bliżej przedszkola  3.114 marzec

16

O przygotowaniach szkół

na przyjęcie sześciolatków

W roku szkolnym 2012/2013
wszystkie dzieci sześcioletnie
w naszym kraju podejmą naukę
w klasie pierwszej szkoły podstawowej.
Zgodnie z rozporządzeniem
ministerialnym nastąpi
obniżenie obowiązku szkolnego.
Władze samorządowa i oświatowa
od dwóch lat przygotowują się
na przyjęcie starszych
przedszkolaków w mury szkoły.

D

yrektorzy szkół piszą projekty,

których celem jest pozyskanie

środków na modernizację szkół,

wyposażenie klas lekcyjnych, tak aby

nie odbiegały wyglądem od przedszkol-

nych sal zabaw. Odwiedzając miasta

i miasteczka, większe i mniejsze gminy,

spotykam się z władzami samorządo-

wymi i oświatowymi, doradcami me-

todycznymi przedszkoli i szkół, aby

zorientować się, z jakimi problemami na

co dzień się borykają i jak sobie radzą.

Jest to też okazja do wymiany poglądów

na temat zapewnienia małym dzieciom

lepszych warunków do nauki w szkole.

Odwiedzam szkoły o różnym stopniu

organizacji w rozmaitych stronach Pol-

ski, obserwuję zachodzące zmiany i oba-

wiam się, że nie wszystkie dzieci będą

miały właściwe warunki do realizacji

obowiązku szkolnego w roku 2012. Już

dzisiaj spotykam w klasach pierwszych

dzieci sześcioletnie, które siedzą w ław-

kach przed tablicą i uczą się na sposób

Ewa Zielińska

Bliżej przedszkola

bliżej przedszkola  3.114 marzec 011

16

bliżej przedszkola  3.114 marzec

17

blizejprzedszkola.pl

szkolny. Co będzie, gdy wszystkie sześ-

ciolatki trafią do szkół?

Dzieci, które rozpoczną naukę w kla-

sie pierwszej, będą miały 7 lat i 9 mie-

sięcy, jeżeli urodziły się w styczniu,

oraz 6 lat i 9 miesięcy, jeżeli urodziły

się w grudniu.

nabywały wiadomości i umiejętności

w funkcjonalnie urządzonych salach,

z zabawkami na półkach, pomocami

dydaktycznymi, stolikami i krzesełka-

mi dostosowanymi do wzrostu dzieci

i wykładzinami wyznaczającymi miej-

sce do zabawy (odwiedzając oddziały

w stanie skupić uwagi przez dłuższy

czas, pochylając się nad podręcznikiem

lub zeszytem ćwiczeń. Nie potrafią też

skoncentrować się na dwóch rzeczach,

równocześnie słuchać i patrzeć, co pa-

ni robi, i dlatego szybciej się męczą,

a potrzeba ruchu sprawia, że się kręcą,

rozmawiają z kolegami, przeszkadzają

nauczycielce i sobie nawzajem.
Jeżeli nauczyciele w szkole zastosują

w pracy z sześciolatkami przedszkol-

ne metody prowadzenia zajęć, nauka

stanie się dla dzieci przyjemnością

i zaczną odnosić sukcesy. Obawiam się

najgorszego, a więc przemianowania

oddziałów przedszkolnych przy szko-

łach (klasy zerowe) na klasy pierwsze.

