JAK ZOSTAĆ POLICJANTEM?

KAZUS

Obywatel Francji, Pierre Dupont, zwabiony opowieściami o
pięknych Polkach przybywa do kraju nad Wisłą. Oglądając
pewnego dnia śniadaniową telewizję, słyszy o kolejkach
ustawiających się przed komendami Policji. Od współlokatora
dowiaduje się, że obecnie polski policjant ma prawo przejść na
emeryturę po 15 latach służby. Uznając taką możliwość za bardzo
atrakcyjną, decyduje się złożyć aplikację do zawodu - jest bowiem
świadomym obywatelem Unii Europejskiej i dobrze wie o
obowiązującej zasadzie swobody przepływu pracowników. Jakie jest
jednak jego zdziwienie, gdy po 2 tygodniach otrzymuje informację z
Policji, iż jego aplikacja została odrzucona z uwagi na brak
obywatelstwa polskiego. Czy organy Policji postąpiły zgodnie z
prawem, odrzucając aplikację Pana Dupont?

USTAWA O POLICJI

art. 25. 1. Służbę w Policji może pełnić obywatel polski o
nieposzlakowanej opinii, który nie był skazany
prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub
przestępstwo skarbowe, korzystający z pełni praw
publicznych,

posiadający

co

najmniej

średnie

wykształcenie oraz zdolność fizyczną i psychiczną do
służby w formacjach uzbrojonych, podległych szczególnej
dyscyplinie

służbowej,

której

gotów

jest

się

podporządkować, a także dający rękojmię zachowania
tajemnicy stosownie do wymogów określonych w
przepisach o ochronie informacji niejawnych.

ART. 45. TRAKTATU O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ

1. Zapewnia się swobodę przepływu pracowników wewnątrz Unii.
2. Swoboda ta obejmuje zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na
przynależność państwową między pracownikami Państw Członkowskich w
zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy.
3. Z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku
publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego, swoboda ta
obejmuje prawo:
a) ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy,
b) swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium Państw
Członkowskich,
c) przebywania w jednym z Państw Członkowskich w celu podjęcia tam
pracy,

zgodnie

z

przepisami

ustawowymi,

wykonawczymi

i

administracyjnymi dotyczącymi zatrudniania pracowników tego Państwa,
d) pozostawania na terytorium Państwa Członkowskiego po ustaniu
zatrudnienia, na warunkach ustalonych przez Komisję w rozporządzeniach.
4. Postanowienia niniejszego artykułu nie mają zastosowania do zatrudnienia
w administracji publicznej.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 27 listopada 1991 r., C-4/91

Zatrudnienie w administracji publicznej w rozumieniu art. 48 ust. 4
Traktatu, które jest wyłączone z zakresu stosowania art. 48 ust. 1
Traktatu, musi być rozumiane w sposób oznaczający szereg stanowisk,
które są związane z bezpośrednim lub pośrednim uczestniczeniem w
wykonywaniu uprawnień nadanych przez prawo publiczne oraz
obowiązków zmierzających do ochrony ogólnych interesów Państwa lub
innych władz publicznych oraz które, z tego powodu, zakładają istnienie
po stronie osób je zajmujących specjalnego stosunku lojalności dla
Państwa oraz wzajemności praw i obowiązków, które tworzą podstawę
więzi narodowościowej. Jedynymi stanowiskami wyłączonymi spod
stosowania tego przepisu są te stanowiska, które, mając na względzie
towarzyszące im zadania i obowiązki, wykazują się cechami
charakterystycznymi dla działań z zakresu administracji publicznej w
sferach określonych powyżej.
Zatrudnienie w charakterze nauczyciela w szkole średniej nie stanowi
zatrudnienia w administracji publicznej w rozumieniu art. 48 ust. 4
Traktatu EWG.

