DIAGNOSTYKA
Obiektywna ocena w warunkach
izokinetycznych w medycynie i sporcie
 jej przydatność i zastosowanie
Ocena i trening izokinetyczny są od lat integralną częścią kompleksowego postępowania usprawniającego w zaburze-
niach układu ruchu. Obiektywny charakter oceny i treningu izokinetycznego pozwala śledzić postęp w trakcie usprawnia-
nia, weryfikować podejmowane działania związane z rehabilitacją i w celowy sposób dobierać środki i metody fizjotera-
peutyczne. W zależności od zdiagnozowanego zaburzenia  trening izokinetyczny daje możliwość precyzyjnego dobo-
ru parametrów ćwiczenia, co czyni go niezwykle przydatnym narzędziem w pracy zespołu medyczno-fizjoterapeutyczne-
go zajmującego się rehabilitacją.
raca mięśni w warunkach izokinetycz- określany jest przez zadaną prędkość ru- prędkościach  szczególnie istotne na
Pnych to praca ze stałą prędkością ruchu. chu. Zarówno w trakcie oceny, jak i tre- wczesnych etapach rehabilitacji, np.
Opór stawiany przez dynamometr dostoso- ningu wiele zależy od przyjętej metodyki, w patologii stawu rzepkowo-udowego,
wuje się do możliwości siłowych testowanej tj.: protokołu badania/ćwiczenia, przygo- " wykonanie pracy określonych grup mię-
osoby w taki sposób, by utrzymać zadaną towania testowanego, kalibracji sprzętu, śniowych w warunkach dynamicznych
stałą prędkość ruchu. Praca izokinetyczna rozgrzewki i stabilizacji ciała.  zbliżenie bodz
ca stymulującego do
mięśnia może mieć charakter skurczu kon- Uzyskane wyniki pozwalają na obiek- warunków funkcjonalnych,
centrycznego lub ekscentrycznego. tywną ocenę parametrów szybkościowo- " zmniejszenie dolegliwości bólowych
Głównym kryterium charakteryzującym -siłowych oraz ich pochodnych dla oce- związanych z treningiem (praca kon-
pracę izokinetyczną jest jej prędkość. Przyj- nianych grup mięśniowych, w tym m.in.: centryczna),
muje się podział prędkości na 3 zakresy: momentów siły (wartości bezwzględne " obiektywizacja uzyskanych wyników
prędkość wolną (2-180�/s), prędkość średnią i względne w odniesieniu do masy ciała), z możliwością porównania do warto-
(180-300�/s) oraz prędkość szybką (powyżej przyspieszenia, wielkości pracy i mocy ści normatywnych,
300�/s). Im wolniejsza prędkość ruchu, tym grupy mięśni. Ponadto uzyskane wyniki " wysoka trafność, rzetelność i powtarzal-
większy opór odczuwany przez badanego. mogą być analizowane w ujęciu porów- ność testu izokinetycznego.
W praktyce najniższe wartości dla prędko- nawczym, np. kontralateralnym (kończyna
ści wolnej oscylują w granicach 30�/s. zajęta do niezajętej), unilateralnym (agoni- hoć istnieje spora liczba badań wska-
Ocena izokinetyczna może odbywać ści do antagonistów), ustalonych norm dla Czujących na wysoką korelację pomię-
się w warunkach otwartego (OKC) lub za- danej grupy/populacji. dzy wynikiem badania izokinetycznego
mkniętego (CKC) łańcucha biokinema- Do głównych zalet stosowania oce- a testami funkcjonalnymi, przeciwnicy
tycznego i prowadzona jest m.in. w celu: ny i treningu izokinetycznego zaliczamy tej metody zarzucają jej niefunkcjonalny
uzyskania obiektywnych danych charakte- m.in.: wzorzec ruchu i izolowany charakter te-
ryzujących dynamiczną pracę określonych " bezpieczeństwo  opór dopasowuje się stu/treningu.
