Diagnoza i terapia zaburzeń integracji sensorycznej.
Drozdowska Agnieszka
Stocka Izabela
Walczak Milena
Brzeska Beata
Wszystkie informacje odbierane ze świata docierają do nas poprzez zmysły. Zwykle nie jesteśmy świadomi zachodzących procesów, gdyż odbywają się one w obrębie ośrodkowego układu nerwowego na poziomie podświadomości. Wszyscy jesteśmy świadomi występowania i działania zmysłu smaku, węchu, wzroku oraz słuchu. Ale większość z nas nie zdaje sobie sprawy, że nasz układ nerwowy odbiera i rejestruje informacje płynące z dotyku, ruchu, siły grawitacji oraz pozycji ciała. Tak jak oczy rejestrują informacje wzrokowe i przekazują je do mózgu w celu ich zinterpretowania, tak wszystkie pozostałe zmysły posiadają receptory odbierające bodźce i przekazujące je do mózgu. Komórki znajdujące się w skórze przekazują informacje dotyczące lekkiego dotyku, bólu, temperatury oraz nacisku. Struktury w uchu wewnętrznym rejestrują ruch oraz zmiany pozycji głowy. Odpowiednie struktury mięśni, stawów oraz więzadeł warunkują świadomość pozycji ciała.
INTEGRACJA SENSORYCZNA, czyli przetwarzanie bodźców sensorycznych to skomplikowany proces, podczas którego układ nerwowy człowieka odbiera informacje z receptorów wszystkich zmysłów (dotyk; układ przedsionkowy odbierający ruch; czucie ciała, czyli propriocepcja, węch, smak, wzrok i słuch), następnie organizuje je i interpretuje tak, aby mogły być wykorzystane w celowym i efektywnym działaniu.
Zmysły podstawowe dla integracji sensorycznej (dotyk, równowaga oraz czucie ciała) mają zasadnicze znaczenie w naszym codziennym funkcjonowaniu. Ich dobre zintegrowanie jest podstawą optymalnego rozwoju i działania pozostałych wszystkich wyższych zmysłów i umiejętności. Należą do nich na przykład: wzrok, słuch, mowa, umiejętność chodzenia oraz zdolność wykonywania precyzyjnych czynności, jak malowanie, pisanie.
Jeśli doświadczenia dziecka w odbiorze i przetwarzaniu bodźców płynących ze zmysłów podstawowych są złe lub niepełne, to nie jest ono w stanie nauczyć się złożonych czynności, takich jak czytanie lub pisanie, i opanowanie ich sprawia mu ogromne trudności. Dziecko potrzebuje siedmiu - ośmiu lat doświadczeń, na które składają się ruch, poznawanie otoczenia i własne działanie. Tworzą one podstawę jego rozwoju intelektualnego, osobowościowego i społecznego. Tylko przez własne aktywne i różnorodne działania dziecko uczy się rozumieć otoczenie.
Układ nerwowy człowieka odbiera i rejestruje bodźce płynące ze zmysłów:
dotyku skóry, określanego jako zmysł czucia powierzchniowego, związanego z odbieraniem bodźców dotykowych
równowagi zlokalizowanego w błędniku ucha wewnętrznego, określanego też jako układ przedsionkowy
czucia i ułożenia mięśni, ścięgien oraz stawów, określanego również jako zmysł czucia głębokiego lub układ proprioceptywny
smaku, którego receptorami są brodawki smakowe leżące na języku, zwany także czuciem smaku
wzroku
słuchu zlokalizowanego w ślimaku ucha wewnętrznego
węchu zlokalizowanego w nosie, zwanego również zmysłem powonienia.
Aby w prosty sposób przybliżyć Państwu termin "integracja zmysłowa" odniosę się do codziennych czynności. Teraz, gdy siedzą Państwo przed komputerem i czytają ten tekst, używają Państwo zmysłu wzroku. Jeśli w pomieszczeniu, w którym się Państwo znajdują, rozchodzi się nieprzyjemny zapach, bądź z za okna dochodzą różne dźwięki, Państwa zmysły słuchu i węchu zmniejszają, hamują te "sensoryczne zakłócenia".
