Powstanie Warszawskie

Wiktor Napierała IIIc

63 dni chwały...

Dni, w których przyjaźń zastępowała broń...

A kilka chwil szczęścia... Całe życie...

A wszystko po to, by pokazać światu...

Czym dla Polaka jest... WOLNOŚĆ...

Powstanie Warszawskie ( 1.08.1944 – 2.10.1944)

Przyczyny powstania
Wybuch powstania
Zasięg powstania
Przebieg powstania
Skutki powstania
Siły i straty
Jednostki polskie
Dowódcy powstania
Uzbrojenie
Czy wziąłbyś udział w powstaniu ?

Spis Treści

Dowództwo Armii Krajowej, obserwując po 20 lipca sukcesy wojsk radzieckich i objawy paniki
wśród wycofujących się przez Warszawę wojsk niemieckich, doszło do przekonania, że obrona
niemiecka nad środkową Wisłą załamała się i stolica wkrótce zostanie wyzwolona. Decyzję o
wybuchu powstania podjęła Komenda Główna AK za zgodą Delegata Rządu RP na kraj ze
względów politycznych, w świetle doniesień o rozbrajaniu oddziałów AK i aresztowanych
oficerów oraz żołnierzy na terenach zajętych już przez Armię Czerwoną. Komenda Główna nie
chciała aby Rosjanie wyzwolili Warszawę gdyż pozwoliłoby to rościć ZSRR niejakie prawa do tej
ziemi. Polacy chcieli witać Armię Czerwoną jako ci, którzy sami potrafili zrzucić z siebie jarzmo
niemieckie. Oprócz tego Polacy mieli dość pięcioletniej okupacji i nie chcieli już dłużej czekać.
Szczególnie młodzież paliła się do walki. Tym bardziej, że termin rozpoczęcia powstania był
kilkakrotnie przekładany. Wtedy zaczęły się mnożyć pojedyncze walki, co było niebezpieczne dla
ludności cywilnej. Inną przyczyną było to, że alianci obiecywali uwzględnienie AK w dostawach
broni dla Rosjan. Początkowo Komenda Główna AK wahała się przed podjęciem decyzji, jednak
przeważyła wiadomość iż Rosjanie zajęli podwarszawskie miejscowości: Radości, Miłosnej,
Okuniewa, Wołomina i Radzymina. Wtedy "Bór" Komorowski po krótkiej naradzie z gen.
Okulickim i płk Chruścielem podjął decyzję o rozpoczęciu powstania. 1 sierpnia do "Bora" doszły
wiadomości o tym, że Niemcy zgromadzili w Warszawie duże siły i rozpoczęli przeciwuderzenie.
Również Anglicy zawiadomili o niewykonywaniu zrzutów dla Warszawy. Jednak na odwołanie
rozkazu było już za późno. Powstanie rozpoczęło się.

Przyczyny wybuchu powstania

Wybuch powstania

Po długich wahaniach rozpoczęcie powstania wyznaczono na godzinę 17, lecz w
niektórych punktach stolicy wybuchło kilka godzin wcześniej. Armia Krajowa w tym
czasie (w godzinie „W”) dysponowała zaledwie połową sił okręgu stołecznego, tj. ok.
25 tys. żołnierzy. Tylko ok. 3 tys. powstańców było uzbrojonych, a zapas amunicji
obliczony był na 2-3 dni walki. Tymczasem Niemcy w chwili rozpoczęcia działań
przeciwstawili powstańcom ok. 15 tys. żołnierzy dobrze uzbrojonych, dysponujących
bronią pancerną, artylerią i lotnictwem. Tylko niezwykłemu bohaterstwu powstańców i
entuzjazmowi patriotycznemu wszystkich mieszkańców stolicy można zawdzięczać
fakt, że bezpośrednio po godzinie „W” zdołano wyzwolić większość dzielnic
mieszkalnych. Masowe wznoszenie barykad, których budowa nie była, niestety,
wcześniej przewidziana w planie operacyjnym dowództwa AK, pomoc sanitarna i
zaopatrywanie w żywność stały się udziałem głównie ludności cywilnej. Ten masowy,
czynny udział ludności Warszawy w działaniu przeciwko okupantowi przekształcił
wystąpienie zbrojne Armii Krajowej w powstanie, które w dziejach drugiej wojny
światowej nie znajduje odpowiednika na taką skale.