grup mięśniowych, ustalenia danych nor- do możliwości badanego w trakcie za- W układzie biomechanicznym złożone-
matywnych, monitorowania procesu re- danego zakresu ruchu dla określonej go segmentu ciała, np. kończyny dolnej,
habilitacji i treningu sportowego. Pomiar prędkości ( pacjent nie zrobi więcej niż choć w warunkach zamkniętego łańcu-
i trening izokinetyczny w warunkach OKC sam potrafi ), cha kinematycznego możemy zaobser-
dotyczy określonego ruchu i grupy mięśni " efektywność  pozwala na optymalne wować niewielki deficyt (ok. 10%), to jak
odpowiedzialnych za ten ruch, np. zgięcie obciążenie pracą testowanej/ćwiczonej wskazują badania analiza dynamiczna siły
i wyprost w stawie kolanowym, a przez to grupy mięśniowej ( izokinetyka w peł- mięśniowej poszczególnych jego segmen-
ocenę grupy zginaczy i prostowników sta- nym zakresie obciąża pracą grupę mię- tów w otwartym łańcuchu ujawnia cza-
wu kolanowego. W warunkach CKC seg- śniową w całym zakresie ruchu ), sem deficyt do 25%. Taka dysproporcja
ment dystalny jest ustabilizowany i działa " zmniejszenie działających sił kom- jest poważnym zaburzeniem całego układu
przeciwko ustalonemu  oporowi , który presyjnych w stawie przy wyższych i wymusza w czynnościach dynamicznych
Biodex System 3 pozwala na obiektywną ocenę i trening Biodex System 3 pozwala m.in. na optymalną reedukację Oprócz treningu i oceny w warunkach otwartego łań-
stawów kończyny górnej i dolnej w zaburzeniach stawu ramienno-barkowego w różnych cucha kinematycznego (OKC) zestawy izokinetyczne
ustawieniach biomechanicznych umożliwiają ocenę w warunkach zamkniętego łańcucha
kinematycznego (CKC)
14 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2007
Od 15 lat
Wysoki
POZIOM
www.elamed.pl
Wiodący wydawca prasy branżowej w Polsce.
Od 15 lat wyznacza standardy
dla czasopism specjalistycznych.
Wydajemy 18 czasopism:
650 000 egzemplarzy
profesjonalnych magazynów rocznie!
DIAGNOSTYKA
kompensacji i przeciążania zdrowych oraz w neurologii. W połączeniu z rejestra- ment ocenę i trening izokinetyczny. Ocena
struktur kostno-mięśniowych. cją sygnału EMG jest to niezwykle obiek- izokinetyczna przeprowadzana jest na bez-
Izolowany charakter oceny lub treningu tywne narzędzie oceny koordynacji pracy piecznym dla pacjenta etapie i na jej pod-
izokinetycznego określonych grup mięśnio- badanych grup mięśniowych. To, że wyko- stawie dobierane są dalsze parametry tre-
wych często pozwala na identyfikację tzw. nujemy ruch nie zawsze oznacza, iż aktywi- ningu izokinetycznego, takie jak: prędkość
 słabego ogniwa w łańcuchu kinematycz- zujemy odpowiednie grupy mięśniowe. Czę- ruchu, liczba powtórzeń i serii, zakres ru-
nym. Terapia ukierunkowana na reedukację sto towarzysząca zaburzeniom układu ruchu chu, intensywność i czas przerwy.
i powrót funkcji w obrębie zajętego  ogniwa odruchowa inhibicja  wyłącza mięsień z je- Wykorzystanie oceny i treningu izokine-
(np. staw kolanowy, skokowy, łokciowy) sta- go prawidłowego funkcjonowania (np. gło- tycznego w sporcie ma na celu: określenie ak-
nowi podstawę prawidłowego funkcjonowa- wa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego tualnego stanu sprawności sportowca, ocenę
nia całego łańcucha kinematycznego  koń- w przebiegu urazów stawu kolanowego). skuteczności prowadzonego treningu, a tak-
czyny i w konsekwencji ciała. Wtedy też połączony trening izokinetyczny że wielkość ryzyka wystąpienia kontuzji.