●

ETYKA ZAWODU

POJĘCIE ETYKI ZAWODOWEJ

Z. Ziembiński → doktryna moralna systematyzująca oceny i

normy moralne związane z wykonywaniem określonego

zawodu, względnie formułująca normy moralne postulowane

do przyjęcia przez przedstawicieli danego zawodu

I. Lazari-Pawłowska → spisane normy odpowiadające na

pytanie, jak ze względów moralnych przedstawiciele danego

zawodu powinni, a jak nie powinni postępować

ETYKA ZAWODOWA POLICJANTA

art. 7 ust. 1 pkt 7 [ustawy o Policji]. Komendant Główny Policji
określa zasady etyki zawodowej policjantów, po zasięgnięciu
opinii związku zawodowego policjantów.

→ zarządzenie nr 805 Komendanta Głównego Policji z dnia 31
grudnia 2003 r. w sprawie "Zasad etyki zawodowej policjanta"
→ § 1. Mając na uwadze znaczenie problematyki moralnej w
wykonywaniu zawodu policjanta i jego służebną wobec
społeczeństwa rolę, a także konieczność wzmocnienia oraz
uzupełnienia obowiązków i praw policjanta wynikających z
demokratycznie stanowionego prawa, wprowadza się "Zasady
etyki zawodowej policjanta" stanowiące załącznik do
zarządzenia.

ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ POLICJANTA

§ 1. 1. Zasady etyki zawodowej policjanta wynikają z ogólnych

wartości i norm moralnych uwzględniających specyfikę zawodu

policjanta.

2. Obowiązkiem policjanta jest przestrzeganie zasad etyki zawodowej.

ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ POLICJANTA

§ 2. W sytuacjach nieuregulowanych przepisami prawa lub nieujętych

w niniejszych zasadach etyki zawodowej policjant powinien kierować

się zasadami współżycia społecznego i postępować tak, aby jego

działania mogły być przykładem praworządności i prowadziły do

pogłębiania społecznego zaufania do Policji.

WYROK WSA W WARSZAWIE

z dnia 23 lutego 2011 r., sygn. akt II SA/Wa 1630/10

Podczas zwolnienia lekarskiego policjant zwolniony jest z obowiązku świadczenia służby i wykonywania
innych czynności, mających związek ze służbą. Z tego też względu policjant, w trosce o dobro służby,
winien stosować się do wskazań lekarskich i powstrzymać się od wykonywania czynności, mogących
przedłużyć jego nieobecność w służbie. Jednakże niniejszą sprawę należy rozpatrywać nie tylko w
wymiarze finansowym i szeroko pojętym interesie służby, ale również należy odnieść się do aspektu
stosunków międzyludzkich. Oczywistym jest, że nieobecność policjanta w służbie powoduje utrudnienia w
realizacji ustawowych zadań Policji. Dlatego mając na uwadze konieczność zapewnienia ciągłości służby,
niezbędnym staje się rozłożenie obowiązków służbowych nieobecnego funkcjonariusza na pozostałych
policjantów komórki organizacyjnej, w której pełni on służbę. [Stąd też] G. C., podejmując pracę w trakcie
zwolnienia lekarskiego, przedłożył interes prywatny ponad interes służby. Niepodważalnym jest, że
podejmując dodatkowe zatrudnienie w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim, działał umyślnie i z
pełną świadomością, czego w świetle powyższych okoliczności nie można uznać za działanie etyczne i
uczciwe. (...) istotnie zasady etyki zawodowej są klauzulą bardzo szeroką. Racjonalny ustawodawca,
przewidując, że nie wszystkie czyny i zachowania policjantów można przewidzieć, określić, i spenalizować,
stworzył instrument prawny, który daje podstawy do oceny zachowań policjantów przez aspekt etyki. Nie
ulega żadnej wątpliwości, że zachowanie skarżącego było nieetyczne i nadto niekoleżeńskie. Przedłożył on
bowiem nad interes służby własny interes zarobkowy. Twierdzenie, że organ nie wykazał konieczności
wystawienia przez lekarza drugiego zwolnienia, bo skarżący [...] pracował na podstawie umowy zlecenia,
dodatkowo obrazuje jego stosunek do zaistniałego zdarzenia i dowodzi braku zrozumienia zasad etyki
formacji, powołanej do przestrzegania prawa.

ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ POLICJANTA

§ 3. Policjant powinien wykonywać czynności służbowe według najlepszej woli i wiedzy, z należytą
uczciwością, rzetelnością, wykazując się odpowiedzialnością, odwagą i ofiarnością.