Zapewne siedzą Państwo w fotelu przez co Wasz układ przedsionkowy reguluje prawidłową postawę i odpowiada za utrzymanie równowagi. Jeżeli co jakiś czas sięgacie po myszkę, aby przesunąć tekst w dół, Wasz zmysł dotyku, czucia głębokiego i kinestetyczny, czucia ruchu współgrają ze sobą i sprawiają, że możecie określić fakturę myszki, jej kształt i ciężar. Jest to proste doświadczenie, które pozwala nam w naturalny sposób zrozumieć, jakich zmysłów używamy przy wykonywaniu codziennych czynności.
Według Jean Ayers "Integracja zmysłowa, to możliwość rejestrowania informacji ze świata zewnętrznego przez narządy zmysłów, ich przetwarzanie w ośrodkowym układzie nerwowym i wykorzystanie do celowego działania."
Wynika z tego, że każde działanie, ruch to wynik integracji doznań zmysłowych ze wszystkich układów sensorycznych zaangażowanych w daną czynność.
UKŁAD PRZEDSIONKOWY
Narząd przedsionkowy znajduje się w uchu wewnętrznym i dostarcza nam informacji na temat siły grawitacji oraz ruchu. Układ przedsionkowy jest dla naszego organizmu jak busola na statku. Pomaga nam w nawigacji naszego ciała w przestrzeni, informuje nas gdzie jest góra a gdzie dół.
Poprzez zróżnicowany system połączeń nerwowych wpływa na:
Bezpieczeństwo grawitacyjne
Napięcie mięśniowe
Ruch i równowagę
Koordynację ruchową
Przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne
Przetwarzanie słuchowo-językowe
Planowanie ruchu
Bezpieczeństwo emocjonalne
Funkcjonowanie społeczne
Charakterystyka i terapia zaburzeń dotyczących systemu przedsionkowego:
Nadwrażliwe dziecko przejawiające nietolerancję ruchową:
- Unika zabaw na świeżym powietrzu, np. huśtania się, zjeżdżania.
- Może być przesadnie uważne, wolno poruszające się, obawiające się podjęcia najmniejszego ryzyka.
- Przejawia ochotę do wspólnych zabaw, wykazując przy tym niechęć do współpracy z drugą osobą.
Dziecko z niepewnością grawitacyjną:
- Odczuwa strach przed upadkiem, nawet jeśli nie istnieje obiektywne niebezpieczeństwo.
- Odczuwa strach przed wysokościami. Unika chodzenia po krawężnikach, skakania ze stopni.
- Przejawia zaniepokojenie, gdy brakuje podłoża pod stopami, a najmniejszy ruch może spowodować upadek.
- Odczuwa strach przed wchodzeniem i schodzeniem ze schodów trzymając się barierki.
Nadwrażliwe dziecko ze zwiększoną tolerancją na ruch:
- Pozostaje w ciągłym ruchu, np. huśta lub obraca się na krześle.
- Nie doświadcza uczucia zachowania równowagi w głowie w sytuacji długo trwającego kręcenia się na karuzeli, skakania na trampolinie.
Dziecko z równoważnymi i postulanymi problemami:
- Łatwo traci równowagę poruszając się po niestabilnych powierzchniach, skacząc, stojąc na jednej nodze z zasłoniętymi uszami.
- Sprawia wrażenie niezgrabnego.
Dziecko z obniżonym napięciem mięśniowym:
- Posiada wątłą budowę ciała.
- Ma trudności z równoczesnym uniesieniem głowy, ramion i nóg w pozycji na brzuchu.
- Ma trudności z utrzymaniem przedmiotów pisarskich i narzędzi w dłoni(luźny chwyt).
- Nie posiada umiejętności ochrony przed upadkiem.
Dziecko z zaburzeniem obustronnej koordynacji:
- Ma słabą świadomość schematu własnego ciała.
- Przejawia trudności we współpracy obu rąk, np. przy łapaniu i rzucaniu piłki.
Zaburzeniom systemu przedsionkowego towarzyszą często zaburzenia słuchowo-językowego i przetwarzania wzrokowo-przestrzennego.
Dziecko z zaburzeniami przetwarzania słuchowo-językowego:
- Może być nieświadome źródła pochodzenia dźwięku, rozglądając się we wszystkich kierunkach.
- Przejawia nadwrażliwość na określony rodzaj dźwięków, np. głośne, niespodziewane, o wysokiej częstotliwości.
- Ma problemy z formułowaniem wypowiedzi ustnych- werbalizacją myśli.
- Przejawia tendencję do mówienia nie na temat.
- Przejawia problemy w czytaniu na głos, konstruowania rymów.
Dziecko z zaburzeniami przetwarzania wzrokowo-przestrzennego:
- Ma trudności z przenoszeniem wzroku z jednego obiektu na drugi.