Kształcenie sześciolatków musi być re-

alizowane według zasad wychowania

przedszkolnego, gdzie jednym z głów-

nych celów jest wspomaganie rozwoju

psychoruchowego dzieci i wyrówny-

wanie szans edukacyjnych. Zakładam,

że wszystkim nam leży na sercu dobro

dzieci i władze dołożą wszelkich starań,

aby stworzyć młodszym uczniom jak

najlepsze warunki lokalowe i edukacyj-

ne umożliwiające kształcenie przyjazne

dla każdego dziecka. Decydujące zna-

czenie ma tu przygotowanie nauczy-

cieli do pracy nad skutecznym wspo-

maganiem rozwoju psychoruchowego

każdego dziecka, a więc tego o przy-

spieszonym rozwoju i tego rozwijają-

cego się nieharmonijnie i wolniej.
Obawiam się, że z uwagi na roczny

pobyt w oddziale przedszkolnym przy

szkole (klasa zerowa) i różnice indywi-

dualne do pierwszej klasy trafią dzie-

ci z nieosiągniętą jeszcze dojrzałością

szkolną. Nauka w klasie pierwszej ma

być dopasowana do potrzeb i moż-

liwości dziecka, bo inaczej pierwsze

doświadczenia edukacji szkolnej ob-

rócą się przeciw niemu i obniżą efekty

kształcenia.

Proponowany plan działań
przygotowujących szkoły
na przyjęcie dzieci sześcioletnich
do klas pierwszych

Z opisanymi propozycjami zapoznałam

się podczas zwiedzania klas pierwszych

zorganizowanych dla dzieci sześciolet-

nich w szkołach podstawowych w Po-

licach. Zgodnie z relacją władz samo-

rządowych, oświatowych oraz dorad-

Decyzja o objęciu w roku szkolnym 2011/2012
obowiązkiem wychowania przedszkolnego
dzieci pięcioletnich jest najlepszym sposobem
zapewnienia lepszych szans edukacyjnych.

Rok różnicy to bardzo dużo w rozwoju

dziecka, tym bardziej że na to nakładają

się jeszcze różnice indywidualne, które

występują w każdym zespole rówieśni-

czym. W zakresie rozwoju intelektual-

nego w grupie siedmiolatków różnice

wynoszą aż 4 lata, a więc wśród sied-

miolatków mamy dzieci funkcjonujące

jak pięciolatki i kilkoro dzieci na pozio-

mie dziewięciolatków.
Nauka szkolna od klasy pierwszej or-

ganizowana jest według następujące-

go schematu: wszystkie dzieci muszą

opanować to, co nakazuje program;

wszystkie uczą się w taki sam sposób

i w takim samym tempie (lekcje prowa-

dzi jeden nauczyciel); wszystkie korzy-

stają z tego samego podręcznika i tych

samych zeszytów ćwiczeń, a zatem roz-

wiązują te same zadania. Dzieci młod-

sze, urodzone w ostatnich miesiącach

danego roku, nawet gdy rozwijają się

prawidłowo, mogą napotykać trudno-

ści edukacyjne. Często nie rozumieją

wyjaśnień nauczyciela, gdyż nie my-

ślą jeszcze na poziomie operacji kon-

kretnych (np. na lekcjach matematyki),

z trudem nabywają umiejętności w za-

kresie pisania (gorsza sprawność rąk,

obniżona koordynacja wzrokowo-ru-

chowa). Są kruche emocjonalnie, mniej

dojrzałe społecznie i mają kłopoty ze

skupieniem uwagi przez dłuższy czas

na jednej czynności. Te różnice zwięk-

szają się jeszcze w zależności od stylu

wychowania, a także poziomu mate-

rialnego rodziny.

Decyzja o objęciu w roku szkolnym

2011/2012 obowiązkiem wychowania

przedszkolnego dzieci pięcioletnich

jest najlepszym sposobem zapewnienia

lepszych szans edukacyjnych. Dzieci te

znajdą (w wielu regionach już znalazły)

swoje miejsce w przedszkolach i będą

przedszkolne, tzw. klasy zerowe, przy

szkołach podstawowych, spotykałam

się z taką rzeczywistością szkolną: dzie-

ci sześcioletnie zgromadzone na małej

powierzchni w salach lekcyjnych, gdzie

na półce stało tylko kilka zabawek na

ponad 20 dzieci, wytarta wykładzina na

podłodze, ściany obdrapane, ale poza-

słaniane przez nauczycielki plakatami;

nie ma ogródka, ale jest boisko szkolne,

niestety nie wyposażone w sprzęt spor-

towy i terenowy dla małych dzieci).