Dodatkowo izolowany charakter oceny z biofeedbackiem (EMG) pozwala optymal- Warto podkreślić (za autorytetami
czy treningu izokinetycznego daje większe nie adresować i monitorować terapię. z dziedziny rehabilitacji i znawcami zagad-
możliwości kontroli takich parametrów ru- Wraz z rozwojem wiedzy na temat zasto- nienia) izokinetyki, że choć jest to obiek-
chu, jak: zakres ruchu, prędkość czy dzia- sowania izokinetyki wprowadzane są nowe tywne i niezwykle cenne praktycznie na-
łania sił ścinających w stawach. elementy oceny i interpretacji uzyskanych rzędzie oceny pracy dynamicznej mięśni,
Najczęstsze obszary zastosowania oce- danych. Jednym z takich przykładów jest to jest to jeden z kilku integralnych ele-
ny i treningu izokinetycznego obejmują: wprowadzenie tzw. wskaz
nika funkcjonal- mentów kompleksowego leczenia zabu-
schorzenia ortopedyczne (po urazach tka- nej oceny agonistów i antagonistów, polega- rzeń układu ruchu.
nek miękkich, po artroskopiach, w trak- jącego na odniesieniu parametrów pracy
cie leczenia różnorodnych urazów ukła- koncentrycznej do parametrów pracy eks- REMIGIUSZ RZEPKA1
du ruchu  stłuczeń, naderwań, skręceń, centrycznej, co jest zbliżone do fizjologicz- MONIKA GRYGOROWICZ2
1
naciągnięć), schorzenia reumatologiczne, nych warunków wykonywanego ruchu. Centrum Fizjoterapii  Fizjofit , Gliwice
2
wybrane schorzenia neurologiczne, scho- Na podstawie wieloletnich doświad- Wyższa Szkoła Pedagogiki i Administracji w Poznaniu
rzenia ze strony innych układów, np. krą- czeń w literaturze przedmiotu znalez
ć
żenia, oddechowego, wymagające oceny można funkcjonujące protokoły uspraw- Piśmiennictwo u autorów i w  RwP+
sprawności układu ruchu. niania, które zawierają jako integralny ele- (www.rehabilitacja.elamed.pl)
Najczęstszymi parametrami rejestrowa-
nymi w trakcie oceny i treningu są m.in.:
maksymalny moment siły, maksymalny
moment siły w odniesieniu do masy ciała
badanego, wskaz
niki dla agonistów i anta-
gonistów, wskaz
niki wytrzymałości, całko-
wita praca, całkowita moc, wskaz
nik roz-
wijania momentu siły w określonym czasie
oraz wskaz
niki średnie dla uzyskanych pa-
rametrów. Najczęściej wykorzystywanymi
wskaz
nikami w praktyce są: maksymal-
ny moment siły, wskaz
niki pracy i mocy,
wskaz
niki unilateralne i bilateralne. Po-
magają one określić aktualny stan danej
grupy (grup) mięśniowej i odnieść otrzy-
many wynik do istniejącej normy.
Oprócz uzyskanych wartości liczbowych
niezwykle istotne są graficzne reprezentacje
uzyskanych parametrów. W przypadku nie-
których patologii układu ruchu (np. patolo-
gie stawu rzepkowo-udowego), w których
dysfunkcja objawia się niewydolnością bio-
mechaniczną w wybranym zakresie ruchu,
wartość liczbowa nie zawsze odzwierciedla
zaburzenie. Dopiero przedstawienie krzywej
rozwijanego momentu siły w odniesieniu do
zakresu ruchu ukazuje deficyt rozwijanego
momentu w wybranym zakresie spowodo-
wanym istniejącą patologią. Takie graficzne
odwzorowanie zależności pomiędzy badany-
mi cechami ruchu stanowić może ważne do-
pełnienie oceny stanu funkcjonalnego.
zokinetyka ze względu na wymienione
Iwcześniej zalety znajduje szerokie zasto-
sowanie w diagnostyce i treningu nie tylko
pacjentów z problemami ze strony układu
ruchu czy sportowców, ale również w popu-
Przykładowy zapis z badania izokinetycznego pacjenta po urazie tkanek miękkich stawu kolanowego przy prędkości
lacji osób starszych i dzieci (bezpieczeństwo)
60�/s, wskazujący istotne różnice w parametrach szybkościowo-siłowych pomiędzy kończyną zdrową i chorą
16 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2007