .

Po m i n em par konspe k t ó w lekc j i, ale z grubsza s takie

ął

same jak ten w y ej.

3.6. Organizacja lekcji

R ó w n o c z e n i e z op r a c o w a n i e m ko n s p e k t u lek c y j n e g o , na u c z y c i e l m u s i sta r a n n i e

prz e m y l e or g a n i z a c j lek c j i. D o b r a or g a n i z a c j a zaj

z w y c h o w a n i a fizy c z n e g o jest w a r u n k i e m

ś ć

ęć

w a ci w e g o w y k o r z y s t a n i a cz a s u na efe k t y w n e wic z e n i a , za p e w n i a ad i po r z d e k

ł ś

or a z po d k r e l a rol na u c z y c i e l a w pr o c e s i e na u c z a n i a i w y c h o w a n i a . N a u c z y c i e l

po w i n i e n by pr z y g o t o w a n y do lek c ji nie tylk o po d k te m te g o, co na lek c j i b d z i e ro bi , al e

i te g o , jak b d z i e ro bi , ab y w kr ót k i m cz a s i e do s t a r c z y or g a n i z m o w i dzi e c k a naj b a r d z i e j

kor z y s t n e g o po d w z g l d e m inte n s y w n o c i i w s z e c h s t r o n n o c i bo d c a roz w o j o w e g o .

S p r a w n a or g a n i z a c j a lek c j i za b a w i gie r ru c h o w y c h b d z i e zal e a a m.i n. od:

ż ł

- prz y g o t o w a n i a mi e j s c a zaj

, sp r z t u i pr z y b o r ó w ,

ęć

- obj a n i e n i a ,

- po d z i a u na ze s p o y,

- w c z e n i a uc z n i ó w do po m o c y w or g a n i z a c j i lek c j i,

łą

- prz e s t r z e g a n i a hi gi e n y i be z p i e c z e s t w a na lek c ji.

3.6.1. Przygotowanie miejsca zajęć, sprzętu i przyborów

O mi e j s c u pr o w a d z e n i a zaj

lek c y j n y c h w za k r e s i e za b a w i gie r by a ju m o w a pr z y

ęć

do b o r z e za b a w i gi e r do lek c ji. W ty m mi e j s c u nal e y pr z e k a z a kilk a u w a g na te m a t

prz y g o t o w a n i a te g o mi e j s c a be z p o r e d n i o pr z e d lek c j . Pr o w a d z c lek c j na w ol n y m

po w i e t r z u nal e y pr z e d e w s z y s t k i m w y b r a od p o w i e d n i o ró w n y pla c potr z e b n y do za b a w

i gie r ru c h o w y c h . D o ni e k t ó r y c h gie r dr u y n o w y c h potr z e b n e b d z i e boi s k o o wi k s z y c h

w y m i a r a c h . Pr z y po m o c y ch o r g i e w e k lub linii m o n a oz n a c z y pol e gr y. Z ter e n u

prz e z n a c z o n e g o na za b a w y i gry nal e y us u n

w s z e l k i e prz e d m i o t y utr u d n i a j c e pr o w a d z e n i e

ąć

lek c ji.
Pr z y pr o w a d z e n i u lek c j i za b a w i gie r, be z w z g l d u na to, cz y m a to mi e j s c e na w ol n y m

po w i e t r z u , cz y na sali, nal e y pr z e d lek c j ust a li kie r u n k i prz e b i e g u za b a w i gi e r

ruc h o w y c h , mi e j s c a i sp o s o b y ust a w i e , któ r e g w a r a n t u j j a k naj m n i e j s z

str a t cz a s u .

N al e y ró w n i e pr z y g o t o w a

od p o w i e d n i licz b pr z y b o r ó w i pr z y r z d ó w , w y z n a c z y

po tr z e b n e lini e i zn a k i w od p o w i e d n i c h mi e j s c a c h , co pr z y c z y n i si do us p r a w n i e n i a

or g a n i z a c y j n e j str o n y lek c ji. N a u c z y c i e l po w i n i e n po m y l e , w jaki sp o s ó b b d z i e ro z d a w a

ś ć

prz y b o r y do za b a w i gi e r, spr a w d z a je w cz a s i e zaj

i zbi e r a po za k o c z e n i u .

ęć

N al e y ró w n i e pr z e w i d z i e , jaki e w da n e j lek c j i m o g po w s t a m o m e n t y w y c h o w a w c z e

i w jaki sp o s ó b nal e y je w y k o r z y s t a .

S p r a w n e rozdawanie przyborów w cz a s i e lek c j i m a isto t n e zn a c z e n i e w jej or g a n i z a c j i.
Pr z y du y c h lic z b o w o gr u p a c h cz y n n o c i tyc h nie po w i n i e n w y k o n y w a

sa m na u c z y c i e l ,

lec z uc z n i o w i e . N a j p r o s t s z y m sp o s o b e m ro z d a w a n i a pr z y b o r ó w w s z y s t k i m
uc z e s t n i k o m jest wr c z a n i e ich kol e j n o id c y m rz d e m uc z n i o m . D o otr z y m a n i a pr z y b o r ó w

uc z e s t n i c y m o g ró w n i e po d c h o d z i w kilk u rz d a c h i otr z y m y w a

od os ó b wr c z a j c y c h .

Pr z y b o r y m o g by ró w n i e pr z y n i e s i o n e prz e z w y z n a c z o n e os o b y do uc z e s t n i k ó w

za b a w y lu b gry ust a w i o n y c h w od p o w i e d n i e j kol u m n i e i ta m wr c z a n e .

Zbi e r a n i e pr z y b o r ó w m o e od b y w a

si w te n sa m sp o s ó b . Pr o w a d z c zaj ci a na

du y c h pr z e s t r z e n i a c h - du e boi s k o sz k o l n e , du a hal a sp o r t o w a lub sal a - z u y c i e m

m a y c h pr z y b o r ó w , pi ec z e k , nal e y cz s t o sp r a w d z a

ich ilo

ść (np. przez podniesienie

ręki z piłeczką do góry). Spra w d z a n i e mo e od b y w a si przy oka zji zmi a n y ról, po n o w n e g o

roz p o c z c i a

zabawy a wi c w cza si e krótk o tr w a y c h prze r w . Po zako c z o n y c h

zaj ci a c h pr z y b o r y u y w a n e w cz a s i e lek c ji po w i n n y by po s e g r e g o w a n e i u o o n e na

ł ż

w a ci w y m mi e j s c u .

ł ś

3.6.2. Objaśnienie

Le k c j za b a w i gi e r po w i n n o ce c h o w a

y w e te m p o , atr a k c y j n o

for m , s w o b o d a

ć ż

ść

dzi a a n i a , m o li w o

w y y c i a si pr z e z ruc h . O s i g n

to w s z y s t k o m o n a prz e z od p o w i e d n i e

ść

ą ąć

prz y g o t o w a n i e si pr o w a d z c e g o . Isto t n cz y n n o c i dy n a m i z u j c ta k lek c j

ś ą

ą ą

jest od p o w i e d n i e obj a n i e n i e no w e j za b a w y lu b gry.

Pr o w a d z c y po w i n i e n by ust a w i o n y w sto s u n k u do wi c z c y c h w cz a s i e obj a n i e n i a

w ta ki sp o s ó b , ab y wi d z i a w s z y s t k i e dzi e c i or a z ab y wi c z c y w y r a n i e s ys z e l i je g o

pol e c e n i a . . O t o kilk a prz y k a d ó w ust a w i e pr o w a d z c e g o :

- wi c z c y ust a w i e n i w kol e - pr o w a d z c y na ob w o d z i e lub 1/2 kr o k u za ob w o d e m

(b dn e jest ust a w i e n i e pr o w a d z c e g o w kol e, gd y ni e wi d z i on je d n o c z e n i e

łę

w s z y s t k i c h wic z c y c h),

- wi c z c y ust a w i e n i w kol u m n i e , w d w u s z e r e g u , cz w ó r s z e r e g u - po cie n i e n i u

ś ś

kol u m n y pr o w a d z c y ust a w i a si na ro d k u pr z e d wic z c y m i w taki e j odl e g o c i,

ł ś

ab y m ó g og a r n

w z r o k i e m d w a skr z y d a,

ąć

- ust a w i e n i e wic z c y c h w d w u r z d z i e kr ó t k i m - po od s t p i e na ze w n t r z (1 -2 kr o k i)

pr o w a d z c y ust a w i a si z pr z o d u , po r o d k u mi d z y rz d a m i ,

- ust a w i e n i e wic z c y c h w d w u r z d z i e d u gi m - po z w r o c i e wic z c y c h do sie b i e

i od s t p i e n i u do tyl u na 3-4 kr o k i, pr o w a d z c y ust a w i a si w ro d k u je d n e g o

z ut w o r z o n y c h sz e r e g ó w po m i d z y d w o m a stoj c y m i ob o k sie b i e wi c z c y m i

(w taki m ust a w i e n i u na u c z y c i e l wr a z z je d n y m sz e r e g i e m s ust a w i e n i na jed n e j

linii i z w r ó c e n i pr z o d e m do dr u g i e g o sz e r e g u);
- ust a w i e n i e wic z c y c h w lu n e j gr o m a d c e - pr o w a d z c y ust a w i a si na ro d k u

prz e d gr u p k m a j c w s z y s t k i c h pr z e d so b .

Pr o w a d z c za b a w y i gry ru c h o w e na u c z y c i e l na p o t y k a ni er a z tru d n o c i pol e g a j c e

na ty m, i ni e wi e, jak po s t p i , ab y or g a n i z a c j a by a spr a w n i e j s z a : cz y ust a w i wic z c y c h

ą ć

ć ć

do za b a w y lu b gry i na s t p n i e w y t u m a c z y

za s a d y , cz y naj p i e r w w y t u m a c z y

za s a d y , a pot e m roz s t a w i ze s p o y. W y b ó r po s t p o w a n i a zal e y od mi e j s c a zaj

, ch a r a k t e r u

ęć

za b a w y lu b gry, lic z b y uc z e s t n i k ó w .
Pr o w a d z c zaj ci a w sali za m k n i t e j o m a ej po w i e r z c h n i i m a e j lic z b i e uc z e s t n i k ó w

naj p i e r w dzi e li m y wi c z c y c h na ze s p o y do za b a w y lub gry, pot e m ust a w i a m y na po z y c j a c h

w y j ci o w y c h a na s t p n i e obj a n i a m y z e w e n t u a l n y m po k a z e m na ze s p o l e ce n t r a l n i e

ust a w i o n y m i do b r z e prz e z po z o s t a y c h wi d z i a n y m . Pr z y pr o w a d z e n i u zaj

ęć

ot w a r t y m boi s k u , sz c z e g ó l n i e prz y kilk u kla s a c h jed n o c z e n i e lu b na du y m obi e k c i e

sp o r t o w y m gd z i e na og ó jest z z a ak u s t y k a - naj p i e r w trz e b a w yj a n i a za s a d y no w e j

za b a w y lu b gry, w y k o r z y s t u j c do po k a z u uc z n i a lub jed e n ze s p ó , a na s t p n i e nal e y

roz s t a w i ze s p o y i od raz u pr z y s t p i do w y k o n y w a n i a za d a n i a . P o w a n y m b d e m

ą ć

łę

jest zbi e r a n i e wi c z c y c h , t u m a c z e n i e im, a na s t p n i e ust a w i a n i e i or g a n i z o w a n i e ze s p o ó w

i po n o w n e t u m a c z e n i e .

N a lek c j a c h za b a w i gie r sto s u j e m y naj c z

c i e j na s t p u j c e sp o s o b y obj a n i a n i a :

ęś

- pokazowy, najcz

c i e j sto s o w a n y w pr a c y z m o d s z y m i dzi e m i , pr z y atwi e j s z y c h

ęś

za b a w a c h , pr z e w a n i e na l a d o w c z y c h ;

- pokazowo-słowny, stos o w a n y w klas a c h m o d s z y c h przy trud ni ej s z y c h gra c h,

po k a z w y k o n u j e m y na jed n y m ze s p o l e , a tru d n i e j s z e ele m e n t y w yj a n i a m y s o w

nie;

- s o w n y , sto s o w a n y w kla s a c h sta r s z y c h prz y za b a w a c h i gr a c h ;

- słowno-pokazowy, stos o w a n y w klas a c h stars z y c h przy trud ni e j s z y c h gra c h,
gr obj a n i a m y s o w n i e , a tru d n i e j s z e ele m e n t y po k a z u j e m y ;

O b j a n i e n i e po w i n n o by kró t k i e , z wi z e, w y r a n e i zr o z u m i a e dla w s z y s t k i c h dzi e c i.

ę ł

N a po c z t k u nal e y po d a na z w

za b a w y lu b gry i kr ó t k o o m ó w i jej za s a d y lu b

naj w a n i e j s z e prz e p i s y . Pr z y sk o m p l i k o w a n y c h prz e p i s a c h gi er nie nal e y na po c z t e k

po d a w a

w s z y s t k i c h , po d a j e si tyl k o naj w a n i e j s z e pr z e p i s y , ta ki e, któ r e po z w a l a j gr

roz p o c z

. N a s t p n i e sto p n i o w o , w tra k c i e gry a na w e t w kol e j n y c h zaj ci a c h , w p r o w a d z a m y

ąć

dal s z e pr z e p i s y , w y k o r z y s t u j c zai s t n i a e syt u a c j e na boi s k u . N a u c z y c i e l po w i n i e n

okr e li ter e n na któ r y m b d z i e pr z e b i e g a za b a w a lu b gr a. Je s t to ni e z m i e r n i e

ś ć

w a n y i isto t n y sz c z e g ó obj a n i e n i a , z w a s z c z a pr z y za b a w a c h i gr a c h po ci g o w y c h .

Pr z y gr a c h nal e y opr ó c z te g o po d a lini e ko c o w e i po r e d n i e do któ r y c h m o e by

pr o w a d z o n y po ci g . P o m i d z y lini a m i po r e d n i m i i ko c o w y m i nal e y prz e w i d z i e i po d a

od s t p po tr z e b n y na w y h a m o w a n i e bi e g u . To sa m o nal e y po d a pr z y for m i e w y c i g ó w .

N a u c z y c i e l po w i n i e n na obj a n i a n i e prz e z n a c z a

w lek c j a c h jak naj m n i e j cz a s u .

C z s t o by w a ta k, e lek c j e s „pr z e g a d a n e " pr z e z na u c z y c i e l a a co za ty m idzi e - m a o

inte n s y w n e i nu d n e dl a uc z n i ó w .

3.6.3. Podział na zespoły

Pr z y w s z y s t k i c h gr a c h ruc h o w y c h or a z w za b a w a c h pr o w a d z o n y c h w du y c h gr u p a c h

ob o w i z u j e po d z i a na ze s p o y. W za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h w y r ó n i a m y po d z i a :

- prz y p a d k o w y ,
- cel o w y .
Pr z y podziale przypadkowym (los o w y m) nie bie r z e si po d u w a g m o li w o c i uc z e s t n i k ó w

w y n i k a j c y c h z ich wi e k u , sp r a w n o c i , sz y b k o c i , si y, zr c z n o c i, i dl at e g o taki

po d z i a m o e by sto s o w a n y tylk o w za b a w a c h . C e l e m te g o po d z i a u jest za p e w n i e n i e

lep s z e j or g a n i z a c j i za b a w y , po d n i e s i e n i e inte n s y w n o c i el e m e n t ó w ruc h o w y c h , za p e w n i e n i e

cz s t s z e g o ko n t a k t u z prz y b o r e m , z w i k s z e n i e zai n t e r e s o w a n i a i po b u d z e n i e

akt y w n o c i wi c z c y c h . P o d z i a taki jest dor a n y i w cz a s i e lek c j i m o e kilk a k r o t n i e

z m i e n i a si .

P o d z i a u prz y p a d k o w e g o na gr u p y wi c z e b n e m o n a do k o n a np. za po m o c :

- kol o r ó w sz a r f, ka d y kol o r sta n o w i in n gr u p ,

- odli c z a n i a do 2,3,4 itp., te sa m e lic z b y tw o r z gr u p y ,

- po d z i e l e n i e pr z e z pr o w a d z c e g o lu n e j gr u p y uc z e s t n i k ó w na m n i e j s z e ze s p o y,

w ty m prz y p a d k u ni e r ó w n e lic z b o w o ze s p o y nie od g r y w a j isto t n e j roli

w or g a n i z a c j i pr z e b i e g u za b a w y , oc z y w i c i e m o g to by nie r ó w n o c i je d n o s t k o w e ,

nie m o n a do k o n y w a

ta ki e g o po d z i a u, w w y n i k u któ r e g o w je d n e j gr u p i e

jest 10 uc z e s t n i k ó w , w dr u g i e j 3 itp.,
- odli c z a n i a z po m o c

po p u l a r n y c h i lubi a n y c h w yli c z a n e k , tz n. do k o n a n i e po d z i a u

poj e d y n c z y c h wic z c y c h do ze s p o u np.

(Entliczek, pentliczek, czerwony

stoliczek, na kogo wypadnie, na tego bęc); ten spo s ó b pod zi a u sa m jest

jed n o c z e n i e za b a w , je d n a k po c h a n i a on zb y t wi el e cz a s u i dla t e g o w y li c z a n k i

sto s u j e m y rac z e j na kol o n i a c h letn i c h i w c z a s a c h zi m o w y c h ;
- los o w a n i a , np. orz e -res z k a , zg a d y w a n k i , te n ro d z a j po d z i a u ró w n i e nie na d a j e

si sp e c j a l n i e do or g a n i z o w a n i a lek c j i.

Podział celowy stos u j e si w gra c h ruch o w y c h i od b y w a si na zasa d z i e dob o r u do

gr u p , dr u y n , ze s p o ó w - z u w z g l d n i e n i e m ce c h sp r a w n o c i , bu d o w y or a z ce c h ps y c h i c z n y c h

i w a ci w o c i ch a r a k t e r u uc z e s t n i k ó w gr y. P o d z i a cel o w y m o e by do k o n a n y

ł ś

w d w o j a k i sp o s ó b .
P o d z i a do k o n y w a n y prz e z

samych ćwiczących, w spo s ó b dora n y, np. do jakiej

gry dr u y n o w e j . D w a j za w o d n i c y , re d n i a c y lub naj s a b s i, po kol e i w y b i e r a j z ca ej kla s y

za w o d n i k ó w do s w y c h dr u y n . O c z y w i c i e w pie r w s z e j kol e j n o c i b d w y b i e r a n i

ę ą

naj s p r a w n i e j s i , najl e p s i tec h n i c z n i e itp., po z o s t a w a

b d za co r a z s ab s i. N a u c z y c i e l

ć ę ą

nie po w i n i e n ze w z g l d ó w w y c h o w a w c z y c h do p u c i , ab y uc z n i o w i e do k o n a l i te g o po d z i a u

ś ć

do ko c a, gd y m o e po w s t a syt u a c j a , e nikt ni e b d z i e ch c i a w y b r a naj s a b s z y c h .