O negatywnych skutkach
szkolnego sposobu nauczania
dzieci sześcioletnich
w pierwszej klasie
szkoły podstawowej

Jeżeli kształcenie dzieci sześcioletnich

powierzy się nauczycielom klas począt-

kowych, to można przewidzieć, w jaki

sposób nauka się będzie odbywała.

W wielu szkołach oddziały przedszkol-

ne prowadzą nauczycielki klas początko-

wych, które są przygotowane do szkol-

nego sposobu nauczania dzieci. Sadzają

dzieci przy stolikach lub na wykładzinie

i organizują zajęcia podobne do lekcji

szkolnych. Nauczycielki wyjaśniają,

tłumaczą, pokazują, a dzieci słuchają,

patrzą i niewiele korzystają z przekazu

słownego. Brak działania lub zbyt mała

aktywność ze strony dzieci prowadzą do

niepowodzeń w uczeniu się. Niestety,

nie dostrzega się różnicy między kształ-

ceniem dzieci przedszkolnych a naucza-

niem małych uczniów w szkole. Gdy na

zajęciach z sześciolatkami zastosuje

się szkolne metody nauczania, efek-

ty będą opłakane. Sześciolatki nie są

bliżej przedszkola  3.114 marzec

18

Bliżej przedszkola

cy metodycznego gminy Police prace

rozpoczęły się w czasie, gdy jeszcze nie

wiadomo było, czy projekt zmian usta-

wowych zostanie przyjęty przez Sejm

i Senat.

zajmujących się zabawowymi metoda-

mi uczenia dzieci czytania i matematy-

ki. Metody te z powodzeniem stosowa-

ły nauczycielki przedszkoli, przygoto-

wując dzieci do nauki w szkole.

Ewa Zielińska – wieloletnia nauczycielka wychowania przed-

szkolnego. Współautorka programów edukacyjnych, publikacji

dla nauczycieli, artykułów dla rodziców. Wspólnie z prof. Edytą

Gruszczyk-Kolczyńską prowadzi badania nad metodami lepszej

efektywności procesu wychowania i kształcenia dzieci w wa-

runkach przedszkola. Jej działalność przyczyniła się do zmiany

rzeczywistości przedszkolnej w zakresie wspomagania rozwoju

umysłowego dzieci, zwłaszcza edukacji matematycznej.

czającymi do placówek przez cztery lata.

Dzięki tym hospitacjom nauczyciele

mogli porównać przygotowanie dzieci

do podjęcia obowiązku szkolnego po

jednorocznym przygotowaniu do szko-

ły i po czteroletnim.

Siódma decyzja

wiązała się z opra-

cowaniem przez dyrektorów szkół

własnych harmonogramów działań,

w zakres których wchodziły: spotka-

nia z rodzicami na terenie placówek

przedszkolnych, przesyłanie listów in-

formacyjnych do wszystkich rodziców

z danego rocznika, dni otwarte w szko-

łach, z punktami informacyjnymi, dni

adaptacyjne i udział dzieci w zajęciach

otwartych.

Mam nadzieję, że zaprezentowanie tu-

taj rozwiązania pomogą w przygoto-

waniu szkół na przyjęcie dzieci sześ-

cioletnich, między innymi dzięki stwo-

rzeniu im odpowiednich warunków

do nauki poprzez zabawę, zamiast

wdrażania do nauki na sposób szkol-

ny. Na koniec należy przypomieć, że

władze samorządowe i oświatowe ma-

ją obowiązek wspomagać finansowo

szkoły, aby poradziły sobie zarówno

z organizacją roku szkolnego, jak i wy-

posażeniem sal na potrzeby małych

Kształcenie sześciolatków musi być realizowane wed-
ług zasad wychowania przedszkolnego, gdzie jednym
z głównych celów jest wspomaganie rozwoju psychoru-
chowego dzieci i wyrównywanie szans edukacyjnych.

