205

Klucz odpowiedzi i schemat punktowania do rozdziału II

Współczesne problemy demograficzne i społeczne

Numer

zadania

Oczekiwana odpowiedź

Oczekiwana odpowiedź

Liczba

punk-

tów

Kryterium zaliczenia

GRUPA A

GRUPA B

1.

A. Zdania prawidłowe:

2. Największa wartość współczynnika

przyrostu naturalnego w latach
2010–2050 będzie notowana
w Afryce.
W roku 2030 na świecie będzie żyło
ponad 8 mld mieszkańców.

B. Np. :

dalsza degradacja środowiska

•

przyrodniczego,
występowanie konfliktów zbrojnych,

•

np. walka o wodę i obszary rolnicze,
powszechny głód i niedożywienie,

•

występowanie epidemii,

•

masowe migracje na inne kontynen-

•

ty (np. do Europy).

Zdania prawidłowe:

A.

1. Kontynentem o największej

dynamice przyrostu ludności jest
Afryka.
W roku 2050 na świecie będzie żyło
ponad 9 miliardów mieszkańców.

B. Np.:

niedobór siły roboczej, konieczność

•

sprowadzania imigrantów z innych
kontynentów,
dalsze starzenie się społeczeństwa,

•

kryzys gospodarczy związany

•

z koniecznością finansowania opieki
zdrowotnej, społecznej i zabezpie-
czenia emerytalnego ludności
w wieku poprodukcyjnym,
konflikty narodowościowe związane

•

z imigracją ludności,
zmniejszenie znaczenia państw

•

europejskich w gospodarce
światowej.

5

A. Za każdą poprawną

odpowiedź . . . . . . . . 1 p.

B. Za każdą poprawnie

podaną konsekwencję 1 p.

2.

Np.:

powszechnie przyjęty model małej

•

rodziny,
znajomość zasad planowania rodziny

•

i dostęp do środków antykoncepcyj-
nych,
konsumpcyjny styl życia,

•

późne zawieranie małżeństw.

•

Np.:

wzrost poziomu bezrobocia i spadek

•

dochodów ludności,
długotrwałe niedożywienie, głód,

•

niewielki poziom wykształcenia

•

ludności.

3

Za każdą poprawnie podaną
przyczynę lub konsekwen-
cję . . . . . . . . . . . . . . . . 1p.

3.

A.
Od góry:
Faza III
Faza V
B.
Od góry:
Faza V
Faza II
Faza III

A.
Od góry:
Faza I
Faza V
B.
Od góry:
Faza III
Faza IV
Faza II

2

A. Za poprawne przypo-

rządkowanie opisu do faz
rozwoju demograficzne-
go . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

B. Za poprawne przypo-

rządkowanie wartości
współczynnika urodzeń
i zgonów do faz rozwoju
demograficznego . . . 1 p.

4.

C. Poprawa warunków życia i stosowanie

szczepień ochronnych przyczynia się do
systematycznego spadku liczby
zgonów.

D. Poziom zgonów jest niski. Ujawniają

się choroby wieku podeszłego, np.
demencja starcza i choroba Parkinso-
na.

1

Za podanie poprawnej
odpowiedzi . . . . . . . . . 1p.

5.

A. 3
B. 4
C. 2

A. 4
B. 3
C. 2

3

Za każdą poprawną odpo-
wiedź. . . . . . . . . . . . . . 1 p.

206

Numer

zadania

Oczekiwana odpowiedź

Oczekiwana odpowiedź

Liczba

punk-

tów

Kryterium zaliczenia

GRUPA A

GRUPA B

6.

Obszar

Gęstość

zaludnie-

nia

(mała/

duża)

Przyczyny

dużej/małej

koncentracji

ludności

Nizina
Nad-
atlantyc-
ka

duża

Np. 1. klimat
umiarkowany
ciepły morski
2. nizinne
ukształtowanie
terenu

Nizina
Amazon-
ki

mała

Np. 1. wilgotny
klimat równikowy
z obfitymi
opadami deszczu
2. występowanie
lasów równiko-
wych

Wyżyna
Tybetań-
ska

mała

Np. 1. duża
wysokość nad
poziomem morza
2. niedostatek
wody

Obszar

Gęstość

zaludnie-

nia

(mała/

duża)

Przyczyny

dużej/małej

koncentracji

ludności

Australia mała

Np. 1. klimat
zwrotnikowy
suchy z niewielkim
opadami
2. niedobór wód
powierzchniowych

Nizina
Chińska

duża

Np. 1. nizinne
ukształtowanie
terenu
2. występowanie
żyznych gleb
aluwialnych
i czarnoziemów

Pół-
nocna
Kanada

mała

Np. 1. występowa-
nie gleb o niewiel-
kiej żyzności
(bielicowe
i tundrowe)
2. występowanie
wieloletniej
zmarzliny
w podłożu

4

A. Za określenie gęstości

zaludnienia wskazanych
obszarów . . . . . . . . . 1 p.