Zasięg Powstania

Przebieg powstania

Inicjatywa operacyjna pozostawała w rękach powstańczych bardzo krótko, bo do 4 sierpnia. W wielu rejonach miasta zaczęło odradzać się
życie polityczne i społeczne. Funkcjonować zaczęły instytucje użyteczności publicznej. Ujawniały się różne partie i zaczęła oficjalnie
wychodzić prasa. Rozwinęły się też różne formy samopomocy społecznej. Niemcy zaś utworzyli specjalny korpus, którego zadaniem było
jak najszybsze stłumienie powstania, zlikwidowanie całej ludności i zniszczenie miasta. 6 sierpnia oddziały Armii Czerwonej otrzymały od
Stalina, który już miał dokładne informacje o powstaniu, rozkaz przejścia do obrony i niepodejmowaniu dalszych ataków na Warszawę.
Komenda Główna AK, która oceniła, że obrona niemiecka na Wiśle całkowicie załamała się, brak spodziewanego wkroczenia Armii
Czerwonej do Warszawy zinterpretowała jako krok natury politycznej. Tego samego dnia hitlerowcy rozpoczęli zmasowane natarcie na
pozycje powstańcze. Zasadniczym jego celem było opanowanie dwóch głównych, wiodących z zachodu na wschód tras komunikacyjnych
Warszawy, które miały ważne znaczenie dla łączności zaplecza niemieckiego z frontem. Chodziło również o podzielenie obszaru działań
powstańczych na odizolowanie od siebie części łatwiejsze w przyszłości do rozbicia. Od tego czasu, mimo zażartych walk i bohaterskiego
oporu, powstańcy byli wypierani z kolejnych dzielnic miasta. Zasadniczym czynnikiem powodującym słabnięcie oporu powstańczego był
brak broni i amunicji. Najpoważniejszym źródłem dopływu były zrzuty z powietrza. Dokonywało ich nocami lotnictwo brytyjskie, polskie i
południowoafrykańskie, startujące z baz we Włoszech, oraz lotnictwo amerykańskie z Anglii. Loty te, których trasa w obydwie strony
wynosiła ok. 3 tys. km, okupione zostały wielkimi stratami. Z tego też względu w połowie sierpnia zrzuty aliancie wstrzymano. Wybuch
powstania w Warszawie i dalszy rozwój sytuacji militarnej spowodowały poważne konsekwencje polityczne. Polski rząd w Londynie zwrócił
się do władz brytyjskich o pomoc dla powstańców. Po wybuchu powstania udzielili mu jednak symbolicznej pomocy. Zarazem wspólnie z
rządem amerykańskim prowadzili grę dyplomatyczną, usprawiedliwiając niemożność udzielenia większej pomocy walczącej Warszawie bez
udostępnienia im baz lotniczych w Związku Radzieckim. Brak wydatnej pomocy od Londynu spowodowało pogorszenie się nastrojów
społeczeństwa. W jednym z meldunków Biura i Informacji Propagandy Armii Krajowej stwierdzono m.in. :
Opinia publiczna jest wyraźnie zaniepokojona faktem przedłużenia się powstania i brakiem koncepcji wyjścia z sytuacji. W rozmowach
stawia się zarzuty, że powstanie było aktem nie przemyślanym i nienależycie zorganizowanym, szczególnie na odcinku pomocy z Londynu.
Brak zrzutów broni względnie chociaż żywności i całkowita bierność aliantów jest dla opinii publicznej niezrozumiała. W dociekaniach
niektórzy idą tak daleko, że przypuszczają, że dlatego alianci nie dają nam pomocy, że nie chcą narazić sobie Rosji, bo uzbrojeni Polacy
mogliby rozpocząć walkę z Sowietami itp. Na tym tle powstają nastroje prorosyjskie, wytwarza się niechęć do AK...
Niezależnie od faktu, że powstanie miało być głównie aktem politycznym, organizacje komunistyczne i lewicowe działające w Warszawie
udzielały poparcia walkom powstańczym. Oceniały bowiem, że akcja w Warszawie daje im szanse zaistnienia na arenie politycznej.
Tymczasem Armia Czerwona, mimo porażki poniesionej na przełomie lipca i sierpnia podczas pierwszego szturmu na Warszawę i
czasowego wstrzymania działań, przygotowała się do dalszych walk. 8 sierpnia został opracowany przez marszałka Rokossowskiego plan
operacji, którego celem miało być wyzwolenie Stolicy. Termin rozpoczęcia nowej operacji zaproponowano na 25 sierpnia. Stalin jednak nie
zaakceptował z różnych przyczyn planu marszałka i postanowił skazać Warszawę na zagładę. 16 sierpnia Stalin w liście do Churchilla i
Mikołajczyka napisał wprost, że wytworzyła się sytuacja, w której kierownictwo radzieckie postanowiło całkowicie odciąć się od „awantury
warszawskiej”. W kilka dni później przywódca radziecki negatywnie odpowiedział na apel Churchilla i Roosevelta o dokonanie chociażby
zrzutów borni dla powstańców. Ocena powstania jako zrywu narodowo – wyzwoleńczego, nawet przez polskich komunistów, dramatyczne
apele o pomoc i naciski sojuszników zachodnich spowodowały na początku września, że Stalin jednak zmienił częściowo swoje stanowisko.
Postanowił on wykonać kilka gestów, nie zmieniających w zasadniczy sposób położenia powstańców. 10 września samoloty brytyjskie i
amerykańskie uzyskały zezwolenie na lądowanie na radzieckich lotniskach. Gdy 14 września prawobrzeżna Warszawa została wyzwolona,
lotnictwo radzieckie i polskie rozpoczęło wykonywanie zrzutów broni, amunicji, żywności i lekarstw. Zrzuty te dały ok. 100 ton żywności i
ok. 50 ton broni i amunicji. Aktywne działania przeciwko Niemcom atakującym powstańców podjęła także artyleria. W dniach 16-23
września została poprowadzona operacja mająca pomóc gasnącemu już powstaniu. Akcja ta jednak nie powiodła się. Stalin nie zezwolił na
udzielenie wojskom polskim odpowiedniego wsparcia bojowego i sprzętowego ze strony Armii Czerwonej. Los powstania został wtedy
ostatecznie przesądzony. 30 września rozpoczęły się rokowania kapitulacyjne. 2 października w kwaterze E. von dem Bacha podpisano akt
kapitulacji. Po 63 dniach wspaniałej walki Powstanie Warszawskie zakończyło się.