Czwarta decyzja

dotyczyła zorganizo-

wania dla nauczycieli edukacji wczes-

noszkolnej i przedszkoli seminarium

naukowego, na którym zaprezentowa-

no sylwetki psychologiczno-rozwojowe

dzieci pięcio- i sześcioletnich w zakresie

dojrzałości szkolnej. Poruszono na nim

następujące zagadnienia: wspomaga-

nie dzieci w rozwoju nie tylko umysło-

wym, podstawowe mechanizmy ucze-

nia się, wymagania stawiane dzieciom

przez szkołę, wzmacnianie odporności

emocjonalnej dzieci i ich racjonalne za-

chowanie się w sytuacjach pełnych na-

pięć, a także czynniki motywujące do

nauki szkolnej.

Władze samorządowe i oświatowe mają obowiązek
wspomagać finansowo szkoły, aby poradziły sobie
z zarówno z organizacją roku szkolnego, jak
i wyposażeniem sal na potrzeby małych uczniów.

Pierwszą decyzją,

którą podjęto, było

przeniesienie wszystkich bezpłatnych,

pięciogodzinnych oddziałów zerowych

z przedszkoli do szkół podstawowych,

w celu przyzwyczajenia pracowników

szkół do obecności małych dzieci, a tak-

że podjęcie przez dyrektorów niezbęd-

nych działań związanych z wyposaże-

niem klas w odpowiednie meble, za-

bawki, kąciki zainteresowań i pomoce

dydaktyczne. Klasy w szkołach, w któ-

rych przebywały dzieci sześcioletnie,

niewiele różniły się od sal przedszkol-

nych. Dodatkowym wyposażeniem

była wisząca na ścianie tablica.

Druga decyzja

to opracowanie przez

doradców metodycznych (wychowania

przedszkolnego i nauczania wczesno-

szkolnego) cyklu spotkań dla nauczy-

cieli klas I – III. W zakres tych spotkań

wchodziło obserwowanie zajęć otwar-

tych z różnych obszarów edukacji, pro-

wadzonych przez nauczycielki przed-

szkoli pracujące z dziećmi sześcioletni-

mi. Wszystkie zajęcia prowadzone były

w formie zabawowej, a każde spotkanie

kończyło się rozmową podsumowują-

cą, podczas której nauczyciele wymie-

niali się swoimi spostrzeżeniami i do-

świadczeniami. Niektóre zajęcia były

tak skonstruowane, by nauczyciele pra-

cujący w szkołach brali w nich aktyw-

ny udział. Pozwoliło to na dostrzeżenie

różnic rozwojowych między dziećmi

sześcio- i siedmioletnimi.

Trzecią decyzją

było zorganizowanie

szkoleń wraz z obserwowaniem prowa-

dzonych zajęć z udziałem specjalistów

Piątą decyzją

była organizacja war-

sztatów metodycznych, których ce-

lem było przybliżenie nauczycielom

zabawowych metod pracy z dziećmi

podczas zajęć i różnorodnych sytuacji

edukacyjnych. Spotkania zawsze koń-

czyły się wymianą uwag, spostrzeżeń i

doświadczeń.

Szósta decyzja

związana była z ob-

serwowaniem zajęć prowadzonych na

terenie przedszkoli przez nauczycielki

pracujące z dziećmi

sześcioletnimi uczęsz-

uczniów. Niestety, czasu jest coraz

mniej, a rok 2012 zbliża się wielkimi

krokami.
Artykuł jest wynikiem zapoznania się z pla-

nem władz samorządowych i oświatowych

na przyjęcie sześciolatków, zwiedzenia już

zorganizowanych klas pierwszych dla ma-

łych uczniów oraz wielogodzinnych rozmów

z władzą oświatową, doradcami metodycz-

nym, dyrektorami przedszkoli i nauczycie-

lami klas pierwszych.



Fakty i mity

o sześciolatku w szkole

...czytaj na stronie 22