- Ma kłopoty z wodzeniem za poruszającym się przedmiotem lub podążaniem liniowym czytając tekst.
- Myli podobne graficznie litery, symbole, obiekty.
- Ma problemy z rozmieszczaniem liter w liniaturze zeszytu oraz utrzymaniem pionu i poziomu pisania.
Propozycje aktywności rozwijających integrację przedsionkową obejmują:
- Huśtanie w kocu.
- Kręcenie się na krześle obrotowym.
- „Kołyska” w leżeniu na plecach lub na brzuchu.
- zjeżdżanie ze zjeżdżalni w różnych pozycjach, również na kocu, tekturze.
- Skoki na trampolinie dla dzieci.
- Chodzenie po krawężniku, biegi
- Stymulacja uszu: opukiwanie opuszkami palców głowy(od czoła do karku poprzez skroń i potylicę, ku czubkowi głowy), opukiwanie okolicy uszu oraz masaż małżowiny usznej, przytykanie wewnętrznej części dłoni do uszu(do efektu zassania), z równoczesnym nagłym oderwaniem dłoni.
- Spacerowanie po niestabilnych powierzchniach: plaży piaszczystej, desce równoważnej, łące, mchu, wodnym łóżku, chodzenie po kamykach itp.
DOTYK
Jest jednym z najwcześniej rozwijających się zmysłów. Dotyk pierwotny (protopatyczny) odpowiada za świadomość dotknięcia i chroni nas przed niebezpiecznym bodźcem dotykowym. Dominuje w okresie niemowlęcym. Dotyk różnicujący (epikrytyczny) odbiera precyzyjne informacje dotykowe np. różnicę w kształcie. Rozwija się stopniowo i w okresie kilku lat jego znaczenie znacznie wzrasta. Obydwa rodzaje doznań dotykowych muszą się znajdować w swoistej równowadze zależnej od wieku dziecka i poziomu jego funkcjonowania.
Poza funkcją ochronną, zmysł dotyku dostarcza nam informacji niezbędnych do nabycia różnorodnych umiejętności:
percepcja dotykowa
schemat ciała
planowanie ruchu
percepcja wzrokowa
umiejętności szkolne
stabilność emocjonalna
funkcjonowanie społeczne
Charakterystyka i terapia zaburzeń dotyczących systemu dotykowego:
Dziecko z nadwrażliwością ( obronnością ) dotykową:
- Reaguje negatywnie i emocjonalnie na wrażenia pochodzące z lekkiego dotyku, prezentując złość. Reakcja wycofania się z tej nieprzyjemnej sytuacji obejmuje drapanie i pocieranie miejsca , które było dotknięte.
- Reaguje negatywnie i emocjonalnie w sytuacji zaskoczenia z tyłu lub, gdy osoba jest poza zasięgiem wzroku.
- W małym stopniu toleruje zwierzęta domowe, przytulanie drugiej osoby zwłaszcza, osoby spoza rodziny.
- Preferuje uściski niż pocałunki. Dziecko może poszukiwać sytuacji tzw. uścisku głębokiego niż lekkich muśnięć i głaskania.
- Reaguje zwiększonym cierpieniem w sytuacji doznania bólu lub zadraśnięcia i często rozpamiętuje i opowiada o takich wydarzeniach
- Kropla deszczu na skórze może spowodować równie negatywną reakcję jak dźwięk klaksonu samochodu
- Unika kontaktu dotykowego z określonymi powierzchniami i fakturami jak np. sztuczne materiały, koce, wypychane rzeczy, np. zabawki pluszowe
- Odmawia założenia ciężkiego zimowego obuwia narzekając na sznurówki, uścisk skarpet. Dzieci często upierają się , by założyć lekkie sandały na zimne, mokre wieczory lub ciężkie buty w gorące dni.
- Odmawia często założenia zimowej czapki, by uniknąć nieprzyjemnego drapania w głowę
- Nie lubi dotykania twarzy, głowy, np. podczas mycia
- Często narzeka na kąpiele-nie lubi gdy woda jest zbyt zimna lub zbyt gorąca
- Nie toleruje obcinania paznokci
- Unika chodzenia boso po trawie, piasku lub wodzie
- Odmawia jedzenia ciepłych i zimnych produktów
- Ucieka w sytuacji czesania włosów, obcinania lub mycia-dziecko często ucieka i się wyrywa.