§ 4. Policjant we wszystkich swoich działaniach ma obowiązek poszanowania godności ludzkiej oraz
przestrzegania i ochrony praw człowieka, w szczególności wyrażający się w: 1) respektowaniu prawa
każdego człowieka do życia; 2) zakazie inicjowania, stosowania i tolerowania tortur bądź nieludzkiego
lub poniżającego traktowania albo karania.

§ 5. Policjant, podejmując decyzję o użyciu broni palnej lub zastosowaniu środków przymusu
bezpośredniego, powinien zachować szczególną rozwagę i stale mieć na uwadze charakter tych środków.

§ 6. Postępowanie policjanta w kontaktach z ludźmi powinna cechować życzliwość oraz bezstronność
wykluczająca uprzedzenia rasowe, narodowościowe, wyznaniowe, polityczne, światopoglądowe lub
wynikające z innych przyczyn.

§ 7. Policjant powinien przestrzegać zasad poprawnego zachowania, kultury osobistej i dbać o schludny
wygląd.

§ 8. Wykonując zadania służbowe, policjant powinien dostosowywać swoje zachowanie do sytuacji i
cech osób uczestniczących w zdarzeniu, w szczególności wieku, płci, narodowości i wyznania, a także
uwzględniać uzasadnione potrzeby tych osób.

ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ POLICJANTA

§ 9. W trakcie wykonywania czynności służbowych policjant powinien zachować szczególną wrażliwość
i takt w stosunku do ofiar przestępstwa lub innego zdarzenia, udzielać im możliwie wszechstronnej
pomocy, a także dbać o zachowanie dyskrecji.

§ 10. Zawiadamiając osobę o zamachu na jej dobra lub przekazując najbliższej rodzinie wiadomość
dotyczącą osoby bliskiej, która stała się ofiarą przestępstwa lub innego zdarzenia, policjant powinien
zachować takt.

§ 11. Policjant jako funkcjonariusz publiczny powinien wystrzegać się korupcji w każdej postaci oraz
zwalczać wszelkie jej przejawy.

ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ POLICJANTA

§ 12. Policjant nie może wykorzystywać swojego zawodu do celów

prywatnych, a w szczególności nie może wykorzystywać informacji

uzyskanych w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych ani

uzyskiwać informacji do tych celów przy użyciu służbowych metod.

ORZECZENIE NSA

z dnia 10 lutego 2012 r., sygn. akt I OSK 1056/11

Policjant zobowiązuje się już w ślubowaniu do tego, aby zachować w tajemnicy wszystkie informacje,

które zdobył w związku ze służbą. Tajemnice te, nawet jeśli nie są objęta klauzulami nadanymi na

podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych, ze względu na to, że

dotyczą tak ważnej funkcji Państwa, jak zwalczanie przestępczości oraz dotyczą spraw ze sfery

prywatnej osób nie mających związków z Policją (np. ofiar przestępstw), nie powinny być w żaden

sposób wykorzystywane w celach prywatnych przez funkcjonariuszy. Szczególnie zaś nie powinny być

one upublicznianie poza oficjalnymi kanałami informowania społeczeństwa o pracy Policji. (…) Nie

ma wątpliwości, że charakter stosunku służbowego policjanta, polegający na szczególnym

podporządkowaniu, oznacza, iż przewinienie dyscyplinarne można popełnić także poza godzinami

służby. Funkcjonariusz Policji także poza godzinami służby jest zobowiązany postępować w sposób,

który nie budzi wątpliwości co do jego kwalifikacji etycznych. Dotyczy to szczególnie czynu, który

popełnił skarżący. Jest bowiem oczywiste, że w sytuacji, w której policjant, działając poza godzinami

służby, wykorzystuje w celach prywatnych informacje zdobyte na służbie, narusza zasady etyki

zawodowej, popełniając w ten sposób przewinienie dyscyplinarne.

ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ POLICJANTA

§ 13. Policjant powinien zachować dyskrecję w odniesieniu do informacji

mogących zaszkodzić społecznie pojętemu dobru służby lub dobremu imieniu

osób uczestniczących w czynnościach podejmowanych przez policjanta.