Skutki powstania

Trudno porównywać skutki moralne ze skutkami ludzkimi. Polacy pokazali światu ze mimo braku broni,
słabego wyszkolenia młodych żołnierzy mogli walczyć z przeważającymi siłami wroga przez 2 miesiące.
Wzbudziło to wielki podziw wszystkich sojuszników, jednak na tym się skończyło.
W ciągu 63 dni walk zginęło 16 – 18 tys. powstańców, rannych zostało ok. 25 tys. Straty wśród ludności
cywilnej wyniosły ponad 150 tys. osób, w większości wymordowanych przez hitlerowców i faszystów. Ci,
którzy przeżyli musieli opuścić Warszawę, część mieszkańców stolicy Niemcy skierowali do obozów
koncentracyjnych, albo na roboty, żołnierze i dowódcy poszli do obozów jenieckich. Niemcy w walkach z
powstańcami stracili ok. 26 tys. żołnierzy oraz ponad 200 czołgów i samochodów pancernych. Powstanie
wywarło ponadto wpływ na całokształt sytuacji na froncie wschodnim, gdyż Niemcy musieli przeznaczyć
do jego stłumienia znaczne siły, osłabiając tym samym inne odcinki frontu. Niezależnie od dużego
znaczenia Powstania Warszawskiego w walce zbrojnej z okupantem, najważniejszy był jego charakter
polityczny. Powstanie bowiem było dramatyczną próba ratowania koncepcji państwa polskiego, nie
uzależnionego bez pośrednio od Związku Radzieckiego. Jego upadek przekreślił ostatnie w tym zakresie
poważniejsze nadzieje obozu rządowego. Skutkiem powstania był również barbarzyński rozkaz Hitlera,
by Warszawa została zrównana z ziemią. Tysiące budynków zmieniło się w ruiny już w czasie walk. Dzieła
zniszczenia dokończyli Niemcy w okresie od października do grudnia 1944 r. Doszczętnie zniszczono
blisko połowę domów mieszkalnych w lewobrzeżnej Warszawie. Większość pozostałych wymagała
remontów, gdyż nieliczne były budynki ocalałe w stanie nienaruszonym. W zupełną ruinę obrócili
hitlerowcy Stare Miasto. Prawie Wszystkie budowle zabytkowe przestały istnieć. Zniszczeniu uległy
bezcenne zbiory muzealne i naukowe. W ten sposób wielowiekowy dorobek kultury stolicy Polski
obrócony został w wniwecz.