B. Za podanie dwóch

przyczyn dużej/małej
koncentracji ludności dla
wskazanych obszarów 1 p.

7.

A. Afganistan, Nigeria
B. Czym wyższe zatrudnienie w usługach,

tym wyższy poziom rozwoju gospodar-
czego.

A. Australia, Irlandia
B. Czym wyższe zatrudnienie w rolnic-

twie, tym niższy poziom rozwoju
gospodarczego.

2

A. Za poprawne podanie

nazw wszystkich państw
. . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

B. Za poprawne sformuło-

wanie prawidłowości 1 p.

8.

Np.: Powstaje wówczas, gdy ulega
zmianie dotychczasowa struktura
gospodarki; wynika to np. z postępu
technologicznego, wyczerpania surowców
mineralnych i in. Taki rodzaj bezrobocia
utrzymuje się dość długo.

Np.: Spowodowane jest mechanizacją
i automatyzacją produkcji, co prowadzi
do ograniczenia zatrudnienia. Bezrobocie
technologiczne wymaga przekwalifikowa-
nia znacznej liczby pracowników.

1

Za podanie poprawnej
odpowiedzi . . . . . . . . . 1 p.

9.

Świętą księgą islamu jest

A.

Koran/Tora.

Muzułmanie przynajmniej raz w życiu

B.

powinni udać się do świętego miasta –
Mekki/Bagdadu.

W kulturze islamu nie spożywa się mięsa

C.

wołowego/wieprzowego.

W kulturze islamu obowiązuje zasada

D.

podporządkowania

mężczyzn kobie-

tom/kobiet mężczyznom.

Krąg kultury chińskiej rozwinął się

A.

w oparciu o religijno-filozoficzne pod-
stawy

konfucjanizmu/buddyzmu.

W kulturze chińskiej uprzywilejowaną

B.

pozycję zajmują

mężczyźni/kobiety.

W kulturze chińskiej istnieje duże pod-

C.

porządkowanie wobec

kapłanów/wła-

dzy państwowej.

Ważne miejsce w kulturze chińskiej zaj-

D.

muje

rodzina/religia.

2

Za podanie:
• dwóch, trzech popraw-

nych odpowiedzi . . . 1 p.

• czterech poprawnych

odpowiedzi . . . . . . . 2 p.

10.

Emigracja – 5
Reemigracja – 4
Imigracja – 2, 3
Migracja wewnętrzna – 1

Migracja wewnętrzna – 5
Emigracja – 2, 3
Imigracja – 4
Reemigracja – 1

2

Za każde poprawne przypo-
rządkowanie cyfr do dwóch
pojęć . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

11.

A. Dodatnie saldo migracji: Szwecja,

Węgry, Finlandia.
Ujemne saldo migracji: Litwa.

B. Np.

ubytek ludności lepiej wykształconej,

•

rozdzielenie rodzin.

•

A. Dodatnie saldo migracji: Austria,

Szwajcaria.
Ujemne saldo migracji: Litwa, Czechy.

B. Np.

napływ tańszej siły roboczej,

•

większy przyrost naturalny,

•

wynikający z imigracji ludzi
młodych.

3

A. Za poprawne przyporząd-

kowanie nazw wszystkich
państw . . . . . . . . . . . 1 p.

B. Za każdą poprawnie po-

daną konsekwencję. . . 1 p.

207

Numer

zadania

Oczekiwana odpowiedź

Oczekiwana odpowiedź

Liczba

punk-

tów

Kryterium zaliczenia

GRUPA A

GRUPA B

12.

Kolejno:
C, A, B, D

Kolejno:
C, E, B, D, A

1

Za poprawne uporządko-
wanie wszystkich elemen-
tów . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

13.

Kolejno od góry:
B, B, P, B, B, P

Kolejno od góry:
P, B, B, P, P, B

3

Za każde dwie poprawne
odpowiedzi . . . . . . . . . 1 p.

14.

Np.

występowanie siedzib międzynarodo-

•

wych przedsiębiorstw,
organizowanie imprez kulturalnych

•

o zasięgu międzynarodowym,
występowanie siedzib międzynarodo-

•

wych organizacji o zasięgu kontynen-
talnym lub globalnym.

Przykłady miast: Nowy Jork, Londyn,
Paryż.

Np.

występowanie dzielnic biedy,

•

złe warunki higieniczne wynikające

•

z gwałtownego przyrostu ludności,
problem z powstającymi nieczystościa-

•

mi i odpadami.

Przykłady miast: Kalkuta, Delhi, Rio de
Janeiro.

4

Za każdą poprawną odpo-
wiedź. . . . . . . . . . . . . . 1 p.