P o w y b o r z e ok. 2/3 kla s y nal e y po d z i a pr z e r w a i z kol e i na u c z y c i e l roz d z i e l a

po z o s t a y c h , pr z y d z i e l a j c ich do po s z c z e g ó l n y c h ze s p o ó w . R ol w y b i e r a j c y c h po w i n n i

sp e n i a ni e tyl k o najl e p s i , akt y w n i , al e ró w n i e a m o e i pr z e d e w s z y s t k i m ni e m i a l i,

zal k n i e n i .

P o d z i a do k o n y w a n y prz e z

nauczyciela, który dzieli na dru y n y, zast p y na pe w i e n

okr e s sta y. W taki m za s t p i e po w i n n i by uc z n i o w i e o ró n e j spr a w n o c i ps y c h o f i z y c z n e j .

W s z y s t k i e ze s p o y po w i n n y by w y r ó w n a n e po d w z g l d e m „si y" i lic z e b n o c i . K a d y

ze s p ó w y b i e r a za s t p o w e g o , któ r y w cz a s i e zaj

pe ni rol po m o c n i k a na u c z y c i e l a .

ęć

Ze s p o y, za s t p y , dr u y n y w y s t p u j j a k o gr u p y nie tyl k o na lek c j a c h za b a w i gie r ru c h o w y c h ,

ale i na inn y c h zaj ci a c h w y c h o w a n i a fizy c z n e g o . R ó w n y po d w z g l d e m sp r a w n o c i

m o t o r y c z n e j po d z i a na sta e gr u p y po w o d u j e , e ry w a l i z a c j a jest ostr z e j s z a , co

akt y w i z u j e wi c z c y c h i po w o d u j e w z r o s t zai n t e r e s o w a n i a zaj ci a m i .

3.6.4. Włączanie uczniów do pomocy w organizacji lekcji

c z a n i e uc z n i ó w do zaj

jest ce n n e z pu n k t u wi d z e n i a nie tyl k o or g a n i z a c j i lek c ji,

łą

ęć

ale i ze w z g l d ó w w y c h o w a w c z y c h . U c z n i o w i e cz u j si wt e d y w s p ó o d p o w i e d z i a l n i za

ą ę

mi e n i e sp o e c z n e , m o g w y k a z a si s w o i m i zd o l n o c i a m i or g a n i z a c y j n y m i i za d a t k a m i

pe d a g o g i c z n y m i . Pr z y d z i e l a n i e ró n y c h fun k c j i, za d a roz w i j a u uc z n i ó w po

d a n e ce c h y

żą

ch a r a k t e r u .
U c z n i ó w do po m o c y m o n a or g a n i z o w a

w d w o j a k i sp o s ó b , po p r z e z :

- sta y ze s p ó po m o c n i c z y do zaj

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o ,

ęć

- z m i e n n y , do r a n y ze s p ó po m o c n i c z y .

Stały zespół po m o c n i c z y do zaj

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o jest w y b i e r a n y prz e z

ęć

na u c z y c i e l a na pe w i e n okr e s cz a s u , np. na 2 mi e s i c e . Pr z y po w o y w a n i u taki e g o ze s p o u

nal e y pr z y j

za s a d , i w ci g u rok u sz k o l n e g o dr o g rot a c j i w s z y s c y uc z n i o w i e

ąć

ę ż

okr e l o n e j kla s y po w i n n i pr a c o w a

w ze s p o l e po m o c n i c z y m . Je e li w kla s i e istni e j e

po d z i a na za s t p y , dr u y n y , to ta ki za s t p m o e i po w i n i e n pe ni pr z e z pe w i e n ok r e s

ł ć

cz a s u rol ze s p o u po m o c n i c z e g o . W sk a d taki e g o ze s p o u po w i n n o w c h o d z i kilk u n a s t u

uc z n i ó w o zr ó n i c o w a n e j spr a w n o c i ps y c h o f i z y c z n e j . N a l e y si ró w n i e lic z y

z ab s e n c j a m i sz k o l n y m i , któ r e pr z y m n i e j s z y c h sk a d a c h licz b o w y c h m o g sp o w o d o w a ,

e na lek c ji nie b d z i e m y dy s p o n o w a

uc z n i a m i do po m o c y .

Za ka d y m ra z e m , prz e d lek c j w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , cz o n k o w i e ze s p o u po m o c n i c z e g o

zg a s z a j si . do na u c z y c i e l a . N a u c z y c i e l za p o z n a j e ich z ko n s p e k t e m lek c j i, po d a j e

ą ę

sz c z e g ó o w e za d a n i a , któ r e b d na ni ej re ali z o w a n e . U c z n i o w i e za p o z n a j si

ę ą

z za s a d a m i i pr z e p i s a m i no w y c h za b a w i gie r. N a s t p n i e na u c z y c i e l prz y d z i e l a po s z c z e g ó l n y m

cz o n k o m ze s p o u za d a n i a do w y k o n a n i a pr z e d lek c j a ta k e w cz a s i e i po lek c j i.

Pr z e d lek c j cz o n k o w i e ze s p o u po m o c n i c z e g o prz y g o t o w u j

pr z y b o r y , w y z n a c z a j

boi s k o , ust a w i a j ! prz y g o t o w u j

pr z y r z d y , któ r e w cz a s i e lek c j i b d po tr z e b n e .

ę ą

W cz a s i e tr w a n i a lek c j i uc z n i o w i e ze s p o u po m o c n i c z e g o m o g sp e n i a na s t p u j c e

cz y n n o c i : ro z d a w a

i zbi e r a prz y b o r y , ust a w i a prz y r z d y w mi e j s c a c h uz g o d n i o n y c h

prz e d lek c j , s d z i o w a gr y ruc h o w e , as e k u r o w a

atwi e j s z e wi c z e n i a

ą ę

ć ł

gi m n a s t y c z n e (oczywiście nauczyciel musi przed lekcją nauczyć asekuracji), piln o w a ć
dy s c y p l i n y i po r z d k u w syt u a c j a c h te g o w y m a g a j c y c h , pr o w a d z i atwi e j s z e za b a w y

ć ł

i gry ru c h o w e lub wic z e n i a gi m n a s t y c z n e po d na d z o r e m na u c z y c i e l a .

P o za k o c z o n e j lek c j i, ze s p ó po m o c n i c z y po r z d k u j e mi e j s c e wic z e , za n o s i do

m a g a z y n u i uk a d a ta m pr z y b o r y . U c z n i o w i e z ze s p o u po m o c n i c z e g o piln u j por z d k u

w sz a t n i w cz a s i e i po ub r a n i u si .

Zmienny doraźny zespół po m o c n i c z y do zaj

w y c h o w a n i a fizy c z n e g o sk a d a si

ęć

z uc z n i ó w ni e wi c z c y c h na da n e j lek c j i. Sk a d teg o ze s p o u jest z m i e n n y . Ze s p ó dzi a a

wt e d y gd y ni e po s i a d a m y w kla s i e sta e g o ze s p o u po m o c n i c z e g o lu b gd y na u c z y c i e l

ch c e za k t y w i z o w a

do lek c j i uc z n i ó w nie wi c z c y c h . W za s a d z i e ich rol a og r a n i c z a si

do po m o c y w cz a s i e lek c ji. R z a d k o uc z n i o w i e nie wic z c y pr z y g o t o w u j

w s t p n e or g a n i z a c y j n e

pr a c e .
W cz a s i e lek c ji ni e wic z c y m o g roz d a w a

i zbi e r a prz y b o r y , w y s t a w i a i sp r z t a

ą ć

spr z t i l ej s z e pr z y r z d y , sp e ni a rol s d zi ó w w cz a s i e tr w a n i a gi e r ruc h o w y c h . P o

ę ę

lek c ji uc z n i o w i e nie wi c z c y do p r o w a d z a j

do po r z d k u mi e j s c e wi c z e .

Ze s p o y po m o c n i c z e spr z y j a j m o m e n t o m w y c h o w a w c z y m , po m a g a j w y a w i a

or g a n i z a t o r ó w w y b i j a j c y c h si sz c z e g ó l n y m i zd o l n o c i a m i , któ r y c h w kla s a c h sta r s z y c h

m o n a w y k o r z y s t y w a

jak o or g a n i z a t o r ó w sp o r t u sz k o l n e g o .

3.6.5. Przestrzeganie higieny i bezpieczeństwa na lekcji

Pr z e s t r z e g a n i e tyc h za s a d jest po d s t a w o w y m ob o w i z k i e m ka d e g o na u c z y c i e l a

w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o . W mi a r m o li w o c i zaj ci a z za b a w i gie r ru c h o w y c h nal e y

pr o w a d z i na w ol n y m po w i e t r z u . D o zaj

nal e y do b i e r a mi e j s c a ch a r a k t e r y z u j c e

ęć

si w z g l d n i e cz y s t y m po w i e t r z e m , co wi

e si z ty m , e w cz a s i e zaj

ruc h o w y c h

ąż

ęć

na s t p u j e bar d z o du e zu y c i e tle n u tj. pr z e c i t n i e trz y ra z y w y s z e , a ni e k i e d y jes z c z e

wi c e j, ni na ka d e j in n e j lek c j i.

Pr o w a d z c zaj ci a w sali gi m n a s t y c z n e j lu b jaki m in n y m po m i e s z c z e n i u za m k n i t y m

na u c z y c i e l po w i n i e n pa m i t a o je g o cz st y m wi e tr z e n i u .

ę ć

P o d o e, na któ r y m od b y w a si lek c j a , po w i n n o by do niej sta r a n n i e pr z y g o t o w a n e .

ł ż

W sali gi m n a s t y c z n e j po w i n n a by cz s t o z m y w a n a po d o g a or a z w y c i e r a n y ku r z. B o i s k o

o na w i e r z c h n i pia s z c z y s t e j , zie m n e j lub kor t o w e j nal e y prz e d zaj ci a m i skr a p i a

w o d w cel u uni k n i c i a za p y l e n i a .

N al e y piln o w a i w y m a g a , ab y dzi e c i u y w a y sp o r t o w y c h ubi o r ó w , któ r e po lek c j i,

po w i n n y by z m i e n i a n e . O b u w i e wi n n o by do s t o s o w a n e do po d o a, na któ r y m or g a n i z u j e m y

ł ż

za b a w y i gr y.
W s z e l k i e prz y b o r y i prz e d m i o t y os o b i s t e g o u yt k u , taki e jak ok u l a r y , ze g a r k i , pi e r c i o n k i ,

a cu s z k i itp., po w i n n i uc z n i o w i e pr z e d lek c j z d j

i z o y w pr z e w i d z i a n y m na

ł ń

ąć

ł ż ć

to mi e j s c u .

Ze w z g l d ó w be z p i e c z e s t w a , z w a s z c z a pr z y za b a w a c h i gr a c h z po c i g i e m , nal e y

og r a n i c z y ter e n i do k a d n i e prz e s t r z e g a

te g o ogr a n i c z e n i a w cz a s i e za b a w y lub gry.

N al e y z w r a c a u w a g na pr a w i d o w e za k a d a n i e prz e z uc z n i ó w sz a r f, po w i n n y on e

za o o n e by prz e z ra m i , lub jak „tor n i s t e r" a nie, jak to cz st o by w a , na sz y i.

ł ż

Ja k z prz e d s t a w i o n y c h u w a g w y n i k a , na u c z y c i e l w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o po w i n i e n
prz e z ca y cz a s tr w a n i a lek c ji cz u w a na d uc z n i a m i , nie po z o s t a w i a j c ich ani pr z e z

ch w i l be z na d z o r u .

A oto kilk a ra d do t y c z c y c h po s t p o w a n i a na u c z y c i e l a w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , ch c c e g o

ustr z e c si pr z e d ni e s z c z

li w y m w y p a d k i e m w cz a s i e tr w a n i a lek c j i:

ęś

- do b r z e pr z y g o t o w a

si do lek c ji;

- prz e s t r z e g a

po r z d k u i dy s c y p l i n y w r ó d uc z n i ó w ;

- do k a d n i e spr a w d z i i za b e z p i e c z y mi e j s c e wi c z e , prz y b o r y i prz y r z d y ;

- sto p n i o w a

i w a ci w i e do b i e r a m a t e r i a wi c z e b n y , do s t o s o w u j c go do si

ł ś

ł ć

i u m i e j t n o c i uc z n i ó w ;

- zor g a n i z o w a

oc h r o n

i sa m o o c h r o n

uc z n i ó w po d c z a s wi c z e tru d n i e j s z y c h ,

z w a s z c z a na pr z y r z d a c h ;

- w d r a a uc z n i ó w do u w a g i i za c h o w a n i a ostr o n o c i .

ż ć

ż ś

Ja k w y n i k a z pr z e d s t a w i o n e g o w ty m roz d z i a l e m a t e r i a u, w a ci w e zo r g a n i z o w a n i e

ł ś

i prz e p r o w a d z e n i e lek c ji w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o op a r t e j na za b a w a c h i gr a c h ruc h o w y c h
w y m a g a tru d u i w y s i k u , któ r y m o e nie za w s z e jest do c e n i a n y , lec z za w s z e w a ci w i e

ł ś

oc e n i o n y prz e z dzi e c i i m o d z i e , któ r a z ca y m za p a e m i en e r g i od d a j e si po d

opi e k na u c z y c i e l a , wi e r z c w jeg o u m i e j t n o c i i na l a d u j c jeg o po s t a w .

PYTANIA KONTROLNE
1. P o d a j el e m e n t y sk a d o w e opi s o w e j cz

ci ko n s p e k t u .

ęś

2. P o d a j el e m e n t y sk a d o w e wic z e b n e j cz

ci ko n s p e k t u .

ęś

3. W y m i e

i opi s z sp o s o b y obj a n i a n i a no w e j za b a w y lu b gr y.

4. W y m i e

sp o s o b y or a z po d a j pr z y k a d y po d z i a u gr u p y na ze s p o y wic z e b n e .

ł ć

5. O p i s z d w a po d s t a w o w e sp o s o b y w c z a n i a uc z n i ó w do po m o c y w or g a n i z a c j i lek c j i.

łą

6. W jaki sp o s ó b nal e y prz e s t r z e g a

higi e n i be z p i e c z e s t w o na lek c j a c h prz e p r o w a d z a n y c h

w ró n y c h w a r u n k a c h ?

NOTATKI

4. Masowe imprezy rekreacyjno-sportowe

O b e c n e sz k o l n i c t w o w y m u s z a na sz k o l e po d j c i a wi el u nie k o n w e n c j n a l n y c h dzi a a ,

ł ń

pol e g a j c y c h mi d z y in n y m i na st w o r z e n i u ta ki e g o sy s t e m u dy d a k t y c z n o - w y c h o w a w c z e g o

w któ r y m na ró w n y c h pr a w a c h b d z i e dzi a a a sz k o a, ro d z i c e i naj b li s z e

ł ł

ro d o w i s k o .

ś
W s p ó c z e s n a sz k o a m u s i pol e p s z y w s p ó p r a c z ro d z i c a m i , a ta k e z inst y t u c j a m i

sa m o r z d o w y m i i sp o e c z n o c i lok a l n . Sz k o a z ba r d z o wi el u po w o d ó w nie jest w sta n i e

ś ą

ud w i g n

w s z y s t k i c h za d a z w i z a n y c h z w y c h o w a n i e m m o d e g o po k o l e n i a , sz c z e g ó l n i e

ąć

w za k r e s i e w y c h o w a n i a w zd r o w i u i spr a w n o c i , i to ni e tyl k o dla t e g o , e ni e m a po

te m u od p o w i e d n i c h w a r u n k ó w m a t e r i a l n y c h i or g a n i z a c y j n y c h . S bo w i e m taki e za d a n i a

w y c h o w a w c z e , któ r e m o g by zr e a l i z o w a n e w y

c z n i e w ro d o w i s k u ro d z i n n y m na za s a d z i e

łą

be z p o r e d n i e g o prz y k a d u os o b i s t e g o i w s p ó l n o t y dzi a a .

ł ń

Ni e z b d n a jest wi c d u g o f a l o w a ofe n s y w a ed u k a c y j n a op a r t a na za s a d z i e be z p o r e d n i e j

e m o c j o n a l n e j m o t y w a c j i . A b y pr z e c i w d z i a a po g a r s z a j c y m si m o li w o c i o m

ł ć

ks z t a c e n i a i w y c h o w a n i a za c h o d z i po tr z e b a sz e r o k i e j w s p ó p r a c y sz k o y pr z e d e w s z y s t k i m

z ro d z i c a m i , co ni e w t p l i w i e pr z y c z y n i si do pe d a g o g i z a c j i ro d o w i s k a ro d z i n n e g o .

W s z e l k i e dzi a a n i a dy d a k t y c z n e po w i n n y by w s p i e r a n e prz e z ro d z i n . M a j c na

u w a d z e pr o m o c j sy s t e m a t y c z n e j akt y w n o c i fiz y c z n e j , nal e y prz e p r o w a d z a

ak c j e

w y j a n i a j c e , pr z e k o n y w a , e jest on a potr z e b n a ro d z i n i e ni e tyl k o dla zr e a l i z o w a n i a

ć ż

pe r s p e k t y w i c z n y c h cel ó w w y c h o w a w c z y c h w od n i e s i e n i u do dzi e c i, al e jest on a po pr o s t u
sp o s o b e m zdr o w e g o styl u yci a i to nie tylk o dzi e c i i m o d z i e y , ale tak e ro d z i c ó w .

O b e c n i e , je d n y m z naj w a n i e j s z y c h za d a w dzi e d z i n i e w y c h o w a n i a fizy c z n e g o ,

u w z g l d n i a j c w ty m ró w n i e po tr z e b y w s p ó c z e s n e g o styl u yci a, jest o y w i e n i e i inte g r a c j a

ro d o w i s k lok a l n y c h , ro d z i c ó w ze sz k o

, klu b e m , sa m o r z d a m i lok a l n y m i .

łą

A naj w a n i e j s z y m cel e m w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o wi n n o by pr z y g o t o w a n i e uc z n i a do

sa m o d z i e l n e g o , akt y w n e g o uc z e s t n i c t w a w sp o r c i e w y c z y n o w y m , re k r e a c j i, w ró n y c h

for m a c h tur y s t y k i akt y w n e j a wi c do sz e r o k o poj te j kult u r y fiz y c z n e j . Sz k o a po w i n n a

za p e w n i uc z n i o m w a r u n k i do pr a w i d o w e g o roz w o j u ps y c h o f i z y c z n e g o , a tak e po w i n n a

w s p i e r a pr o s p o e c z n , pr o r o d z i n n

i pr o z d r o w o t n

akt y w n o

uc z n i a .

ść

B e z w tpi e n i a to na u c z y c i e l w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o jest naj w a n i e j s z y m og n i w e m ofe n s y w y

w za k r e s i e ed u k a c j i sp o e c z e s t w a . P e d a g o g te n ni e jest jed y n i e na u c z y c i e l e m

prz e d m i o t u ale or g a n i z a t o r e m i ani m a t o r e m w s z e c h s t r o n n e g o pr o c e s u w y c h o w a n i a w
zdr o w i u i akt y w n o c i fizy c z n e j . K u lt u r a fiz y c z n a dy s p o n u j e nie tyl k o naj b o g a t s z y m ars e n a e m

ro d k ó w ks z t a t u j c y c h cz o w i e k a i w s p i e r a j c y c h go w jeg o tru d n y c h z m a g a n i a c h si

ł ą

z rz e c z y w i s t o c i , al e jest w a r t o c i sa m w so b i e - w a r t o j ro z p o w s z e c h n i a , bo m o e

ś ą

by w a n y m el e m e n t e m zd r o w e g o styl u yci a, str a t e g i i d u gi e g o sz c z

li w e g o yci a.