Powstanie warszawskie jest rodzajem mitu, który jest ważny dla istnienia narodów, stanowiło i stanowi
dla następnych pokoleń coś bardzo ważnego. Dla wielu Polaków to najlepszy przykład męstwa i
bohaterstwa naszego narodu, jest to niemalże legenda.
Minie pewnie jeszcze wiele lat zanim Polacy przestaną wspominać powstanie, zanim przestaną o nim
pisać. Sprawa słuszności czy niesłuszności decyzji o powstaniu zaprząta Polaków od 60 lat i będzie
zaprzątać jeszcze długo, nawet już po tym kiedy ostatni powstaniec warszawski odejdzie. Powstanie było
bowiem zbyt tragicznym wydarzeniem w historii Polski i zbyt brzemiennym w skutki zarówno
bezpośrednie jak i długofalowe, aby zepchnąć je do dziś już beznamiętnych wydarzeń historycznych,
które kiedyś tam miały miejsce. Po prostu tragedia powstania była tak ogromna, że jej dźwięk będzie
trwał przez pokolenia.

Siły i straty

Po stronie powstańców

:

Siły:

47 500 żołnierzy

Straty:

15 200 zabitych żołnierzy,
120 000 - 200 000 zabitych
cywilów
5 000zaginionych
15 000 wziętych do niewoli

Po stronie niemieckiej:

Siły:

25 000 żołnierzy

Straty

16 000 zabitych,
9 000 rannych,
6 000 zaginionych,
270 zniszczonych
czołgów i dział
szturmowych,
10 czołgów i
samochodów panc.
przejętych

Jednostki Polskie

Oddziały Kedywu podporządkowane
dowództwu okręgu warszawskiego

•Zgrupowanie pułku Baszta
•Zgrupowanie Radosław

•Brygada Dywersji Broda 53

•Batalion Zośka
•Oddział Dysk

•Batalion "Parasol"
•Batalion Miotła
•Batalion Pięść
•Batalion Czata 49

•Oddział Leśnik
•Batalion Chrobry II

Oddziały okręgu warszawskiego AK

•Grupa Warszawa Północ - Wachnowski

•Zgrupowanie Róg
•Zgrupowanie Paweł
•Zgrupowanie Krybar

•Grupa Śródmieście Północ - Radwan
•Grupa Śródmieście Południe - Sławbor
•Obwód Żywiciel

•Zgrupowanie Żaglowiec
•Zgrupowanie Żbik
•Zgrupowanie Żmija
•Zgrupowanie Żniwiarz
•Zgrupowanie Żubr
•Zgrupowanie Żyrafa
•Obwód Wola
•Obwód Ochota
•7 Pułk Piechoty Garłuch
•Obwód Praga
•Obwód Obroża
•Grupa Kampinos

Dowódcy Powstania

Wg stanu na 1 lipca 1944

•gen. Tadeusz Komorowski (pseudonim "Bór") komendant główny AK
•gen. Tadeusz Pełczyński (pseudonim "Grzegorz") zastępca komendanta głównego
AK

