Krzysztof Niewiadomski
Ireneusz Zawłocki
Międzywydziałowe Studium Kształcenia
i Doskonalenia Nauczycieli
Politechnika Częstochowska
Częstochowa

Wykorzystanie komputera i Internetu przez uczniów

w procesie uczenia się

Komputer w edukacji

Dzisiejsze osiągnięcia technologiczne są prawie tak samo doniosłe, jak wynalezienie

prasy drukarskiej przez Gutenberga. Obecnie jesteśmy u progu prawdziwej rewolucji
w uczeniu się. Dobrze opracowany CD-ROM może przedstawić przedmiot w sposób
barwny, zajmujący i dynamiczny. Co więcej, może przedstawić ten sam temat na wiele
różnych sposobów, dzięki czemu poszczególni uczniowie mogą wybrać metodę
przyswajania informacji, która im odpowiada. Program może operować różnymi środkami
przekazu, jak test, grafika, animacja, obraz trójwymiarowy, rzeczywistość wirtualna, obraz
wideo, dźwięk i muzyka. Przez gry i działania może sprawdzać, w jakim stopniu materiał
został zrozumiany. Może stawiać interesujące zadania i nagradzać punktami. Komputer jest
nieskończenie cierpliwy, pozwala, by każdy uczył się we własnym tempie. Może zapisać
czas pracy i wyniki każdego ucznia. Pozwala użytkownikowi przeżyć wydarzenie
historyczne dzięki rzeczywistości wirtualnej, „odwiedzić” różne miejsca geograficzne, czy
uczestniczyć w sztuce Szekspira. Jest jednak pewien minus – a mianowicie to, że nie
wszystkie istniejące programy na CD–ROM-ach w pełni wykorzystują środki, jakie są do
dyspozycji. Niektóre to po prostu gadające książki z istniejącymi od dawna obrazkami,
ilustracjami i tekstem będącym własnością wydawcy, który dodaje do tego dźwięk i szybko
wypuszcza całość na rynek, póki jest dobra koniunktura [Rose, Nicholl, 1997].

Od czasu, gdy w latach 60. ubiegłego wieku pojawiły się tzw. maszyny uczące,

szkolnictwo w coraz większym stopniu ulega wpływom rewolucji technologicznej. Ostatnio
jest to najlepiej widoczne, jeśli chodzi o wykorzystanie komputerów szkołach. Uczenie się
za pomocą komputera jest korzystne w kilku bardzo istotnych punktach.

•

Pozwala uczniowi na samodzielną pracę.

•

Może zidentyfikować błędy, gdy tylko się pojawią.

•

Może uzyskać i podtrzymać uwagę.

•

Może funkcjonować zgodnie z założeniami uczenia się, takimi jak w taksonomii Blooma
czy Krathwohla i testować realizację tych założeń.

•

Może łączyć doświadczenie wzrokowe z pisemnym i słuchowym.

•

Może znacznie zwiększyć zaufanie uczącego się przez zapewnienie sukcesu.

•

Pozwala uczniowi na popełnianie i poprawianie błędów raczej prywatnie niż publicznie.

•

Może szybko i właściwie pozwolić uczniowi na uzyskanie odpowiednich informacji,
dostarcza olbrzymią bazę danych.

•

Może działać interaktywnie, pozwalając uczniowi i komputerowi na partnerstwo
w akcie uczenia się [Fontana, 1995].

Taylor [1980] sugerował, że komputer odgrywa potrójną rolę w szkolnictwie. Po

pierwsze, może działać jako wychowawca, dostarczając informacji, zadań do uczenia się,
sprzężenia zwrotnego i wsparcia. Posłużenie się sztuczną inteligencją pozwala na
modelowanie ludzkich procesów poznawczych, zbieranie informacji na temat działań
ucznia, identyfikowanie hipotez wykorzystywanych przy rozwiązywaniu problemów, także na
determinowanie wspomagających strategii – na podstawie uczniowskiego poziomu
myślenia. Po drugie, może działać jako narzędzie, wzmacniając, rozszerzając
i wzbogacając własne możliwości ucznia. I po trzecie, może funkcjonować jako obiekt
uczący się, reagując na próby ucznia zaprogramowania go w celu rozwiązania jakiegoś
problemu, a więc pomagając uczniowi rozwinąć ważne narzędzia analityczne i umiejętności
związane z zadaniem.