ęś

Je d n z naj b a r d z i e j ot w a r t y c h i inte g r u j c y c h ro d o w i s k o for m akt y w n o c i ruc h o w e j

m o g by m a s o w e im p r e z y rek r e a c y j n e - sp o r t o w e . U m i e j t n o

zor g a n i z o w a n i a i pr z e p r o w a d z a n i a

ść

ta ki c h im p r e z or a z w d r o e n i e ro d z i c ó w do w s p ó p r a c y wi a d c z y o w a ci w y m

ł ś

roz u m i e n i u na u c z y c i e l a , (nie ko n i e c z n i e w y c h o w a n i a fizy c z n e g o), roli jak m o e

sp e n i w ro d o w i s k u na rz e c z po d n o s z e n i a kult u r y w o l n e g o cz a s u .

ł ć

M a s o w a im p r e z a re k r e a c y j n o- sp o r t o w a , pr a w i d o w o zor g a n i z o w a n a i prz e p r o w a d z o n a ,

m o e by bar d z o po y t e c z n ! atr a k c y j n for m sp d z e n i a w o l n e g o cz a s u . Atr a k c y j n o

ść

ta ki e j im p r e z y wi n n a w y n i k a pr z e d e w s z y s t k i m z tre c i, a wi c z pr o g r a m u

za p e w n i a j c e g o ró n o r o d n e ko n k u r e n c j e ind y w i d u a l n e i ze s p o o w e . U c z e s t n i c t w o w m a s o w e j

im p r e z i e m o e by bar d z o po y t e c z n e , gd y jest to ta k a for m a w któ r e j

z ró w n y m

po w o d z e n i e m m o g b r a ud z i a dzi e c i, m o d z i e a ta k e ca e ro d z i n y i sp o e c z n o c i sz k o l n e .

D aj e on a m o li w o c i nie tylk o w s p ó l n e g o pr z e y w a n i a ra d o c i z sa m e g o ud z i a u

w im p r e z i e , al e st w a r z a ró w n i e w a r u n k i do pr z e k a z y w a n i a po

d a n y c h w z o r ó w za c h o w a ,

żą

sz c z e g ó l n i e m o d s z y m po k o l e n i o m .

U c z e s t n i c t w o w ta ki e j im p r e z i e sta n o w i w a n y el e m e n t w w y c h o w a n i u do rek r e a c j i

fizy c z n e j , cz y li do u m i e j t n e g o , najl e p s z e g o dl a zdr o w i a sp d z a n i a w o l n e g o cz a s u . W s p ó l n e

uc z e s t n i c t w o po z w a l a po n a d t o na zint e g r o w a n i e gr u p y w niej uc z e s t n i c z c e j , m o g

w niej w s p ó l n i e br a ud z i a lu d z i e zd r o w i i nie p e n o s p r a w n i a cz s t o w tra k c i e im p r e z y

za c i e r a j si ró ni c e z wi z a n e z wi e k i e m uc z e s t n i k ó w , ich po z i o m e m u m i e j t n o c i

ą ę ż

i spr a w n o c i fizy c z n e j .

P o d c z a s m a s o w y c h im p r e z rek r e a c y j n o- sp o r t o w y c h uc z e s t n i c y do s k o n a l s w o j e

u m i e j t n o c i w za k r e s i e tec h n i k i ró n y c h dy s c y p l i n sp o r t o w y c h , po d n o s z

s w o j spr a w n o

ść

i w y d o l n o

fiz y c z n , zn a j d u j do s k o n a e w a r u n k i do od p r

e n i a ps y c h i c z n e g o ,

ść

ęż

nie z b d n e g o dla pe n e g o w y p o c z y n k u i re g e n e r a c j i si ps y c h o f i z y c z n y c h . Je d n o c z e n i e

na b y w a j ! utr w a l a j u m i e j t n o c i i w z o r y w a r t o c i o w e g o akt y w n e g o w y p o c z y n k u , któ r e

m o g w y k o r z y s t y w a

w dal s z y m yci u.

M a s o w a im p r e z a re k r e a c y j n o- sp o r t o w a jest pi er w s z y m kr o k i e m dzi e c i do za b a w y
w sp o r t, sz c z e g ó l n i e dla uc z n i ó w m o d s z y c h kla s sz k o y po d s t a w o w e j , dl a któ r y c h niej e d n o k r o t n i e

jest to pi er w s z a „pr a w d z i w i e sp o r t o w a im p r e z a ". Za k a d a n a atr a k c y j n o

ść

cz y n n o c i ru c h o w y c h za w a r t y c h w pr o g r a m a c h sp r z y j a roz b u d z e n i u zai n t e r e s o w a

or a z

m o t y w a c j i do dal s z e g o uc z e s t n i c t w a w ró n y c h for m a c h akt y w n o c i ruc h o w e j . M a s o w a

im p r e z a ró ni si bo w i e m od za w o d ó w sp o r t o w y c h pr z e d e w s z y s t k i m ty m , e ka d y

bio r c y w niej ud z i a z w y c i

a. Tu nie m a lep s z y c h i gor s z y c h , prz e g r a n y c h i z w y c i z c ó w .

ęż

N aj w a n i e j s z e jed n a k jest to, e cz on e w so b i e w s z y s t k i e ce c h y za b a w y .

ż łą ą

4.1. Szkolne i środowiskowe imprezy rekreacyjno-sportowe

S z k o a jak o inst y t u c j a , ze w z g l d u na po s i a d a n

ba z m a t e r i a l n - obi e k t y , spr z t

itp.-or a z w y k w a l i f i k o w a n

ka d r pe d a g o g i c z n

po w i n n a by ani m a t o r e m w s z e l k i c h dzi a a

ł ń

z w i z a n y c h z or g a n i z a c j dl a s w o i c h w y c h o w a n k ó w , ale tak e dla ro d o w i s k a w s z e l k i c h

im p r e z kult u r a l n y c h i rek r e a c y j n o- sp o r t o w y c h . Je d n y m z lep s z y c h po m y s ó w jest

or g a n i z o w a n i e w s z e l k i e g o ro d z a j u fe st y n ó w po w i z a n y c h z okr e l o n y m w y d a r z e n i e m ,

np. D n i e m D zi e c k a , D n i e m S p o r t u , Pr z y b y c i e m wi t e g o Mi k o a j a , D n i a Pi e r w s z o k l a s i s t y ,

Ś ę

po e g n a n i a ost a t n i c h kla s cz y z ok a z j i wi ta pa tr o n a sz k o y, itp. Z gó r y za o o n a

ś ę

ł ż

te m a t y k a im p r e z y po z w o l i w mi a r do k a d n i e okr e li licz b os ó b m o g c y c h w z i

ud z i a

ś ć

ąć

w fe st y n i e , a w y b ó r atr a k c y j n e g o i og ó l n i e do s t p n e g o ter m i n u po w i n i e n za c h c i do

ę ć

ud z i a u wi el u ro d z i c ó w .

D o b r z e by by o ok r e li sta e ha s o dla cy k li c z n i e prz e p r o w a d z a n y c h fe st y n ó w , po z w o l i

ś ć

to koj a r z y ro d z i c o m ko n k r e t n im p r e z daj c im jed n o c z e n i e m o li w o

w c z e n i e j s z e g o

ść

rez e r w o w a n i a cz a s u na uc z e s t n i c t w o w tej w s p ó l n e j za b a w i e . M o g to by

ha s a typ u: „Dzi e c i - R o d z i c o m " , „Ba w m y si ", S p o r t - R u c h - Zd r o w i e ", itp.

N al e y pa m i t a o jas n y m i z od p o w i e d n i m w y p r z e d z e n i e m pr z e k a z a n i u info r m a c j i ,

ę ć

ab y ro d z i c e i naj b l i s z e oto c z e n i e mi e li m o li w o

zar e z e r w o w a n i a so b i e cz a s u . M o n a

ść

to zr o b i za po m o c

pla k a t ó w w y w i e s z o n y c h w naj b a r d z i e j uc z s z c z a n y c h mi e j s c a c h

(np. ta bli c a og o s z e sz k o y, w ej c i e do bu d y n k u sz k o y, w e j c i e do sz a t n i itp.), prz e k a z a n i u

info r m a c j i be z p o r e d n i o dzi e c i o m i za po m o c

w pi s u do dzi e n n i c z k a uc z n i a .

C el e m fe st y n u wi n n o by nie tylk o w c z a n i e uc z n i ó w , ale tak e ro d z i c ó w do ud z i a u

łą

w or g a n i z o w a n i u , prz y g o t o w a n i u i re a li z a c j i tej im p r e z y . R o d z i c e ni e po w i n n i sp e ni a

tyl k o roli bi e r n y c h ob s e r w a t o r ó w . Pr z y ok a z j i bo w i e m taki c h dzi a a , za c i e n i a j si ko n t a k t y

ł ń

ą ę

i po g

bi a inte g r a c j a po m i d z y po s z c z e g ó l n y m i ro d z i n a m i a sz k o

łę

łą

4.1.1. Przygotowanie imprezy

Fe s t y n sp o r t o w o- re k r e a c y j n y jest im p r e z o ch a r a k t e r z e m a s o w y m , w któ r e j m o e

br a ud z i a od kilk u d z i e s i c i u do na w e t kilk u s e t os ó b . Or g a n i z u j c ta k a im p r e z nal e y

mi e wi a d o m o

, e im wi c e j bio r c y c h ud z i a w im p r e z i e , ty m wi k s z a lic z b a or g a n i z a t o r ó w

ć ś

ś ć ż

i ty m u w a n i e j nal e y pr z y g o t o w a

w s z y s t k i e cz y n n o c i z ni m z wi z a n e .

Pr z y s t p u j c do or g a n i z o w a n i a fes t y n u ro d z i n n e - rek r e a c y j n e g o nal e y naj p i e r w

jas n o okr e li kto jest g ó w n y m or g a n i z a t o r e m , (nau c z y c i e l e wf, kla s a , sz k o a, S K S ,

ś ć

U K S itp.), a dal e j nal e y do k a d n i e ust a l i kto jest za co od p o w i e d z i a l n y (za pr o w a d z e n i e

ca o ci, po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i , lic z e n i e pu n k t ó w , zo r g a n i z o w a n i e i w y p i s y w a n i e

ł ś

dy p l o m ó w , pr z y g o t o w a n i e i wr c z a n i e na g r ó d , za za b e z p i e c z e n i e ter e n u , spr z t u ,

itd).
Isto t n rol w po w o d z e n i u ca ej im p r e z y od g r y w a jej opr a w a wi z u a l n a . S k a d a j si

ą ę

na ni z a r ó w n o pla k a t y za p r a s z a j c e na fes t y n , je d n o c z e n i e pr z e d s t a w i a j c e je g o pr o g r a m

jak i w s z y s t k i e u y w a n e w im p r e z i e prz y b o r y i pr z y r z d y or a z el e m e n t y de k o r a c j i .

R o d z a j u y w a n e g o sp r z t u zal e y w y c z n i e od po m y s o w o c i or g a n i z a t o r ó w , w s z y s t k o

łą

po w i n n o by je d n a k kol o r o w e i s w o j for m pr z y c i g a po t e n c j a l n y c h uc z e s t n i k ó w .

ą ć

D o b r z e by o b y , gd y b y ta k e na u c z y c i e l e inn y c h pr z e d m i o t ó w w zi li cz y n n y ud z i a

w or g a n i z a c j i i pr z e b i e g u fes t y n u . U c z n i o w i e , al e ró w n i e ro d z i c e w e w s p ó l n y m dzi a a n i u

b d mi e l i m o li w o

bli s z e g o po z n a n i a na u c z y c i e l i, któ r y c h do t y c h c z a s zn a l i tylk o

ę ą

ść

z pr o w a d z e n i a pe w n y c h pr z e d m i o t ó w w sz k o l e . B a r d z o w a n y m dla uc z n i ó w cz y n n i k i e m

m o t y w u j c y m jest m o li w o

za p r e z e n t o w a n i a u m i e j t n o c i prz e d s w o i m i na u c z y c i e l a m i

ść

w syt u a c j a c h od m i e n n y c h ni te, któ r e m a j z w y k l e mi e j s c e w cz a s i e lek c j i j zy k a

pol s k i e g o cz y pla s t y k i . R ó w n i e na u c z y c i e l e po w i n n i w y k o r z y s t a na d a r z a j c si m o li w o

ą ą ę

ść

do za p r e z e n t o w a n i a si uc z n i o m i ro d z i c o m z inn e j str o n y , w inn e j syt u a c j i. U c z n i o w i e

na zaj ci a c h z pla s t y k i m o g prz y g o t o w a

ca o p r a w

re kl a m o w o - sc e n o g r a f i c z n ,

łą

a wi c pla k a t y , re g u l a m i n y za w o d ó w , opi s y ko n k u r e n c j i , ha s a, itp. N a t o m i a s t na lek c j a c h

j zy k a pol s k i e g o m o n a zaj

si prz y g o t o w a n i e m tek s t ó w na pla k a t y , ha s a itp.

ąć ę

W y d a j e si , e do b r y m roz w i z a n i e m by a b y po m o c by y c h ab s o l w e n t ó w sz k o y,

ę ż

po d k r e l a j c a ty m sa m y m inte g r a c j ze sz k o

. O tak w s p ó p r a c b d z i e na pe w n o

ś ą

łą

ę ę

atwi e j, kie d y ab s o l w e n c i b d mil e w s p o m i n a

po p r z e d n i e te g o typ u im p r e z y , w któ r y c h

ę ą

z ra d o c i uc z e s t n i c z y l i i któ r e po m a g a l i or g a n i z o w a .

ś ą

W fe st y n i e m o e w zi

ud z i a ka d y , be z w z g l d u na wi e k or a z spr a w n o

fiz y c z n

ąć

ść

nal e y wi c do b r a ta k ko n k u r e n c j e , ab y u m o li w i a y on e ud z i a w ni m dzi e c i o m , ro d z i c o m

i inn y m uc z e s t n i k o m pr e z e n t u j c y m ró n y , cz s t o nis k i, po z i o m sp r a w n o c i fizy c z n e j .

D o b ó r ko n k u r e n c j i m u s i by wi c taki, ab y da w a wi el e ra d o c i i za b a w y , dla t e g o

wi k s z o

pr ó b sp r a w n o c i o w y c h po w i n n a opi e r a si o za b a w y i gry ru c h o w e . Im p r e z a

ść

ć ę

rek r e a c y j n a ni e m o e by za w o d a m i sp o r t o w y m i o zd o b y c i e mi s tr z o s t w a , za w o d y

po w i n n y by tyl k o pr e t e k s t e m do w s p a n i a e j za b a w y dzi e c i i dor o s y c h .

Ze w z g l d ó w or g a n i z a c y j n y c h ba r d z o w a n e jest w a ci w e ro z p l a n o w a n i e sta n o w i s k

ł ś

do za b a w i gi e r ruc h o w y c h . Dl a ka d e g o nal e y prz e z n a c z y

tyle mi e j s c a , ab y uc z e s t n i c y

m o g l i s w o b o d n i e por u s z a si mi d z y po s z c z e g ó l n y m i sta n o w i s k a m i , al e jed n o c z e n i e

nie prz e s z k a d z a

ty m, któ r z y w y k o n u j j u jaki e pr ó b y spr a w n o c i o w e . P o w i n n o si ka d e

ą ż

sta n o w i s k o oz n a c z y i og r o d z i or a z pr z y d z i e l i tyle os ó b do ob s u g i, by ko n k u r e n c j a

prz e b i e g a a spr a w n i e , nie tw o r z y y si kol e j k i co ba r d z o za k ó c a sp r a w n y prz e b i e g fes t y n u .

N a d ca o ci po w i n n a jed n a k cz u w a je d n a os o b a ko o r d y n u j c a dzi a a n i a inn y c h .

ł ś ą

W pr o g r a m i e im p r e z y po w i n n y si zn a l e

ko n k u r e n c j e o ró n y m ch a r a k t e r z e i sto p n i u

źć

tru d n o c i, m o g to by ko n k u r e n c j e ind y w i d u a l n e jak i ze s p o o w e . O g r o m n

rol

inte g r a c y j n

m o g mi e np. w s z e l k i e roz g r y w k i w któ r y c h dr u y n sta n o w i ro d z i n a -

ż ę

siat k ó w k a , rin g o , ko s z y k ó w k a itp. Lic z b ko n k u r e n c j i nal e y pla n o w a

u w z g l d n i a j c

po t e n c j a l n y c h uc z e s t n i k ó w or a z w y k o r z y s t a n i e ter e n u , któ r y jest do za g o s p o d a r o w a n i a .
S p i s ko n k u r e n c j i po w i n i e n by uj ty w for m i e sz c z e g ó o w y c h pr o g r a m ó w u m i e s z c z o n y c h

ć ę

w wi d o c z n y c h i do s t p n y c h dl a w s z y s t k i c h kilk u mi e j s c a c h . R ó w n i e w y r a n e

m u s i by us y t u o w a n i e i oz n a c z e n i e po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i na ob s z a r z e , na któ r y m

od b y w a si fe st y n .

B a r d z o w a n sp r a w

jest od p o w i e d n i sy s t e m na g r a d z a n i e . Ju sa m ud z i a w fes t y n i e

ż ą

po w i n i e n by na g r a d z a n y dy p l o m e m , w y r ó n i e n i e m , zn a c z k i e m , ksi

k , pie c z t k ,

ąż ą

ą ą

e m b l e m a t e m sz k o y, klu b u , ko s z u l k , s o d y c z a m i , itd. N a jl e p s z y m ro z w i z a n i e m jest

zn a l e z i e n i e sp o n s o r a , któ r y zd e c y d u j e si na po k r y c i e cz

ci ko s z t ó w , m o n a zn a l e

ęś

źć

fir m , któ r a pr o d u k u j e ró n e

rzeczy prze z n a c z o n e dla dzie ci, a spo n s o r i n g takiej impr e z y

po tr a k t u j e jak o ak c j pr o m o c y j n

cz y re kl a m

w a s n y c h pr o d u k t ó w . Je li je d n a k ni e

ę ł

ud a si zn a l e

ta ki e j os o b y cz y fir m y w r ó d ro d z i c ó w , ob o w i z e k te n po w i n n a prz e j

źć

ąć

sz k o a, gd y no w e za d a n i a sta w i a n e prz e d sz k o

prz e w i d u j ci lej s z w s p ó p r a c

łą

ą ś ś

sz k o y z ro d z i c a m i , lok a l n y m ro d o w i s k i e m , a fes t y n rek r e a c y j n y jest je d n y m ze sp o s o b ó w

inte g r o w a n i a sp o e c z n o c i .

