diagnostyka i terapia zaburzeń psychosomatycznych

background image

9.05.23

1

DIAGNOSTYKA I TERAPIA

DIAGNOSTYKA I TERAPIA

ZABURZEŃ

ZABURZEŃ

PSYCHOSOMATYCZNYCH

PSYCHOSOMATYCZNYCH

Dr n. med. Dariusz

Juchnowicz

Klinika Psychiatrii

Akademii Medycznej w

Białymstoku

background image

9.05.23

2

Medycyna

Medycyna

psychosomatyczna

psychosomatyczna

Kierunek w medycynie, który

zajmuje się badaniem zależności

pomiędzy biologicznymi

a psychospołecznymi

zmiennymi określającymi zdrowie

i chorobę.

background image

9.05.23

3

„Niemożliwe jest oddzielenie

zdrowia ciała od zdrowia

umysłu”

Księga Hioba

„Leczyć trzeba nie tylko ciało

ale i duszę chorego”

Hipokrates

background image

9.05.23

4

Choroby psychosomatyczne

Choroby psychosomatyczne

Franz Alexander (1948)
 

nadciśnienie samoistne,

dychawicę oskrzelową,

wrzodziejące zapalenie jelit,

atopowe zapalenie skóry,

chorobę wrzodową,

nadczynność tarczycy,

gościec przewlekły postępujący.

background image

9.05.23

5

Choroby psychosomatyczne

Choroby psychosomatyczne

c.d.

c.d.

większy udział w ich

etiopatogenezie uchwytnych

czynników socjopsychologicznych.

(stres oraz określone cechy

osobowości)

powstawanie

przebieg 

zejście

background image

9.05.23

6

„Uraz psychiczny może

spowodować większe

spustoszenie w ustroju

niż uraz fizyczny”

Kępiński

background image

9.05.23

7

SOMATYZACJA

SOMATYZACJA

pewne zaburzenia somatyczne są

wywoływane czynnikami natury

psychicznej „mowa mózgu za

pomocą narządów”.(Sakel)

background image

9.05.23

8

KONWERSJA

KONWERSJA

nieprzyjemne

uczucia,

spowodowane problemem czy

konfliktami, których człowiek nie

może

rozwiązać,

przekształcane

w

objaw

(zaburzenia

dysocjacyjne

(konwersyjne)-F44).

background image

9.05.23

9

nadrz

nadrz

ę

ę

dna funkcja

dna funkcja

O.U.N

O.U.N


    obwodowy układu nerwowy,
    układ autonomiczny,
    hormonalny,
    immunologiczny.
 

międzymózgowie-przysadka-

nadnercza

background image

9.05.23

10

mechanizm b

mechanizm b

łę

łę

dnego ko

dnego ko

ł

ł

a

a

wzajemna indukcja

   zaburzeń emocjonalnych,

   zaburzeń układu endokrynno-

wegetatywnego,

oraz zmian funkcji narządów.

background image

9.05.23

11

Czynniki społeczne

Czynniki społeczne

 

utrata więzi uczuciowych,

utrata wartości,

utrata pozycji,

inne „istotne wydarzenia"

background image

9.05.23

12

emocje ujemne

emocje ujemne

strach,

lęk,

panika,

przygnębienie,

rozgoryczenie,

wrogość.

background image

9.05.23

13

Objawy somatyczne lęku

Objawy somatyczne lęku

drżenie

pocenie się

suchość w j.
ustnej

duszność

kołatanie serca

ból w klp

zawroty głowy

napięciowe bóle
głowy

krztuszenie się

jadłowstręt

nudności

ból brzucha

osłabienie fizyczne

częste oddawanie
moczu

background image

9.05.23

14

wzbudzenie

wzbudzenie

emocjonalne

emocjonalne

wzrost stężenia katecholamin,

wzrost stężenia ACTH

kortykosterydów,

wolnych kwasów tłuszczowych,

trójglicerydów,

przyspieszenie OB,

obniżenie się poziom żelaza

w surowicy.

background image

9.05.23

15

Typ odpowiedzi

Typ odpowiedzi

fizjologicznej na dany

fizjologicznej na dany

bodzie

bodzie

c

c

rodzaj, siła i czas trwania bodźca,

indywidualna tendencja do reakcji

psychofizjologicznej ze strony

konkretnego układu (sercowo-

naczyniowego, oddechowego,

mięśniowego),

aktualny stan fizycznego i psychiczny

organizmu (cechy konstytucjonalne,

cechy osobowości).

