TERAPIA SI (METODA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ)
Twórcą metody Integracji Sensorycznej jest dr A. Jean Ayres pracownik naukowy Uniwersytetu Południowo-Kalifornijskiego w Los Angeles. Do Polski metoda SI trafiła w 1993 r.
Celem terapii SI (od angielskiego sensory integration) jest poprawa jakości przesyłania i organizacji informacji sensorycznej, tj. tego co jest odbierane przez różne zmysły naszego organizmu. Głównym zadaniem jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych: przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych w taki sposób aby dziecko odpowiadało reakcją poprawiającą integrację tych bodźców.
Terapia SI jest przeznaczona dla dziecka, które:
nie lubi być przytulane, odpycha i wyciera każdy pocałunek,
nie toleruje drażniących ubrań, metek które doprowadzają go do „wściekłości”,
nie znosi mycia głowy, obcinania włosów czy paznokci,
jeśli dostarcza sobie „ekstremalnych” wrażeń, ciągle upada, zderza się, stuka głową o podłogę,
nie lubi się huśtać, kręcić na karuzeli lub wspinać na drabinki,
nie akceptuje nowych smaków, jego uboga dieta sprowadza się do dwóch rodzajów pokarmów, a nowe zapachy wywołują odruch wymiotny,
ma trudności w koncentracji uwagi,
boi się każdej nowej sytuacji co powoduje wycofanie się.
W terapii mogą brać udział:
Dzieci z dysleksją, dysgrafią, dysortografią, słabej koncentracji uwagi,
Dzieci z ADHD i ADD,
Dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
Dzieci autystyczne,
Dzieci opóźnione psychoruchowo,
Dzieci niepełnosprawne intelektualnie,
Dzieci z zespołem Downa, Aspergera, Reta, Williemsa, Turnera i Kinefertera.
INTEGRACJA SENSORYCZNA – CO TO?
IS to proces w którym następuje organizacja dostarczanych do naszego mózgu wrażeń sensorycznych tak, aby mogły być wykorzystane w celowym działaniu, czyli w reakcjach adaptacyjnych, służących do wykonania określonej czynności, przyjęcia odpowiedniej pozycji ciała itp. Jeśli występują zaburzenia w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych to będą pojawiać się dysfunkcje w rozwoju poznawczym, motorycznym oraz zachowaniu dziecka. Teoria integracji sensorycznej mówi, że do właściwego funkcjonowania wszystkich zmysłów, od których mózg otrzymując informacje, interpretując, integrując ze sobą odpowiada adekwatną reakcją. Proces integracji sensorycznej zaczyna się od pierwszych tygodni życia płodowego i najintensywniej przebiega do końca wieku przedszkolnego. Z rozwojem integracji sensorycznej wiąże się całokształt funkcjonowania człowieka. Podstawowe znaczenie dla rozwoju integracji zmysłowej ma funkcjonowanie trzech układów odbierających i analizujących informacje związane z ciałem, są to - układ przedsionkowy, układ proprioceptywny, układ dotykowy.
OBJAWY DYSFUNKCJI SI
1. Nadmierna wrażliwość na bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz ruch. Nadwrażliwość może się objawiać takimi zaburzeniami zachowania jak: rozdrażnienie, wycofywanie się w wyniku dotknięcia, unikanie określonych rodzajów ubrań lub jedzenia, rozpraszalność lub lęk podczas zwykłych zabaw ruchowych np. na placu zabaw.
2. Zbyt mała wrażliwość/reaktywność na stymulację sensoryczną. W przeciwieństwie do dziecka z nadwrażliwością, dziecko ze zbyt słabą reaktywnością może poszukiwać intensywnych wrażeń sensorycznych takich jak celowe uderzanie ciałem o przedmioty lub intensywne kręcenie się wokół własnej osi. Dziecko może ignorować ból czy być nieświadome zmian pozycji ciała. Zachowania niektórych dzieci zmieniają się drastycznie od nadwrażliwości do zbyt słabej reaktywności /podwrażliwości/.
3. Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej. Dziecko może być ciągle w ruchu lub wolno się uaktywniać i męczyć się szybko. U niektórych dzieci poziom aktywności może się zmieniać od jednego ekstremum do drugiego.