K a d y fes t y n m o e mi e pe w n m y l prz e w o d n i

któ r a u at w i a a b y w y b ó r za d a do

po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i . Ni e za w s z e jed n a k w s z y s t k i e ko n k u r e n c j e cz y sta n o w i s k a
m u s z wi z a si be z p o r e d n i o z tytu e m fe st y n u . Or g a n i z a t o r po w i n i e n ust a l i ze s t a w

ą ć ę

ko n k u r e n c j i sk a d a j c y c h si na pr o g r a m i sp o s ó b ro z m i e s z c z e n i a po s z c z e g ó l n y c h sta n o w i s k

na da n y m ter e n i e or a z sp o s o b y na g r a d z a n i a (czy na ka d y m sta n o w i s k u , cz y po

po d s u m o w a n i u pu n k t ó w uz y s k a n y c h w ok r e l o n e j licz b i e ko n k u r e n c j i). N a s t p n i e po d z i e l i

ze s p ó or g a n i z a c y j n y fe st y n u na gr u p y , któ r e od p o w i e d z i a l n e b d za pr z y g o t o w a n i e

ę ą

po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i i sta n o w i s k . D o ob o w i z k ó w ta ki e j gr u p y nal e y

op r a c o w a n i e tre ci za b a w y lub gry i sp o s o b ó w jej e w e n t u a l n e j pu n k t a c j i, prz e m y l e n i e

or g a n i z a c y j n e i za b e z p i e c z e n i e potr z e b n e g o spr z t u, ust a l e n i e kol e j n o c i i wi e k u sta r t u j c y c h

os ó b or a z w a r u n k ó w na g r a d z a n i a . W a n e jest ab y do b r a cz

taki c h ko n k u r e n c j i ,

ęść

któ r y c h prz e b i e g w y m a g a w s p ó l n e g o ud z i a u dzi e c k a i ro d z i c ó w , a na w e t dzi e c k a

na u c z y c i e l a i ro d z i c ó w .

4.1.2. Przeprowadzenie imprezy

R e a l i z a c j a im p r e z y , po do k a d n y m jej opr a c o w a n i u ko n c e p c y j n y m i pr z y g o t o w a n i u

jest rz e c z sto s u n k o w o pr o s t . W cel u spr a w n e g o pr z e p r o w a d z e n i a fe st y n u w y m a g a

si du e j ko n s e k w e n c j i dzi a a n i a po s z c z e g ó l n y c h re ali z a t o r ó w za d a , w p r o w a d z a n i a

jak naj m n i e j s z e j ilo ci z m i a n , któ r e sp o w o d o w a

m o g za m i e s z a n i e or g a n i z a c y j n e i ni e p o t r z e b n e

nie p o r o z u m i e n i a .
W a n e jest, sz c z e g ó l n i e dla po d e j m o w a n i a traf n y c h i sz y b k i c h de c y z j i po d c z a s re ali z a c j i

im p r e z y , w c z e n i e j s z e pr z y g o t o w a n i e pr o g r a m u alte r n a t y w n e g o , u w z g l d n i a j c e g o

z m i a n w a r u n k ó w - po g o d , mi e j s c e , lic z b uc z e s t n i k ó w itp.

Fe s t y n po w i n i e n po s i a d a na g o n i e n i e , zn a c z n i e u at w i to or g a n i z a c j , m o n a wt e d y

ł ś

na bie

c o info r m o w a

uc z e s t n i k ó w o w s z e l k i c h z m i a n a c h , kie r o w a do m n i e j obl e g a n y c h

żą

ko n k u r e n c j i a ta k e pu s z c z a deli k a t n m u z y k .

Im p r e z po w i n i e n ro z p o c z

spi k e r , info r m u j c o pr o g r a m i e im p r e z y , prz e d s t a w i a j c

ąć

sp o n s o r ó w , okr e l a j c w a n e or g a n i z a c y j n i e mi e j s c a (lek a r z- pi el g n i a r k a , to al e t y , info r m a c j a ,

ś ą

mi e j s c e spi k e r a itp.).
O ile po z w a l a na to ter e n i lic z b a uc z e s t n i k ó w , w s z y s c y po w i n n i w z i

ud z i a w e

ąć

w s p ó l n e j roz g r z e w c e . M o g j sta n o w i atw e, po c z o n e w atr a k c y j n ca o

wi c z e n i a

ą ą

ć ł

łą

ł ść ć

prz y m u z y c e . Ta k a for m a roz g r z e w k i po z w o l i prz e d e w s z y s t k i m na w p r o w a d z e n i e
do b r e g o na s t r o j u w r ó d uc z e s t n i k ó w i or g a n i z a t o r ó w .

P o d c z a s fe st y n u m o n a pr o w a d z i pu n k t a c j w ka d e j ko n k u r e n c j i i po t e m „ro z li c z a "

po s z c z e g ó l n e ko n k u r e n c j e , pr z y z n a j c na g r o d y , up o m i n k i najl e p s z y m . M o n a ró w n i e

w p r o w a d z i pu n k t a c j wi e l o b o j o w , pol e g a j c na ty m , e uc z e s t n i c y na po s z c z e g ó l n y c h

ą ą

sta n o w i s k a c h otr z y m u j

pu n k t y , w pi s u j c je do sp e c j a l n e j „kar t y uc z e s t n i k a ", i do p i e r o na

za k o c z e n i e im p r e z y pr z y z n a j e si na g r o d y os o b o m , któ r e w su m i e zd o b y y naj w i c e j

pu n k t ó w . Te n dr u g i sp o s ó b pu n k t o w a n i a m a uz a s a d n i e n i e pr z y m a ej ilo ci na g r ó d . Je d n a k e

pu n k t o w a n i e ko n k u r e n c j i ni e jest ko n i e c z n e , naj b a r d z i e j po w i n i e n lic z y si sa m

ć ę

ud z i a w za b a w i e .

4.1.3. Zakończenie imprezy

Za k o c z e n i e im p r e z y zn o w u w y m a g a od or g a n i z a t o r ó w spr a w n e g o dzi a a n i a . Te n

eta p m a za p e w n i uc z e s t n i k o m jas n o okr e l o n e rez u l t a t y ich ud z i a u w im p r e z i e , a fin a e m

jest ok r e l e n i e z w y c i z c ó w , ust a l e n i e i og o s z e n i e hie r a r c h i i sta r t u j c y c h uc z e s t n i k ó w

ko n k u r s u .

Z za o e n i a fe st y n re k r e a c y j n o- sp o r t o w y po w i n i e n do s t a r c z y ka d e m u uc z e s t n i k o w i

ł ż

du o ra d o c i, otr z y m a n i e na g r o d y za z w y c z a j koj a r z y si z cz y m pr z y j e m n y m , nie s t e t y ,

je li s z w y c i z c y , to m u s z by i po k o n a n i . D o or g a n i z a t o r ó w nal e y w y t w o r z e n i e

ta ki e j at m o s f e r y , by nikt z uc z e s t n i k ó w za b a w y nie cz u si pr z e g r a n y m . O ile to m o li w e ,

ł ę

na g r o d y po w i n n y pr z e w i d z i a n e by dla ka d e g o uc z e s t n i k a . Je e li jed n a k w za o e n i u

ł ż

prz e z n a c z o n e s tylk o dl a z w y c i z c ó w , po w i n n o pr z e s t r z e g a

si za s a d y , by

dr a s t y c z n e nie ró ni c o w a y uc z e s t n i k ó w fe st y n u . N a g r o d y w a r t o c i o w e bo w i e m w y t w a r z a j

syt u a c j d

e n i a do z w y c i s t w a za w s z e l k ce n , co k ó ci si

ę ąż

ę z za o eni a m i festy n u,

ł ż

jak o za b a w y dla w s z y s t k i c h . E w e n t u a l n e na g r o d y ni e po w i n n y by ek s p o n o w a n e

prz e z or g a n i z a t o r ó w jak o za c h t a do w z i c i a w ni m ud z i a u, al e jak o sy m b o l i c z n a pa m i t k a

z im p r e z y . W a r t o

m a t e r i a l n a na g r o d y nie po w i n n a wi c by du a. Pr z y okr e l o n y c h

ść

fu n d u s z a c h na na g r o d y lepi e j za p e w n i wi c e j i ta s z y c h ni m n i e j i dr o s z y c h .

Fe s t y n m o e od b y si be z na g r ó d , nat o m i a s t je eli s , to or g a n i z a t o r m o e prz e w i d z i e

ć ę

na g r o d y dla:
- ka d e g o uc z e s t n i k a fe st y n u ,

- z w y c i z c ó w po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i ,

- z w y c i z c ó w wi e l o b o j u a wi c mi s t r z a fes t y n u ,

- naj m o d s z e g o i naj s t a r s z e g o uc z e s t n i k a im p r e z y .

K o n i e c im p r e z y po w i n i e n by og o s z o n y prz e z spi k e r a , on te po w i n i e n po w i e d z i e

o mi e j s c u wr c z a n i a na g r ó d , a po roz d a n i u na g r ó d po e g n a uc z e s t n i k ó w , po d z i k o w a

or g a n i z a t o r o m i sp o n s o r o m .
P o up y w i e cz a s u prz e z n a c z o n e g o na im p r e z nal e y do p il n o w a

de m o n t a u sta n o w i s k ,

up r z t n i c i a ter e n u - w s z y s t k i e te cz y n n o c i w y k o n u j e w c z e n i e j ust a l o n a gr u p a

ą ę

os ó b . N a j c z

c i e j s to os o b y ob s u g u j c y sta n o w i s k a re k r e a c y j n e - sp o r t o w e .

ęś

G ó w n y or g a n i z a t o r po w i n i e n po im p r e z i e ze b r a w s z y s t k i c h w y k o n a w c ó w . N a taki m

sp o t k a n i u m u s i na s t p i po d s u m o w a n i e im p r e z y , o m ó w i e n i e plu s ó w i mi n u s ó w . N a w e t ,

ą ć

je eli w y s t p i y pe w n e ni e d o c i g n i c i a or g a n i z a c y j n e , be z w z g l d n i e nal e y po d z i k o w a

ą ł

w s z y s t k i m w y k o n a w c o m a o ile to m o li w e , po w i n n i otr z y m a

pa m i t k o w e up o m i n k i

z w i z a n e z im p r e z .

Ni e nal e y za p o m i n a ró w n i e , e ob o w i z k i e m or g a n i z a t o r ó w jest ost a t e c z n e - fin a n s o w e

ż ż

i or g a n i z a c y j n e - ro zli c z e n i e im p r e z y . U d o k u m e n t o w a n i e pr o g r a m o w e m o e

by w for m i e ko m u n i k a t u o prz e b i e g u i w y n i k a c h lub kró t k a ka s e t a vid e o na g r a n a w tra k c i e

tr w a n i a im p r e z y .
Je s z c z e raz nal e y po d k r e l i , e do b r z e pr z e z sz k o

prz y g o t o w a n a i sp r a w n i e prz e p r o w a d z o n a

ś ć ż

łę

im p r e z a re k r e a c y j n e - sp o r t o w a m o e sta si cy kli c z n y m wi te m inte g r u j c y m

ć ę

ś ę

sz k o

, ro d z i c ó w i lok a l n e ro d o w i s k o .

łę

4.2. Imprezy rekreacyjno-sportowe w czasie wakacji letnich

Ty p o w y dzi e w c z a s o w i c z a lub kol o n i s t y to c z y si za z w y c z a j uta r t y m i sc h e m a t a m i .

Tr z y lub czt e r y po s i ki dzi e n n i e dzi e l dzi e na zaj ci a prz e d p o u d n i o w e , po p o u d n i o w e

i cz a s a m i na zo r g a n i z o w a n y cz a s po kol a c j i, pr z e z n a c z o n y za z w y c z a j na dy s k o t e k .

O ile w s z y s c y uc z e s t n i c y kol o n i i nie prz e b y w a j

na w s p ó l n y m pla o w a n i u , a prz e c i e

nie w s z y s t k i e obi e k t y w c z a s o w e m a j do s t p do k pi e li s k , to na og ó od b y w a j si

zaj ci a w gr u p a c h . K a d y w y c h o w a w c a , instr u k t o r sta r a si re a li z o w a

w c z e n i e j u o o n y

ł ż

pla n w cel u za p e w n i e n i a dzi e c i o m jak naj a t r a k c y j n i e j s z e j for m y w y p o c z y n k u .
Je d n z wi k s z y c h atr a k c j i na w c z a s a c h dzi e c i i m o d z i e y po w i n n y by m a s o w e

im p r e z y rek r e a c y j n o- sp o r t o w e , or g a n i z o w a n e dl a w s z y s t k i c h uc z e s t n i k ó w je d n e j kol o n i i
lub po tr a k t o w a n e jak o ry w a l i z a c j a kilk u s si a d u j c y c h z so b zgr u p o w a

dzi e c i i m o d z i e y .

Im p r e z y te g o ty p u cie s z si za w s z e olb r z y m i m zai n t e r e s o w a n i e m w r ó d uc z e s t n i k ó w ,

ą ę

a w c z a j c m o d z i e do prz y g o t o w a n i a i or g a n i z a c j i ta ki e g o sp o r t o w e g o wi ta,

łą

ś ę

za p e w n i a m y im atr a k c y j n e ale tak e w y c h o w a w c z e sp d z e n i e w o l n e g o cz a s u . P o d n o s i

si jak o

i atr a k c y j n o

w a k a c y j n e g o w y p o c z y n k u , ale ta k e og ó l n y po z i o m kult u r y

ść

fizy c z n e j dzi e c i i m o d z i e y

Im p r e z y sp o r t o w o - re k r e a c y j n e po w i n n y by sta y m el e m e n t e m dzi a a n i a pla c ó w k i

kol o n i j n e j i ka d e j in n e j z wi z a n e j z w y p o c z y n k i e m dzi e c i i m o d z i e y . Or g a n i z u j c taki e

im p r e z y po p u l a r y z u j e m y rek r e a c y j n e for m y ruc h o w e roz b u d z a m y zai n t e r e s o w a n i a akt y w n y m
w y p o c z y n k i e m , st w a r z a m y w a r u n k i do zd r o w e g o w s p ó z a w o d n i c t w a u m o li w i a m y

oc e n s w o j e j spr a w n o c i fiz y c z n e j .

M a s o w e im p r e z y rek r e a c y j n o- sp o r t o w e je d n o z n a c z n i e koj a r z si z pl e n e r e m , l s u s z n i e

ą ę

- atw o

do s t p u , m o li w o c i sz e r o k i e g o i atr a k c y j n e g o w y k o r z y s t a n i a ter e n u , or a z

ść

prz e p r o w a d z e n i a pr a w i e w s z y s t k i c h for m ruc h u , a do te g o kor z y c i p y n c e z ich w a r t o c i

ł ą

zdr o w o t n y c h , po z n a w c z y c h i ek o n o m i c z n y c h - s je g o nie z a p r z e c z a l n y m atr y b u t e m . Pr o g r a m zaj

ęć

po d c z a s d w u lub trz y t y g o d n i o w e g o tur n u s u kol o n i j n e g o po w i n i e n
u w z g l d n i ró n e g o ty p u m a s o w e im p r e z y rek r e a c y j n o- sp o r t o w e . P o w i n n y on e ob e j m o w a

w s z y s t k i e gr u p y wi e k o w e z u w z g l d n i e n i e m p ci i zai n t e r e s o w a , po w i n n o si

pla n o w a

co naj m n i e j je d n a najl e p i e j d wi e im p r e z y o ró n e j tru d n o c i or g a n i z a c y j n e j

i spr a w n o c i o w e j .

Tr z e b a jed n a k pa m i t a , e atr a k c y j n o

im p r e z rek r e a c y j n o- sp o r t o w y c h zo s t a n i e

ę ć ż

ść

za p e w n i o n a gd y b d on e ró n o r o d n e , ur o z m a i c o n e , z m i e n n e z no w y m i pr o p o z y c j a m i

ę ą

ruc h o w y m i al e prz e d e w s z y s t k i m po w i n n a w tra k c i e tr w a n i a tyc h im p r e z pa n o w a

zdr o w a

nie w y m u s z o n a at m o s f e r a w s p ó l n e j do b r e j za b a w y dzi e c i, m o d z i e y i oc z y w i c i e

ka d r y pe d a g o g i c z n e j .
Ze w z g l d u na s w o j uni w e r s a l n o

, za b a w y i gry ruc h o w e m o g sta n o w i ka n w

ść

im p r e z rek r e a c y j n e sp o r t o w y c h dl a dzi e c i i m o d z i e y , al e tak e dla dor o s y c h , sz c z e g ó l n i e

za pr z y d a t n e s w e w s z e l k i e g o ro d z a j u im p r e z a c h ro d z i n n y c h .

M o li w o c i w y k o r z y s t a n i a za b a w i gi e r ruc h o w y c h w ró n y c h syt u a c j a c h s w a ci w i e

ą ł ś

nie o g r a n i c z o n e , do ty p o w y c h za zali c z y m o n a : m e c z e za b a w i gi e r ruc h o w y c h

mi d z y kol o n i a m i , ob o z a m i ha r c e r s k i m i itp.; fe st y n y na w c z a s a c h ro d z i n n y c h ; fe st y n y

rek r e a c y j n e sp o r t o w e na w c z a s a c h dzi e c i i m o d z i e y ; fe st y n y dl a mi e s z k a c ó w osi e d l a ,

mi a s t a itp.
W roz d z i a l e prz e d s t a w i o n o og ó l n e za o e n i a or g a n i z a c j i naj b a r d z i e j ty p o w y c h im p r e z

ł ż

rek r e a c y j n o- sp o r t o w y c h dl a dzi e c i i m o d z i e y pr z e b y w a j c y c h na letn i m w y p o c z y n k u .

P o k a z a n o tak e prz y k a d o w e im p r e z y te g o ty p u. Tr u d n o je d n a k w s z y s t k i e te

prz y k a d y prz e t r a n s p o n o w a

do ko n k r e t n y c h w a r u n k ó w dzi a al n o c i, dl at e g o te jak o

ść

m a s o w y c h im p r e z rek r e a c y j n o- sp o r t o w y c h zal e e b d z i e od in w e n c j i ka d r y pe d a g o g i c z n e j

ż ć ę

i w y c h o w a n k ó w .

4.2.1. Zasady organizacji

Or g a n i z a c j a w a k a c y j n y c h im p r e z re k r e a c y j n o- sp o r t o w y c h dla dzi e c i i m o d z i e y pol e g a

na pr e c y z y j n y m pr z y g o t o w a n i u do b r y m prz e p r o w a d z e n i u i od p o w i e d n i m za k o c z e n i u .