background image

9.05.23

16

PODATNO

PODATNO

ŚĆ

ŚĆ

NA

NA

CHOROB

CHOROB

Ę

Ę

I STRES

I STRES

 
Podatność na chorobę
konstytucjonalna słabość, która stanowi podłoże

patologicznych zmian somatycznych.

 klasyfikacja

typów

osobowości,

które

usposabiają do zachorowania na określoną

chorobę psychosomatyczną (Flanders Dunbar)

stres
psychologiczna reakcja na istotne wydarzenia,

czyli

stresory

(psychiczne,

fizyczne,

chemiczne, infekcyjne, metaboliczne).

background image

9.05.23

17

ZESPÓ

ZESPÓ

Ł

Ł

PODDAWANIA

PODDAWANIA

SI

SI

Ę

Ę

stan emocjonalny, który jest psychologicznym

następstwem silnych lub długotrwałych urazów

psychicznych

poczucie braku nadziei i braku pomocy

brak zdolności znalezienia wyjścia z sytuacji,

subiektywne poczucie własnej niekompetencji,

skłonność do ponownego przeżywania doznanych

strat

spadek zdolności do przeżywania nadziei i zaufania

 wypowiedzi typu: „tego już za wiele", „to nie do

zrobienia", „nie dam rady", „nie wytrzymam",

„rezygnuję

background image

9.05.23

18

ALEKSYTYMIA

ALEKSYTYMIA

ubogość

słownictwa

niezdolność

do

werbalizowania wewnętrznych konfliktów,

środowisko rodzinne, w którym nie dopuszczano

do wyrażania uczuć.

niedostateczne powiązanie czynności układu

limbicznego (siedliska emocji) z czynnością kory

półkul

(w tym

zwłaszcza

ośrodka

mowy)

anatomicznego podłoża procesów intelektualnych.

Lekarz, który chce skutecznie leczyć choroby

psychosomatyczne

nie

może

cierpieć

na

aleksytymię.

background image

9.05.23

19

Skala Ponownego

Skala Ponownego

Przystosowania

Przystosowania

Społecznego.

Społecznego.

Thomas Holmes i Richard Rohe (1967)
43 ważne zdarzenia życiowe, którym przypisano

od 11 do 100 punktów

śmierć współmałżonka (100 pkt.)

rozwód (73 pkt.)

separacja (65 pkt.)

kara więzienia (63 pkt.)

śmierć bliskiego członka rodziny (63 pkt.)

kontuzja lub choroba (53 pkt.)

ślub (50 pkt.)

background image

9.05.23

20

Skala Ponownego

Skala Ponownego

Przystosowania

Przystosowania

Społecznego

Społecznego

wyrzucenie z pracy (47 pkt.)

pojednanie ze współmałżonkiem (45 pkt.)

przejście na emeryturę (45 pkt.)

ciąża (40 pkt.)

problemy seksualne (39 pkt.)

zmiana

częstotliwości

kłótni

ze

współmałżonkiem (35 pkt.)

Istotne osiągnięcie osobiste (28 pkt.)

konflikt z szefem (24 pkt.)

wakacje (13 pkt.)

background image

9.05.23

21

Zaburzenia

Zaburzenia

czynno

czynno

ś

ś

ciowe

ciowe

(nerwice narządowe lub

wegetatywne)

zasadniczą, a często jedyną

uchwytną przyczyną są czynniki

psychiczne. Leczeniem z wyboru

w tych chorobach jest psycho-

i socjoterapia oraz

psychofarmakoterapia.

background image

9.05.23

22

choroby

choroby

psychosomatyczne

psychosomatyczne

organiczne

organiczne

(psychosomatozy) są to zaburzenia,

w których na skutek dłużej utrzymujących

się zmian czynnościowych dochodzi do

wtórnych uszkodzeń morfologicznych

narządów. Czynniki psychospołeczne są

w tych przypadkach jednym z wielu

czynników etiopatogenetycznych,

a psychoterapia i psychofarmakoterapia są

ważnym uzupełnieniem odpowiedniego

leczenia „somatycznego".

background image

9.05.23

23

F44 Zaburzenia

F44 Zaburzenia

dysocjacyjne

dysocjacyjne

(konwersyjne)

(konwersyjne)

Brak zaburzeń somatycznych,

które mogłyby wyjaśniać

występowanie objawów.