W celu samoobrony, dziecko z obronnością dotykową:
- Wycofuje się z grupy rówieśniczej , unika gier zespołowych
- Stosuje słowne wymówki dla uniknięcia wrażeń dotykowych, np. Moja mama powiedziała mi, żebym nie zbrudził rąk.
Dziecko z podwrażliwością dotykową:
- Może być nieświadome dotyku, jeśli nie jest on bardzo intensywny
- Może nie wykazywać reakcji bólowych w sytuacji zadrapania, skaleczenia lub uderzenia
- Może ranić lub kaleczyc współtowarzyszy zabaw( dzieci i zwierzęta)
Dziecko ze słabą zdolnością do różnicowania bodźców dotykowych:
- Przejawia strach w ciemnych pomieszczeniach
- Nie posiada umiejętności wykonywania precyzyjnych ruchów bez udziału kontroli wzrokowej, np. zapinanie guzika przy ubraniach.
- Przejawia trudności w posługiwaniu się przyborami do jedzenia, kredkami
W celu dodatkowej stymulacji dziecko z dysfunkcją systemy czuciowego:
- Może odczuwać potrzebę ciągłego dotykania powierzchni dostarczając sobie przyjemnych wrażeń czuciowych
- Może odczuwać potrzebę dotykania i czucia wszystkiego, co znajduje się w zasięgu wzroku dziecka, np. zderzając się z innymi, przesuwając dłonie po nierównych powierzchniach ścian
- Może preferować wyjątkowo ostre lub słodkie jedzenie
- Może używać ust w celach poznawczych, np. małe dziecko wkłada do buzi, co tylko ma pod ręką.
Dziecko z zaburzeniami systemu dotykowego może wykazywać problemy związane ze słabą świadomością schematu własnego ciała i dyspraksją, czyli słabym planowaniu ruchów ciała:
- Ma kłopoty z organizacją ruchów przy ubieraniu się
- Przejawia trudności w postrzeganiu, organizowaniu i wykonywaniu aktywności angażujących sekwencje ruchowe, np. jeździe na rowerze
- Unika ćwiczeń ruchowych
- Posiada słabą kontrolę dużej motoryki, np. bieganie, skakanie, wspinanie
- Trudność sprawia mu także chodzenie boso, czynność żucia i mówienia.
Propozycje aktywności rozwijających integrację dotykową:
- Stymulowanie dotykowe z wykorzystaniem szorstkich powierzchni, np. szorstkiej gąbki, szczotki do włosów oraz różnych rodzajów mydła ( owsiane, w płynie, pianka do golenia)
- Zabawy z wykorzystaniem kuchennego zlewozmywaka napełnionego mydlinami, np. .mierzenie objętości płynu w butelkach, nasączenie i wyciskanie gąbki
- Malowanie wodą i pędzlem malarskim dużych powierzchni ( podłoga, schody)
- Malowanie palcem przy użyciu farbek, pianki do golenia, masła
- Rysowanie palcem po plecach-zgaduj- zgadula
- Pudełko-niespodzianka, tzn. wyszukiwanie określonych przedmiotów i opisywanie przedmiotu (waga, kształt, wielkość)
- Lepienie z plasteliny, masy solnej i papierowej
- Czynności związane z sadzeniem roślin doniczkowych ( kontakt z ziemią, piaskiem, wodą, nasionkami różnej wielkości
- Zabawy z użyciem tekturowych pudeł w celu układania z nich wieżowców, budowanie miast, mostów
- Turlanie dziecka owiniętego w koc lub inny grubszy materiał
- ,,Rodzinna kanapka”- członkowie rodziny kładą się warstwami na sobie imitując ,,ser”, ,,salami”, ( w czasie przygotowywania kanapki naśladujemy czynności smarowanie masłem, krojenie jarzyn)
- ,, Sekretna kryjówka”- przy użyciu koca, prześcieradła, śpiwora, poduszek, dziecko buduje sobie schronienie np. pod stołem.
PROPRIOCEPCJA
Dostarcza nam informacji z mięśni, stawów, więzadeł o pozycji części ciała oraz ich ruchach (zwana również kinsestezją). Na przykład czytając teraz ten rozdział znajdujecie się Państwo w określonej pozycji. Skąd wiecie Państwo jaka ona jest nie patrząc na ułożenia ciała? To dzięki impulsom proprioceptywnym zdajemy sobie sprawę z pozycji naszego ciała bez konieczności patrzenia. Jest to niezbędne do płynnego i efektywnego wykonywania różnorodnych ruchów, z czego zdawać sobie możemy sprawę w ciemnościach.