Et a p pie r w s z y na s y c o n y jest pr z e d e w s z y s t k i m pr a c ko n c e p c y j n . P o ok r e l e n i u

te m a t u im p r e z y nal e y ust a li cel dzi a a , ter m i n i mi e j s c e , prz e w i d y w a n

lic z b uc z e s t n i k ó w

ł ń

i or g a n i z a t o r ó w - m a j c na m y li ró w n i e po m o c m o d z i e y pr z y or g a n i z a c j i

i prz e p r o w a d z e n i u im p r e z y . N a s t p n y m kr o k i e m po w i n n o by sk o n k r e t y z o w a n i e do t y c h c z a s o w y c h

ko n c e p c j i , pr z y g o t o w a n i e pr z y b o r ó w pr z y r z d ó w i mi e j s c a im p r e z y , w razi e

ko n i e c z n o c i nal e y w y k o n a pe w n e za s t p c z e prz y b o r y i prz y r z d y . N al e y do

sz y b k o

ść

ust a li pr o g r a m i re g u l a m i n ko n k u r e n c j i po d a j c go na tyle w c z e n i e j uc z e s t n i k o m

im p r e z y , ab y mi e li oni do

cz a s u na po d j c i e de c y z j i o w y b o r z e ko n k u r e n c j i . W prz y p a d k u

ść

ko n k u r e n c j i ze s p o o w y c h , dr u y n y po w i n n y mi e cz a s na za p r o j e k t o w a n i e i e w e n t u a l n e

w y k o n a n i e jed n a k o w y c h ele m e n t ó w str o j u sp o r t o w e g o od r ó n i a j c y c h ze s p ó od

inn y c h dr u y n , m o g to by cie k a w i e po m a l o w a n e ko s z u l k i , ap a s z k i , ko k a r d k i , op a s k i

na g o w , op a s k i na r k itp., wi e l e zal e y tut aj od in w e n c j i sa m y c h uc z e s t n i k ó w za b a-

ł ę

ę ę

w y. W cel u zai n s p i r o w a n i a gru p m o n a nie z a l e n i e od ko n k u r e n c j i sp o r t o w y c h pr z e p r o w a d z i

kla s y f i k a c j na najl e p i e j pr e z e n t u j c si dru y n .

ą ą ę

ż ę

P o do k a d n y m op r a c o w a n i u ko n c e p c y j n y m i pre c y z y j n y m prz y g o t o w a n i u reali z a c j a

im p r e z y re kr e a c y j n o- sp o r t o w e j po w i n n a ju by sto s u n k o w o pr o s t . A b y uni k n

jed n a k

ąć

pe w n e g o za m i e s z a n i a org a n i z a c y j n e g o nie p o r o z u m i e

itp., od or g a n i z a t o r ó w w y m a g a n a

jest ko n s e k w e n c j a , dy s c y p l i n a cz a s o w a , w p r o w a d z a n i e jak naj m n i e j s z e j ilo ci

z m i a n . O c z y w i c i e dla po d e j m o w a n i a sz y b k i c h i traf n y c h de c y z j i po d c z a s reali z a c j i im p r e z y

ko n i e c z n e jest w c z e n i e j s z e op r a c o w a n i e pro g r a m u za s t p c z e g o u w z g l d n i a j c e g o

z m i a n w a r u n k ó w po g o d o w y c h , licz b y uc z e s t n i k ó w itp.

Z a k o c z e n i e im p r e z y sp o r t o w o- re kr e a c y j n e j tak e w y m a g a od org a n i z a t o r ó w spr a w n e g o

pr z y g o t o w a n i a i dzi a a n i a . U c z e s t n i c y po w i n n i w mi a r sz y b k o i do k a d n i e do w i e d z i e

si o w y n i k a c h ry w a l i z a c j i. Z w y c i z c y ko n k u r e n c j i ind y w i d u a l n y c h i ze s p o o w y c h

po w i n n i otr z y m a

pa m i t k o w e na g r o d y . N a w e t skr o m n y up o m i n e k spr a w i olb r z y m i

sat y s f a k c j m o d e m u uc z e s t n i k o w i sp o r t o w y c h z m a g a . Z za o e n i a kol o n i e i ob o z y

ł ż

let ni e nie dy s p o n u j zb y t du y m i ro d k a m i fin a n s o w y m i , ale na w e t w ra m a c h skr o m n e g o

bu d e t u pla c ó w k i nal e y w y a s y g n o w a

fun d u s z e na na g r o d y . W w y b o r z e up o m i n k ó w

nal e y kier o w a si za s a d , e lepi e j za p e w n i wi c e j na g r ó d o m n i e j s z e j w a r t o c i,

ą ż

ni us z c z

li w i kilk u w y b r a c ó w dr o g i m i pre z e n t a m i .

ęś

T e m a t y k a im p r e z re kr e a c y j n o- sp o r t o w y c h uz a l e n i o n a jest od w a r u n k ó w ter e n o w y c h ,

m o li w o c i spr z t o w y c h ale tak e od zai n t e r e s o w a

i u m i e j t n o c i ka d r y pe d a g o g i c z n e j .

N a j b a r d z i e j po p u l a r n y m i i ch y b a naj at w i e j s z y m i do zor g a n i z o w a n i a i pr z e p r o w a d z e n i a

s im p r e z y typ u

- Dzień Sportu, Festyn Rekreacyjno-Sportowy czy te

ż Turniej

Międzykolonijny.

4.2.2. Dzień Sportu

D zi e Sp o r t u nal e y zor g a n i z o w a

po d ko n i e c tur n u s u kol o n i j n e g o . Po w i n n a to by

wi o d c a im p r e z a po d s u m o w u j c a w s z e l k dzi a al n o

re kr e a c y j n e - sp o r t o w

dzi e c i

ść

i m o d z i e y .

N a sp o r t o w y c h kol o n i a c h pla n pra c y prz e w i d u j e ró n e zaj ci a sp o r t o w o- re kr e a c y j n e .

Z aj ci a taki e, opr ó c z oc z y w i c i e mi e g o sp d z e n i a w o l n e g o cz a s u , po w i n n y jes z c z e

na u c z a lub do s k o n a l i ele m e n t y ró n y c h sp o r t ó w , ko n k u r e n c j i ind y w i d u a l n y c h , ze s p o o w y c h

gie r sp o r t o w y c h i gier dr u y n o w y c h .

S p o r t y ind y w i d u a l n e , z któr y m i dzi e c i za p o z n a y si w tra k c i e tr w a n i a tur n u s u , m o g

z po w o d z e n i e m w y s t p i jak o ko n k u r e n c j e ind y w i d u a l n e D n i a S p o r t u . M o n a tu pr z y k a d o w o

ą ć

m ó w i o taki c h ko n k u r e n c j a c h jak p y w a n i e , kaj a k a r s t w o , wi o l a r s t w o

(wiosłowanie

na łódce ratownika) biegi na krótki c h niety p o w y c h dysta n s a c h , rzuty ci ki mi pi ka m i

ęż

na odl e g o

, a o ile jest to m o li w e , to tak e ind y w i d u a l n y ko n k u r s rz ut ó w do ko s z a .

ł ść

W cz a s i e D n i a Sp o r t u po w i n n o si tak e roz e g r a fin a y w ko n k u r e n c j a c h ze s p o o w y c h .

Eli m i n a c j e m o g trw a w tra k c i e ca e g o tur n u s u kol o n i j n e g o nat o m i a s t naj w a n i e j s z e

m e c z e , w al k a o m e d a l e po w i n n a od b y w a

si z w pe n e j gali prz y ud z i a l e

w s z y s t k i c h uc z e s t n i k ó w zgr u p o w a n i a .

D o tra d y c y j n y c h roz g r y w e k w pi k siat k o w , ko s z y k o w

cz y no n m o n a do c z y

ł ę

ż ą

łą

jes z c z e gr y dru y n o w e jak „W d w a og n i e" cz y te „Pal a n t" lub „K w a d r a n t " . O p r ó c z ko s z y k ó w k i ,

któr a w y m a g a pr z y z w o i t e g o boi s k a i ko s z y , po z o s t a e gr y m o n a zor g a n i z o w a

na pr a w i e ka d e j tra w i a s t e j lub pia s z c z y s t e j na w i e r z c h n i .

Pr z y pla n o w a n i u roz g r y w e k or g a n i z a t o r z y m a j za w s z e pr o b l e m z ut w o r z e n i e m wi k s z e j

licz b y jed n o r o d n y c h po d w z g l d e m p ci i wi e k u ze s p o ó w , po n i e w a

ż (co jest naturalne

i oczywiste) wsz e l ki e obo z y zgru p o w a n i a dzie ci i m od zi e y char a k t e r y z u j si du

ro z p i t o c i

ą ę

żą

ę ś ą

wi e k o w

i pr z e m i e s z a n i e m p ci. M o n a te m u zar a d z i opr a c o w u j c taki re g u l a m i n

ro z g r y w e k , któ r y nar z u c a b y okr e l o n y sp o s ó b do b o r u za w o d n i k ó w do dr u y n y .

Pr z y k a d o w o tw o r z e n i e dr u y n y do pi ki siat k o w e j :

zespół przebywający na boisku musi

składać się z sześciu zawodników, w tym muszą być trzy dziewczynki i trzech chłopców,

w tym dwóch zawodników do 12 roku życia, dwóch do 14 roku i dwóch do 16 roku. Jest to
oc z y w i c i e prz y k a d , str u k t u r dr u y n m o n a do p i e r o op r a c o w a

m a j c inf o r m a c j o dzi e c i a c h

pr z e b y w a j c y c h na kol o n i. Ta k i e zor g a n i z o w a n i e ze s p o ó w po z w o l i na z wi k s z e n i e

licz b y star t u j c y c h dru y n , roz g r y w k i b d cie s z y y si wi k s z y m zai n t e r e s o w a n i e m za w o d n i k ó w

ę ą

i kibi c ó w a prz y ok a z j i m o d s z e dzi e c i po c z u j si do w a r t o c i o w a n e , gd y jak o

ą ę

od d z i e l n a dr u y n a nie mi a y b y wi k s z y c h sz a n s w ro z g r y w k a c h ze sta r s z y m i kol e g a m i .

P o w y s z e u w a g i dot y c z na w e t roz g r y w e k w pi k no n , z dzi e w c z y n k a m i w dr u y n a c h

ł ę

ż ą

m e c z e s cie k a w s z e i na pe w n o w e s e l s z e .

D zi e Sp o r t u nie po w i n i e n by zb y t pr z e a d o w a n y ko n k u r e n c j a m i , po n a d t o po w i n n y

on e by roz g r y w a n e po kol ei, ab y da sz a n s kibi c o m na ogl d a n i e ca ej dzi a al n o c i

sp o r t o w e j a za w o d n i k o m po z w o l i na w y s t a r t o w a n i e w kilk u dy s c y p l i n a c h . Z m i n i m a l i z u j e

to tak e licz b org a n i z a t o r ó w , te sa m e bo w i e m os o b y b d m o g y s d z i o w a kilk a

ę ą

ko n k u r e n c j i.
Pr z y k a d o w y pro g r a m D n i a Sp o r t u :

10,0 0 - Za w o d y kaj a k o w e
1 1 , 0 0 - Ko n k u r s w si a d a n i a do ódki

1 2,0 0 - Za w o d y p y w a c k i e

- p y w a n i e styl e m do w o l n y m

- p y w a n i e na gr z b i e c i e

1 5,0 0 - Fi n a pi ki siat k o w e j

ł ł

1 5, 4 5 - Fi n a „D w ó c h og n i"

1 6,0 0 - Ko n k u r s rzu t ó w pi k ko s z y k o w

na odl e g o

ł ą

ł ść

1 7,0 0 - Fi n a pi ki no n e j

ł ł

20,00 - Ur o c z y s t e za k o c z e n i e , wr c z e n i e na g r ó d .

Z e w z g l d ó w be z p i e c z e s t w a w s z y s t k i e ko n k u r e n c j e w o d n e po w i n n y ro z e g r a n e by

na p ytki e j w o d z i e , nie prz e k r a c z a j c e j 1 m g bo k o c i.

łę

Z a w o d y kaj a k o w e m o n a ro z e g r a na w e t pr z y m a ej ilo ci teg o spr z t u p y w a j c e g o .

K o n k u r s m o e pol e g a na pr z e p y n i c i u kró t k i e g o od c i n k a (20-30 m) ta m i z po w r o t e m .

Za w r ó c e n i e kaj a k a na pó m e t k u jest na tyl e tru d n e , e za w o d y m o g w y g r a tylk o

na p r a w d

do b r z y kaj a k a r z e . St a r t u j d w u os o b o w e za o g i a o z w y c i s t w i e de c y d u j e

cz a s uz y s k a n y na m e c i e
P o e m o c j o n u j c y c h za w o d a c h kaj a k o w y c h , ró w n i e na p ytki e j w o d z i e , m o n a zo r g a n i z o w a

za b a w

dla kibi c ó w . N a w o d z i e ust a w i a si m a

ódk lub kaj a k . Za b a w a k o n k u r s

łą ł

pol e g a na ty m, ab y do ódki w si a d o jak naj w i c e j os ó b . Ki bi c e or g a n i z u j si

ą ę

w gr u p y i ka d a gr u p a po kol e i pr ó b u j e w y k o n a to za d a n i e .

N al e y so b i e zd a w a spr a w . e jest to za b a w a prz y któ r e j istni e j e og r o m n a sz a n s a

ę ż

na w p a d n i c i e do w o d y , sta r t u j c e dzi e c i po w i n n y by na to prz y g o t o w a n e . K o n k u r s

w y g r a gr u p a , któ r a pr z e z 1 mi n u t utr z y m a na ód c e naj w i k s z lic z b y os ó b .

Za w o d y p y w a c k i e po w i n n o roz g r y w a

si na kr ó t k i c h dy s t a n s a c h , ab y m o g y w y s t a r t o w a

w nic h dzi e c i na w e t s a b o p y w a j c e . P o w i n n y pol e g a on e na pr z e p r o w a d z e n i u

eli m i n a c j i , w eli m i n a c j a c h w s z y s t k i m za w o d n i k o m nal e y z m i e r z y cz a s po k o n a n i a

tra s y i do fin a o w e g o w y c i g u do p u c i uc z e s t n i k ó w z najl e p s z y m i cz a s a m i . W fin al e

ś ć

po w i n n o w y s t a r t o w a

tyl u za w o d n i k ó w ilu je d n o c z e n i e , al e be z p i e c z n i e , m o e od sta r t u

do m e t y p y n

ob o k sie b i e . W w y c i g u fin a o w y m cz a s ju nie od g r y w a roli, o zaj ty m

ł ąć

mi e j s c u de c y d u j e kol e j n o

za w o d n i k ó w na m e c i e .

ść

P o p o u d n i o w e za w o d y ro z g r y w a n e s na boi s k u . Gr y dr u y n o w e m a j pr e c y z y j n i e

okr e l o n y cz a s roz p o c z c i a , nie po w i n i e n je d n a k roz p o c z

si kol e j n y fin a , kie d y nie

ąć ę

za k o c z y si jes z c z e w c z e n i e j za p l a n o w a n y m e c z . W y j t e k sta n o w i ko n k u r s rz ut ó w

ł ę

pi k ko s z y k o w , któ r y m o n a roz e g r a ró w n o l e g l e z m e c z e m w „W d w a og n i e " lub

ł ą

pi k siat k o w .

ł ą

Za k o c z e n i e D n i a S p o r t u po w i n n o by ba r d z o ur o c z y s t e , wr c z e n i e dy p l o m ó w , na g r ó d

m o n a po c z y z w y s t p a m i arty s t y c z n y m i . Zn a j c zai n t e r e s o w a n i a dzi s i e j s z e j

łą

m o d z i e y , w s z y s t k o na pe w n o za k o c z y si dy s k o t e k .

4.2.3. Festyn rekreacyjno-sportowy

D a w n i e j na w s z e l k i c h lud o w y c h jar m a r k a c h a dzi s i a j na w s p ó c z e s n y c h fe st y n a c h

jed n z naj w i k s z y c h atr a k c j i by y i s w s z e l k i e pr ó b y spr a w d z e n i a i po p i s a n i a si w a s n

ę ł

spr a w n o c i fiz y c z n . Ta k i e m u za m i e r z e n i u s u y w a n i e fe st y n .

ś ą

ł ż

ł ś

N a fes t y n rek r e a c y j n e - sp o r t o w y nal e y po w i c i ca e pr z e d lu b po p o u d n i e . A b y

ś ę ć

jed n a k im p r e z a by a na p r a w d

atr a k c y j n a , w y m a g a sta r a n n e g o prz y g o t o w a n i a i wi e t n e j

or g a n i z a c j i . U c z e s t n i k ó w fes t y n u nal e y za s k o c z y nie k o n w e n c j o n a l n y m i pr z y b o r a m i

i prz y r z d a m i or a z ró n o r o d n o c i pr o p o z y c j i ruc h o w y c h .

ś ą

Or g a n i z a t o r z y po w i n n i dy s p o n o w a

dr o b n y m i up o m i n k a m i ty p u liza k i, cu k i e r k i , m a s k o t k i ,

m a t e r i a y re kl a m o w e ró n y c h fir m itp. Z w y c i z c y po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i

po w i n n i otr z y m a

na g r o d

be z p o r e d n i o po uk o c z o n e j w a l c e .

Program przykładowego festynu rekreacyjno-sportowego
C a a im p r e z a od b y w a si na w s p ó l n y m boi s k u , pl a c u . W jed n e j cz

ci ter e n u ro z s t a w i o n y

ęś

jest ,,5.-bój re k r e a c y j n y ". S k a d a si na ni e g o pi

sta y c h sta n o w i s k rek r e a c y j n y c h ,

ęć

ka d e ob s u g i w a n e prz e z jed n e g o s d z i e g o . D zi e c i i m o d z i e prz e z ca y cz a s

tr w a n i a fe st y n u m o g na tyc h sta n o w i s k a c h spr a w d z i s w o j sp r a w n o

fiz y c z n i u m i e j t n o c i

ść

ruc h o w e . K a d y uc z e s t n i k pr z e d pr z y s t p i e n i e m do za b a w y otr z y m u j e od jed n e g o

z s d z i ó w sp e c j a na kar t sta r t o w , na któ r e j s d zi o w i e po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i

w pi s u j lic z b zd o b y t y c h pu n k t ó w w da n e j ko n k u r e n c j i .

N a ka d y m sta n o w i s k u m o n a m a k s y m a l n i e zd o b y 20 pu n k t ó w , a wi c w su m i e

jest do zd o b y c i a 10 0 pkt. U c z e s t n i k , któ r y „zali c z y " w s z y s t k i e sta n o w i s k a , od d a j e s w o ją
kar t jed n e m u z s d z i ó w i m o e dal e j uc z e s t n i c z y w in n y c h fes t y n o w y c h za b a w a c h .

P o d ko n i e c fes t y n u s d zi o w i e po prz e a n a l i z o w a n i u w s z y s t k i c h kar t sta r t o w y c h og a s z a j

w y n i k i i wr c z a j na g r o d y z w y c i z c o m .

Pr o p o n o w a n e ko n k u r e n c j e pi ci o b o j u za k a d a j w y k o r z y s t a n i e naj p r o s t s z y c h do s t p n y c h

a w ko n i e c z n o c i atw o w y k o n a l n y c h prz y b o r ó w .

Pr o p o n o w a n e ko n k u r e n c j e pi ci o b o j u .