Uchwytna przyczyna

psychologiczna

background image

9.05.23

24

F44 Zaburzenia

F44 Zaburzenia

dysocjacyjne

dysocjacyjne

(konwersyjne) c.d.

(konwersyjne) c.d.

F44.0 Amnezja dysocjacyjna

F44.1 Fuga dysocjacyjna

F44.2 Osłupienie dysocjacyjne

F44.3 Trans i opętanie

F44.4-F44.7 Dysocjacyjne

zaburzenia

ruchu i

czucia

background image

9.05.23

25

DYSOCJACYJNE

DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA RUCHU I

ZABURZENIA RUCHU I

CZUCIA F44.4-F44.7

CZUCIA F44.4-F44.7

Dysocjacyjne zaburzenia ruchu

(F44.4)

Niedowłady, porażenia, zaburzenia

koordynacji ruchów, drżenie lub

trzęsienie, dysfonia, afonia.

Drgawki dysocjacyjne (F44.5)

Dysocjacyjne znieczulenia i utrata

czucia zmysłowego (F44.6)

ślepota, głuchota, utrata węchu.

background image

9.05.23

26

Zaburzenia wyst

Zaburzenia wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

ce

ce

pod postaci

pod postaci

ą

ą

somatyczn

somatyczn

ą

ą

(somatoform disorders)

(somatoform disorders)

(F45)

(F45)

skargi na objawy somatyczne

domaganie się kolejnych badań,

mimo ich negatywnych wyników i

zapewniania przez lekarzy o

braku fizycznych podstaw do

występowania objawów.

background image

9.05.23

27

zaburzenia

zaburzenia

somatyzacyjne

somatyzacyjne

(z somatyzacją) (F45.0)

(z somatyzacją) (F45.0)

częściej u kobiet

zaczynają

się

we

wczesnym

okresie życia dorosłego

rodzinne występowanie

prosi o leczenie celem usunięcia

dolegliwości, przy tym często nie

przestrzega zaleceń lekarskich

nadużywając leków

background image

9.05.23

28

kryteria diagnostyczne

kryteria diagnostyczne

zaburze

zaburze

ń

ń

somatyzacyjnych:

somatyzacyjnych:

A. Skargi na różne i zmienne objawy

somatyczne, których nie można wyjaśnić

występowaniem żadnej wykrywalnej choroby

somatycznej. Utrzymywanie się tych skarg przez

okres co najmniej 2 lat.

B. Skoncentrowanie się na objawach,

prowadzące do ponawiania kolejnych konsultacji

lub badań. Ewentualnie samodzielne, uporczywe

przyjmowanie leków.

C.     Uporczywe odrzucanie zapewnień lekarzy o

braku adekwatnej, fizycznej przyczyny tych

somatycznych objawów.

background image

9.05.23

29

kryteria diagnostyczne

kryteria diagnostyczne

zaburze

zaburze

ń

ń

somatyzacyjnych

somatyzacyjnych

D.  Występowanie

w

sumie

sześciu lub więcej objawów z

poniższej listy, należących do co

najmniej

dwóch

oddzielnych

grup:

background image

9.05.23

30

kryteria diagnostyczne

kryteria diagnostyczne

zaburze

zaburze

ń

ń

somatyzacyjnych

somatyzacyjnych

Objawy żołądkowo-jelitowe

1) ból brzucha,
2) nudności,
3) uczucie wzdęcia lub wypełnienia gazami,
4) niesmak w ustach lub obłożony język,
5) skargi na wymioty lub odbijanie się