4.Trudności z koncentracją, impulsywność.
5. Problemy z koordynacją. Problemy te mogą dotyczyć umiejętności z zakresu dużej lub małej motoryki. Niektóre dzieci będą miały słabą równowagę, inne natomiast będą miały olbrzymie trudności z nauczeniem się nowej czynności wymagającej koordynacji ruchowej.
6. Opóźnienie rozwoju mowy, rozwoju ruchowego oraz trudności w nauce. Objawy te mogą być widoczne w wieku przedszkolnym razem z innymi objawami dysfunkcji integracji sensorycznej. U niektórych dzieci w wieku szkolnym mogą występować problemy w nauce mimo normalnego poziomu inteligencji.
7. Słaba organizacja zachowania. Dziecko może być impulsywne lub może łatwo się rozpraszać i okazywać brak planowania przed wykonaniem jakiegoś zadania. Niektóre dzieci mogą mieć problemy z przystosowaniem się do nowej sytuacji. Inne mogą reagować agresywnie, wycofywać się lub być sfrustrowane kiedy poniosą porażkę.
8. Niskie poczucie własnej wartości. Czasami dziecko, które ma wspomniane problemy nie czuje się dobrze. Mądre dziecko z tymi problemami może wiedzieć, że niektóre rzeczy jest mu trudniej wykonać niż innym dzieciom, ale może nie wiedzieć dlaczego. Takie dziecko może być odbierane jako leniwe, znudzone, bez motywacji. Niektóre dzieci same znajdują sposoby na uniknięcie trudnych i krępujących/kłopotliwych zadań. W takiej sytuacji dziecko może być odbierane jako uparte i sprawiające kłopoty. Nie znając przyczyny takiego zachowania rodzice i dzieci mogą się obwiniać. Sytuacja taka sprzyja rozwojowi napięcia w rodzinie, niskiemu poczuciu wartości oraz poczuciu bezsilności. Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej prezentuje więcej niż jedno z powyższych objawów. Jeśli podejrzewacie Państwo, że wasze dziecko pasuje do tego obrazu, to powinno ono być poddane badaniu przez wykwalifikowanego terapeutę integracji sensorycznej.
CHARAKTERYSTYKA ZAJĘĆ W RAMACH TERAPI SI
Zajęcia mają charakter aktywności ruchowej, która nakierowana jest na symulacje zmysłów. Zajęcia są dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka i mają postać „naukowej zabawy”. Dziecko zachęcane jest do wykonywania aktywności, które będą wyzwalać i prowokować odpowiednie reakcje na bodźce sensoryczne. Stopień trudności będzie się zwiększał tak, aby wymagać od dziecka bardziej zaangażowanych i zaawansowanych reakcji. Terapia jest dla dziecka przyjemnością, ale również ciężką pracą.
Terapia Integracji Sensorycznej jest zazwyczaj dla dziecka przyjemnością.
Otoczenie terapeutyczne jest wyposażone w różnorodny sprzęt taki jak:
zjeżdżalnie,
platformy do huśtania,
liny do wspinania, koła do wskakiwania,
trapezy do huśtania.
Dla dziecka terapia jest zabawą i może taką wydawać się dorosłym. Ale jest to jednocześnie ciężka praca, bo pod kierunkiem wykwalifikowanego terapeuty dziecko jest w stanie osiągnąć sukces, który prawdopodobnie byłby niemożliwy w całkowicie spontanicznej zabawie. Faktem jest, że wiele dzieci z problemami Integracji Sensorycznej nie potrafi bez pomocy bawić się efektywnie i w sposób zorganizowany. Tworzenie atmosfery zabawy nie służy jedynie przyjemności. W takiej atmosferze dziecko jest bardziej zaangażowane w aktywności i robi większe i szybsze postępy niż dziecko niezaangażowane.
EFEKTYWNOŚĆ TERAPI SI
Terapia integracji sensorycznej to uczenie mózgu prawidłowej integracji danych sensorycznych. Uczenie się jest cechą indywidualną. Na efektywność terapii wpływa: nasilenie i głębokość dysfunkcji, wewnętrzny popęd i motywacja dziecka do pracy, intensywność sesji (uwaga na przeciążenie sensoryczne!) oraz zaangażowanie i zrozumienie rodziców.