Ringo
W zie m i w bi t y c h jest pi

pat y k ó w w y s t a j c y c h ok o o 30 c m na d po w i e r z c h n i Za w o d n i k

ęć

m a 5 rz u t ó w kó e c z k i e m rin g o do tyc h pat y k ó w . O d l e g o

rzu t ó w po w i n n a w y n o s i

ł ść

ok o o 3-4 m. Za wr z u c e n i e kó e c z k a na pa t y k otr z y m u j e si 4 pkt. nat o m i a s t za

do t k n i c i e kó e c z k i e m pat y k a -1 pkt. M a k s y m a l n i e wi c m o n a zd o b y 20 pkt.

Kręgle
N a zie m i ust a w i a si w trój k t 1 0 kr gli

(mogą to być drewniane słupki, klocki lub

wypełnione wodą duże plastikowe butelki po napojach chłodzących). Ka d y za w o d n i k

trz y k r o t n i e pot o c z y w kier u n k u kr gli pi k siat k o w

ł ą

ą (może być oczywiście także

inna piłka), star aj c si prze w r ó c i post a w i o n e kr gle. Odl e g o

do kr gli po w i n n a w y n o s i

ł ść

ok o o 5-6 m. Za ka d y pr z e w r ó c o n y kr gi e l otr z y m u j e si 2 pu n k t y , cz yli m a k s y m a l n i e

m o n a zd o b y 20 pu n k t ó w .

Bilard
N a zie m i nal e y nar y s o w a , lub w inn y sp o s ó b oz n a c z y d w a w s p ó r o d k o w e ko a,

łś

m n i e j s z e o re d n i c y 1 m i wi k s z e 1,5 m e t r a . Ka d y uc z e s t n i k ko n k u r s u m a do dy s p o z y c j i

5 pi ec z e k teni s o w y c h , któ r e m u s i tak rz u c i lub pot o c z y , ab y zatr z y m a y si w jed n y m

z za z n a c z o n y c h kó . O d l e g o

do ro d k a m n i e j s z e g o ko a po w i n n a w y n o s i ok o

ł ść

o 5-6 m. K a d a pi k a, któr a zatr z y m a si w m n i e j s z y m kol e to 4 pkt. a w wi k s z y m 2 pkt.

dla za w o d n i k a .

Krokiet
D o tej ko n k u r e n c j i nie z b d n y jest kij do ho k e j a lub uni h o k e j a , m o e za s t p c z o by to

las k a lub sta r y par a s o l a w ost a t e c z n o c i na w e t od p o w i e d n i o w y g i t y kij, ora z pi e c z k i

teni s o w e lub pal a n t o w e .
N a do

ró w n y m ter e n i e nal e y w b i 5 kijk ó w w odl e g o c i 1- 1,5 m. od sie b i e . Pr z y

ść

ł ś

pie r w s z y m w b it y m kijk u na sta r c i e le y pi ec z k a pal a n t o w a

(może być tenisowa). Zadaniem

uc z e s t n i k a ko n k u r s u jest jak naj m n i e j s z

licz b ud e r z e

las k prz e p r o w a d z i pi ec z k

od kijk a do kijk a (kijkipowinny ponumerowane być od 1 do 5) za ka d y m raz e m pi ec z k a

m u s i dot k n

kijk a. P o doj ci u do nu m e r u 5 nal e y w te n sa m sp o s ó b po k o n a tra s do

ąć

nu m e r u 1. Za w o d n i k , któ r y tra s po k o n a nie wi k s z licz b ud e r z e

jak 20 otr z y m u j e

20 pkt., 2 1 ud e r z e

1 9 pkt, 22 ud e r z e n i a 18 pkt..it d.........39 ud e r z e

-1 pu n k t.

Uwaga - Po wykonaniu przez sędziego kilku prób pokonania trasy, można wprowadzić

inną punktację, pamiętając o tym, że maksymalnie można w tej konkurencji otrzymać

20 punktów.

Piramidki
D o tej ko n k u r e n c j i potr z e b n y c h b d z i e 1 0 pu s z e k po na p o j a c h ch o d z c y c h w y p e n i o n y c h

pia s k i e m . P u s z k i nal e y ust a w i w pir a m i d k

ę (4 puszki jako podstawa, potem 3,

wyżej 2 i na szczycie 1), najle p i ej na pod w y s z e n i u ,

(krzesło, pieniek drzewa mały stolik

itp.).
Za d a n i e m za w o d n i k a jest zbi trz e m a pi k a m i te ni s o w y m i jak naj w i c e j pu s z e k . O d l e g o

ł ść

rz u c a j c e g o do pu s z e k po w i n n a w y n o s i ok o o 6-7 m. K a d a prz e w r ó c o n a pu s z k a

to 2 pu n k t y zd o b y t e pr z e z za w o d n i k a .

Uwaga - należy dość starannie dobrać miejsce dla tej konkurencji, najlepiej w pobliżu

muru lub płotu, by nie tracić czasu na bieganie po piłeczki.
Je d n z atr a k c j i fes t y n u m o e by

ć SŁUP SZCZĘŚCIA. Na s upie wies z a si atra k c yj n

na g r o d . S u p e m m o e by er d w k o p a n a w zie m i lu b pr z y w i z a n a do p otu, m a s z t

ć ż

fla g o w y , stoj c e drz e w o itp. O b o k s u p a na stoli k u sta w i a si ka rt o n , bl o c z e k ka rt e k do

pis a n i a i d u g o p i s . N a g r o d

wi s z c na s u pi e zd o b d z i e uc z e s t n i k fe st y n u , któ r y

ą ą

z do k a d n o c i do 1 c m od g a d n i e na jaki e j on a wi s i w y s o k o c i . O d g a d n i t y rez u l t a t

ś ą

nal e y na p i s a na kar t e c z c e wr a z z w a s n y m imi e n i e m i na z w i s k i e m a kar t e c z k

wr z u c i

do prz y g o t o w a n e g o ka rt o n u . W a n e jest ab y upr z e d z i m o d z i e , i jed n a os o b a

ż ż

m o e tylk o je d e n raz w zi

ud z i a w tej za b a w i e .

ąć

N a g r o d a po w i n n a za w i e s z o n a by na prz y p a d k o w e j w y s o k o c i , do p i e r o na za k o c z e n i e

fe st y n u , ofi cj a l n i e pr z y w s z y s t k i c h nal e y do k o n a pr a w i d o w e g o po m i a r u . Je e li

kilk u uc z e s t n i k ó w za b a w y traf n i e od g a d n i e w y s o k o

, nal e y prz e p r o w a d z i los o w a n i e

ść

i z w y c i z c a los o w a n i a otr z y m u j e na g r o d . W pr z y p a d k u br a k u pr a w i d o w e g o w y n i k u ,

na g r o d

po w i n n a otr z y m a

os o b a , któ r a mi a a re z u l t a t naj b l i s z y pr a w d z i w e m u .

K o l e j n y m blo k i e m fes t y n u s za b a w y , ko n k u r s y or g a n i z o w a n e na w s p ó l n y m pl a c u ,

nie z a l e n i e od tr w a j c e g o pi ci o b o j u rek r e a c y j n e g o i za b a w y ze s u p e m sz c z

c i a . D o b ó r

ęś

ko n k u r s ó w uz a l e n i o n y jest od po s i a d a n y c h pr z y b o r ó w , al e pr z e d e w s z y s t k i m od in w e n c j i

or g a n i z a t o r ó w . W ty m bl o k u ko n k u r e n c j e po w i n n y by roz g r y w a n e je d n a po dr u g i e j ,

by wi k s z o

dzi e c i m o g a br a w nic h ud z i a .

ść

Pr o p o z y c j e ko n k u r s ó w :

M Wy ci g bra ci syja m s k i c h - dzie ci do bi e r a j si para m i, po usta w i e n i u si obo k sie bi e,

ą ę

z w i z u j z so b no g i w e w n t r z n e par y. Ta k ut w o r z o n a po s t a sta r t u j e w w y c i g u .

21 Wy ci g w wor k a c h , w zast p st w i e mo e by wy cig ze zwi za n y m i nog a m i w kostk a c h

(bar d z o po d o b n y ruc h).
3/ W y c i g na sz c z u d a c h .

4/ W y c i g z jajki e m (goto w a n y m ) lu b pi e c z k pi n g- po n g o w

ni e s i o n na y c e.

ł ż

51 Trafia n i e z za wi z a n y m i ocza m i do nary s o w a n e g o ko a, - start z odle g o ci oko o 10 m

ł ś

do 1 m e t r o w e g o ko a, ab y zali c z y ko n k u r e n c j nal e y obi e m a sto p a m i sta n

w kol e.

ąć

6/ Pr z e c i g a n i e liny - sta r t u j 6. os o b o w e ze s p o y w ty m m u s z by 3 dzi e w c z y n k i .

K a d y z tyc h ko n k u r s ó w , po p r z e z sy s t e m sz y b k i c h eli m i n a c j i m u s i w y o n i ok r e l o n

gr u p fin ali s t ó w , a z w y c i z c a fin a u po w i n i e n na t y c h m i a s t otr z y m a na g r o d .

4.2.4. Zawody i gry ruchowe w meczach i zawodach

W wi e l u mi e j s c o w o c i a c h w y p o c z y n k o w y c h prz e b y w a je d n o c z e n i e na w a k a c j a c h

kilk a zgr u p o w a

dzi e c i i m o d z i e y i to ni e k i e d y z ba r d z o odl e g y c h od sie b i e str o n kr aj u .

W y d a j e si by to zn a k o m i t ok a z j do na w i z a n i a no w y c h sy m p a t y c z n y c h ko n t a k t ó w .

M o d z i e na og ó nie m a sp e c j a l n y c h pr o b l e m ó w z na w i z y w a n i e m no w y c h zn a j o m o c i ,

ale m o n a jej jes z c z e po m ó c or g a n i z u j c mi d z y k o l o n i j n e za w o d y sp o r t o w e .

Or g a n i z a c j a wi k s z e j sp o r t o w e j im p r e z y , np. dl a w s z y s t k i c h w y p o c z y w a j c y c h dzi e c i

w da n e j mi e j s c o w o c i prz e r a s t a si y jed n e j kol o n i i, za ta k im p r e z od p o w i e d z i a l n e s

rac z e j lok a l n e w a d z e ad m i n i s t r a c y j n e .

N aj at w i e j zor g a n i z o w a

m e c z w je d n z ze s p o o w y c h gi e r sp o r t o w y c h lu b gi e r dr u y n o w y c h

mi d z y d w o m a zg r u p o w a n i a m i dzi e c i i m o d z i e y . R o z g r y w k i w gr a c h ze s p o o w y c h

m a j wi k s z e w al o r y w y c h o w a w c z e ni w s p ó z a w o d n i c t w o ind y w i d u a l n e .

U c z c od p o w i e d z i a l n o c i i u m i e j t n o c i w s p ó y c i a w ze s p o l e , pr z y z w y c z a j a j m o d z i e

łż

do w y k o r z y s t y w a n i a si , wi e d z y i u m i e j t n o c i na rz e c z gr u p y , staj si ok a z j do tw o r z e n i a

ą ę

no w y c h for m w s p ó d z i a a n i a i na w i z y w a n i a wi zi to w a r z y s k i c h . O d g r y w a j

ró w n i e

nie b a g a t e l n

rol w ro z w o j u yci a e m o c j o n a l n e g o dzi e c i i m o d z i e y . W to k u w al k i

o z w y c i s t w o , po c z t k o w o do

lu n a gr o m a d a , staj e si z w a r t y m , m o c n y m ze s p o e m .

ść ź

W o l a z w y c i s t w a z m u s z a w s z y s t k i c h do m a k s y m a l n e g o w y s i k u, ofi a r n o c i i w y tr w a o c i,

ł ś

a po d p o r z d k o w a n i e si prz e p i s o m i re g u o m w z m a c n i a dy s c y p l i n , bu d z i po s z a n o w a n i e

i zr o z u m i e n i e de c y z j i s d zi e g o .

Ta k i e sp o t k a n i a w z b u d z a j za w s z e ogr o m n e e m o c j e w r ó d za w o d n i k ó w i kibi c ó w ,

dla t e g o te og r o m n a rol a pr z y p a d a tut aj w y c h o w a w c o m i or g a n i z a t o r o m m e c z u . Pr o w a d z c y

po w i n i e n sz y b k o oc e n i a z m i e n i a j c e si po d c z a s gry syt u a c j e i w y c i g a z nic h

ą ć

na t y c h m i a s t w n i o s k i . W oc e n i e m u s i by obi e k t y w n y i spr a w i e d l i w y , a tak e sp o k o j n y

i zr ó w n o w a o n y .

A b y z m i n i m a l i z o w a

m o li w o

w y s t p i e n i a ko n fli k t ó w w cz a s i e roz g r y w a n i a sp o t k a n i a ,

ść

nal e y w c z e n i e j z pr z e c i w n i k a m i ust a l i re g u l a m i n za w o d ó w , mi d z y inn y m i :

w y m i a r y boi s k a , licz b , wi e k i p e gr aj c y c h za w o d n i k ó w , licz b re z e r w o w y c h , do p u s z c z a l n

ł ć

ilo

z m i a n ale pr z e d e w s z y s t k i m nal e y w y z n a c z y s d zi e g o sp o t k a n i a . Id e a e m

ść

ć ę

by o b y za p r o s z e n i e do s d zi o w a n i a os o b y nie z w i z a n e j z ad n dr u y n . O ile

ż ą

jest to ni e m o l i w e , to z gr o n a pe d a g o g i c z n e g o ob y d w u zg r u p o w a

nal e y w y b r a os o b

naj b a r d z i e j ko m p e t e n t n , a wi c w kol e j n o c i - w y s z k o l o n y s d z i a, ab s o l w e n t w y s z e j

uc z e l n i w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o , na u c z y c i e l w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o .
Tr u d n i e j s z e ni e w t p l i w i e do or g a n i z a c j i s za w o d y mi d z y k o l o n i j n e w kilk u dy s c y p l i n a c h

sp o r t u , ind y w i d u a l n y c h jak lek k a a t l e t y k a , p y w a n i e , ucz n i c t w o itp., or a z w gr a c h

ze s p o o w y c h . Zo r g a n i z o w a n i e taki e g o sp o t k a n i a w y m a g a opr a c o w a n i a cis e g o re g u l a m i n u

ś ł

i do k a d n e g o har m o n o g r a m u pr z y g o t o w a n i a i prz e p r o w a d z e n i a za w o d ó w . W s z e l-

kie sp r a w y re g u l a m i n o w e po w i n n y by ust a l a n e w s p ó l n i e pr z e z obi e sp o t y k a j c e si

kol o n i e . W s p ó l n e ta k e po w i n n o by prz y g o t o w a n i e spr z t u a tak e or g a n i z a c j a i s d zi o w a n i e

po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i .
W y b ó r ko n k u r e n c j i uz a l e n i o n y jest od zai n t e r e s o w a

m o d z i e y i m o li w o c i ba z o w y c h

- boi s k o , p y w a l n i, itp. Za w o d y ni e po w i n n y tr w a zb y t d u g o , a o ile po z w a l a j na

to w a r u n k i to kilk a ko n k u r e n c j i m o e od b y w a

si jed n o c z e n i e . S z c z e g ó l n i e nie prz e s z k a d z a j

so b i e m e c z e w gr a c h ze s p o o w y c h z ko n k u r e n c j a m i ind y w i d u a l n y m i .

Za w o d y po w i n n y mi e ur o c z y s t op r a w , do prz y g o t o w a n i a cer e m o n i i m o n a za a n g a o w a

m o d z i e , dla któ r e j b d z i e to pol e do tw ó r c z e j in w e n c j i. W ost a t e c z n o c i ,

ur o c z y s t a opr a w a po w i n n a ch o c i a pol e g a na mi y m w s p ó l n y m prz y w i t a n i u a pot e m na

sp o r t o w y m za k o c z e n i u .

O p r ó c z za w o d ó w w ty p o w y c h ko n k u r e n c j a c h sp o r t o w y c h , m o n a pr z e p r o w a d z i ró w n i e

w s p ó z a w o d n i c t w o w op a r c i u o za b a w y i gr y ruc h o w e . Te g o ty p u roz g r y w k i s naj c i e k a w s z e ,

nie w y m a g a j

sp e c j a l n y c h u m i e j t n o c i te c h n i c z n y c h ani sp r a w n o c i fiz y c z n e j ,

a wi c m o g w nic h sta r t o w a w s z y s c y uc z e s t n i c y kol o n i cz y ob o z ó w . R ó w n i e ob s e r w a c j a ,

cz y li kibi c o w a n i e do s t a r c z a wi d z o m wi e l u ni e p r z e w i d z i a n y c h e m o c j i.
P o n i e j pr z e d s t a w i o n o prz y k a d o w

letn i im p r e z re k r e a c y j n - m e c z mi d z y d w o m a

ob o z a m i har c e r s k i m i .

L.P.

MECZ GIER RUCHOWYCH
POMIĘDZY DWOMA KOLONIAMI ZUCHOWYMI
Z A O E N I A

Ł Ż

1. Mi e j s c e - ter e n le n y na d jezi o r e m , w y z n a c z o n y ak w e n w o d n y m a g b o k o

łę

ść

ok. 50 - 60 c m.
2. C z a s tr w a n i a - 1,5 go d z i n y
3. St a r t u j c e dr u y n y licz po 30 os ó b , dzi e w c z y n k i i ch o p c y w wi e k u 7-1 1 lat

4. W s z y s t k i e dzi e c i s pot e n c j a l n y m i za w o d n i k a m i , do kol e j n y c h ko n k u r e n c j i w y b i e r a n i

s inni za w o d n i c y , po z o s t a l i kibi c u j s w o i m ze s p o o m .

5. O do b o r z e za w o d n i k ó w do po s z c z e g ó l n y c h ko n k u r e n c j i de c y d u j opi e k u n o w i e ze s p o ó w .

6. S d z i u j sta r s i prz e d s t a w i c i e l e ob u ob o z ó w , ze s p ó za z w y c i s t w o w gr z e otr z y m u j e

1 pkt. W pr z y p a d k u re m i s u , ob a ze s p o y otr z y m u j po 1 pkt.

7. W s z y s c y uc z e s t n i c y otr z y m u j po za w o d a c h dr o b n e up o m i n k i , z w y c i s k a dr u y n a

do d a t k o w o . ....?
8. P o t r z e b n e pr z y b o r y :
- 2 ch o r g i e w k i na w y s o k i c h dr z e w c a c h ,

- 2 je d n a k o w e j wi el k o c i wi a d r a lu b in n e poj e m n i k i ,

- 2 je d n a k o w e ku b k i (met al o w e lub pl a s ti k o w e),
- liny, boj e.

4.2.5. Zabawy i gry ruchowe w czasie wycieczek autokarowych

W r a z z roz w o j e m tur y s t y k i w z r a s t a licz b a pr z e w o z ó w aut o k a r o w y c h . Te n sp o s ó b prz e m i e s z c z a n i a
naj w i k s z po p u l a r n o c i cie s z y si w prz y p a d k u w s z e l k i e g o ro d z a j u w y c i e c z e k

ś ą

sz k o l n y c h . A u t o k a r jak o nie z a l e n y ro d e k lok o m o c j i jest do dy s p o z y c j i da n e j gr u p y ,

m o e on a re g u l o w a

cz a s jaz d y , pr z y s t a n k i , tra s itp. D z i e c i i m o d z i e na w y c i e c z c e

sz k o l n e j sp d z a j w au t o k a r z e kilk a a na w e t kilk a n a c i e go d z i n . C z a s sp d z o n y w po d r ó-

po d r ó y

pol e g a na zja d a n i u prz y g o t o w a n y c h prz e z m a m

za p a s ó w , pici u na p o j ó w ch o d z c y c h

or a z na „ro z r a b i a n i u ", jak to okr e l a j do r o li opi e k u n o w i e w y c i e c z k i .