Zmysł propriocepcji jest ściśle związany ze zmysłem dotyku i układem przedsionkowym. Z tego powodu często mówi się o przetwarzaniu dotykowo-proprioceptywnym lub przedsionkowo-proprioceptywnym.
Zmysł propriocepcji wpływa na:
Świadomość ciała
Postawę
Kontrolę i płynność ruchów
Stopniowanie ruchu
Planowanie ruchu
Bezpieczeństwo emocjonalne
Funkcjonowanie społeczne
Charakterystyka i terapia zaburzeń systemu proprioceptywnego.
W poszukiwaniu dodatkowych bodźców sensorycznych dziecko:
- celowo wpada i zderza się z obiektami w najbliższym otoczeniu
- stawia ciężko i głośno stopy podczas chodzenia
- uderza piętami o krawędzie krzesła lub podłogę
- pociera ręce o stół, gryzie, ssie palce lub strzela „ kosteczkami” u rąk
- domaga się częstego i ciasnego zawijania w koc, opatulania w kołdrę przed zaśnięciem
- preferuje ciasne wiązanie butów, zakładanie kaptura na głowę oraz ciasne zaciskanie paska
- preferuje ciągłe żucie części garderoby, np. kołnierzyków koszuli, rękawów, żucie ołówków
Dziecko z zaburzeniami stopniowania ruchu:
- zbyt mocno lub zbyt lekko trzyma narzędzia pisarskie, powodując ich uszkodzenie
- oddaje niestaranne prace pisemne, np. ze śladami nieefektownego stosowania gumki do mazania
- kładzie nadmierny lub zbyt słaby nacisk oraz wysiłek w różne codzienne czynności, przyczyniając się do łamania i kruszenia przedmiotów
- ma trudności z unoszeniem np. dwóch przedmiotów o różnym ciężarze, gdyż pojęcie lekki/ciężki nie zostało poprawnie przyswojone
Dziecko z niestabilnością posturalną:
- ma kłopoty z utrzymaniem prawidłowej postawy ciała
- często podpiera głowę na dłoniach podczas pracy przy biurku
- rozkłada się na krześle lub na stole; preferuje siedzenie na krawędzi krzesła, wspierając się na nodze dla stabilizacji
- nie utrzymuje pozycji na jednej nodze
Propozycje aktywności rozwijających integrację proprioceptywną:
- noszenie ciężarów( zakupy, książki)
- zwisanie na rękach- zwis na drążku
- ciągnięcie za sznurek dziecka leżącego na deskorolce
- skakanie, nurkowanie, zakopywanie się w stosie poduszek ułożonych w kącie
- napełnianie różnych naczyń rozmaitym materiałem i ważenie ciężaru w rękach
- otwieranie samodzielnie drzwi
- przeciąganie liny
- przetaczanie dużej piłki w siadzie przed sobą i za sobą
- mocowanie się na rękę
Propozycje aktywności rozwijających inne umiejętności sensomotoryczne
W obrębie motoryki małej:
- przesiewanie mąki przy pomocy sitka i łopatki
- wiązanie sznurówek, nawlekanie koralików na sznureczek, zapinanie guzików, nawijanie nitki na szpulkę
- segregowanie: muszelek, kamyczków, orzeszków, fasolek, nasion i innych znalezionych obiektów do kartonowego pojemniczka
-używanie przyborów biurowych np. nożyczek, do robienia wycinanek, dziurkacza, zszywacza, wyciskanie kleju z tubki, przybijanie pieczątek, zwilżanie językiem i naklejanie znaczków na list, pakowanie prezentów w papier ozdobny, mocowanie go za pomocą taśmy samoprzylepnej lub wstążki, malowanie pisakami różnej grubości, ołówkiem, pędzelkami
- odciskanie pieczątek w modelinie( za wzór mogą nam posłużyć monety, klucze, formy do wypieku ciasteczek, wałek do ciasta itp.)
- rulonowanie ołówka, wałka do ciasta itp.
- nakręcanie różnych zabawek- pozytywek
W obrębie planowania ruchowego:
- budowanie przez dziecko toru przeszkód, uwzględniając tunele, pochylnie, schodki, drabinę, drążek do zwisu na rękach
- skoki w dal,
- taniec do rytmu wybijanego np. na bębenku, ze zmianą tempa
- naśladowanie zwierząt np. niedżwiedzia, raka lub żółwia, węża.