pokarmów,

6) skargi na częste lub luźne stolce albo na

płynną wydzielinę z odbytu,

background image

9.05.23

31

kryteria diagnostyczne

kryteria diagnostyczne

zaburze

zaburze

ń

ń

somatyzacyjnych

somatyzacyjnych

Objawy sercowo-naczyniowe

7) krótki oddech mimo braku wysiłku,
8) bóle w klatce piersiowej,

Objawy moczowo-płciowe

9) dyzuria lub skargi na częste oddawanie

moczu,

10) nieprzyjemne wrażenia w obrębie

narządów płciowych lub wokół nich,

11) skargi na niezwykłą lub obfitą

wydzielinę z pochwy,

background image

9.05.23

32

kryteria diagnostyczne

kryteria diagnostyczne

zaburze

zaburze

ń

ń

somatyzacyjnych

somatyzacyjnych

Objawy skórne lub bólowe

12)

plamistość

lub

zmiana

zabarwienia skóry,

13) pobolewania kończyn, rąk lub

stóp, stawów,

14)

nieprzyjemne

wrażenia

drętwienia lub swędzenia.

background image

9.05.23

33

kryteria diagnostyczne

kryteria diagnostyczne

zaburze

zaburze

ń

ń

somatyzacyjnych:

somatyzacyjnych:

B.   Wykluczenie występowania

objawów

wyłącznie

podczas

którejś

z

postaci

zaburzeń

schizofrenicznych (F20-F29),

zaburzeń afektywnych (F30-

F39) lub zaburzeń lękowych w

postaci napadów lęku (F41).

background image

9.05.23

34

zaburzenia hipochondryczne

zaburzenia hipochondryczne

(

(

F45.2)

F45.2)

zaabsorbowanie pacjenta

możliwością występowania u niego

jednej lub liczniejszych, poważnych i

postępujących chorób

somatycznych.

zwraca uwagę na obecność

poważnej choroby leżącej u podłoża

objawów, a domagając się kolejnych

badań, oczekuje określenia lub

potwierdzenia charakteru choroby.

background image

9.05.23

35

zaburzenia hipochondryczne

zaburzenia hipochondryczne

(

(

F45.2)

F45.2)

duża zmienność skarg, oraz

przewlekły i zmienny stopień

niesprawności.

z jednakową częstością u mężczyzn i

kobiet,

bez cech rodzinnego występowania

trwałe (co najmniej 6 miesięcy)

obawiają się przyjmowania leków i

związanych z nimi objawów ubocznych

background image

9.05.23

36

Uporczywe bóle

Uporczywe bóle

psychogenne (F45.4)

psychogenne (F45.4)

   przeżywanie bólu mimo braku

wyraźnego bodźca,

   lokalizacja bólu nie odpowiada zwykle

stosunkom neuroanatomicznym,

  często trudno go w ogóle zlokalizować,

  jest niezwykły (niepodobny do bólu

somatycznego).

  Często też stwierdza się związek między

stresem czy konfliktem psychologicznym

a wystąpieniem lub nasileniem bólu.

background image

9.05.23

37

Czynniki psychologiczne i

Czynniki psychologiczne i

behawioralne zwi

behawioralne zwi

ą

ą

zane z

zane z

zaburzeniami lub chorobami

zaburzeniami lub chorobami

klasyfikowanymi w innych

klasyfikowanymi w innych

rozdziałach (F54)

rozdziałach (F54)

obejmuje

psychologiczne

czynniki

wpływające na stan fizyczny.

przykłady chorób:

   dychawica oskrzelowa,

   zapalenie skóry i wyprysk,

   choroba wrzodowa,

błoniaste zapalenie jelita grubego,

   wrzodziejące zapalenie jelita grubego

   pokrzywka.

background image

9.05.23

38

Skutki zaburzeń pod

Skutki zaburzeń pod

postacią somatyczną

postacią somatyczną

Nadużywanie systemu medycznego

Zbędna diagnostyka

Zbędne uzależniające „leczenie”

Spadek aktywności i wydolności

zawodowej

Izolacja społeczna

Nadużywanie alkoholu i leków

Depresja

Samobójstwa

background image

9.05.23

39

Korzystne zmiany w

Korzystne zmiany w

organizmie pod wpływem

organizmie pod wpływem

czynników

czynników

psychologicznych

psychologicznych

Wizualizacja-ciężkie choroby

somatyczne

Bofeedback – kontrola funkcji

wegetatywnych (nadciśnienia)

Pozytywne myślenie

Rozszerzanie możliwości fizycznych -

medytacja, koncentracja, hipnoza -

mnisi buddyjscy, swobodne

nurkowanie

background image

9.05.23

40

Leczenie

Leczenie

zaburzeń pod

zaburzeń pod

postacią somatyczną

postacią somatyczną

   

KOMPLEKSOWA PSYCHOTERAPIA-

Kontakt terapeutyczny –wysłuchanie,

zrozumienie, gotowość niesienia pomocy

Wyjaśnić psychologiczne podłoże zaburzeń

uzyskanie przez pacjenta wglądu i zrozumienia

mechanizmów powstawania zaburzeń.