•płk Antoni Chruściel (pseudonim "Monter") komendant Okręgu Warszawskiego
•ppłk Edward Pfeiffer (pseudonim "Radwan") komendant Obwodu I – Śródmieście
•ppłk Mieczysław Niedzielski (pseudonim "Żywiciel") komendant Obwodu II –
Żoliborz

•ppłk Jan Tarnowski (pseudonim "Waligóra") komendant obwodu III – Wola
•ppłk Mieczysław Sokołowski (pseudonim "Grzymała") komendant Obwodu IV –
Ochota

•ppłk Aleksander Hrynkiewicz (pseudonim "Przegonia") komendant Obwodu V -
Mokotów

•ppłk Antoni Żurowski (pseudonim "Andrzej Bober") komendant Obwodu VI -
Praga

•mjr Kazimierz Krzyżak (pseudonim "Bronisław") komendant Obwodu VII - powiat
warszawski

•mjr Stanisław Babiarz (pseudonim "Wysocki") komendant Obwodu VIII - Okęcie
•ppłk Jan Mazurkiewicz (pseudonim "Radosław") komendant Kedywu

Uzbrojenie oddziałów powstańczych

Broń ręczna

•Ukryta przez oddziały Wojska Polskiego we wrześniu 1939 roku (pistolety Vis, karabiny wz. 98 i 98a, karabinki wz. 29, ręczne karabiny
maszynowe Browning wz. 1928)

•Zdobyta na wojskach okupanta (pistolety P08 Parabellum, karabiny Mauser, pistolety maszynowe MP40);
•Pochodząca ze zrzutów aliantów (pistolety M1911, pistolety maszynowe Sten, granatniki PIAT)

•Wyprodukowana przez Armię Krajową – pistolety maszynowe Błyskawica i Sten, miotacze ognia wzór K;
•granaty własnej produkcji "sidolówki" i "filipinki", butelki zapalające "koktajl Mołotowa";
•Zakupiona od zdemoralizowanych oddziałów wojskowych i paramilitarnych państw osi.

Broń pancerna

Wyprodukowana przez Armię Krajową

•Samochód pancerny "Kubuś"
•Zdobyczna
•Pz.Kpfw. V "Panther" Ausf. G - "Magda" (nazwa nadana przez załogę), oficjalnie "Pudel". Utracony 11 sierpnia;

•Pz.Kpfw. V "Panther" Ausf. G - "WP". Podpalony przez powstańców 10 sierpnia;
•Jagdpanzer 38 (t) Hetzer – "Chwat" - wbudowany w barykadę;
•Sd.Kfz. 251/3 Ausf. D – "Szary Wilk";

•Sd.Kfz. 251/1 Ausf. D – "Starówka".

Stan uzbrojenia oddziałów powstańczych

Stan na 1 sierpnia 1944 rano

•karabiny – 2 629 szt. z czego wykorzystano ok. 1 000 szt.

•ręczne karabiny maszynowe (rkm) – 145 szt. z czego wykorzystano 60 szt.
•ciężkie karabiny maszynowe (ckm) – 47 szt. z czego wykorzystano 7 szt.
•pistolety maszynowe (pm) – 657 szt. z czego wykorzystano ok. 300
•broń przeciwpancerna:

karabiny ppanc – 29 szt. z czego wykorzystano 29 szt.

PIATy wykorzystano 6 szt.

•działka przeciwpancerne – 2
•moździerze i granatniki – 16

•pistolety – 3 846 szt. z czego wykorzystano 1 700 szt.

Czy wziąłbyś udział w powstaniu ?

Oczywiście, że wziąłbym udział w postaniu, gdybym był w
sytuacji naszych przodków. Byłby gotów poświęcić
wszystko co mam, swoje zdrowie, majątek, godność, aby
tylko moja ojczyzna odzyskała niepodległość. Darzę
wielkim szacunkiem ludzi, którzy walczyli za nasz kraj i
poświęcali się dla niego

KONIEC

Autor: Wiktor Napierała IIIc

Żródła:

www.wikipedia.org

www.ściąga.pl

www.merlin.pl