§ 14. Stosunek policjanta do innych policjantów powinien być oparty na

przestrzeganiu zasad poprawnego zachowania, poszanowania godności, a

także tolerancji w zakresie nienaruszającym porządku prawnego.

§ 15. Policjant powinien w miarę możliwości udzielać pomocy innym

policjantom w realizacji zadań służbowych oraz wspierać w rozwiązywaniu

ich problemów osobistych.

ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ POLICJANTA

§ 16. Przełożony powinien dawać podwładnym przykład nienagannego zachowania, w szczególności

nie powinien nadużywać stanowiska, funkcji, stopnia policyjnego w celu poniżenia podległego

policjanta.

§ 17. Przełożony powinien zapewnić podległym policjantom właściwe warunki wykonywania zadań i

rozwoju zawodowego oraz dbać o atmosferę pracy i dobre stosunki międzyludzkie.

§ 18. Kierując działaniami podległych policjantów, przełożony powinien wydawać jasne i zrozumiałe

polecenia oraz inspirować i motywować ich do działania.

§ 19. Przełożony, oceniając podległych policjantów, jest zobowiązany kierować się jasno określonymi i

znanymi im kryteriami oraz sprawiedliwością i obiektywizmem.

§ 20. Przełożony powinien wysłuchać podwładnego w sprawach zawodowych i osobistych oraz

udzielić mu wsparcia bądź pomocy, z zachowaniem dyskrecji.

ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ POLICJANTA

§ 21. Policjant powinien rzetelnie wykonywać polecenia przełożonego oraz odnosić się do

niego z szacunkiem.

§ 22. Policjant powinien stale doskonalić i uzupełniać swoją wiedzę oraz umiejętności

zawodowe, a także dbać o sprawność fizyczną.

§ 23. Policjant powinien dbać o społeczny wizerunek Policji jako formacji, w której służy i

podejmować działania służące budowaniu zaufania do niej.

§ 24. Policjant nie powinien akceptować, tolerować ani lekceważyć zachowań policjantów

naruszających prawo lub zasady etyki zawodowej.

WYROK NSA

z dnia 16 czerwca 2011 r., sygn. akt I OSK 209/11

W sytuacji, gdy funkcjonariusz Policji decyduje się na prowadzenie pojazdu mechanicznego w
stanie po użyciu alkoholu, trudno uznać, by inny środek karny, niż kara wydalenia ze służby, był w
tym przypadku bardziej adekwatny do wagi przewinienia dyscyplinarnego. Kara wydalenia
funkcjonariusza ze służby podejmowana jest wówczas, gdy waga popełnionego przewinienia
dyscyplinarnego nie pozwala na dalsze pełnienie przez niego służby. Tak też jest w rozpoznawanej
sprawie. (…) Skarżący, będąc funkcjonariuszem Policji zajmującym się na co dzień kontrolą
ruchu drogowego, w tym także stanem trzeźwości kierujących pojazdami mechanicznymi (…),
prowadząc pojazd w stanie po użyciu alkoholu, nie tylko nadużył zaufania swych przełożonych, ale
nade wszystko nadużył społecznego zaufania, jakim opinia publiczna darzy osoby pełniące funkcje
służebne wobec społeczeństwa. W takiej sytuacji interes służby winien górować nad
indywidualnym interesem funkcjonariusza, gdyż znaczenie tego przewinienia dyscyplinarnego w
odbiorze społecznym – co do zasady – negatywnym, czyni je ciężkim, a przez to nie pozwala na
dalsze pełnienie służby przez policjanta. Ważenie w takich okolicznościach nawet jego najlepszych
opinii i zasług nie przyda mu utraconego wskutek popełnionego czynu zaufania i nie zmniejszy
ciężaru odpowiedzialności, jaką funkcjonariusz powinien ponieść. (…) Istotny jest (…) stan po
użyciu alkoholu i prowadzenie pojazdu w takim stanie. Zachowanie takie świadczy o wyjątkowej
nieodpowiedzialności osoby, która po użyciu alkoholu decyduje się na prowadzenie pojazdu. Ma
to tym większe znaczenie, że dotyczy funkcjonariusza Policji, a więc osoby, dla której idea służby
dla społeczeństwa winna przyświecać w każdej sytuacji, niezależnie od tego, czy policjant w
danym momencie pełni służbę, czy też pozostaje poza nią.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

Art. 132.