ś ą

W y c h o w a w c y w tra k c i e jaz d y au t o k a r e m po w i n n i ba c z n i e ob s e r w o w a

w y c h o w a n k ó w .

Ni e nal e y pr z e s z k a d z a

dzi e c i o m je eli ich po s t a w a , za b a w y , ro z m o w y mi e s z c z

si w pe w n y c h roz s d n y c h gr a n i c a c h , to zn a c z y nie prz e s z k a d z a j

w pr o w a d z e n i u poj a z d u

lub m n i e j s z o

s w o i m za c h o w a n i e m ni e prz e s z k a d z a wi k s z o c i . Istni e j e je d n a k

ść

pe w n a gr a n i c a , po pr z e k r o c z e n i u któ r e j pe w n e for m y za c h o w a

m o g by nie b e z p i e c z n e ,

w ta ki m pr z y p a d k u nal e y zatr z y m a

aut o k a r na po s t o j u , a je eli ni e jest to m o li w e

nal e y zor g a n i z o w a

za b a w y , ko n k u r s y w au t o k a r z e .

D o b r y w y c h o w a w c a , pe d a g o g po w i n i e n pr z y g o t o w a

so b i e na dr o g ze s t a w dr o b n y c h

na g r ó d (słodycze, materiały reklamowe itp.).
M o g to by ko n k u r s y :

indywidualne
- za g a d k i ,
- re b u s y ,
- w y k o n a n i e naj m i e s z n i e j s z e j mi n y ,

- za p i e w a n i e pio s e n k i ,

- od g a d y w a n i e po p r z e z dot y k - jaki prz e d m i o t trz y m a m w r c e,

- naj d u s z e w o s y, naj k r ó t s z e w o s y,

ł ż

- naj b a r d z i e j or y g i n a l n a i ni e p o t r z e b n a rze c z w z i t a ze so b na w y c i e c z k

itp.

zespołowe
W zal e n o c i od ty p u ko n k u r s u dzi e c i w au t o k a r z e m o n a po d z i e l i w z d u - pr a w a

ż ś

ł ż

str o n a na le w , lu b w po p r z e k - pr z ó d na ty au t o k a r u . Pr z y k a d o w e ko n k u r s y :

- któ r y ze s p ó pr d z e j po d a r k a w i c z k , sz a li k od pi e r w s z e g o sie d z e n i a do ost a t n i e g o

(Ws z y s c y uczestnicy zespołu muszą mieć podawany przedmiot w ręku),

- tak sa m o jak w po pr z e d n i m kon k u r si e , ale pod a j e si kilka prze d m i o t ó w po kolei,

- ta k jak w y e j al e po d b i j a si bal o n i k

(uwaga - w tej formie dzieciom nie wolno wstawać

z miejsc),

- jed n a oso b a pok a z u j e jakie przy s o w i e - kole d z y od g a d u j ,

- prz e k a z y w a n i e cz a p k i -je d n a os o b a w k a d a cz a p k na g o w dr u g i e j, ta trz e c i e j itd.,

ł ę

Ni e sp o s ó b jest w y c z e r p a list te g o typ u ko n k u r s ó w , ka d y w y c h o w a w c a , pe d a g o g

po w i n i e n sa m op r a c o w a

so b i e pe w i e n ze s t a w , któ r y m b d z i e na taki e j w y c i e c z c e

pr o p o n o w a . P o w y s z e pr o p o z y c j e m a j na cel u zai n s p i r o w a n i e do tw ó r c z y c h po s z u k i w a .

N al e y je d n a k pa m i t a , by w s z y s t k i e ko n k u r s y by y tak po m y l a n e , by dzi e c i nie

ę ć

m u s i a y w y c h o d z i z aut o k a r o w y c h sie d z e .

A b y w y c i e c z k a aut o k a r o w a nie koj a r z y a si tyl k o z prz e m i e s z c z a n i e m si , nal e y jes z c z e

po m y l e o atr a k c y j n y c h prz e r w a c h w po d r ó y . P o s t o j e po w i n n y od b y w a

si m n i e j

ś ć

wi c e j co 2 go d z i n y i to na w y z n a c z o n y c h par k i n g a c h . Ta k i e pr z y s t a n k i s ko n i e c z n e , ale

m o n a je ró w n i e w y k o r z y s t a jak o cz y n n y w y p o c z y n e k po nu

c e j je d z i e .

żą

D o

po w s z e c h n y m ob r a z k i e m na pa r k i n g a c h jest wi d o k bie g a j c y c h dzi e c i i de n e r w u j c y c h

ść

si dor o s y c h by któ r e ni e w y b i e g o na jez d n i . M o n a te m u za p o b i e c

or g a n i z u j c dzi e c i o m kilk a atr a k c y j n y c h za b a w i gi er ruc h o w y c h .

Za b a w y i gry ru c h o w e po w i n n y by do s t o s o w a n e do mi e j s c a

(parking asfaltowy, piaszczysty,

trawiasty, leśny, ośnieżony, zimno, ciepło, itp.), oraz do ucze s t n i k ó w (ubiór, wiek,

płeć, itp.) ale tak e do posia d a n y c h przy b o r ó w . Nale y zab r a ze sob do auto k a r u troc h

dr o b n y c h prz y b o r ó w typ u sk a k a n k i , lin ki, w o r e c z k i , kó e c z k a rin g o , sz a r f y itp., nie zaj m u j

on e du o mi e j s c a a m o g do s t a r c z y dzi e c i o m du o ra d o c i. Ni e pol e c a si za b a w

z pi k , lot pi ki jest ni e o b l i c z a l n y , ni e m a wi c g w a r a n c j i, e pi k a nie w y l e c i na jez d n i .

ł ą

Zaj c i a ruc h o w e te g o typ u ni e po w i n n y za s a d a m i od b i e g a od pr a w i d o w o pr z y g o t o w a n e j

lek c ji w y c h o w a n i a fiz y c z n e g o . P o w i n n a by pr a w i d o w a kr z y w a w y s i k u fizy c z n e g o ,

a wi c roz g r z e w k a , po t e m wi c e j w y s i k u a na ko n i e c tro c h us p o k o j e n i a or g a n i z m u .

P o w i n n i m y za d b a o z m i e n n o

pr a c y mi

ni o w e j i ruc h u , wi c i bi e g i sk o k i i ori e n t a c j a

ść

ęś

i si a.

Zaj c i a ab s o l u t n i e m u s z by do s t o s o w a n e do wi e k u dzi e c i, ubi o r u i w a r u n k ó w .

N al e y je d n a k pa m i t a , e w s z y s t k i e te za o e n i a do t y c z pr z y g o t o w a n i a i pr z e p r o w a d z e n i a

ę ć ż

ł ż

te g o ty p u zaj

, dl a uc z e s t n i k ó w m a to by pr z e d e w s z y s t k i m zn a k o m i t a

ęć

za b a w a i odr e a g o w a n i e po m c z c e j po d r ó y or a z na a d o w a n i e „ak u m u l a t o r ó w " prz e d

ę ą

kol e j n y m jej eta p e m .

KONSPEKT ZAJĘĆ RUCHOWYCH PODCZAS PRZERWY W PODRÓŻY AUTOKAREM
Założenia:
D z i e c i w wi e k u 8-1 2 lat, dzi e w c z y n k i i ch o p c y , 40 os ó b ,

Mi e j s c e - pa r k i n g asf a l t o w y , lato, cie p o,

C z a s tr w a n i a - 20 mi n u t
U bi ó r - str oj e cy w i l n e
Pr o w a d z c y - 2 os o b y

Pr z y b o r y - be z prz y b o r ó w
N a g r o d y – s o d y c z e

4.3. Imprezy rekreacyjno-sportowe w czasie wypoczynku zimowego

W y p o c z y n e k zi m o w y ni e m a jes z c z e do s t a t e c z n e j ra n g i w na s z y m kr aj u, bo w i e m
zi m a nie jest ul u b i o n po r rok u prz e c i t n e g o P ol a k a . Je s t to okr e s , w któ r y m w a r u n k i

po g o d o w e i kli m a t y c z n e nie st w a r z a j ko r z y s t n y c h w a r u n k ó w dla do b r e g o sa m o p o c z u c i a .

Kr ó t k i dzi e , m n i e j s z a licz b a dni ze s o c e m , m n i e j s z a inte n s y w n o

jeg o pr o m i e n i o w a n i a ,

ł ń

ś ć

w s z y s t k o to w p y w a nie k o r z y s t n i e na zd r o w i e cz o w i e k a .

Zi m o w e og r a n i c z e n i e akt y w n o c i fiz y c z n e j pr o w a d z i do ob n i e n i a spr a w n o c i i w y d o l n o c i

fizy c z n e j or g a n i z m u . A b y za p o b i e c pr z e j c i u ze sta n u na w a r s t w i a j c e g o si

z m c z e n i a w sta n pr z e m c z e n i a , nal e y w sp o s ó b zd e c y d o w a n y zaj

si od n o w

ąć ę

biol o g i c z n y c h or g a n i z m u . R o l ta k sp e ni a j zi m w c z a s y dor o s y c h i zi m o w i s k a or g a n i z o w a n e

po d c z a s ferii dla dzi e c i i m o d z i e y sz k o l n e j . Wi k s z o

mi e s z k a c ó w na s z e g o kr aj u nie m o e so b i e

ść

po z w o l i na to, by w ok r e s i e

zi m y w yj e c h a na w c z a s y lu b w y s a dzi e c i na zi m o w i s k a . W s z y s c y m o g na t o m i a s t

ł ć

mi m o mr o z u lu b plu c h y up r a w i a sp o r t y re k r e a c y j n e . W s z e l k i e for m y ru c h u pr o w a d z o n e

w ple n e r z e , w y w i e r a j ba r d z o ko r z y s t n y w p y w na zd r o w i e cz o w i e k a , a up r a w i a n i e

ruc h u zi m w p y w te n u w i e l o k r o t n i a . R u c h na wi e y m po w i e t r z u z wi k s z a i po g

bi a

łę

w e n t y l a c j p u c, akt y w i z u j c ty m sa m y m pr o c e s y prz e m i a n y m a t e r i i. W z r a s t a ap e t y t

ę ł

i po g

bi a si se n.

łę

Ni e nal e y dzi e c i o m , a ty m ba r d z i e j m o d z i e y , mi m o cz a s a m i „z ej po g o d y ",

zabraniać

prz e b y w a n i a zi m n a po w i e t r z u . Isto t n e jest je d y n i e , ab y by w ci g y m ruc h u , ilo

ą ł

ść

cie p a w y t w a r z a n e g o prz e z ustr ó j jest bo w i e m ba r d z o du a. W y s i e k fizy c z n y w cz a s i e

sp a c e r ó w , sp o r t ó w u w i e l o k r o t n i a jes z c z e do d a t k o w o pr o d u k c j cie p a w or g a n i z m i e .

Mi m o do

pe s y m i s t y c z n y c h st w i e r d z e

dot y c z c y c h w y p o c z y n k u zi m o w e g o dzi e c i,

ść

m o d z i e y i dor o s y c h , ob s e r w u j e si w cz a s i e ferii zi m o w y c h „naj a z d " tur y s t ó w do w s z e l k i c h

mi e j s c w y p o c z y n k o w y c h z wi z a n y c h z gór a m i , gd y ta m jest naj p e w n i e j s z a sz a n s a

na nie g i na w a r u n k i do up r a w i a n i a sp o r t ó w zi m o w y c h . W y p o c z y n e k zi m o w y po c z o n y

łą

z na r c i a r s t w e m jest naj d r o s z for m sp d z a n i a w o l n e g o cz a s u , gd y ko s z t y

ż ą

zawyża

za k u p sp e c j a l i s t y c z n e g o spr z t u nar c i a r s k i e g o i op at a w y c i g ó w na r c i a r s k i c h . Je d n a k

os o b y , któ r e zn a j d si w kr g u na r c i a r s k i m sp d z zdr o w e , prz y j e m n e i na pe w n o

ą ę

ę ą

nie z a p o m n i a n e ch w i l e .

Z d e c y d o w a n i e wi k s z a jed n a k gru p a dzi e c i i m o d z i e y w yj e d a na typ o w e zi m o w i s k a ,

ż ż

pol e g a j c e na po b y c i e w sto s u n k o w o atr a k c y j n e j zi m o w e j mi e j s c o w o c i z atr a k c j a m i

typ u nie g, sp a c e r y , w y c i e c z k i , za b a w y na nie g u na sa n k a c h i be z sa n e k , cz a s a m i

kuli g i, cz

ci e j jest to prz e b y w a n i e w po k o j a c h bo na ze w n t r z jest zi m n o . W a n i e dla

ęś

ł ś

taki c h gru p nal e y st w o r z y opt y m a l n e w a r u n k i do akt y w n e g o sp d z e n i a tyc h kilk u n a s t u

dni sz k o l n e j pr z e r w y .
l tu naj w i k s z e w a l o r y po s i a d a j w a ni e za b a w y i gry ru c h o w e , któ r e m o n a pr o w a d z i

ą ł ś

dla dzi e c i i m o d z i e y ale tak e dor o s y c h w ka d y m wi e k u i co naj w a n i e j s z e

w ka d y c h pr a w i e w a r u n k a c h i co nie jest be z zn a c z e n i a - z mi n i m a l n y m na k a d e m

ko s z t ó w .
N a w s z e l k i e g o ro d z a j u zi m o w i s k a c h , w pr o g r a m a c h po w i n n y zn a l e

si re kr e a c y j n e

źć ę

- sp o r t o w e im p r e z y op a r t e o za b a w y i gr y ruc h o w e . Ta k im p r e z m o n a zor g a n i z o w a

w ka d y m oto c z e n i u , je eli jest w po b l i u gór k a , w y k o r z y s t u j e m y jej sto k i, je eli

m a m y m o li w o

sk o r z y s t a n i a z tafli lod o w e j , m o n a zor g a n i z o w a

im p r e z na lod z i e.

ść

M a m y do dy s p o z y c j i o ni e o n e p as k i e boi s k o - ró w n i e m o n a pr z e p r o w a d z i pi k n

ę ą

im p r e z na nie g u .

C z s t o jed n a k bra k jest na w e t tej naj w i k s z e j atr a k c j i zi m o w e j -w a ni e nie g u , ty m

ł ś

wi k s z a rola i od p o w i e d z i a l n o

or g a n i z a t o r ó w zi m o w e g o w y p o c z y n k u , zor g a n i z o w a n i e

ść

atr a k c y j n e j im p r e z y be z nie g u . O ile to m o li w e , po w i n n a si on a jed n a k od b y na

po w i e t r z u . W skr a j n y c h pr z y p a d k a c h ter e n o w y c h i po g o d o w y c h , do b r y org a n i z a t o r jest
w sta n i e zor g a n i z o w a

im p r e z rek r e a c y j n e - sp o r t o w

na w e t w wi e tli c y cz y sto ó w c e .

W taki c h niet y p o w y c h w a r u n k a c h m o n a dzi e c i o m za p r o p o n o w a

wi el e for m ru c h o w y c h ,

m u s z on e jed n a k by do s t o s o w a n e do w a r u n k ó w , a wi c prz e d e w s z y s t k i m

be z p i e c z n e dla dzi e c i i nie g r o n e dla oto c z e n i a .

Ja k prz y w s z y s t k i c h im p r e z a c h re kr e a c y j n e - sp o r t o w y c h i te zi m o w e m u s z by

do s k o n a l e prz y g o t o w a n e ora z zn a k o m i c i e prz e p r o w a d z o n e .
P o n i e j pr z e d s t a w i o n o pr z y k a d o w , 1,5 go d z i n n

im p r e z rek r e a c y j n e - sp o r t o w

na nie g u .

IMPREZA REKREACYJNO-SPORTOWA NA ŚNIEGU
Założenia:

Czas trwan i a - 1,5 godzi n y

U c z e s t n i c y - 40 os ó b , dzi e w c z y n k i i ch o p c y w wi e k u 8 -1 2 lat

W a r u n k i - o ni e o n e boi s k o sz k o l n e

Pr o w a d z c y - 4 dor o s e os o b y

N a g r o d y - up o m i n k i , ksi

ki, s od y c z e ,

ąż

R y w a l i z a c j a - dzi e c i po d z i e l o n e na 4 dru y n y , w ka d e j tak a sa m a licz b a ch o p c ó w

i dzi e w c z t, a tak e m n i e j wi c e j ró w n a licz b a uc z e s t n i k ó w w ty m sa m y m

wi e k u .

PYTANIA KONTROLNE
1. C o ro z u m i e s z prz e z m a s o w

im p r e z rek r e a c y j n e - sp o r t o w , po d a j prz y k a d y ta ki c h

im p r e z ?
2. O m ó w pr z y g o t o w a n i e im p r e z y rek r e a c y j n e - sp o r t o w e j .
3. O m ó w pr z e p r o w a d z e n i e im p r e z y re k r e a c y j n e - sp o r t o w e j .
4. O m ó w za k o c z e n i e im p r e z y rek r e a c y j n e - sp o r t o w e j .

5. S c h a r a k t e r y z u j w a k a c y j n e im p r e z y re k r e a c y j n e - sp o r t o w e .
6. S c h a r a k t e r y z u j zi m o w e im p r e z y re k r e a c y j n e - sp o r t o w e .

5. ORGANIZACJA TURNIEJÓW SPORTOWYCH

W mi a r na b y w a n i a prz e z dzi e c i i m o d z i e u m i e j t n o c i tec h n i c z n y c h i takt y c z n y c h

w ró n y c h gr a c h dr u y n o w y c h , w r ó d uc z n i ó w , a tak e na u c z y c i e l i ro d z i si ch

zor g a n i z o w a n i a

ęć

tur ni e j u sp o r t o w e g o . T ur n i e j e m o n a ro z g r y w a

na ka d y m po z i o m i e kla s,

m o n a roz g r y w a

mi s t r z o s t w a sz k o y or a z org a n i z o w a

ro z g r y w k i mi d z y sz k o a m i .

P o n i s z e opr a c o w a n i e m a po m ó c w spr a w n y m zor g a n i z o w a n i u taki e g o tur n i e j u .

T ur n i e j i za w o d y w gr a c h dr u y n o w y c h m o g zn a c z n i e ró ni si od pr z e p i s ó w i w a r u n k ó w

ż ć ę

jaki e w y m a g a n e s w sp o r c i e w y c z y n o w y m . Pr z e d e w s z y s t k i m m o n a prz e p i s y

gie r do s t o s o w y w a

do uc z e s t n i k ó w i w a r u n k ó w roz g r y w a n i a sp o t k a . O ile m o n a jed n a k

z m i e n i a

ć przepisy natury ogóln ej, to w adny m przy p a d k u nie woln o zmie ni a

ć zasad gier.