- zabawa taczki wzdłuż wyznaczonej krętej ścieżki
W obrębie obustronnej koordynacji:
- w pozycji leżącej na brzuchu przetaczanie piłeczki z jednej strony na drugą z uniesieniem brody i tułowia
- podrzucanie balonów i odbijanie pałeczką
- toczenie w parach piłki różnej wielkości
- granie na instrumentach typu bębenek do rytmu piosenek śpiewanych przez drugą osobę
- łapanie piłeczki do rękawicy( jako rękawicy możemy użyć butelki obciętej do połowy)
- spirale z kolorowej farby: kolorową farbkę umieszczamy na środku kartki rozprowadzamy ją po całej powierzchni małą kuleczką ruchem kołowym tworząc spiralę
- otwieranie i zakręcanie zakrętek w słoikach
- aktywności takie jak: przeskakiwanie przez sznurek, pływanie, jazda na rowerze, wiosłowanie
- kreślenie na papierze( na szybie) w powietrzu leniwych ósemek jedną ręką , obiema rękami jednocześnie w jedną stronę, obiema rękami w dwie różne strony
Rozwijanie umiejętności samoobsługowych:
Czynności związane z ubieraniem się:
- zalecane jest stwarzanie sytuacji do częstego: zapinania ubrań na guziki, zasuwania zamków, zapinania zatrzasków, klamer, wiązania sznurówek,
- należy ograniczyć ilość ubrań w szafie dziecka do tych przydatnych w określonym sezonie, aby dodatkowo nie frustrować chaosem i nadmiarem
- należy umieścić haczyki na wysokości oczu dziecka w szafie i mobilizować go do samodzielnego wieszania rzeczy
Czynności związane z treningiem czystości:
- zabawa we fryzjera pozwoli na adaptację dziecka do takich czynności jak: szczotkowanie włosów, wiązanie i upinanie, mycie włosów,
- salon piękności należy wyposażyć w odpowiednie, starannie dobrane przybory kosmetyczne i fryzjerskie, należy również pamiętać, aby wszystkie przybory były umieszczone w zasięgu ręki dziecka.
Czynności związane ze spożywaniem posiłków:
- dziecko powinno być wyposażone w krzesło z oparciami na ręce, o wysokości umożliwiającej położenie swobodne stóp na podłodze
- możemy zaoferować jedzenie pokarmów kilkoma sposobami np. dziecko może jeść budyń używając do tego łyżki lub własnych palców, by móc je potem oblizać, jedzenie zupy może się odbywać przy pomocy łyżki lub poprzez wypicie jej z kubka
- należy stwarzać możliwość próbowania przez dziecko pokarmów o różnej fakturze, np. gładkich, żujących, chrupkich, płynnych z kawałkami jarzyn lub lanym ciastem.
- należy pozwalać dziecku samemu napełniać szklanki sokiem lub mlekiem, dziecko potrzebuje praktyki zanim rozlewanie napojów będzie należeć do rzadkości
- dziecko może korzystać z rurki do picia( umiejętność wciągania płynu przez rurkę)
- należy zachęcać dziecko do samodzielnego otwierania pudełek, w których jest np. kanapka, należy zachęcać do smarowania chleba np. masłem. Posługiwania się sztućcami.
Zmysł dotyku, zmysł przedsionkowy oraz proprioceptywny zaczynają funkcjonować w bardzo wczesnym etapie życia nawet podczas życia płodowego. Działania tych podstawowych zmysłów są ściśle ze sobą powiązane i w trakcie rozwoju tworzą połączenia z innymi zmysłami w obrębie mózgu. To wzajemne na siebie oddziaływanie różnych zmysłów jest złożone i niezbędne do prawidłowej interpretacji sytuacji i wykonanie odpowiedniej reakcji. Ten proces celowej organizacji zmysłów nosi nazwę INTEGRACJI SENSORYCZNEJ.
Należy pamiętać, że zaburzenia integracji sensorycznej tzw. zaburzenia przetwarzania sensorycznego to nie tylko problem dzieci. Z zaburzeń tych się nie wyrasta. Wiele osób dorosłych w wieku dziecięcym mogło prezentować zachowania charakterystyczne dla dysfunkcji SI a w życiu dorosłym deficyty te nadal mogą zaburzać funkcjonowanie, relacje z innymi ludźmi oraz powodować trudności w życiu zawodowym.
2