1. Policjant odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego
polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub nieprzestrzeganiu zasad etyki
zawodowej.
2. Naruszenie dyscypliny służbowej stanowi czyn policjanta polegający na zawinionym
przekroczeniu uprawnień lub niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa
lub rozkazów i poleceń wydanych przez przełożonych uprawnionych na podstawie tych
przepisów.
3. Naruszeniem dyscypliny służbowej jest w szczególności:
1)

odmowa wykonania albo niewykonanie rozkazu lub polecenia przełożonego, względnie

organu uprawnionego na podstawie ustawy do wydawania poleceń policjantom, z
wyłączeniem rozkazów i poleceń, o których mowa w art. 58 ust. 2;
(…)
4) wprowadzenie w błąd przełożonego lub innego policjanta, jeżeli spowodowało to lub
mogło spowodować szkodę służbie, policjantowi lub innej osobie;
5) postępowanie przełożonego w sposób przyczyniający się do rozluźnienia dyscypliny
służbowej w podległej jednostce organizacyjnej lub komórce organizacyjnej Policji;
6) stawienie się do służby w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka
oraz spożywanie alkoholu lub podobnie działającego środka w czasie służby albo w obiektach
lub na terenach zajmowanych przez Policję (…).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

Art. 132.

4. Czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne, wypełniający jednocześnie znamiona
przestępstwa lub wykroczenia albo przestępstwa skarbowego lub wykroczenia
skarbowego, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej niezależnie od odpowiedzialności
karnej.

4a. W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne, wypełniającego
jednocześnie znamiona wykroczenia, w przypadku mniejszej wagi lub ukarania
grzywną, przełożony dyscyplinarny może nie wszczynać postępowania dyscyplinarnego,
a wszczęte umorzyć.

4b. W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi
przełożony dyscyplinarny może odstąpić od wszczęcia postępowania i przeprowadzić ze
sprawcą przewinienia dyscyplinarnego udokumentowaną w formie notatki rozmowę
dyscyplinującą.

+ ZASADA WINY (!)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

Art. 134. Karami dyscyplinarnymi są:
1) nagana;
2) zakaz opuszczania wyznaczonego miejsca przebywania;
3) ostrzeżenie o niepełnej przydatności do służby na zajmowanym
stanowisku;
4) wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe;
5) obniżenie stopnia;
6) wydalenie ze służby.

Art. 134g. 
1. Za popełnione przewinienie dyscyplinarne można wymierzyć tylko
jedną karę dyscyplinarną.
2. Za popełnienie kilku przewinień dyscyplinarnych można wymierzyć
jedną karę dyscyplinarną, odpowiednio surowszą.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

1) A ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA
→ POR.: ODPOWIEDZIALNOŚĆ REPRESYJNA

2) STOSOWANIE PRAWA KARNEGO MATERIALNEGO

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

●

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

●

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

art. 135p. ust. 1. W zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie do
postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy
Kodeksu postępowania karnego, dotyczące wezwań, terminów,
doręczeń i świadków, z wyłączeniem możliwości nakładania kar
porządkowych. W postępowaniu dyscyplinarnym do świadków nie
stosuje się również art. 184 Kodeksu postępowania karnego.

=> PROBLEMY!

Por. też: wyrok NSA w Warszawie z dnia 5 grudnia 2006 r., sygn. akt
I OSK 472/06: Sprawa odpowiedzialności dyscyplinarnej nie jest sprawą
indywidualną rozstrzyganą w formie decyzji administracyjnej. Zarówno
zatem z uwagi na przedmiot postępowania dyscyplinarnego, jak i
regulację szczególną w powołanej ustawie o Policji, przepisów Kodeksu
postępowania administracyjnego nie stosuje się do postępowania
dyscyplinarnego policjantów.

BIBLIOGRAFIA

Jóźwiak P, Majchrowicz W.St., Odpowiedzialność dyscyplinarna w

Policji, Biblioteka Kwartalnika Prawno-Kryminalistycznego, Piła

2011