Istotnym elementem wprowadzenia komputera do procesu dydaktycznego jest

nastawienie emocjonalne nauczycieli i uczniów do tego problemu. Większość nauczycieli
ma bardzo pozytywny stosunek do komputeryzacji kształcenia. Również większość spośród
badanych uczniów ma pozytywny stosunek do zajęć, na których wykorzystuje się
komputery. Powstaje jednak problem. To, że uczniowie i nauczyciele robią coś chętnie,
a nawet z entuzjazmem, nie znaczy, że angażują się w to umysłowo. W przeszłości szkoły
próbowały wykorzystywać jako pomoce naukowe przezrocza, filmy i telewizję. Niektóre
z tych środków nadal są używane. Zawsze kiedy na lekcjach wyświetlano film, wszyscy byli
z tego zadowoleni. Nauczyciel bo miał lekcję z głowy, uczniowie bo mieli rozrywkę. Nikt
jednak tym sposobem niczego się nie nauczył. Z komputerem i Internetem jest tak samo
– wszystkim ułatwiają życie, lecz cholernie mało uczą [Stoll, 2000].

Co by jednak złego nie mówić o komputeryzacji edukacji, jest ona rzeczywistością.

Problem polega na tym, aby dobrze przygotować nauczycieli do właściwego wykorzystania
komputera jako czynnika wspomagającego proces dydaktyczny i wychowawczy, a nie
gloryfikować go samego jako panaceum na wszystkie problemy szkolne.

Internet

Internet jest rozległą, a zarazem rozproszoną siecią komputerową. Rozległą, gdyż

łączy ze sobą wiele odległych systemów komputerowych, a rozproszoną z tego względu, że
nie można w całej skali wyróżnić punktu centralnego, w jakikolwiek sposób nadzorującego
jej pracę.

Można powiedzieć, iż Internet trafił pod strzechy, do blokowisk i rezydencji. Staje się

powoli dobrem powszechnym. Uważany do niedawna za coś tajemniczego, niepostrzeżenie
wkroczył do naszego życia. Niegdyś środek komunikacji dla wtajemniczonych, z którego
korzystali tylko naukowcy, dziś jest obecny w niemal wszystkich dziedzinach ludzkiej
aktywności: od robienia zakupów po seks i gromadzenie informacji spiskowych. Coraz
częściej jest wykorzystywany w edukacji. Zastosowanie w nauczaniu komputerów
połączonych w sieć daje ogromne możliwości w zakresie gromadzenia, przetwarzania

i prezentacji informacji oraz symulacji wielu zjawisk z wykorzystaniem interakcji, grafiki
i animacji komputerowej, a także dźwięku. Za pośrednictwem Internetu zarówno nauczyciel,
jak i uczeń, mają dostęp do dowolnych zasobów informacyjnych, znajdujących się
w dowolnym miejscu globu ziemskiego.

Internetowa eksplozja była tak nagła, że nie zdążyliśmy się przyjrzeć temu nowemu

środkowi komunikacji dokładnie i z dystansu i spojrzeć na nie, jak na nowy rodzaj
środowiska, które może wywrzeć potężny wpływ na nasze zachowanie [Wallace, 2001].

Próba badawcza

Problem: młodzież coraz częściej wykorzystuje Internet do celów edukacyjnych.
Cel badania: W jaki sposób uczniowie wykorzystują Internet do nauki szkolnej?
Metoda: Ankieta
Aby przekonać się, w jaki sposób uczniowie wykorzystują Internet w uczeniu się

przeprowadzono ankietę, która zawierała 14 zamkniętych pytań. Badaniem objęto 350
uczniów szkół ponadgimnazjalnych miasta Częstochowy.
Na postawione pytania uczniowie odpowiadali w następujący sposób:

