2012-02-29
Metody empirycznych badań społecznych
Wykład 1
Metody badań w naukach
społecznych - wprowadzenie
dr Marcin Kocór
IS UJ, 2011/2012
Plan wykładu
" Organizacja zajęć
" Metoda naukowa
" Metody badań w naukach społecznych
" Metody badawcze w praktyce
" Kwestie etyczne zwiÄ…zane z badaniami
1
2012-02-29
Organizacja zajęć
" Wykład + ćwiczenia
" Zaliczenie ćwiczeń + egzamin
" Cykl kursów poświęconych badaniom w IS UJ:
I rok II rok III rok
WSAD MIBS
MEBS
MJBS LIC
" Lektury:
Babbie E., 2010, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa.
Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias, D., 2001, Metody badawcze w naukach
społecznych, Zysk i S- ka, Poznań.
Organizacja zajęć  tematy wykładów
1. Metody badawcze w badaniach społecznych 
wprowadzenie.
2. Plany badawcze.
3. Proces badawczy.
4. Pojęcia i ich definicje.
5. Wskaz
niki w badaniach społecznych.
6. Pomiar w badaniach społecznych. Trafność i rzetelność.
Błędy pomiarowe.
7. Techniki sondażowe w badaniach społecznych.
8. Budowa kwestionariusza.
9. Dobór próby w badaniach społecznych.
10. Raportowanie wyników.
2
2012-02-29
Metoda naukowa
Metoda
Świadomie stosowany sposób postępowania mający prowadzić do osiągnięcia
zamierzonego celu (Słownik języka polskiego, PWN).
Metoda naukowa
Ogólnie przyjmowany schemat poszczególnych czynności badawczych.
Czynności te można ogólnie podzielić na związane z zadawaniem pytań
naukowych z i udzielaniem odpowiedzi na te pytania.
Badanie naukowe
Określony sposób postępowania mający na celu znalezienie odpowiedzi na
pewne pytania. Postępowanie to jest systematyczne (przebiega według
określonych reguł) i obiektywne.
Metoda naukowa
Metoda badawcza
Typowe i powtarzalne sposoby zbierania, opracowywania, analizy i interpretacji
danych empirycznych, służące do uzyskiwania możliwie uzasadnionych
odpowiedzi na stawiane pytania.
Technika badawcza
Praktyczne działania mające na celu zbieranie, opracowywanie, analizę i
interpretacjÄ™ danych empirycznych. Wymaga odpowiedniej wiedzy ale i
DOÅšWIADCZENIA badawczego.
Metodologia
Nauka o metodach badań naukowych stosowanych w danej dziedzinie wiedzy
(Słownik języka polskiego, PWN).
3
2012-02-29
Rodzaje nauk
Nauki
Twierdzenia
uzasadniane
przez obserwacjÄ™
Formalne Empiryczne
(dedukcyjne) (indukcyjne)
Teorie
udowadniane
przez wykazanie,
że wynikają z
udowodnionych
M.in.
M.in.
twierdzeń lub
fizyka, chemia,
aksjomatów
matematyka,
psychologia,
logika
socjologia
Metoda naukowa w socjologii (historia)
Czy pod względem metod badawczych socjologia może
być uznana za naukę taką jak inne nauki empiryczne?
Etapy rozwoju metod badawczych w socjologii:
1. Socjologiczna  prehistoria
----------- Socjologia jako nauka (Comte) -----------
2. Rozwój socjologii teoretycznej
3. Socjologia jako nauka empiryczna
4
2012-02-29
Cele nauk społecznych
" Jaki jest poziom aktywności zawodowej
Opisowe
Polaków?
" Jaki jest rozmiar szarej strefy w Polsce?
(deskryptywne)
" Jakie czynniki wpływają na aktywność
Wyjaśniające
zawodową Polaków?
" Co wpływa na powiększanie lub
(eksplanacyjne)
zmniejszanie siÄ™ szarej strefy?
" Czy zmiana systemu rentowego wpłynie
Przewidywanie
na poziom aktywności zawodowej?
" Czy obniżenie kosztów pracy wpłynie
(prognostyczne)
na zmniejszenie szarej strefy?
Cykl badań naukowych
Problem
badawczy,
nowy temat
badań
Luka, Metody i
niezgodność, techniki
nowe fakty naukowe
Wiedza i
umiejętności
(technologia)
ludzkości
Nowe
LiczÄ…cy siÄ™
rezultaty
wkład
(innowacja)
5
2012-02-29
Metody badawcze w praktyce
Dlaczego metody badawcze?
" Empiryczny charakter socjologii
" Metoda jako wymóg naukowości
Metody badań społecznych jako narzędzie:
" W badaniach podstawowych Ä…ð badania naukowe
realizowane dla samego rozwiÄ…zania problemu.
" W badaniach stosowanych Ä…ð wykorzystywane do
wspierania procesów decyzyjnych w polityce, w
politykach publicznych, marketingu, itp.
Metody badawcze w praktyce
Przydatność metod badań dla studentów socjologii:
" Autoteliczna: dowiadywanie siÄ™ czegoÅ› nowego,
uczenie siÄ™ czegoÅ› nowego.
" Instrumentalna (studia): projekty zaliczeniowe,
projekt licencjacki, praca magisterska, & doktorat!
" Instrumentalna (praca): zdobywanie cenionych na
rynku pracy kompetencji
6
2012-02-29
Metody badawcze w praktyce
Kim jest socjolog  czyli co powinien umieć po
studiach?
" Zdefiniować problem (socjologiczny).
" Potrafić go zbadać w sposób naukowy.
" Przedstawić rozwiązanie problemu.
Etyka w badaniach społecznych
" Prawa autorskie (plagiat).
" Ochrona badanych.
" Obiektywizm.
7