NIE – „nic panu nie jest”, „to tylko nerwica”, „to

pańska wyobraźnia”

Uwzględnić sytuację psychospołeczną

choroba jako element homeostazy w rodzinie

    

background image

9.05.23

41

„Jeżeli chory po

rozmowie z lekarzem

nie poczuł się lepiej to

znaczy, że rozmawiał ze

złym lekarzem”

Bechterieiew

background image

9.05.23

42

Leczenie

Leczenie

zaburzeń pod

zaburzeń pod

postacią somatyczną

postacią somatyczną

c.d.

c.d.

PSYCHOFARMAKOTERAPIA

Leki anksjolityczne

Leki przeciwdepresyjne

Leki neuroleptyczne

Efekt placebo

background image

9.05.23

43

Poprawa współpracy z

Poprawa współpracy z

pacjentem

pacjentem

Informacja na temat choroby

Informacja o leku

Informacja o objawach ubocznych

Uprzedzić o krótkoterminowej terapii i

ryzyku uzależnienia w przypadku BZD

Nie uzależnić pacjenta

„somatyzacyjnego”

Nie wystraszyć pacjenta

„hipochondrycznego”

background image

9.05.23

44

Zasady stosowania BZD

Zasady stosowania BZD

Starannie należy dobierać pacjentów do

włączenia u nich terapii przy użyciu BZD.

Stosować najmniejsze skuteczne dawki .

Kończyć terapię tak szybko, jak to tylko

jest możliwe (do 4 tygodni)

Używać leków przeciwdepresyjnych wtedy

kiedy objawom lęku towarzyszy depresja.

Preferować BZD o długim okresie

półtrwania

background image

9.05.23

45

Istota ludzka stanowi jedną całość,

która jest zdrowa lub chora.[...] istota

medycyny psychosomatycznej polega

nie tyle na łączeniu ze sobą czynników

somatycznych i psychicznych, ale na

próbie pojmowania istoty ludzkiej taką

jaką ona jest:

żywym połączeniem ciała i duszy

(

Eugeniusz Minkowski 1923

)


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DIAGNOSTYKA I TERAPIA ZABURZEŃ PSYCHOSOMATYCZNYCH 2
diagnostyka i terapia zaburzeń psychosomatycznych 8
DIAGNOSTYKA I TERAPIA ZABURZEŃ PSYCHOSOMATYCZNYCH
Diagnostyka i Terapia Zaburzen Psychosomatycznych
diagnostyka i terapia zaburzeń psychosomatycznych(1)
diagnostyka i terapia zaburzeń psychosomatycznych
Diagnostyka i terapia zaburzeń psychosomatycznych 3
DIAGNOSTYKA I TERAPIA ZABURZEŃ PSYCHOSOMATYCZNYCH 2
diagnostyka i terapia zaburzeń psychosomatycznych 5
Diagnoza i terapia zaburzen integracji sensorycznej- referat, Pedagogika - Diagnoza pedagogiczna
Oligofazja diagnoza i terapia zaburzeń mowy u dzieci upośledzonych umysłowo(1)(1)
Elllis (3) terapia, Studia, Kliniczna, Psychopatologia, Terapia, Zaburzenia, Psychologia Kliniczna
diagnoz i terapia zaburzeń realizacji fonemów
Neurokinezjologiczna diagnostyka i terapia dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego L Sadowska
Patomechanizm zaburzeń rozwoju i zachowania, Kliniczna, Psychopatologia, Terapia, Zaburzenia
Wstep do psychopatologii - podejscie poznawcze, Kliniczna, Psychopatologia, Terapia, Zaburzenia
TERAPIA POZNAWCZO - BEHAWIORALNA PACJENTOW Z ZABURZENIA PSYCHOTYCZNYMI, terapia behawioralna

więcej podobnych podstron