5.1. Zasady organizacji

Pr z y org a n i z o w a n i u ka d e g o tur ni e j u , cz y roz g r y w e k , ko n i e c z n e jest op r a c o w a n i e reg u l a m i n u ,

pr z y g o t o w a n i e za w o d ó w ora z w y b r a n i e sy s t e m u roz g r y w e k .

Regulamin rozgrywek
K a d e sp o t k a n i e sp o r t o w e , ka d y or g a n i z o w a n y tur ni e j w gra c h dru y n o w y c h , po w i n i e n

od b y si zg o d n i e z ist ni e j c y m lub sp e c j a l n i e w ty m cel u opr a c o w a n y m re g u l a m i n e m ,

ć ę

w op a r c i u o ob o w i z u j c e prz e p i s y gry. R e g u l a m i n m u s i by ud o s t p n i o n y

uc z e s t n i k o m na tyle w c z e n i e j, by m o g l i si do nie g o do s t o s o w a .

W a c i w i e opr a c o w a n y reg u l a m i n po w i n i e n ob e j m o w a

na s t p u j c e og ó l n e i tec h n i c z n e

ł ś

po s t a n o w i e n i a :
l. P o s t a n o w i e n i a og ó l n e
- na z w a tur ni e j u , za w o d ó w ;
- or g a n i z a t o r tur n i e j u , za w o d ó w ;
- ter m i n y sp o t k a ;

- mi e j s c e roz g r y w a n i a sp o t k a ;

- uc z e s t n i c t w o w tur ni e j u /naz w y dru y n , ad r e s y itp./;

- za s a d y fin a n s o w a n i a .
II. Po s t a n o w i e n i a tec h n i c z n e
- pr z e p i s y gry - z w a s z c z a z m i a n y reg u l a m i n o w e dot y c z c e cz a s u gr y, ilo ci za w o d n i k ó w ,

pu n k t a c j i m e c z ó w itp.;
- kto m o e star t o w a

w za w o d a c h - wi e k, p e , itp.;

ł ć

- w y m a g a n i a w sto s u n k u do za w o d n i k ó w - za w i a d c z e n i a lek a r s k i e , legit y m a c j e , list y

za w o d n i k ó w itp.;
- sy s t e m roz g r y w e k - jak w y o n i o n y z w y c i z c a , los o w a n i e , do g r y w k i itp.;

- do k a d n y ter m i n ro z g r y w e k ;

- po d a n i e w y n i k ó w los o w a n i a ;
- p ro te st y - j ak a f o r m a itp.;
- za k o c z e n i e tur n i e j u - na g r o d y , mi e j s c e , ce r e m o n i a itp.

Przygotowanie zawodów
K a d a im p r e z a sp o r t o w a w y m a g a d w o j a k i e g o ro d z a j u pr z y g o t o w a

- ze str o n y or g a n i z a t o r a

za w o d ó w i ze str o n y eki p sta r t u j c y c h .

D o ob o w i z k ó w or g a n i z a t o r a za w o d ó w nal e y :

- op r a c o w a n i e re g u l a m i n u roz g r y w e k ;
- ko n t r o l a pr z e b i e g u pr z y g o t o w a ;

- sk o m p l e t o w a n i e sk a d u ko m i s j i s d z i o w s k i e j or a z zo r g a n i z o w a n i e pr a c y ko m i s j i;

- prz y g o t o w a n i e i za b e z p i e c z e n i e mi e j s c a za w o d ó w - obi e k t, spr z t itp.;

- op r a c o w a n i e pr o g r a m u za w o d ó w i pr o g r a m u mi n u t o w e g o ;
- za b e z p i e c z e n i e opi e k i lek a r s k i e j ;
- prz e p r o w a d z e n i e od p o w i e d n i e j ak c ji pr o p a g a n d o w e j , re kl a m o w e j za w o d ó w ;
- za b e z p i e c z e n i e od p o w i e d n i e j ilo ci na g r ó d .

E ki p y , dr u y n y sta r t u j c e w za w o d a c h po w i n n y od p o w i e d n i o pr z y g o t o w a

si do

roz g r y w e k , a dot y c z y to w sz c z e g ó l n o c i na s t p u j c y c h ele m e n t ó w :

- do k a d n i e za p o z n a si z re g u l a m i n e m za w o d ó w , tur n i e j u ;

- do s t o s o w a

sz k o l e n i e do w a r u n k ó w re g u l a m i n u ;

- prz e p r o w a d z i sp r a w d z a j c e sp o t k a n i a ko n t r o l n e ;

- prz y g o t o w a

spr z t i os o b i s t e w y p o s a e n i e sta r t u j c y c h .

5.2. Systemy rozgrywek sportowych

W zal e n o c i od lic z b y zg o s z o n y c h dr u y n , cz a s u prz e z n a c z o n e g o na tur n i e j, ch a r a k t e r u

ż ś

za w o d ó w , w a r u n k ó w lok a l o w y c h - or g a n i z a t o r z y m o g za p r o p o n o w a

od p o w i e d n i

sy s t e m ro z g r y w e k .
D o naj c z

c i e j sp o t y k a n y c h sy s t e m ó w roz g r y w e k zali c z a m y :

ęś

- sy s t e m ka d y z ka d y m ;

- sy s t e m pu c h a r o w y ;
- sy s t e m do d w ó c h prz e g r a n y c h ;
- sy s t e m mi e s z a n y .

System każdy z każdym
S y s t e m ka d y z ka d y m pol e g a na ty m, e ka d a dr u y n a sp o t y k a si je d e n lu b d w a

raz y /mec z i rewanż/ z w s z y s t k i m i pr z e c i w n i k a m i . Je s t to naj b a r d z i e j sp r a w i e d l i w y sp o s ó b
ust a l e n i a w y n i k ó w , któ r y ni e tyl k o w y a n i a z w y c i z c , al e po z w a l a ust a l i kol e j n o

ę ę

ść

mi e j s c w s z y s t k i c h sta r t u j c y c h dr u y n na po d s t a w i e ilo ci od n i e s i o n y c h z w y c i s t w . Za

z w y c i s t w o pr z y z n a j e si za z w y c z a j dr u y n i e 2 pu n k t y , za re m i s 1 pu n k t, za pr z e g r a n

O pu n k t ó w . Sy s t e m te n m a tyl k o jed e n m a n k a m e n t , prz y du e j lic z b i e dr u y n ko n i e c z n e

jest ro z e g r a n i e bar d z o du e j lic z b y sp o t k a a wi c tur n i e j tr w a d u g o . Dl a t e g o te cz

ci e j

ęś

sto s u j e si te n sy s t e m w roz g r y w k a c h cy k li c z n y c h jak np. lig a itp.

Ty m sy s t e m e m m o g by ro z g r y w a n e d u g o f a l o w e ro z g r y w k i mi d z y k l a s o w e .

Dl a obli c z e n i a ca k o w i t e j lic z b y sp o t k a sto s u j e si na s t p u j c y w z ó r :

= x

gd z i e :
n - lic z b a dr u y n

x - licz b a sp o t k a ń
np. pr z y 6 dr u y n a c h b d z i e to 1 5 sp o t k a , pr z y 9 ze s p o a c h ju 36 sp o t k a a prz y 1 7

ze s p o a c h w ty m sy s t e m i e m u s i od b y si a 1 3 6 m e c z ó w .

ć ę ż

Ja k wi d a , nal e y g b o k o za s t a n o w i si na d pr z y j c i e m teg o sy s t e m u do ro z g r y w e k

łę

tur n i e j o w y c h . Je e li je d n a k te n sy s t e m zo s t a w y b r a n y , nal e y o ni m wi e d z i e jes z c z e

kilk a rz e c z y .
B e z w z g l d u na lic z b zg o s z o n y c h ze s p o ó w , kol e j n o

ro z g r y w e k ust a l a si od raz u

ść

na w s z y s t k i e sp o t k a n i a w e d u g ta b e l i B e r g e r a , (dok a d n e info r m a c j e na po w y s z y te m a t

m o n a zn a l e

w ksi

c e „Sta r e i no w e gr y dr u y n o w e " [Miel n i c z u k , St a n i s z e w s k i ]).

źć

ąż

System pucharowy - do jed n e j prze g r a n e j
S y s t e m pu c h a r o w y jest sto s o w a n y pr z y du e j licz b i e dr u y n w kr ó t k o tr w a j c y c h

roz g r y w k a c h . P o l e g a na ty m , e z w y c i s k i e ze s p o y po s z c z e g ó l n y c h sp o t k a a w a n s u j

do dal s z y c h ro z g r y w e k , na t o m i a s t dr u y n y prz e g r y w a j c e - od p a d a j . W te n sp o s ó b

licz b a gr a j c y c h ze s p o ó w , a wi c sp o t k a z m n i e j s z a si bar d z o sz y b k o . Je s t to sy s t e m

m a o sp r a w i e d l i w y , bo w i e m z w y c i z c m o e nie o c z e k i w a n i e zo s t a ni e najl e p s z a dr u y n a .

ę ą

C z s t o zd a r z a si , e ju w pie r w s z y m rz u c i e sp o t y k a j si z so b najl e p s z e

ę ż

ą ę

ze s p o y i je d e n z nic h m u s i od p a

z na s t p n e j kol e j k i sp o t k a . Ty m c z a s e m m o e si

ść

ta k e zd a r z y , e sp o t k a j si d w i e s a b e dr u y n y i je d n a z nic h a w a n s u j e w y e j.

ć ż

ą ę

M o n a sto s o w a

w ty m sy s t e m i e ro z s t a w i e n i e naj s il n i e j s z y c h ze s p o ó w w te n sp o s ó b ,

ab y czt e r y naj s il n i e j s z e sp o t k a y si do p i e r o w pó fi n a l e . Sy s t e m te n w y a n i a be z p o r e d n i o

pie r w s z e i dr u g i e mi e j s c e , a o trz e c i e i cz w a r t e pr z e p r o w a d z a si do d a t k o w e

sp o t k a n i e .
W sy s t e m i e pu c h a r o w y m ca k o w i t licz b sp o t k a otr z y m u j e m y po za s t o s o w a n i u w z o r u :

n = n -1
gd z i e : n - licz b a dr u y n

cz y li prz y 20 dr u y n a c h m a m y 1 9 sp o t k a .

K o l e j n o

sp o t k a ust a l a si na s t p u j c o : pr z y ca k o w i t e j lic z b i e sta r t u j c y c h dr u y n ,

ść

sta n o w i c y c h wi e l o k r o t n o

d w ó c h , to zn a c z y dzi e l c y c h si kol e j n o pr z e z 2

ść

z w y n i k i e m ko c o w y m 1 (np. 64, 32, 1 6, 8, 4, 2) sto s u j e m y uk a d:

Dl a prz y k a d u : dla 32 dr u y n m o g by d w i e gr u p y po 1 6 ze s p o ó w , dl a 1 6 -jed n a

gr u p a lu b d w i e po 8 itp.
Je e li lic z b a zg o s z o n y c h dr u y n ni e dzi e li si prz e z d w a do ko c a , sto s u j e si w s t p n

ę ą

ru n d po s u g u j c si w z o r e m :

(n - 2

) 2 = x

gd z i e :
n - lic z b a dr u y n

2"-naj b l i s z a ni s z a cyfr a dzi e l c a si prz e z d w a do ko c a (2, 4, 8, 1 6, 32, 64 itd.)

N p. pr z y 1 1 dr u y n a c h , n = 1 1 , 2

= 8, zat e m b d z i e (11 - 8) 2 = 6, cz yli w cz a s i e

eli m i n a c j i zo s t a n i e roz e g r a n y c h sz e

sp o t k a . N al e y do d a , e ni e gr a j tuta j dr u y n y

ść

ć ż

w y l o s o w a n e w gór z e i dol e ta b e l i.
Pr z y k a d ust a w i e n i a 1 1 dr u y n

O g ó l n i e pr z y j t o, e w s t p n e sp o t k a n i a u m i e s z c z a si w ro d k o w e j cz

ci ta b e l i.

ęś

Z po w y s z e g o w y n i k a , e w eli m i n a c j a c h gr aj dr u y n y od 3 do 8 mi e j s c a , a z w y c i z c

ę ą

zo s t a j e dr u y n a nu m e r 2, na dr u g i m mi e j s c u jest dr u y n a nu m e r 9. Tr z e c i e i cz w a r t e

dzi e l dr u y n a 5 i 1 0. M o n a roz e g r a m e c z o trz e c i e mi e j s c e lub uz n a za trz e c i

dr u y n , któ r a prz e g r a a w pó fi n a a c h ze z w y c i z c tur n i e j u .

ż ę

ę ą

Pr z y ust a l a n i u sy s t e m u ro z g r y w e k ko m i s j a or g a n i z a c y j n a m u s i mi e w s z y s t k i e zg o s z e n i a

do s t a r c z o n e w od p o w i e d n i m ter m i n i e , po n i e w a ta b e l k sp o t k a uk a d a si od p o w i e d n i o

do licz b y zg o s z e .

Uwaga - po opracowaniu tabelki dopisywanie spóźnionych jest niedopuszczalne, gdyż

mogliby wejść do półfinału lub finału bez rozegrania odpowiedniej liczby spotkań.

System pucharowy - do dw ó c h prze g r a n y c h
W za w o d a c h typ u tur n i e j e - to znaczy ro z g r y w a n y c h w kr ó t k i m cz a s i e , sto s u j e się
cz s t o sy s t e m do d w ó c h pr z e g r a n y c h . Sy s t e m te n jest bar d z i e j sp r a w i e d l i w y od pu c h a r o w e g o

- do jed n e j pr z e g r a n e j , po n i e w a dr u y n i e , któ r a prz e g r a a je d n o sp o t k a n i e

prz y s u g u j e pr a w o ro z e g r a n i a jes z c z e jed n e g o m e c z u z in n dr u y n , któ r a po n i o s a

ż ą

po r a k . W sy s t e m i e ty m istni e j e m o li w o

po n o w n e g o sp o t k a n i a w gr u p i e pr z e g r a n y c h ,

ż ę

ść

ze s p o ó w , któ r e ju ze so b gr a y.

Zal e t te g o sy s t e m u jest sto s u n k o w o m a a str a t a cz a s u i ba r d z i e j spr a w i e d l i w e w y o n i e n i e

czt e r e c h pi e r w s z y c h dr u y n . Pr z y wi k s z e j licz b i e ze s p o ó w nie s t e t y ni e z b y t

do k a d n i e okr e l a si ich kol e j n o

ść

C a k o w i t lic z b sp o t k a otr z y m u j e m y sto s u j c w z ó r :

X = 2n- 3

Runda zwycięzców

Runda przegranych

P o d a n y pr z y k a d dl a 8 dr u y n prz e d s t a w i a sp o t k a n i a w gr u p i e z w y c i z c ó w (dru y n a

oz n a c z o n a nu m e r e m 1), i sp o t k a n i a w a l c z c y c h w gr u p i e prz e g r a n y c h . Dr u y n a oz n a c z o n a

nu m e r e m 5 gr a o dr u g i e mi e j s c e ze z w y c i z c gr u p y prz e g r a n y c h , cz yli dr u y n

ę ą

ż ą

nu m e r 2. W w y n i k u roz e g r a n y c h sp o t k a , pie r w s z e mi e j s c e zd o b y w a dr u y n a nr 1, dr u g i e

mi e j s c e - nr 5, trz e c i e mi e j s c e nr 2, cz w a r t e mi e j s c e - nr 3. O pi te i sz ó s t e mi e j s c e

m u s i a b y gr a jes z c z e ze s p ó nr 6 i nr 7.

System mieszany - gru p o w y
S y s t e m mi e s z a n y sta n o w i ko m b i n a c j sy s t e m u ka d y z ka d y m i sy s t e m u pu c h a r o w e g o .

St o s u j e si go w za w o d a c h o kr ó t k i m ter m i n i e ro z g r y w e k , pr z y wi k s z e j licz b i e ze s p o ó w .

Dr u y n y po d z i e l o n e zo s t a j na kilk a gr u p . W gr u p a c h tyc h m o n a gr a sy s t e m e m

ka d y z ka d y m lub pu c h a r o w y m . Z w y c i z c y gr u p lub ok r e l o n a lic z b a ze s p o ó w z ka d e j

gr u p y prz y s t p u j do gr u p y fin a o w e j , gd z i e ró w n i e m o n a gr a ró n y m i sy s t e m a m i .

P o z o s t a e dr u y n y zo s t a j w y e l i m i n o w a n e lub pr o p o n u j e im si ru n d ze s p o ó w

prz e g r a n y c h . Je e li do gr u p y fin a o w e j pr z y s t p u j pi e r w s z e d w a ze s p o y z ka d e j gr u p y ,

nal e y ust a li , cz y w y n i k sp o t k a n i a eli m i n a c y j n e g o tyc h ze s p o ó w b d z i e zali c z a n y

w gr u p i e fin a o w e j , cz y nie.

PYTANIA KONTROLNE
1. C o nal e y do ob o w i z k ó w or g a n i z a t o r a roz g r y w e k sp o r t o w y c h ?

2. C o po w i n i e n za w i e r a re g u l a m i n roz g r y w e k ?

3. Ja k i e zn a s z sy s t e m y ro z g r y w e k - opi s z ich za s t o s o w a n i e ?
4. O p i s z i po d a j za s t o s o w a n i e sy s t e m u roz g r y w e k - „ka d y z ka d y m ".

5. O p i s z i po d a j za s t o s o w a n i e „pu c h a r o w e g o " sy s t e m u roz g r y w e k .
6. O p i s z i po d a j za s t o s o w a n i e sy s t e m u roz g r y w e k - „ka d y z ka d y m do d w ó c h pr z e g r a n y c h ".

7. O p i s z i po d a j za s t o s o w a n i e „mi e s z a n e g o " sy s t e m u roz g r y w e k .

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Gry i zabawy ruchowe do zab emocj
Gry i Zabawy, Zabawy rzutne, poznanie gry Boccia
gry i zabawy
Gry i zabawy w gimnastyce korekcyjnej
Gry i zabawy integracyjne dla dzieci
GRY I ZABAWY DRAMOWE
Gry i Zabawy zbior zabaw
1B, Gry i zabawy integracyjne
Gry i Zabawy, Nauka zabawy Wyścig w podskokach Doskonalenie zabawy Wyścig numerów , KONSPEKT LEKCJI:
5, Gry i zabawy integracyjne
Gry i Zabawy, Doskonalenie techniki i taktyki gry w ringo w grach wieloosobowych, Opracował: Wangryn
Gry i Zabawy, Poznajemy różnego rodzaju gry i zabawy sportowe będące rekreacyjną formą ruchu., Autor
gry i zabawy
Gry i Zabawy, ZABAWY GRUPOWE-obozowe, ZABAWY GRUPOWE
GRY I ZABAWY RUCHOWE OSWAJAJĄCE Z PRZYORAMI
Gry i zabawy 05 2004
GRY I ZABAWY INTERAKCYJNE

więcej podobnych podstron