1. Czy przygotowując się do lekcji korzystasz z Internetu?
249 osób odpowiedziało, że korzysta natomiast 101, że nie.
2. Jeżeli tak, czy Internet jest jedynym źródłem informacji?
Dla 45 osób jest to jedyne źródło pozyskiwania informacji.
3. Czy sprawdzasz znalezione informacje?
Połowa badanych w ogóle nie sprawdza wyszukanych informacji.
4. Czy zdarza Ci przepisywać informacje w całości („na żywca”)?
216 uczniów przepisuje treści w całości, nie dokonując żadnego wyboru.
5. Czy podając pozycje w bibliografii uwzględniasz wykorzystanie WWW?
192 uczniów odpowiada, iż w bibliografii podaje wykorzystywane strony WWW.
6. Czy odniosłeś kiedyś porażkę na lekcji prezentując materiały WWW?
79 uczniów przyznaje, że poniosła porażkę na lekcji przytaczając informacje z WWW.
7. Duża część informacji w Internecie to śmieci. Czy zgadzasz się z tym

stwierdzeniem?

Aż 219 uczniów stwierdza, że znaczna część informacji internetowych to „śmieci”.
8. Czy nauczyciele pozwalają na korzystanie z Internetu w celu przygotowania się

do lekcji?

Prawie połowa badanych twierdzi, że ma przyzwolenie swoich nauczycieli na korzystanie
z Internetu do odrabiania lekcji.
9. Czy uważasz, że ta forma pozyskiwania informacji jest lepsza od tradycyjnej

(książkowej)?

199 uczniów uważa, iż Internet jest lepszą formą pozyskiwania informacji niż tradycyjna
książkowa.
10. Czy Internet przyczynia się do tego, że czytasz mniej książek?
232 uczniów uważa, że przez fakt istnienia Internetu czyta mniej książek.

11. Czy przygotowując się do zajęć korzystasz najczęściej ze strony www.sciaga.pl

lub podobnych?

139 uczniów przygotowując się do lekcji korzysta ze stron typu „ściąga”i tym podobnych.
12. Czy każdy wolny czas spędzasz z komputerem?
103 badanych każdy wolny czas spędza z komputerem.
13. Czy zdarza Ci się kopiować informacje nie czytając ich uprzednio?
130 uczniów kopiuje informacje w ogóle ich nie czytając.
14. Czy zamieszczasz własne opracowania w Internecie?
52 uczniów próbuje zamieszczać własne opracowania w Internecie.

Ogółem w ankiecie uczestniczyło

350 osób

PYTANIE

TAK

NIE

1

249

101

2

45

305

3

175

175

4

216

134

5

192

158

6

79

271

7

219

131

8

174

176

9

199

151

10

232

118

11

139

201

12

103

247

13

130

220

14

52

298

Wnioski

Internet staje się coraz powszechniej wykorzystywanym przez uczniów narzędziem

wyszukiwania informacji, co za tym idzie przygotowania się do lekcji, odrabiania pracy
domowej. Coraz więcej uczniów posiada dostęp do komputera i Internetu. Nauczyciele
w większości zezwalają, czy też proponują wykorzystanie Internetu do uczenia się. Prawie
30% badanych każdy wolny czas spędza z komputerem. 219 uczniów zgadza się
z twierdzeniem, iż znaczna część informacji internetowych to śmieci. Może budzić refleksję
fakt, że 139 uczniów najczęściej korzysta ze ściąg internetowych. Wymagania nauczycieli
sprowadzają się często do spraw formalnych, suchych treści.103 uczniów każdy wolny czas
spędza z komputerem. Nadmierne przesiadywanie przed komputerem może mieć złe
strony. Wielu uczniów traci poczucie czasu obcując z komputerem, zaniedbując wiele spraw
związanych z ich prawidłowym rozwojem. 130 uczniów kopiuje informacje nie czytając ich
w ogóle. Można powiedzieć, że część materiałów internetowych jest przyjmowana przez
nauczycieli bezkrytycznie. Nie jest to tylko zarzut, ale pytanie, jak nauczyciel ma radzić
sobie z tym problemem.

Literatura

Fontana D.: Psychologia dla nauczycieli. Zysk S-ka Wydawnictwo, Poznań 1988

Rose C.: Ucz się szybciej, na miarę XXI wieku. Malcom J. Nicholl. Logos, Warszawa 2003

Stoll C.: Krzemowe remedium. Wydaw. Rebis, Poznań 2000

The Computer in the School: Tutor, Tool, Tutee. Red. R. P. Taylor. Teachers College Press,
New York 1980

Wallace P.: Psychologia Internetu. Wydaw. Rebis, Poznań 2001